Amaç: Bu çalışmada, Türkiye'de doğum ve kadın hastalıkları hemşireliği yüksek lisans ve doktora tezlerinde refleksoloji kullanımının incelenmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntemler: Derleme niteliğindeki bu çalışmada, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi veri tabanı 07.12.2022-28.12.2022 tarihleri arasında taranarak, refleksoloji kullanılan yüksek lisans ve doktora tezleri belirlendi. Tarama için ''refleksoloji'' anahtar kelimesi kullanıldı ve 58 teze ulaşıldı. Ulaşılan tezler başlıklarına göre değerlendirildi. Dâhil etme ve dışlama kriterlerine göre, erişilen tezlerden 13'ü araştırma kapsamına alındı. Bulgular: 2008- 2021 yılları arasında yayımlanan toplam 13 tezde 1.201 katılımcı dâhil edilmiştir. İncelenen tezlerin tamamında refleksoloji kullanıldığı belirlendi. Tezlerde doğum ağrısı, histerektomi, menstrüasyon ve jinekolojik kanserli durumlarda refleksoloji uygulaması yapıldığı, 10 tanesinin doktora, 3 tanesinin yüksek lisans tezi olduğu belirlendi. Tezlerin %97,3'ünün (n=12) araştırma deseni randomize kontrollü çalışmaydı. Tezlerde refleksolojinin doğum sonu dönemde kadınların uyku kalitesini iyileştirdiği, doğum yönetiminde ağrı ve anksiyeteyi azalttığı, histerektomi sonrası iyileşme kalitesi, ağrı ve anksiyetesinde iyileştirici etkileri olduğu, vazomotor sorun yaşayan kadınlarda yaşam kalitesinde artma sağladığı, dismenore ve premenstrüel sendromda semptom şiddetini azalttığı bildirilmiştir. Sonuç: Türkiye'de refleksoloji ile ilgili doğum ve kadın hastalıkları hemşireliği alanında yapılan tezlerde refleksolojinin ağrı, depresyon yaşam kalitesi gibi parametrelerde olumlu etkileri olduğu görülmektedir. Ancak çalışma sonuçlarının tartışmalı olduğu, bu nedenle kanıt düzeyi yüksek, prospektif müdahale çalışmalarına ihtiyaç bulunmaktadır. Tamamlayıcı tedavi olan refleksolojinin kanıta dayalı uygulanması için daha çok deneysel çalışmalara ihtiyaç vardır.
Anahtar Kelimeler: Refleksoloji; lisansüstü tez; hemşirelik; doğum ve kadın hastalıkları
Objective: This study aimed to examine use of reflexology in postgraduate thesis and on obstetrics and gynecology in Türkiye. Material and Methods: The database of the National Thesis Center of the Council of Higher Education was searched including 07.12.2022 and 28.12.2022 dates with regard to the postgraduate thesis that using reflexology in the obstetrics and gynecology field. The ''reflexology'' keyword was chosen and 58 theses were reached for this literature review. All the theses were evaluated according to their titles. A total of 13 studies were included based on the inclusion and exclusion criteria. In this study, which is a review, the database of the National Thesis Center of the Council of Higher Education was scanned between 07.12.2022 and 28.12.2022 and master's and doctoral theses using reflexology were identified. The keyword "reflexology" was used for scanning and 58 theses were reached. The theses reached were evaluated according to their titles. According to the inclusion and exclusion criteria, 13 of the theses accessed were included in the research. Results: 1,201 participants were included in 13 theses published between 2008-2021. Reflexology was applied for labor pain, hysterectomy, menstruation, and gynecological cancer in the theses. Ten of the theses were doctoral theses and three of those were master's theses. 97.3% (n=12) of the theses had a randomized controlled trial design. According to the thesis's results reflexology improved the sleep quality of women in the postpartum period, relieved pain and anxiety in labor management, and improved the quality of recovery after hysterectomy, had ameliorating effects on pain and anxiety, increased the quality of life in those who have vasomotor problems, and symptoms in dysmenorrhea and premenstrual syndrome. Conclusion: In the theses about reflexology in the field of obstetrics and gynecology nursing in Türkiye, it is seen that reflexology has positive effects on parameters such as pain, depression and quality of life. However, the study results are controversial, so prospective intervention studies with a high level of evidence are needed. More experimental studies are needed for evidencebased application of reflexology, which is a complementary treatment.
Keywords: Reflexology; postgraduate thesis; nursing; obstetrics and gynecology
- Korkan EA, Uyar M. Ağrı kontrolünde kanıt temelli yaklaşım: refleksoloji [An evidence-based approach to pain control: reflexology]. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2014;5(1):9-14. [Link]
- Çevik K. Hemşirelikte tamamlayıcı ve alternatif tedavi: refleksoloji [Complementary and alternative therapy in nursing: reflexology]. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2013;29(2):71-82. [Link]
- Yılar Erkek Z, Pasinlioğlu T. Doğum ağrısında alternatif bir yöntem: ayak refleksolojisi [An alternative method for labor pain: foot reflexology]. Journal of Hacettepe University Faculty of Nursing. 2017;4(1):53-61. [Link]
- Doğan HD. Ellerin iyileştirme sanatı: refleksoloji [Healing art of hand: reflexology]. European Journal of Basic Medical Science. 2014;4(4):89-94. [Crossref]
- Embong NH, Soh YC, Ming LC, Wong TW. Revisiting reflexology: concept, evidence, current practice, and practitioner training. J Tradit Complement Med. 2015;5(4):197-206. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Khorsand A, Tadayonfar MA, Badiee S, Aghaee MA, Azizi H, Baghani S. Evaluation of the effect of reflexology on pain control and analgesic consumption after appendectomy. J Altern Complement Med. 2015;21(12):774-80. [Crossref] [PubMed]
- Hall HR, Jolly K. Women's use of complementary and alternative medicines during pregnancy: a cross-sectional study. Midwifery. 2014;30(5):499-505. [Crossref] [PubMed]
- Levy I, Attias S, Stern Lavee T, Avneri O, Cohen G, Balachsan S, et al. The effectiveness of foot reflexology in reducing anxiety and duration of labor in primiparas: an open-label randomized controlled trial. Complement Ther Clin Pract. 2020;38:101085. [Crossref] [PubMed]
- Zeng Y, Zhou Y, Chen P, Luo T, Huang M. Use of complementary and alternative medicine across the childbirth spectrum in China. Complement Ther Med. 2014;22(6):1047-52. [Crossref] [PubMed]
- Avci N, Oskay U. Effect of reflexology on decreasing postoperative pain and anxiety after total abdominal hysterectomy. Holist Nurs Pract. 2023;37(2):78-89. [Crossref] [PubMed]
- Aksu S, Palas Karaca P. The effect of reflexology on lactation in women who had cesarean section: a randomized controlled pilot study. Complement Med Res. 2021;28(4):336-43. English. [Crossref] [PubMed]
- Inoue A, Majima Y, Masuda S, Matsuda T. Effectiveness of Reflexology for Premenstrual Syndrome (PMS) and Other Health Difficulties Specific to Women. Proceedings of the 16th International Joint Conference on Biomedical Engineering Systems and Technologies (BIOSTEC 2023). 2023:502-6. [Crossref]
- Selvi N, Boz İ. Effects of reflexology on postpartum sleep quality: a randomized controlled trial. Akdeniz Nursing Journal. 2022;1(1):9-18. [Link]
- Hasanpour M, Mohammadi MM, Shareinia H. Effects of reflexology on premenstrual syndrome: a systematic review and meta-analysis. Biopsychosoc Med. 2019;13:25. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Navaee M, Khayat S, Abed ZG. Effect of pre-cesarean foot reflexology massage on anxiety of primiparous women. J Complement Integr Med. 2020;17(3). [Crossref] [PubMed]
- Sharifi N, Bahri N, Hadizadeh-Talasaz F, Azizi H, Nezami H, Tohidinik HR. A randomized clinical trial on the effect of foot reflexology performed in the fourth stage of labor on uterine afterpain. BMC Pregnancy Childbirth. 2022;22(1):57. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Mahdavipour F, Rahemi Z, Sadat Z, Ajorpaz NM. The effects of foot reflexology on depression during menopause: a randomized controlled clinical trial. Complement Ther Med. 2019;47:102195. [Crossref] [PubMed]
- Büyükbayram Z, Ayık DB. Türkiye'de refleksoloji uygulaması ile ilgili yapılan hemşirelik tezlerinin incelenmesi: bir sistematik derleme [Investigation of nursing thesis related with reflexology practice in Turkey: a systematic review]. Sağlık Profesyonelleri Araştırma Dergisi. 2021;3(1):25-37. [Link]
- Selvi N. Doğum sonu dönemde kadınların uykusuzluk düzeyleri üzerine ayak refleksoloji uygulamasının etkisi: randomize kontrollü çalışma [Yüksek lisans tezi]. Antalya: Akdeniz Üniversitesi; 2018. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- İncedal İ. Refleksolojinin doğum eylemi üzerindeki etkisi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2019. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Özer Ekiz E. Laparoskopik histerektomi sonrası uygulanan ayak refleksolojisinin analjezi kullanımını azaltmada ve iyileşmede etkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2022. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Bolsoy N. Perimenstrüel distresin hafifletilmesinde refleksolojinin etkinliğinin incelenmesi [Doktora tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2008. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Alp Yılmaz F. Ayak refleksolojinin dismenore ve okul performansına etkisi [Doktora tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2014. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Yılar Z. Ayak refleksolojisinin doğum ağrısına ve doğum eyleminin süresine etkisi [Doktora tezi]. Erzurum: Atatürk Üniversitesi; 2014. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Gözüyeşil E. 40-60 yaş grubu kadınlara uygulanan ayak refleksolojinin vazomotor yakınmalar ve yaşam kalitesine etkisi [Doktora tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2014. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Avcı N. Total abdominal histerektomi ameliyatı sonrası ağrının ve anksiyetenin azaltılmasında refleksolojinin etkisi [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2015. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Alan H. Jinekolojik kanser hastalarında kemoterapi tedavisi sürecinde uygulanan progresif kas gevşeme egzersizleri ve refleksolojinin ağrı, yorgunluk, anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesi üzerine etkisi; randomize kontrol çalışması [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2015. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Öztürk R. Abdominal histerektomi sonrası refleksolojinin iyilik haline etkisi [Doktora tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2015. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Göral Türkcü S. Watson insan bakım modeline temellendirilmiş refleksoloji uygulamasının jinekolojik kanser hastalarında anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi [Doktora tezi]. Denizli: Pamukkale Üniversitesi; 2019. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Kılıçlı A. Postpartum dönemde uygulanan refleksolojinin ağrı, yorgunluk, uyku kalitesi ve laktasyon üzerine etkisi [Doktora tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2021. Erişim tarihi: 09.12.2022, [Link]
- Kaplan E. Yönlendirilmiş imgelem ve ayak refleksolojisinin doğum ağrısı, süresi ve doğum memnuniyeti üzerine etkisi [Doktora tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2021. Erişim tarihi: 09.12.2022 [Link]
- Amanak K, Karaöz B, Sevil Ü. Alternatif/tamamlayıcı tıp ve kadın sağlığı [Alternative/complementary medicine and women's health]. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2013;12(4):441-8. [Crossref]
- Toygar İ. Türkiye'de refleksoloji alanında gerçekleştirilen tezlerin incelenmesi [Investigation of the thesis performed in the field of reflexology in Turkey]. 2020;1(1):16-29. [Link]
- Dolatian M, Hasanpour A, Heshmat R, Alavi Majd H. The effect of reflexology on pain intensity of labor. Journal of Advances in Medical and Biomedical Research. 2010;18(72):52-61. [Link]
- Sharifi N, Bahri N, Hadizadeh-Talasaz F, Azizi H, Nezami H. The effect of foot reflexology in the fourth stage of labor on postpartum hemorrhage and after pain: study protocol for a randomized controlled trial. Advances in Integrative Medicine. 2021;8(1):63-7. [Crossref]
- Jenabi E, Hajiloo Mohajeran M, Torkamani M. The effect of reflexology on relieving the labor pain. The Iranian Journal of Obstetrics, Gynecology and Infertility. 2012;14(8):34-8. [Link]
- Dolatian M, Hasanpour A, Montazeri Sh, Heshmat R, Alavi Majd H. The effect of reflexology on pain intensity and duration of labor on primiparas. Iran Red Crescent Med J. 2011;13(7):475-9. [PubMed] [PMC]
- Li CY, Chen SC, Li CY, Gau ML, Huang CM. Randomised controlled trial of the effectiveness of using foot reflexology to improve quality of sleep amongst Taiwanese postpartum women. Midwifery. 2011;27(2):181-6. [Crossref] [PubMed]
- Varghese J, George J, Gowda YS. A randomized control trial to determine the effect of foot reflexology on intensity of pain and quality of sleep in post caesarean mothers. IOSR Journal of Nursing and Health Science. 2014;3(1):39-43. [Crossref]
- Yüksel H. Tamamlayıcı tıp uygulamaları: refleksoloji [Complementary medicine applications: reflexology]. Bütünleyici ve Anadolu Tıbbı Dergisi. 2021;2(3):56-66. [Crossref]
- Nalini R, Jocob J. Effectiveness of reflexology on premenstrual syndrome among students. International Journal of Advances in Nursing Management. 2015;3(2):139-44. [Link]
- Valiani M, Babaei E, Heshmat R, Zare Z. Comparing the effects of reflexology methods and Ibuprofen administration on dysmenorrhea in female students of Isfahan University of Medical Sciences. Iran J Nurs Midwifery Res. 2010;15(Suppl 1):371-8. [PubMed] [PMC]
- Kaba F, Demirel Bozkurt Ö. Menopoz semptomlarında tamamlayıcı ve alternatif tedaviler [Complementary and alternative therapies in menopause symptoms]. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;3(2):134-42. [Link]
- Aydın LZ, Yiğitalp G. The effect of reflexology on sleep quality and fatigue in postmenopausal women: a randomized control trial. European Journal of Integrative Medicine. 2021;43:1-8. [Crossref]
.: İşlem Listesi