.: DERLEME
Yaşlılarda Uyku Bozukluklarının Halk Sağlığı Bakış Açısıyla İncelenmesi: Geleneksel Derleme
An Investigation of Sleep Disorders in the Elderly from a Public Health Perspective: Traditional Review
Turkiye Klinikleri J Gerontol. 2023;2(2):55-61
doi: 10.5336/jgeront.2023-98833
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Uyku, yaşamın yaklaşık üçte birini kapsamaktadır. Bu sebeple, uyku bozuklukları yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir unsurdur. İnsan yaşamının çeşitli evreleri olduğu gibi uykunun da çeşitli evreleri vardır ve her uyku evresinin kendine özgü birtakım özellikleri mevcuttur. Uykunun evreleri ve süreleri ise yaşlanmayla birlikte değişmektedir. Buna ek olarak çeşitli uyku bozukluklarının görülme sıklıkları da yaşla birlikte artmaktadır. Ayrıca uyku ile ilişkili bozukluklar, kişilerin günlük yaşamını etkileyen, eğer eşlik eden ciddi ek hastalıklar da varsa nörokognitif ve kardiyak fonksiyonları bozan ve mortaliteyi artıran önemli bir halk sağlığı problemi olarak ele alınmaktadır. Özellikle uyku yoksunluğu her yaşta özellikle bilişsel işlevleri etkilemektedir ancak yaşlanmayla birlikte bu etki de artmaktadır. Uyku bozukluğu olan yaşlılar fiziksel fonksiyonlarını sürdürmede güçlük yaşamakta ayrıca sosyal işlevsellikleri de bu durumdan etkilenmektedir. Diğer kronik hastalıklar ve bozukluklardan farklı olarak uyku bozukluklarının yaşlı bireylerdeki tedavisinin önündeki en büyük engel, bu yaş grubuna hizmet veren ya da bu yaş grubuna bakım veren kişilerin hatta çoğu zaman yaşlı bireyin kendisinin, uyku bozukluğunun farkında olmamasıdır. Sağlıkla ilgili her unsurda olduğu gibi uyku bozuklukları konusunda da biyopsikososyal bir perspektiften bireylere yaklaşmak gereklidir. Bu sebeple bu makalenin amacı, yaşlı bireylerde uyku ile ilgili yapılmış çalışmalardan hareketle, yaşlanmanın uyku üzerine etkisini incelemek ve yaşlılarda uyku bozukluklarının anlaşılması ve ilgili çözüm önerilerinin tartışılmasını sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler: Uyku bozuklukları; yaşlanma; uyku
Uyku, yaşamın yaklaşık üçte birini kapsamaktadır. Bu sebeple, uyku bozuklukları yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bir unsurdur. İnsan yaşamının çeşitli evreleri olduğu gibi uykunun da çeşitli evreleri vardır ve her uyku evresinin kendine özgü birtakım özellikleri mevcuttur. Uykunun evreleri ve süreleri ise yaşlanmayla birlikte değişmektedir. Buna ek olarak çeşitli uyku bozukluklarının görülme sıklıkları da yaşla birlikte artmaktadır. Ayrıca uyku ile ilişkili bozukluklar, kişilerin günlük yaşamını etkileyen, eğer eşlik eden ciddi ek hastalıklar da varsa nörokognitif ve kardiyak fonksiyonları bozan ve mortaliteyi artıran önemli bir halk sağlığı problemi olarak ele alınmaktadır. Özellikle uyku yoksunluğu her yaşta özellikle bilişsel işlevleri etkilemektedir ancak yaşlanmayla birlikte bu etki de artmaktadır. Uyku bozukluğu olan yaşlılar fiziksel fonksiyonlarını sürdürmede güçlük yaşamakta ayrıca sosyal işlevsellikleri de bu durumdan etkilenmektedir. Diğer kronik hastalıklar ve bozukluklardan farklı olarak uyku bozukluklarının yaşlı bireylerdeki tedavisinin önündeki en büyük engel, bu yaş grubuna hizmet veren ya da bu yaş grubuna bakım veren kişilerin hatta çoğu zaman yaşlı bireyin kendisinin, uyku bozukluğunun farkında olmamasıdır. Sağlıkla ilgili her unsurda olduğu gibi uyku bozuklukları konusunda da biyopsikososyal bir perspektiften bireylere yaklaşmak gereklidir. Bu sebeple bu makalenin amacı, yaşlı bireylerde uyku ile ilgili yapılmış çalışmalardan hareketle, yaşlanmanın uyku üzerine etkisini incelemek ve yaşlılarda uyku bozukluklarının anlaşılması ve ilgili çözüm önerilerinin tartışılmasını sağlamaktır.
Anahtar Kelimeler: Uyku bozuklukları; yaşlanma; uyku
ABSTRACT
Sleep covers about a third of life. For this reason, sleep disorders are a factor that directly affects the quality of life. As there are various stages of human life, sleep also has various stages, and each sleep stage has some unique features. The stages and duration of sleep change with aging. In addition, the incidence of various sleep disorders increases with age. Furthermore, sleep-related disorders are considered as an important public health problem that affects the daily life of individuals, impairing neurocognitive and cardiac functions and increasing mortality if there are serious comorbidities. Especially sleep deprivation affects cognitive functions at all ages, but this effect increases with aging. The elderly with sleep disorders have difficulties in maintaining their physical functions, and their social functionality is also affected by this situation. Unlike other chronic diseases and disorders, the biggest factor in the treatment of sleep disorders in the elderly is that the people who serve or care for this age group, and often the elderly person themselves, are not aware of the sleep disorder. It is necessary to approach sleep disorders from a bio-psycho-social perspective, as in every health-related element. For this reason, the aim of this article is to examine the effect of aging on sleep, based on studies on sleep in elderly individuals, and to understand sleep disorders in the elderly and to discuss related solutions.
Keywords: Sleep disorders; aging; sleep
Sleep covers about a third of life. For this reason, sleep disorders are a factor that directly affects the quality of life. As there are various stages of human life, sleep also has various stages, and each sleep stage has some unique features. The stages and duration of sleep change with aging. In addition, the incidence of various sleep disorders increases with age. Furthermore, sleep-related disorders are considered as an important public health problem that affects the daily life of individuals, impairing neurocognitive and cardiac functions and increasing mortality if there are serious comorbidities. Especially sleep deprivation affects cognitive functions at all ages, but this effect increases with aging. The elderly with sleep disorders have difficulties in maintaining their physical functions, and their social functionality is also affected by this situation. Unlike other chronic diseases and disorders, the biggest factor in the treatment of sleep disorders in the elderly is that the people who serve or care for this age group, and often the elderly person themselves, are not aware of the sleep disorder. It is necessary to approach sleep disorders from a bio-psycho-social perspective, as in every health-related element. For this reason, the aim of this article is to examine the effect of aging on sleep, based on studies on sleep in elderly individuals, and to understand sleep disorders in the elderly and to discuss related solutions.
Keywords: Sleep disorders; aging; sleep
REFERANSLAR:
- Carlson NR, ed. Şahin M, çeviri editörü. Fizyolojik Psikoloji: Davranışın Nörolojik Temelleri. 8. Baskı. Ankara: Nobel Yayıncılık; 2012.
- Gulia KK, Kumar VM. Sleep disorders in the elderly: a growing challenge. Psychogeriatrics. 2018;18(3):155-65. [Crossref] [PubMed]
- Tufan A, Bahat G. Yaşlıda uyku bozuklukları [Sleep disorders in older adults]. Türkiye Klinikleri. 2017;3(1):58-61. [Link]
- Ertürk A, Bahadır A, Koşar F. Yaşlılık ve Solunum Hastalıkları. İstanbul: Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği; 2018.
- Özgür G, Baysan L. Yaşlılarda uyku sorunları [Sleep disorders in elderly]. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2005;21(2):97-105. [Link]
- Güneş Z, Özvurmaz S. Uyku bozukluğu farkındalığı, uyku bozukluğu semptomlarının sıklığı ve semptomlar ile ilişkili faktörler: yaşlı popülasyon örneği [Awareness of sleep disorders, frequency of sleep disorders syptoms, the factors associated with syptoms: elderly population sample]. Pamukkale Tıp Dergisi. 2020;13(1):41-51. [Crossref]
- Özvurmaz S, Asgarpour H, Güneş Z. Yaşlılarda uyku kalitesi ve yaşam kalitesi arasındaki ilişki: kesitsel bir çalışma [Relationship of quality of sleep and quality of life in elderly: cross sectional study]. Medical Sciences. 2018;13(3):72-9. [Crossref]
- Patel D, Steinberg J, Patel P. Insomnia in the elderly: a review. J Clin Sleep Med. 2018;14(6):1017-24. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Terzi R, Terzi H. Geriatrik hastalarda tekrarlayan düşmeler ile ilişkili faktörler [Factors associated with recurrent falls in geriatric patients]. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Bilimleri Dergisi. 2013;16:96-101. [Link]
- Gürsoy FG. Huzurevinde yaşayan yaşlılarda kapsamlı geriatrik değerlendirme ile uyku bozukluğu arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi [Uzmanlık tezi]. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi; 2017. [Erişim tarihi: 23 Aralık 2022]. Erişim linki: [Link]
- Boysan M, Güleç M, Beşiroğlu L, Kalafat T. Uykusuzluk şiddeti indeksi'nin türk örneklemindeki psikometrik özellikleri [Psychometric properties of the Insomnia Severity Index in Turkish sample]. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2013;11(3):248-52. [Link]
- Okur KH. Polisomnografi tanımı ve endikasyonları [Polysomnography diagnosis and indications]. Türk Aile Hekimliği Dergisi. 2012;16(1):11-4. [Crossref]
- Dzierzewski JM, Dautovich ND. Who cares about sleep in older adults? Clin Gerontol. 2018;41(2):109-12. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Tatineny P, Shafi F, Gohar A, Bhat A. Sleep in the elderly. Mo Med. 2020;117(5):490-5. [PubMed] [PMC]
- Stewart NH, Arora VM. Sleep in hospitalized older adults. Sleep Med Clin. 2018;13(1):127-35. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Miner B, Kryger MH. Sleep in the Aging Population. Sleep Med Clin. 2017;12(1):31-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Türkiye Psikiyatri Derneği Türk Nöropsikiyatri Derneği 10 Ekim Dünya Ruh Sağlığı Günü Basın Açıklaması [İnternet].[Erişim tarihi: 08.01.2025] Erişim linki: [Link]
- Roepke SK, Ancoli-Israel S. Sleep disorders in the elderly. Indian J Med Res. 2010;131:302-10. [PubMed]
- Sarıkaya NA, Oğuz S. Huzurevinde kalan yaşlılarda pasif müzikoterapinin uyku kalitesine etkisi [Effect of passive music therapy on sleep quality in elderly nursing home residents]. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2016;7(2):55-60. [Link]
- Wolkove N, Elkholy O, Baltzan M, Palayew M. Sleep and aging: 2. Management of sleep disorders in older people. CMAJ. 2007;176(10):1449-54. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi