.: ARAŞTIRMA
Türkiye'de Genetik ile İlgili Biyoetik Konulara Değinen Tamamlanmış Lisansüstü Tezlerin Değerlendirilmesi: Nitel Araştırma
Evaluation of Completed Postgraduate Theses in Türkiye Touch Upon Bioethical Topics Regarding Genetics: Qualitative Research
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2022;30(3):253-63
doi: 10.5336/mdethic.2021-87503
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Genetik alanındaki gelişmelerle birlikte süregelen biyoetik kaygılar, akademik çevrelerin gündemindedir. Bu çalışmada, genetik ve biyoetik alanları arasındaki sıkı ve birbirinden beslenen ilişkinin Türkiye açısından zaman içindeki gelişimine dair bir profil oluşturulması ve dünyadaki genetik ile ilgili biyoetik gündemlerin ülkemizin lisansüstü akademik düzlemindeki yansımalarının incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırma kapsamında, Türkiye'de 2019 yılı sonuna kadar tamamlanmış ve onaylanmış genetik, etik ve biyoetik alanlarının kesişiminde yer aldığı düşünülen lisansüstü tezler, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi çevrim içi veri tabanından faydalanılarak belirlenmiştir. Ardından genetik, etik ve biyoetik alanlarının ortak paydasında yer alan konuları işaret eden temalar belirlenmiş ve tezler içeriklerine göre bu temalarla ilişkilendirilmiştir. Bulgularda ilk tezin 1997 yılında yazıldığı, çoğunluğunun yüksek lisans tezi olduğu, yoğunluğun devlet üniversitelerinde ve sosyal alanlarda olduğu anlaşılmıştır. Temalara göre tezlerin dağılımında ise belirlenen beş ana tema içerisinde en çok tez içeren ana tema 'Genetik bilginin elde edilmesi, paylaşımı ve kullanımı olurken'; en az tez içeren ana tema, 'Genetik araştırmalar' olmuştur. Sonuç olarak bu çalışma, genetik alanındaki gelişmelere etik açıdan yaklaşım bakımından ülkemizin katkısını görünür kılmak ve ihtiyaç duyulan çalışmalara yol gösterici olmak adına bir başlangıç olarak değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Genetik; etik; biyoetik; lisansüstü tezler; Türkiye
Genetik alanındaki gelişmelerle birlikte süregelen biyoetik kaygılar, akademik çevrelerin gündemindedir. Bu çalışmada, genetik ve biyoetik alanları arasındaki sıkı ve birbirinden beslenen ilişkinin Türkiye açısından zaman içindeki gelişimine dair bir profil oluşturulması ve dünyadaki genetik ile ilgili biyoetik gündemlerin ülkemizin lisansüstü akademik düzlemindeki yansımalarının incelenmesi hedeflenmiştir. Araştırma kapsamında, Türkiye'de 2019 yılı sonuna kadar tamamlanmış ve onaylanmış genetik, etik ve biyoetik alanlarının kesişiminde yer aldığı düşünülen lisansüstü tezler, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi çevrim içi veri tabanından faydalanılarak belirlenmiştir. Ardından genetik, etik ve biyoetik alanlarının ortak paydasında yer alan konuları işaret eden temalar belirlenmiş ve tezler içeriklerine göre bu temalarla ilişkilendirilmiştir. Bulgularda ilk tezin 1997 yılında yazıldığı, çoğunluğunun yüksek lisans tezi olduğu, yoğunluğun devlet üniversitelerinde ve sosyal alanlarda olduğu anlaşılmıştır. Temalara göre tezlerin dağılımında ise belirlenen beş ana tema içerisinde en çok tez içeren ana tema 'Genetik bilginin elde edilmesi, paylaşımı ve kullanımı olurken'; en az tez içeren ana tema, 'Genetik araştırmalar' olmuştur. Sonuç olarak bu çalışma, genetik alanındaki gelişmelere etik açıdan yaklaşım bakımından ülkemizin katkısını görünür kılmak ve ihtiyaç duyulan çalışmalara yol gösterici olmak adına bir başlangıç olarak değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Genetik; etik; biyoetik; lisansüstü tezler; Türkiye
ABSTRACT
Continuing bioethical concerns with the developments in genetics are on the agenda of academic circles. This study is aimed to create a profile of the development of the close and nourishing relationship between genetics and bioethics over time in Türkiye. The reflections of the bioethical agendas related to genetics in the world were examined at the postgraduate academic level in our country. Postgraduate theses on topics at the intersection of genetics, ethics, and bioethics, which were completed and approved by the end of 2019 in Türkiye, were determined by using the online database of the National Thesis Center of the Council of Higher Education. Then, the themes that point to the common ground of genetics, ethics, and bioethics were determined and the theses were associated with these themes according to their content. We determined that the first thesis was written in 1997, the majority of dissertations were master's dissertations, and usually were written in public universities and social sciences. According to the acquired distribution the theme containing the most theses among the five main themes was 'Obtaining, sharing, and using of genetic information'; the theme associated with the least number of theses was 'Genetic researches'. In conclusion, this study has been considered as a start to make our country's contribution visible in terms of an ethical approach to developments in the field of genetics and to guide the studies needed.
Keywords: Genetics; ethics; bioethics; postgraduate theses; Türkiye
Continuing bioethical concerns with the developments in genetics are on the agenda of academic circles. This study is aimed to create a profile of the development of the close and nourishing relationship between genetics and bioethics over time in Türkiye. The reflections of the bioethical agendas related to genetics in the world were examined at the postgraduate academic level in our country. Postgraduate theses on topics at the intersection of genetics, ethics, and bioethics, which were completed and approved by the end of 2019 in Türkiye, were determined by using the online database of the National Thesis Center of the Council of Higher Education. Then, the themes that point to the common ground of genetics, ethics, and bioethics were determined and the theses were associated with these themes according to their content. We determined that the first thesis was written in 1997, the majority of dissertations were master's dissertations, and usually were written in public universities and social sciences. According to the acquired distribution the theme containing the most theses among the five main themes was 'Obtaining, sharing, and using of genetic information'; the theme associated with the least number of theses was 'Genetic researches'. In conclusion, this study has been considered as a start to make our country's contribution visible in terms of an ethical approach to developments in the field of genetics and to guide the studies needed.
Keywords: Genetics; ethics; bioethics; postgraduate theses; Türkiye
REFERANSLAR:
- Cambridge Dictionary [Internet]. © Cambridge University Press 2020. Genetics. Available from: [Link]
- Britannica [Internet]. Winchester AM. Genetics: Encyclopædia Britannica, inc.; 2020. Available from: [Link]
- Gayon J. From Mendel to epigenetics: history of genetics. C R Biol. 2016;339(7-8):225-30. [Crossref] [PubMed]
- Corvin A, Gill M. 3-Psychiatric genetics. In: Wright P, Stern J, Phelan M, eds. Core Psychiatry. 3rd ed. Oxford: WB Saunders; 2012. p.35-53. [Crossref]
- Watson JD, Crick FH. Molecular structure of nucleic acids; a structure for deoxyribose nucleic acid. Nature. 1953;171(4356):737-8. [Crossref] [PubMed]
- Synthego [Internet]. © 2022 Synthego. History of Genetic Engineering and the Rise of Genome Editing Tools. Available from: [Link]
- Cohen SN, Chang AC. Recircularization and autonomous replication of a sheared R-factor DNA segment in Escherichia coli transformants. Proc Natl Acad Sci U S A. 1973;70(5):1293-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Jaenisch R, Mintz B. Simian virus 40 DNA sequences in DNA of healthy adult mice derived from preimplantation blastocysts injected with viral DNA. Proc Natl Acad Sci U S A. 1974;71(4):1250-4. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Berg P. Meetings that changed the world: Asilomar 1975: DNA modification secured. Nature. 2008;455(7211):290-1. [Crossref] [PubMed]
- Hayırlıdağ M, Arslan MF, Büken NÖ. Genetiği değiştirilmiş gıdalar ile ilgili etik ve hukuki tartışmalar ve kıtalararası durum değerlendirmesi [Ethicolegal arguments on genetically modified foods and evaluation of intercontinental situation]. Tarım Ekonomisi Dergisi. 2016;22(1). [Link]
- Çağatay Üstün ND. Biyoteknoloji, tıp ve etik [Biotechnology, medicine and ethics]. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi. 2016;55(3):158-62. [Crossref]
- National Human Genome Research Institute [Internet]. The Human Genome Project. Available from: [Link]
- Collins FS, Fink L. The human genome project. Alcohol Health Res World. 1995;19(3):190-5. [PubMed] [PMC]
- Demir A. Etik açidan insan genom projesi [The human genome project in point of ethical]. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimleri Dergisi. 2013;12(23):317-27. [Link]
- Genetic Alliance Monographs and Guides. Washington: Genetic Alliance; District of Columbia Department of Health; 2010.
- Domaradzki S, Khvostova M, Pupovac D. Karel Vasak's generations of rights and the contemporary human rights discourse. Hum Rights Rev. 2019;20(4):423-43.
- Vasak K. Human rights: a thirty-year struggle: the sustained efforts to give force of law to the universal declaration of human rights. UNESCO Courier. 1977(11):29-32. [Link]
- Gül C. Klonlama ve kök hücre çalışmaları karşısında insan onurunun korunması hakkı. Hukuk, Ekonomi ve Siyasal Bilimler Aylık İnternet Dergisi [Internet]. 2010;(101). Erişim linki: [Link]
- Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2016. p.42-55, 189-201.
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi. 2022 © ULUSAL TEZ MERKEZİ. Tarama. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı. Erişim linki: [Link]
- Understanding Genetics, A New York, Mid-Atlantic Guide for Patients and Health Professionals. Washington (DC): Genetic Alliance; The New York-Mid-Atlantic Consortium for Genetic and Newborn Screening Services.; 2009 Jul 8, 2009.
- Wertz DC, Fletcher GF, Berg K, Programme WHOHG. Review of ethical issues in medical genetics : report of consultants to WHO/D.C. Wertz, J.C. Fletcher, K. Berg. Geneva: World Health Organization; 2003. [Link]
- Wertz DC, Fletcher JC, Berg K, Boulyjenkov V, World Health Organization. Hereditary Diseases P. Guidelines on ethical issues in medical genetics and the provision of genetics services/prepared by Dorothy C. Wertz, John C. Fletcher, Kare Berg in cooperation with the World Health Organization, Victor Boulyjenkov. Geneva: World Health Organization; 1995. [Link]
- Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi [İnternet]. 2022 © ULUSAL TEZ MERKEZİ. İstatistikler. Ankara: Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı. Erişim linki: [Link]
- Kürklü S. Biyoetik konusunda yapılan araştırmaların bibliyometrik analizi; WOS örneği [Bibliometric analysis of research on bioethics; WOS example]. Turkish Journal of Bioethics. 2019;6(3):87-99. [Crossref]
- Belinchón I, Ramos JM, Bellver V. Scientific production in bioethics in Spain through MEDLINE. Gac Sanit. 2007;21(5):408-11. [Crossref] [PubMed]
- Çınar Ü. "DNA Verileri ve Türkiye Milli Dna Veri Bankası Kanunu Tasarısı" üzerine bir değerlendirme ve öneriler. Terazi Hukuk Dergisi. 2008;3(21):147-56. [Link]
- Gönenç Fİ, Aslanova K. Biyobankalar ve Milli DNA Veri Bankası Kanunu Tasarısı [Biobanks and National DNA Databank Law Draft]. İstanbul Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2018;4(2):13-32. [Link]
- Ilgili Ö, Arda B. Forensic DNA banking legislation in developing countries: privacy and confidentiality concerns regarding a draft from turkish legislation. Rev Rom Bioet. 2014;12(3):56-63. [PubMed] [PMC]
- Walters L. Genetics and bioethics: how our thinking has changed since 1969. Theor Med Bioeth. 2012;33(1):83-95. [Crossref] [PubMed]
- Bilkent Üniversitesi [İnternet]. © Bilkent Üniversitesi. Bilkent Liderliğindeki Çalışma Türk Popülasyonunun Genetik Yapısını Ortaya Çıkardı. Erişim linki: [Link]
- Kasap S. Türk toplumunun genetik kodlarına ışık tutan araştırma sonuçlandı [press release]. Anadolu Ajansı. 7 Eylül 2021. [Link]
- Kars ME, Başak AN, Onat OE, Bilguvar K, Choi J, Itan Y, et al. The genetic structure of the Turkish population reveals high levels of variation and admixture. Proc Natl Acad Sci U S A. 2021;118(36):e2026076118. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi