.: ARAŞTIRMA
Üniversite Öğrencilerinin Yardımcı Üreme Teknikleri ile İlgili Etik Sorunlara Yaklaşım ve Tutumları: Tanımlayıcı Araştırma
Approaches and Attitudes of University Students to Ethical Problems Regarding Assisted Reproductive Techniques: Descriptive Study
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2023;31(1):17-25
doi: 10.5336/mdethic.2022-91475
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Bu çalışma, üniversite öğrencilerinin yardımcı üreme teknikleri (YÜT) ile ilgili etik sorunlara tutum ve yaklaşımlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki çalışmanın örneklemini bir üniversitenin hemşirelik ve sosyal bilimler bölümlerinde öğrenim gören 604 öğrenci oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından literatür ışığında hazırlanmış 28 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler, t-testi, Mann-Whitney U testi, tek yönlü varyans analizi, Pearson korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi ile veriler değerlendirilmiştir. Taşıyıcı anneliği olumlu karşılama genel olarak %46, rahim kaynaklı sorunlar nedeniyle %69; sperm/yumurta bağışı ile çocuk sahibi olmayı olumlu karşılama genel olarak %52, sağlık sorunları nedeniyle %68'dir. Anne eğitim düzeyinin lise ve üstünde olması, öğrencilerin kendisi ya da kardeşleri arasında in vitro fertilizasyon (IVF) ile dünyaya gelen kişi bulunması YÜT uygulamasına yönelik toplam ve 2 alt boyut tutum puan ortalamasını; babanın eğitim seviyesinin lise ve üstünde olması sperm/yumurta bankasına yönelik tutum alt boyut puan ortalamasını, kız cinsiyetinde olma taşıyıcı anneliğe yönelik tutum alt boyut puan ortalamasını artırmaktadır. Taşıyıcı anneliğin ve sperm/yumurta bağışı ile çocuk sahibi olmanın kabul edilebilirliğinin orta üstü düzeyde olduğu, öğrencilerin aile/akraba/yakın arkadaş çevresinde IVF yöntemi ile dünyaya gelen kişinin bulunması aksine çekirdek aile içinde IVF tekniği ile çocuk sahibi olmanın YÜT'e yönelik olumlu tutum geliştirmede etkisi olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yardımcı üreme teknikleri; etik; üniversite öğrencileri
Bu çalışma, üniversite öğrencilerinin yardımcı üreme teknikleri (YÜT) ile ilgili etik sorunlara tutum ve yaklaşımlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki çalışmanın örneklemini bir üniversitenin hemşirelik ve sosyal bilimler bölümlerinde öğrenim gören 604 öğrenci oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından literatür ışığında hazırlanmış 28 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistikler, t-testi, Mann-Whitney U testi, tek yönlü varyans analizi, Pearson korelasyon analizi ve çoklu regresyon analizi ile veriler değerlendirilmiştir. Taşıyıcı anneliği olumlu karşılama genel olarak %46, rahim kaynaklı sorunlar nedeniyle %69; sperm/yumurta bağışı ile çocuk sahibi olmayı olumlu karşılama genel olarak %52, sağlık sorunları nedeniyle %68'dir. Anne eğitim düzeyinin lise ve üstünde olması, öğrencilerin kendisi ya da kardeşleri arasında in vitro fertilizasyon (IVF) ile dünyaya gelen kişi bulunması YÜT uygulamasına yönelik toplam ve 2 alt boyut tutum puan ortalamasını; babanın eğitim seviyesinin lise ve üstünde olması sperm/yumurta bankasına yönelik tutum alt boyut puan ortalamasını, kız cinsiyetinde olma taşıyıcı anneliğe yönelik tutum alt boyut puan ortalamasını artırmaktadır. Taşıyıcı anneliğin ve sperm/yumurta bağışı ile çocuk sahibi olmanın kabul edilebilirliğinin orta üstü düzeyde olduğu, öğrencilerin aile/akraba/yakın arkadaş çevresinde IVF yöntemi ile dünyaya gelen kişinin bulunması aksine çekirdek aile içinde IVF tekniği ile çocuk sahibi olmanın YÜT'e yönelik olumlu tutum geliştirmede etkisi olduğu saptanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yardımcı üreme teknikleri; etik; üniversite öğrencileri
ABSTRACT
The study was conducted to evaluate the attitudes and approaches of university students to ethical problems related to assisted reproductive techniques (ART). The sample of the descriptive and cross-sectional study consisted of 604 students studying in the nursing and social sciences departments of a university. As a data collection tool, a questionnaire consisting of 28 questions prepared by the researcher in the light of the literature was used. Data were evaluated by descriptive statistics, t test, Mann-Whitney U test, one-way analysis of variance, Pearson correlation analysis and multiple regression analysis. The positive response to surrogacy was 46% in general, 69% due to uterine problems; positive response to having a child with sperm/egg donation is 52% in general, and 68% due to health problems. Secondary or higher education level of mother, presence of a person who was conceived through in vitro fertilization (IVF) among the students or their siblings makes a significant difference on the total and 2 sub-dimension attitude score averages towards ART; secondary or higher education level of father increases the attitude towards the sperm/egg bank subdimension score average, and being female increases the attitude towards surrogacy sub-dimension score average. It is clear that the acceptability of surrogate motherhood and having a child with sperm/egg donation is at a moderate level. It has also been determined that unlike the presence of a person conceived through IVF within the family/relative/close friend circle, having a child with IVF technique in a nuclear family contributes to developing a positive attitude towards ART.
Keywords: Assisted reproductive techniques; ethics; university students
The study was conducted to evaluate the attitudes and approaches of university students to ethical problems related to assisted reproductive techniques (ART). The sample of the descriptive and cross-sectional study consisted of 604 students studying in the nursing and social sciences departments of a university. As a data collection tool, a questionnaire consisting of 28 questions prepared by the researcher in the light of the literature was used. Data were evaluated by descriptive statistics, t test, Mann-Whitney U test, one-way analysis of variance, Pearson correlation analysis and multiple regression analysis. The positive response to surrogacy was 46% in general, 69% due to uterine problems; positive response to having a child with sperm/egg donation is 52% in general, and 68% due to health problems. Secondary or higher education level of mother, presence of a person who was conceived through in vitro fertilization (IVF) among the students or their siblings makes a significant difference on the total and 2 sub-dimension attitude score averages towards ART; secondary or higher education level of father increases the attitude towards the sperm/egg bank subdimension score average, and being female increases the attitude towards surrogacy sub-dimension score average. It is clear that the acceptability of surrogate motherhood and having a child with sperm/egg donation is at a moderate level. It has also been determined that unlike the presence of a person conceived through IVF within the family/relative/close friend circle, having a child with IVF technique in a nuclear family contributes to developing a positive attitude towards ART.
Keywords: Assisted reproductive techniques; ethics; university students
REFERANSLAR:
- Shevchuk SS, Sagalaeva ES, Volodkova EN, Kashurin IN, Razumov PV. Legal and ethical problems of regulating relations regarding the use of assisted reproductive technologies. Journal of Pharmaceutical Sciences and Research. 2018;10(7):1716-22. [Link]
- Pandey S, Hamilton M. Ethical issues in assisted reproduction. Obstetrics, Gynaecology and Reproductive Medicine. 2012;23(2):59-61. [Crossref]
- Özpulat F. Yardımcı üreme teknikleri, etik ve sağlık personelinin sorumlulukları [Assisted reproductive techniques, ethics and responsibilities of health personnel]. Kastamonu Sağlık Akademisi. 2017;2(2):24-43. [Crossref]
- Aznar J, Tudela J. Bioethics of assisted reproductive technology. In: Sharma N, Chakrabarti S, Barak Y, Ellenbogen A, eds. Innovations in Assisted Reproduction Technology. London: IntechOpen; 2020. p.1-19. [Crossref]
- Brezina PR, Zhao Y. The ethical, legal, and social issues impacted by modern assisted reproductive technologies. Obstet Gynecol Int. 2012;2012:686253. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Amanak K, Kavlak O. Etik boyutu tartışılan yardımcı üreme teknikleri ve yasal düzenlemeler [Discussed in the legal regulations and the ethical dimension of assisted reproductive technologies]. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2013;29(1):68-75. [Link]
- Londra L, Wallach E, Zhao Y. Assisted reproduction: Ethical and legal issues. Semin Fetal Neonatal Med. 2014;19(5):264-71. [Crossref] [PubMed]
- Yükselen Erol D. Hemşirelerin infertiliteye yönelik tutumlarını ve yardımcı üreme tekniklerine yönelik görüşlerini etkileyen faktörler [Yüksek lisans tezi]. Malatya: İnönü Üniversitesi; 2019. [Erişim tarihi: 12 Ocak 2022]. [Link]
- Bahar L, Erden S, Apaydın S. Bir grup üniversite öğrencisinin yardımcı üreme teknikleri hakkında görüşleri [Opinions of a group of university students about the assisted reproductive techniques]. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2013;14:21-6. [Link]
- Kian EM, Riazi H, Bashirian S. Attitudes of Iranian infertile couples toward surrogacy. J Hum Reprod Sci. 2014;7(1):47-51. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Nakazawa A, Hirata T, Arakawa T, Nagashima N, Fukuda S, Neriishi K, et al. A survey of public attitudes toward uterus transplantation, surrogacy, and adoption in Japan. PLoS One. 2019;14(10):e0223571. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Akın H. Çukurova Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi ve Eğitim Fakültesi öğrencilerinin temel biyoetik konuları hakkındaki görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Adana: Çukurova Üniversitesi; 2007. [Erişim tarihi: 12 Ocak 2022]. [Link]
- Mustafa AG, Alzoubi KH, Khabour OF, Alfaqih MA. Perspectives and attitudes of Jordanian medical and paramedical students toward surrogate pregnancy. Int J Womens Health. 2018;10:617-22. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Saadeh R, Abdulrahim N, Alfaqih M, Khader Y. Attitude of Jordanian health care workers toward surrogacy. J Family Reprod Health. 2020;14(1):5-13. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Daniluk JC, Koert E. Childless Canadian men's and women's childbearing intentions, attitudes towards and willingness to use assisted human reproduction. Hum Reprod. 2012;27(8):2405-12. [Crossref] [PubMed]
- Saito Y, Matsuo H. Survey of Japanese infertile couples' attitudes toward surrogacy. J Psychosom Obstet Gynaecol. 2009;30(3):156-61. [Crossref] [PubMed]
- Ahmadi A, Bamdad S. Assisted reproductive technologies and the Iranian community attitude towards infertility. Hum Fertil (Camb). 2017;20(3):204-11. [Crossref] [PubMed]
- Salehi K, Shakour M, Pashaei Sabet F, Alizadeh S. The opinion of Iranian students about the society's perception on using surrogacy as an infertility treatment in the future community. Sex Reprod Healthc. 2015;6(1):19-22. [Crossref] [PubMed]
- Shreffler KM, Johnson DR, Scheuble LK. Ethical problems with infertility treatments: attitudes and explanations. Soc Sci J. 2010;47(4):731-46. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Greil AL, Slauson-Blevins KS, Shreffler KM, Johnson KM, Lowry MH, Burch AR, et al. Decline in ethical concerns about reproductive technologies among a representative sample of US women. Public Underst Sci. 2017;26(7):789-805. [Crossref] [PubMed]
- Kaya Şenol D, Dereli Yılmaz S, Demirgöz Bal M, Kızılkaya Beji N, Çalışkan S, Urman B. Views of Turkish people on oocyte and sperm donation. Cukurova Medical Journal. 2019;44(1):118-26. [Crossref]
- Stenfelt C, Armuand G, Wånggren K, Skoog Svanberg A, Sydsjö G. Attitudes toward surrogacy among doctors working in reproductive medicine and obstetric care in Sweden. Acta Obstet Gynecol Scand. 2018;97(9):1114-21. [Crossref] [PubMed]
- Bakova D, Davcheva D, Mihaylova A, Petleshkova P, Dragusheva S, Tornyova B, et al. Study of the attitude of Bulgarian society towards surrogacy. Biomedical Research. 2018;29(21):3835-41. [Crossref]
- Stöbel-Richter Y, Goldschmidt S, Brähler E, Weidner K, Beutel M. Egg donation, surrogate mothering, and cloning: attitudes of men and women in Germany based on a representative survey. Fertil Steril. 2009;92(1):124-30. [Crossref] [PubMed]
- Wånggren K, Baban M, Svanberg AS. Attitudes toward embryo donation among staff at in vitro fertilization clinics. Acta Obstet Gynecol Scand. 2014;93(8):765-70. [Crossref] [PubMed]
- Heikkilä K, Länsimies E, Hippeläinen M, Heinonen S. Assessment of attitudes towards assisted reproduction: a survey among medical students and parous women. Gynecol Endocrinol. 2006;22(11):613-9. [Crossref] [PubMed]
- Okonta PI, Ajayi R, Bamgbopa K, Ogbeche R, Okeke CC, Onwuzurigbo K. Ethical issues in the practice of assisted reproductive technologies in Nigeria: empirical data from fertility practitioners. Afr J Reprod Health. 2018;22(3):51-8. [PubMed]
- Sperling D, Simon Y. Attitudes and policies regarding access to fertility care and assisted reproductive technologies in Israel. Reprod Biomed Online. 2010;21(7):854-61. [Crossref] [PubMed]
- Pawa R, Udomsrisumran L, Kiatpongsan S. Fertility physicians' opinions and attitudes on access to assisted reproductive technology: an asia-pacific perspective. Fertility & Reproduction. 2020;2(2):61-9. [Link]
- Asplund K. Use of in vitro fertilization-ethical issues. Ups J Med Sci. 2020;125(2):192-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Bruce-Hickman K, Kirkland L, Ba-Obeid T. The attitudes and knowledge of medical students towards surrogacy. J Obstet Gynaecol. 2009;29(3):229-32. [Crossref] [PubMed]
- Dargahi G, Rahmani A, Sattarzadeh N, Ebrahimi H, Hajipour B, Karimi A. Attitudes toward surrogacy amongst Iranian fertile and infertile women. Global Advanced Research Journal of Microbiology. 2014;3(1):005-011. [Link]
- Armuand G, Sydsjö G, Skoog Svanberg A, Lampic C. Attitudes towards embryo donation among healthcare professionals working in child healthcare: a survey study. BMC Pediatr. 2019;19(1):209. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Yıldırım HD. Üremeye yardımcı tedavide üçüncü kişiden üreme hücresi alınması, yaklaşımlar ve hukuksal sorunlar [Taking gamete from a third party in assisted reproduction treatment, approaches and legal issues]. Adli Tıp Dergisi. 2017;31(3):143-54. [Link]
- Görgülü Ü. Taşıyıcı annelik - fıkhi bir bakış [Surrogacy - the view of judicial]. İslam Hukuku Arastırmaları Dergisi. 2010;15:197-208. [Link]
- Şimşek A. Yapay döllenme tekniği olarak taşıyıcı annelik: Hukukî ve biyoetik açıdan değerlendirilmesi [Surrogacy as artificial fertilization techniques: Review of legal and bioethical perspective]. Journal of Intercultural and Religious Studies. 2014;6:27-60.
.: İşlem Listesi