.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı, Sağlıklı Yaşam Biçimi ve Obezite Farkındalığı Arasındaki İlişki: Tanımlayıcı Araştırma
The Relationship Between Health Literacy, Healthy Lifestyle and Obesity Awareness in University Students: Descriptive Research
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2024;9(4):673-81
doi: 10.5336/healthsci.2024-103299
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Çalışmamızın amacı, üniversite öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı, sağlıklı yaşam biçimi ve obezite farkındalığı arasındaki yordayıcı ilişkiyi ortaya koymaktır. Gereç ve Yöntemler: Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 651 öğrenci oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında kişisel bilgi formu, Sağlık Okur-Yazarlığı, Sağlıklı Yaşam Biçimi ve Obezite Farkındalığı ölçekleri kullanılmıştır. Veriler Necmettin Erbakan Üniversitesi öğrencilerinden 2021-2022 eğitim öğretim yılı bahar döneminde araştırmacı tarafından toplanmıştır. Veriler bilgisayar ortamında istatistik yazılım programları kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin normal dağılıma sahip olup olmadığını belirlemek için Kolmogorov-Smirnov testi, çarpıklık ve basıklık testi, ölçeklerin iç tutarlılık açısından geçerlik ve güvenirliğini belirlemek için Cronbach alfa analizi yapıldı. Üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı, sağlıklı yaşam biçimi ve obezite farkındalığı arasındaki yordayıcı ilişkileri ortaya çıkartmak amacıyla ''Yapısal Eşitlik Modeli'' kullanılmıştır. Kullanılan ölçekler ile öğrencilerin sosyodemografik özellikleri arasındaki fark ve ilişkilerin değerlendirilmesi için t-testi, varyans analizi testi ve korelasyon analizi yapılmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılanların yaş ortalamaları 20,74±2,85 yıldır. Öğrencilerin sağlık okuryazarlığından aldıkları puanın sağlık yaşam biçimini etkilediği (t=6,59, p<0,001) görülmüştür. Bu faktöre ilişkin bağlantı katsayısı β=0,27 olduğu saptanmıştır. Üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi arasındaki yordayıcı ilişki incelendiğinde, pozitif yönlü doğrusal bir ilişki olduğu görülmüştür. Sonuç: Sağlık okuryazarlığı puan ortalaması arttıkça, sağlıklı yaşam biçimi puan ortalaması artmaktadır. Sağlıklı yaşam biçiminin davranışa dönüştürülmesi için etkin sağlık okuryazarlığı önemlidir. Bu bağlamda sağlıklı yaşam biçiminin davranışa dönüşmesi için bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin çeşitli sağlık eğitimleriyle geliştirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sağlıklı yaşam biçimi; sağlık okuryazarlığı; obezite farkındalığı
Amaç: Çalışmamızın amacı, üniversite öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı, sağlıklı yaşam biçimi ve obezite farkındalığı arasındaki yordayıcı ilişkiyi ortaya koymaktır. Gereç ve Yöntemler: Araştırma ilişkisel tarama modelinde tasarlanmıştır. Araştırmanın örneklemini 651 öğrenci oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında kişisel bilgi formu, Sağlık Okur-Yazarlığı, Sağlıklı Yaşam Biçimi ve Obezite Farkındalığı ölçekleri kullanılmıştır. Veriler Necmettin Erbakan Üniversitesi öğrencilerinden 2021-2022 eğitim öğretim yılı bahar döneminde araştırmacı tarafından toplanmıştır. Veriler bilgisayar ortamında istatistik yazılım programları kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin normal dağılıma sahip olup olmadığını belirlemek için Kolmogorov-Smirnov testi, çarpıklık ve basıklık testi, ölçeklerin iç tutarlılık açısından geçerlik ve güvenirliğini belirlemek için Cronbach alfa analizi yapıldı. Üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı, sağlıklı yaşam biçimi ve obezite farkındalığı arasındaki yordayıcı ilişkileri ortaya çıkartmak amacıyla ''Yapısal Eşitlik Modeli'' kullanılmıştır. Kullanılan ölçekler ile öğrencilerin sosyodemografik özellikleri arasındaki fark ve ilişkilerin değerlendirilmesi için t-testi, varyans analizi testi ve korelasyon analizi yapılmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılanların yaş ortalamaları 20,74±2,85 yıldır. Öğrencilerin sağlık okuryazarlığından aldıkları puanın sağlık yaşam biçimini etkilediği (t=6,59, p<0,001) görülmüştür. Bu faktöre ilişkin bağlantı katsayısı β=0,27 olduğu saptanmıştır. Üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi arasındaki yordayıcı ilişki incelendiğinde, pozitif yönlü doğrusal bir ilişki olduğu görülmüştür. Sonuç: Sağlık okuryazarlığı puan ortalaması arttıkça, sağlıklı yaşam biçimi puan ortalaması artmaktadır. Sağlıklı yaşam biçiminin davranışa dönüştürülmesi için etkin sağlık okuryazarlığı önemlidir. Bu bağlamda sağlıklı yaşam biçiminin davranışa dönüşmesi için bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin çeşitli sağlık eğitimleriyle geliştirilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sağlıklı yaşam biçimi; sağlık okuryazarlığı; obezite farkındalığı
ABSTRACT
Objective: The aim of our study is to reveal the predictive relationship between health literacy, healthy lifestyle and obesity awareness in university students. Material and Methods: The research was designed in the relational screening model. The sample of the research consisted of 651 students. Personal information form, Health Literacy, Healthy Lifestyle and Obesity Awareness scales were used to collect data. The data was collected by the researcher from Necmettin Erbakan University students in the spring semester of the 2021-2022 academic year. Kolmogorov-Smirnov test, skewness and kurtosis were used to determine whether the data had a normal distribution, and Cronbach alpha analysis was performed to determine the validity and reliability of the scales for internal consistency. ''Structural Equation Model'' was used to reveal the predictive relationships between university students' health literacy, healthy lifestyle and obesity awareness. T test, analysis of variance test and correlation analysis were performed to evaluate the differences and relationships between the scales used and the socio-demographic characteristics of the students. Results: The average age of the study participants is 20.74±2.85 years. It was observed that the health literacy scores of the students affected their health lifestyle (t=6.59, p<0.001). The connection coefficient for this factor was found to be β=0.27. When the predictive relationship between health literacy and healthy lifestyle of university students was examined, it was seen that there was a positive linear relationship. Conclusion: As the average health literacy score increases, the average healthy lifestyle score increases. Effective health literacy is important to transform a healthy lifestyle into behavior. In this context, it is recommended that individuals' health literacy levels be improved through various health trainings in order to transform a healthy lifestyle into behavior.
Keywords: Healthy lifestyle; health literacy; obesity awareness
Objective: The aim of our study is to reveal the predictive relationship between health literacy, healthy lifestyle and obesity awareness in university students. Material and Methods: The research was designed in the relational screening model. The sample of the research consisted of 651 students. Personal information form, Health Literacy, Healthy Lifestyle and Obesity Awareness scales were used to collect data. The data was collected by the researcher from Necmettin Erbakan University students in the spring semester of the 2021-2022 academic year. Kolmogorov-Smirnov test, skewness and kurtosis were used to determine whether the data had a normal distribution, and Cronbach alpha analysis was performed to determine the validity and reliability of the scales for internal consistency. ''Structural Equation Model'' was used to reveal the predictive relationships between university students' health literacy, healthy lifestyle and obesity awareness. T test, analysis of variance test and correlation analysis were performed to evaluate the differences and relationships between the scales used and the socio-demographic characteristics of the students. Results: The average age of the study participants is 20.74±2.85 years. It was observed that the health literacy scores of the students affected their health lifestyle (t=6.59, p<0.001). The connection coefficient for this factor was found to be β=0.27. When the predictive relationship between health literacy and healthy lifestyle of university students was examined, it was seen that there was a positive linear relationship. Conclusion: As the average health literacy score increases, the average healthy lifestyle score increases. Effective health literacy is important to transform a healthy lifestyle into behavior. In this context, it is recommended that individuals' health literacy levels be improved through various health trainings in order to transform a healthy lifestyle into behavior.
Keywords: Healthy lifestyle; health literacy; obesity awareness
REFERANSLAR:
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ve İlişkili Faktörlerin Araştırılması. Yayın No: 1103. Ankara: Özyurt Matbaacılık; 2018. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2024. Erişim linki: [Link]
- Çın A, Akkan T, Dağdeviren M, Şengezer T, Altay M. Obezite hastalarında sağlık okuryazarlığı ile sağlıklı beslenme tutumu ilişkisinin değerlendirilmesi [Valuation of the relationship of health literacy and healthy eating attitude in obesity]. Türk Aile Hekimliği Dergisi. 2022;26(4):154-63. [Crossref]
- Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA. Health promotion in nursing practice. Journal of Saúde Debate 2023;47(139):993-6. [Crossref]
- Pender NJ. Health Promotion in Nursing Practice. 3rd ed. Stanford: Connecticut: Appleton&Lange; 1996.
- Yiğitalp G. Sağlığın geliştirilmesi dersinin hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi [The effect of health promotion course on nursing students' healthy life style behaviors]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;11(1):271-8. [Crossref]
- Issa LF. Prevalenceand risk factors of obesity and overweight among Taif University Students. International Journal of Public Health and Epidemiology. 2015;4(1):98-106. [Link]
- Aydoğan Arslan S, Daşkapan A, Çakır B. Üniversite öğrencilerinin beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıklarının belirlenmesi [Specification of nutritional and physical activity habits of university students]. Türk Silahlı Kuvvetler Koruyucu hekimlik bilgisi ( TAF Preventive Medicine Bulletin). 2016;15(3):171-80. [Crossref]
- Ertaş H, Kıraç R, Kavuncu B. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi [Determination of health literacy levels of the faculty of health sciences]. Turkish Studies Social Sciences. 2019;14(4):1459-69. [Link]
- İzgüden D, Gökkaya D. Bireylerin sağlık algıları ile obezite farkındalıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Examination of the relationship between the health perceptions of the individuals and their obesity awareness]. Selçuk Sağlık Dergisi. 2022;3(3):205-20. [Link]
- World Health Organization [Internet]. [Cited: May 28, 2024]. WHO, European Regional Obesity Report, 2022. Available from: [Link]
- Özkan İ, Adıbelli D, İlaslan E, Taylan S. Üniversite öğrencilerinin obezite farkındalıkları ile beden kitle indeksleri arasındaki ilişki [Relationship between body mass index and obesity awareness of university students]. Acu Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;11(1):120-6. [Crossref]
- Akın S, Akyüz EY, Bülbül E, Tekce K, Türk S, Kaplanoğlu FN, et al. Bir devlet üniversitesi'nde okumakta olan sağlık bilimleri öğrencilerinde obezite görülme sıklığı ve obezite farkındalık düzeyi ile yeme alışkanlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Investigation of the relationship between the prevalence of obesity and the obesity awareness level and eating habits in health sciences students studying at state university]. Sağlık ve Toplum. 2022;32(1):92-102. [Link]
- Kafkas ME, Özen G. Obezite farkındalık ölçeği'nin türkçeye uyarlanması: bir geçerlik ve güvenirlik çalışması [The Turkish adaptation of the obesity awareness scale: a validity and reliability study]. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2014;1(2):1-15. [Link]
- Soylar P, Kadıoğlu BU. Yetişkin bireylerin sağlık okuryazarlığı ve obeziteyle ilişkili bazı davranışlarının incelenmesi [Investigation of health literacy and some behavior related with obesity in adult individuals]. Sakarya Tıp Dergisi. 2020;10(2):270-6. [Crossref]
- Büyüköztürk Ş. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 25. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2018. [Crossref]
- Toçi E, Burazeri G, Sorensen K, Jerliu N, Ramadani N, Roshi E, et al. Health literacy and socioeconomic characteristic samong older people in transitional. British Journal of Medicine and Medical Research. 2013;3(4):1646-58. [Crossref]
- Aras Z, Temel Bayık A. Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi [Evaluation of validity and reliability of the Turkish version of health literacy scale]. Florence Nightingale Journal of Nursing. 2017;25(2):85-94. [Crossref]
- Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The Health-Promoting Lifestyle Profile: development and psychometric characteristics. Nurs Res. 1987;36(2):76-81. [Crossref] [PubMed]
- Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği II'nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2008;12(1):1-13. [Link]
- Allen A. Effects of educational intervention on children's knowledge of obesity risk factors [Thesis]. Helena: Carroll College; 2011. [Cited: May 28, 2024]. Available from: [Link]
- Kafkas ME, Özen G. Obezite Farkındalık Ölçeği'nin (OFÖ) Türkçeye uyarlanması: bir geçerlik ve güvenirlik çalışması [The Turkish adaptation of the obesity awareness scale: a validity and reliability study]. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2014;1(2):1-15. [Link]
- Kaçkin Ö, Kılıç M, Ersin F. Hemşirelik öğrencilerinin özyeterlilik algıları, sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve etkileyen faktörler [Perceptions of self efficiency of nursing students, their health literacy level and affecting factors]. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2023;20(2):256-64. [Crossref]
- Tekbaş S, Dal Yılmaz Ü, Pola G. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Determination of health literacy levels of nursing students and affecting factors]. Etkili Hemşirelik Dergisi. 2024;17(1):74-84. [Crossref]
- Bakır S, Altıntaş RY, Şahin S, Ertem G. Üçüncü yaş üniversitesi öğrencilerinin sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi [Determination of health literacy level of students at the university of the third age]. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;5(3):12-8. [Crossref]
- Tuğut N, Yılmaz A, Çelik BY. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi [The relationship between nursing students' health literacy levels and healthy lifestyle behaviors]. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021;6(2):120-8. [Crossref]
- Genç Koyucu R, Ebelik öğrencilerinin obezite farkındalığı ve ilişkili faktörler: kesitsel çevrim içi anket çalışması [Obesity awareness of midwifery students and associated factors: a cross-sectional online survey study]. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2022;32(1):103-10. [Link]
- Sözen H, Bebek G. Üniversite öğrencilerinin obezite farkındalığının belirlenmesi [Determining obesity awareness of university students]. Social Studies. 2018;(3):83. [Link]
- Deniz SŞ, Özer Ö, Sonğur C. Effect of Health Literacy on Health Perception: An Application in Individuals at Age 65 and Older. Soc Work Public Health. 2018;33(2):85-95. [Crossref] [PubMed]
- Ata A, Vural A, Keskin F. Beden algısı ve obezite [Body perception and obesity]. Ankara Medical Journal. 2014;14(3):74-84. [Crossref]
- Şafak M, Bekar ZY, Başkurt Z, Başkurt F. Fizyoterapi öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının ilişkilendirilmesi [Relationships of physical activity levels and healthy lifestyle behaviors of physiotherapy students]. Sağlık Akademisi. 2022;8(1):7-8. [Crossref]
- Gömleksiz M, Yakar B, Pirinçci E. Tıp fakültesi öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve ilişkili faktörler [Healthy life style behaviours of medical faculty students and related factors]. Dicle Tıp Dergisi. 2020;47(2):347-58. [Crossref]
- Yulu N. Ergenlerin sağlık okuryazarlığı ile sağlık algısı, tutumu ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2020. [Link]
- Tatar M. Tıp fakültesi öğrencilerinde sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilişkisi ve sağlık okuryazarlığını etkileyen faktörlerin incelenmesi [Uzmanlık tezi]. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi; 2020. [Erişim tarihi: 28 Mayıs 2024]. Erişim linki: [Link]
- Karagözoğlu M. Adolesanlarda sağlık okuryazarlığı ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin belirlenmesi [tez], İstanbul: Bezmialem Vakıf Üniversitesi; 2021. [Link]
.: İşlem Listesi