.: ARAŞTIRMA
Ciltlere Sığmayan Bir Yaşamın Kitabı ''Tevfik Sağlam 1882-1963''
A Book of Biography That Does Not Fit into Volumes: ''Tevfik Sağlam 1882-1963''
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2021;29(1):13-23
doi: 10.5336/mdethic.2020-76651
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Cumhuriyetin kuruluş öncesi ve sonrası dönemlerinde, tıp tarihimizde önemli bir yere sahip olan Tevfik Sağlam, yaşamını tıbba adamış bir kişidir. Dr. Tevfik Sağlam'ın etkisi, yetiştirdiği öğrencileri, kaynak olarak kullanılan eserleri ve yöneticilik vasfı ile yaptığı düzenlemeleri sayesinde, 1963 yılındaki vefatından sonra bile varlığını sürdürmüştür. Tevfik Sağlam'ın anısına birçok metin yazılmıştır. ''Tevfik Sağlam 1882-1963'' başlıklı 3 ciltlik kitap, onunla ilgili yayınları toparlayan oldukça geniş kapsamlı bir eserdir. Çalışmanın amacı, günümüzde az sayıda bulunabilen ''Tevfik Sağlam 1882-1963'' başlıklı kitabın irdelenmesi ile önder bir kişiliğe sahip Dr. Tevfik Sağlam'ın yaşamı üzerinden dönemin Türk Tıp Tarihine kısa bir değerlendirme yapmaktır. Araştırma, Ocak ve Nisan 2019 tarihleri arasında yazarların arşivinde bulunan ''Tevfik Sağlam 1882-1963'' başlıklı kitap üzerinde çalışılarak yapıldı. İlk olarak kitabın ve yazarların tanıtımı yapıldı. Ciltlerinde yer alan bölümler içeriklerine uygun olarak sınıflandırıldı, literatür ile karşılaştırmalı olarak analiz yapıldı ve literatürde yer alma durumu incelendi. Araştırmamıza konu olan kitabın 1.ve 2. cildi (1966-1968 yılında) İsmail Akgün Matbaasında, 3. cildi ise 1971 yılında Hilal Matbaacılık Kollektif Şirketinde, İstanbul'da basılmıştır. Birinci cildi 317 sayfa, 2. cildi 304 sayfa, 3. cildi ise 304 sayfadan oluşmaktadır. Birinci cildi derleyenler belirtilmemekle birlikte 2. ve 3. ciltleri derleyenler Dr. Tevfik İsmail Gökçe ve Dr. S. Neşati Üster'dir. Kitabın içeriğinde, Tevfik Sağlam için söylenenler ve yazılanlar başta olmak üzere kendi anılarının da dâhil olduğu Türk Tıp Tarihi'ne ışık tutacak pek çok belgeye yer verilmiştir. Kitap, bir hekimin hayatı üzerinden Osmanlı İmparatorluğu'nun son zamanlarında, Cumhuriyetin kuruluşu ve sonrasında tıp eğitimi, sağlık hizmeti, bulaşıcı hastalıklarla, salgınlarla savaş ve sağlık yönetimi gibi birçok konuyu içinde barındırmaktadır. Örnek bir kişilik olan Tevfik Sağlam'ın kendisinin ve onun adına derlenen ''Tevfik Sağlam 1882-1963'' başlıklı kitabın Türk Tıp Tarihi'ne olana katkısı yadsınamaz.
Anahtar Kelimeler: Tevfik Sağlam; Türk tıp tarihi; bulaşıcı hastalıklar tarihi; verem savaşı; tıp eğitimi
Cumhuriyetin kuruluş öncesi ve sonrası dönemlerinde, tıp tarihimizde önemli bir yere sahip olan Tevfik Sağlam, yaşamını tıbba adamış bir kişidir. Dr. Tevfik Sağlam'ın etkisi, yetiştirdiği öğrencileri, kaynak olarak kullanılan eserleri ve yöneticilik vasfı ile yaptığı düzenlemeleri sayesinde, 1963 yılındaki vefatından sonra bile varlığını sürdürmüştür. Tevfik Sağlam'ın anısına birçok metin yazılmıştır. ''Tevfik Sağlam 1882-1963'' başlıklı 3 ciltlik kitap, onunla ilgili yayınları toparlayan oldukça geniş kapsamlı bir eserdir. Çalışmanın amacı, günümüzde az sayıda bulunabilen ''Tevfik Sağlam 1882-1963'' başlıklı kitabın irdelenmesi ile önder bir kişiliğe sahip Dr. Tevfik Sağlam'ın yaşamı üzerinden dönemin Türk Tıp Tarihine kısa bir değerlendirme yapmaktır. Araştırma, Ocak ve Nisan 2019 tarihleri arasında yazarların arşivinde bulunan ''Tevfik Sağlam 1882-1963'' başlıklı kitap üzerinde çalışılarak yapıldı. İlk olarak kitabın ve yazarların tanıtımı yapıldı. Ciltlerinde yer alan bölümler içeriklerine uygun olarak sınıflandırıldı, literatür ile karşılaştırmalı olarak analiz yapıldı ve literatürde yer alma durumu incelendi. Araştırmamıza konu olan kitabın 1.ve 2. cildi (1966-1968 yılında) İsmail Akgün Matbaasında, 3. cildi ise 1971 yılında Hilal Matbaacılık Kollektif Şirketinde, İstanbul'da basılmıştır. Birinci cildi 317 sayfa, 2. cildi 304 sayfa, 3. cildi ise 304 sayfadan oluşmaktadır. Birinci cildi derleyenler belirtilmemekle birlikte 2. ve 3. ciltleri derleyenler Dr. Tevfik İsmail Gökçe ve Dr. S. Neşati Üster'dir. Kitabın içeriğinde, Tevfik Sağlam için söylenenler ve yazılanlar başta olmak üzere kendi anılarının da dâhil olduğu Türk Tıp Tarihi'ne ışık tutacak pek çok belgeye yer verilmiştir. Kitap, bir hekimin hayatı üzerinden Osmanlı İmparatorluğu'nun son zamanlarında, Cumhuriyetin kuruluşu ve sonrasında tıp eğitimi, sağlık hizmeti, bulaşıcı hastalıklarla, salgınlarla savaş ve sağlık yönetimi gibi birçok konuyu içinde barındırmaktadır. Örnek bir kişilik olan Tevfik Sağlam'ın kendisinin ve onun adına derlenen ''Tevfik Sağlam 1882-1963'' başlıklı kitabın Türk Tıp Tarihi'ne olana katkısı yadsınamaz.
Anahtar Kelimeler: Tevfik Sağlam; Türk tıp tarihi; bulaşıcı hastalıklar tarihi; verem savaşı; tıp eğitimi
ABSTRACT
Tevfik Sağlam, who had an important place in the history of medicine before and after the establishment of the Republic, is a person who devoted his life to medicine. 1963 is a comprehensive work thanks to the influence of Dr. Tevfik Sağlam, the students he trained, his works used as resources, and the arrangements made with his directorship capacity. The aim of the study is to briefly evaluate the history of Turkish medicine through the examination of the book ''Tevfik Sağlam 1882-1963'', which can be found in a small number today, and the life of Dr. Tevfik Sağlam, a leading person of the period. The research was done by studying on the book titled ''Tevfik Sağlam 1882-1963'', which is in the authors'' archive, between January-April 2019. The book and its authors were first introduced. The chapters in the volumes were classified according to their content, analyzed comparatively with the literature, and whether they were included in the literature was examined. The first and second volumes of the book (1966-1968) were published in Ismail Akgün Printing House and the third volume was published in 1971 in Hilal Printing Collective Company, Istanbul. Its first volume consists of 317 pages, its second volume is 304 pages, and its third volume is 304 pages. The editors of the first volume are not specified, but the editors of the second and third volumes are Dr. Tevfik Ismail Gökçe and Dr. S. Neşati Uster. The contents of the book include many documents to shed light on the history of Turkish medicine, including his own memoirs, especially those written and said for Tevfik Sağlam. The book covers many topics such as medical education, health care, infectious diseases, fight against epidemics and health management during the late Ottoman Empire, and after the establishment of the Republic throughout the life of the physician. The contribution of Tevfik Sağlam, an exemplary character, and the book ''Tevfik Sağlam 1882-1963'', which was written in his name, to the history of Turkish Medicine is undeniable.
Keywords: Tevfik Sağlam; Turkish medical history; history of infectious diseases; fight against tuberculosis; medical education
Tevfik Sağlam, who had an important place in the history of medicine before and after the establishment of the Republic, is a person who devoted his life to medicine. 1963 is a comprehensive work thanks to the influence of Dr. Tevfik Sağlam, the students he trained, his works used as resources, and the arrangements made with his directorship capacity. The aim of the study is to briefly evaluate the history of Turkish medicine through the examination of the book ''Tevfik Sağlam 1882-1963'', which can be found in a small number today, and the life of Dr. Tevfik Sağlam, a leading person of the period. The research was done by studying on the book titled ''Tevfik Sağlam 1882-1963'', which is in the authors'' archive, between January-April 2019. The book and its authors were first introduced. The chapters in the volumes were classified according to their content, analyzed comparatively with the literature, and whether they were included in the literature was examined. The first and second volumes of the book (1966-1968) were published in Ismail Akgün Printing House and the third volume was published in 1971 in Hilal Printing Collective Company, Istanbul. Its first volume consists of 317 pages, its second volume is 304 pages, and its third volume is 304 pages. The editors of the first volume are not specified, but the editors of the second and third volumes are Dr. Tevfik Ismail Gökçe and Dr. S. Neşati Uster. The contents of the book include many documents to shed light on the history of Turkish medicine, including his own memoirs, especially those written and said for Tevfik Sağlam. The book covers many topics such as medical education, health care, infectious diseases, fight against epidemics and health management during the late Ottoman Empire, and after the establishment of the Republic throughout the life of the physician. The contribution of Tevfik Sağlam, an exemplary character, and the book ''Tevfik Sağlam 1882-1963'', which was written in his name, to the history of Turkish Medicine is undeniable.
Keywords: Tevfik Sağlam; Turkish medical history; history of infectious diseases; fight against tuberculosis; medical education
REFERANSLAR:
- Sağlam T. Nasıl Okudum. Atatürk'ün Yüzüncü Doğum Yılını Kutlama Yayınları Özel Seri 4. 3. Baskı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi; 1981.
- Uzel İ. [A Part from the history of "Gülhane"] Türk Tıp Tarihi Araştırmaları 3. Sarı N, Hatemi H, editörler. 1. Baskı. İstanbul: Emek Gazete ve Matbaacılık AŞ; 1989. p.74-91.
- Gökçe Tİ. Tevfik Sağlam 1882-1963. 1. Cilt. 1. Baskı. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası; 1966.
- Taner H. [Tanpınar'ın Teşhisi]. Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil. 3. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları; 2019. p.190.
- Yurdakul ES, Namal F. The analyze of third edition of the book about propaedeutic authored by Prof. Dr. Tevfik Sağlam. Lokman Hekim Journal. Özel Sayı:2013. 110-1.[Link]
- Aksoys IA, Kyle RA, Shampo MA. Tevfik Saglam-Dedicated Turkish Physician. Mayo Clinic Proceedings. 1994;69(8):746.[Crossref]
- DC Council. Turkey, Retirement of Prof. Tevfik Saglam. JAMA. 1952;150(7):712. Erişim Tarihi: 18.06.2020 Erişim Adresi:[Crossref]
- Yıldırım N. [Tevfik İsmail Gökçe (1891-1976)] Yıldırım N, Gürgan M. [Verem Mücadelesinin Öncüleri] Türk Göğüs Hastalıkları Tarihi. Metintaş M, editör. Türk Toraks Derneği. 1. Baskı. İstanbul: Aves Yayıncılık, 2012. p.185.
- Ertunç T. [Hem Hastane Hem Tarih] Türk Tıbbının Kısa Tarihi. 1. Baskı. İstanbul: Onbir Yayınları; 2019. p.23-4.
- Gökçe Tİ. Türkiye Verem Savaşı Derneği Kuruluş Gelişim ve Çalışmaları-1948-1972: Yurdumuzda Verem Savaşı Dernekleri. 1. Baskı. İstanbul: Türkiye Ulusal Verem Savaşı Derneği Neşriyatı; 1973.
- Tor Ç. Bursa Tabip Odası Tarihi 1928-2013. Bursa Tabip Odası Yayınları; 1. Baskı. Bursa: Rota Ofset Matbaacılık ve Ambalaj Sanayi AŞ.; 2013.
- Rukancı F. [Physical qualification of manuscripts]. Erdem. 2002;63:169-204.[Link]
- Taşkın E. Ermumcu H. [Effects on visual identity of the amblem of institutions: the case of dumlupinar university] Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi. 2011;3(1):11-22.[Link]
- Gökçe Tİ. Verem Savaşında 50 Yıl 1918-1968. 1. Baskı. İstanbul: Türkiye Ulusal Verem Savaşı Derneği; 1968.
- Genç Kuzuca İ, Şahinoğlu S, Acıduman A. [Social associations in fight against tuberculosis]. Lokman Hekim Dergisi. 2019;9(3):337-48.[Link]
- Gökçe Tİ. Üster SN. Tevfik Sağlam 1882-1963. Cilt II. 1. Baskı. İstanbul: İsmail Akgün Matbaası; 1968.
- Gökçe Tİ, Üster SN. Tevfik Sağlam 1882-1963. Cilt III. 1. Baskı. İstanbul: Hilal Matbaacılık Kollektif Şirketi; 1971.
- Prof. Dr. Nusret Fişek'in Kitaplaşmamış Yazıları-III Eğitim, Tıp Eğitimi, Uzmanlık, Sürekli Eğitim ve Diğer Konulardaki Yazıları, Bir Önder: Tevfik Salim Sağlam. Toplum ve Hekim. 1991;47(1):1.[Link]
- Fromm E. Sevme Sanatı. [The Art Of Loving] Çeviren I. Gündüz. 11. Baskı. İstanbul: Say Yayınları, 2000. p.30.
- Namal A, Öncel Ö. Müfide Küley. Nobel Med. 2009;5(3):102-7.[Link]
- Yapıcı G, Uğurhan Torlak F, Ögenler O, Çiçek K, Emir S, Atıcı Ş, et al. [Discrimination experiences of practicing and training female physicians in Mersin]. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2010;3(1):22-9.[Link]
- Etker Ş. [Elegy to the Darülfünun]. Osmanlı Bilimi Araştırmaları, XVII/2. 2016:42-55.[Link]
- Dinç G. [The evolution of infectious and epidemic diseases from Mid-Asia Turkish populations through today's Turkey]. Başağaoğlu İ, Dinç G, editörler. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları 18. İstanbul: Özgün Ofset; 2012. p.73-104.
- Başaran CH. Prof. Tbp. Mirliva Julıus Wieting Tarafından Yazılan "Gülhane Hakkında Üçüncü Lâyiha" Adlı Eserin Çeviri Yazısı, [Transliteration of Prof. Dr. Brigadier Julius Wietıng's "Third Report About Gulhane"] Dinç G, editör. Yeni Tıp Tarihi Araştırmaları 24. 1. Baskı. İstanbul: Ege Reklam Basım Sanatları San Tic Ltd Şti; 2018. p.53-82.
- Tuğluoğlu F. [Malaria Control in Turkey]. Türkiye Parazitoloji Dergisi. 2008;32(4): 351-9.[Link]
- Güler C. Tevfik Sağlam'ın İki Mektubu ve Bir Raporu Işığında 1933 Üniversite Reformu. Kebikeç. 2012;34:295-322.[Link]
- Namal Y. [Contributions of Foreign Scientists to the Higher Education Between 1933-1950 Years in Turkey] Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science. 2012;2(1):14-9. erişim tarihi: 31.01.2021[Crossref]
- Arıoğlu E, Girgin C. 1974-2001 Döneminde Ülkemizdeki Bilimsel Yayın Performansının Kısa Değerlendirilmesi. Erişim tarihi:14.04.2020[Link]
- Akıllı E, Büyükçınar Ö, Latif V, Yetgin S, Gürses EA, Saraç C, et al. Türkiye Bilimsel Yayın Göstergeleri Tubitak 2009.Erişim tarihi:14.04.2020. [Link]
- Başustaoğlu A. Bir Nefes Sıhhat Tevfik Sağlam'ın Yaşamı. 1. Baskı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları; 2016.
- Özdemir H. Salgın hastalıklardan ölümler, 1914-1918. Atatürk Kültür ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları XVI. Dizi - Sayı 104. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi; 2005. p.283.
- Al U. [Evaluation of Scientific Publications: h-index and Performance of Turkey]. Bilgi Dünyası. 2008;9(2):263-85.[Crossref]
- Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi. 2016.Erişim tarihi:14.04.2020. [Link]
.: İşlem Listesi