.: ARAŞTIRMA
Türkiye'de COVID-19 Pandemi Sürecinde Sağlık Etiği: Söylem Analizi
Health Ethics in the COVID-19 Pandemic Period in Türkiye: A Discourse Analysis
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2022;30(2):123-31
doi: 10.5336/mdethic.2021-86754
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Pandemi özelliği gösteren salgın bir hastalık, istisnai bir dönemi işaret eder. Karar vermeyi zorlayıcı koşullarda sağlık etiği açısından doğru bir etik değerlendirme yapabilmek, salgın ile ortaya çıkan değer sorunlarının fark edilmesi ile mümkündür. Günümüzde koronavirüs hastalığı-2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)] pandemisi, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de toplumsal pek çok yapıyı etkilemeye devam etmektedir. Salgınla mücadelede alınan olağanüstü önlemler yayımlanan kılavuzlar, hazırlanan afişler, görsel ve işitsel araçlar ile resmî metinler üzerinden takip edilebilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de salgının etkisini azaltmaya yönelik yürürlüğe giren uygulamaların hangi etik değerleri koruduğunu ya da harcadığını incelemek, alınan önlemlerin değersel anlam içeriği hakkında bilgi üretmek amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında 11 Mart 2020-1 Ekim 2021 tarihleri arasında Türkiye'de Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan COVID-19 pandemisi ile yazılı belgeler, işitsel ve görsel kaynaklar, niteliksel araştırma yöntemleri arasında yer alan eleştirel söylem analizine tabi tutulmuş ve tematik açıdan değerlendirilmiştir. Ulaşılan kaynaklarla sınırlı kalarak topluma, sağlık çalışanlarına ve sağlık kurumlarına yönelik yapılan hazırlıklar, 'toplum sağlığı ve kamusal iyi', 'şeffaflık ve bilginin açıklanması', 'iş sağlığı ve güvenliği' ve 'zorunlu bildirim' bağlamlarında ele alınmış ve sağlık etiği açısından eleştirel bir bakış açısıyla yorumlanmıştır. Pandemi gibi zorlayıcı koşullarda pek çok neden, sağlık alanında değer çatışmalarının yaşanmasına yol açabilir; amaç, en az bedelle en çok değer koruyan eyleme karar verilmesi olarak belirlenebilir. Ancak böylesi bir durumda ödenen bedelin etik açıdan haklı çıkarılabileceği savunulabilir.
Anahtar Kelimeler: COVID-19; sağlık etiği; söylem analizi
Pandemi özelliği gösteren salgın bir hastalık, istisnai bir dönemi işaret eder. Karar vermeyi zorlayıcı koşullarda sağlık etiği açısından doğru bir etik değerlendirme yapabilmek, salgın ile ortaya çıkan değer sorunlarının fark edilmesi ile mümkündür. Günümüzde koronavirüs hastalığı-2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)] pandemisi, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de toplumsal pek çok yapıyı etkilemeye devam etmektedir. Salgınla mücadelede alınan olağanüstü önlemler yayımlanan kılavuzlar, hazırlanan afişler, görsel ve işitsel araçlar ile resmî metinler üzerinden takip edilebilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de salgının etkisini azaltmaya yönelik yürürlüğe giren uygulamaların hangi etik değerleri koruduğunu ya da harcadığını incelemek, alınan önlemlerin değersel anlam içeriği hakkında bilgi üretmek amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında 11 Mart 2020-1 Ekim 2021 tarihleri arasında Türkiye'de Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan COVID-19 pandemisi ile yazılı belgeler, işitsel ve görsel kaynaklar, niteliksel araştırma yöntemleri arasında yer alan eleştirel söylem analizine tabi tutulmuş ve tematik açıdan değerlendirilmiştir. Ulaşılan kaynaklarla sınırlı kalarak topluma, sağlık çalışanlarına ve sağlık kurumlarına yönelik yapılan hazırlıklar, 'toplum sağlığı ve kamusal iyi', 'şeffaflık ve bilginin açıklanması', 'iş sağlığı ve güvenliği' ve 'zorunlu bildirim' bağlamlarında ele alınmış ve sağlık etiği açısından eleştirel bir bakış açısıyla yorumlanmıştır. Pandemi gibi zorlayıcı koşullarda pek çok neden, sağlık alanında değer çatışmalarının yaşanmasına yol açabilir; amaç, en az bedelle en çok değer koruyan eyleme karar verilmesi olarak belirlenebilir. Ancak böylesi bir durumda ödenen bedelin etik açıdan haklı çıkarılabileceği savunulabilir.
Anahtar Kelimeler: COVID-19; sağlık etiği; söylem analizi
ABSTRACT
An outbreak with the characteristics of a pandemic indicates an exceptional period. Making an accurate, ethical assessment of health ethics in challenging circumstances is only possible by recognizing the value problems that have emerged with the pandemic. Nowadays, the coronavirus disease-2019 (COVID-19) pandemic continues to impact numerous social structures in our country as well as across the world. Extraordinary measures taken in the struggle against the pandemic can be followed from published guidelines, prepared posters, visual and audio tools, and official texts. The study, it is aimed to investigate which ethical values protect or deteriorate the practices that came into force to reduce the impact of the pandemic in Türkiye and produce information about the value content of the measures taken. Within the scope of the study, written documents, audio, and visual sources prepared related to the COVID-19 pandemic by the Ministry of Health in Türkiye between March 11, 2020 and October 1, 2021 were determined and the sources were subjected to critical discourse analysis, which is one of the qualitative research methods, and evaluated thematically. By being limited to the resources obtained, the preparations for the society, healthcare staff, and health institutions were discussed in the contexts of 'public health and common good', 'transparency and disclosure', 'occupational health and safety' and 'mandatory reporting' and interpreted from a critical point of view in terms of health ethics. In exceptional circumstances such as the pandemic, various reasons can lead to value conflicts; the aim can be determined by deciding on the action that preserves the most value for the least cost. Only in such a case can it be argued that the price paid can be ethically justified.
Keywords: COVID-19; health ethics; discourse analysis
An outbreak with the characteristics of a pandemic indicates an exceptional period. Making an accurate, ethical assessment of health ethics in challenging circumstances is only possible by recognizing the value problems that have emerged with the pandemic. Nowadays, the coronavirus disease-2019 (COVID-19) pandemic continues to impact numerous social structures in our country as well as across the world. Extraordinary measures taken in the struggle against the pandemic can be followed from published guidelines, prepared posters, visual and audio tools, and official texts. The study, it is aimed to investigate which ethical values protect or deteriorate the practices that came into force to reduce the impact of the pandemic in Türkiye and produce information about the value content of the measures taken. Within the scope of the study, written documents, audio, and visual sources prepared related to the COVID-19 pandemic by the Ministry of Health in Türkiye between March 11, 2020 and October 1, 2021 were determined and the sources were subjected to critical discourse analysis, which is one of the qualitative research methods, and evaluated thematically. By being limited to the resources obtained, the preparations for the society, healthcare staff, and health institutions were discussed in the contexts of 'public health and common good', 'transparency and disclosure', 'occupational health and safety' and 'mandatory reporting' and interpreted from a critical point of view in terms of health ethics. In exceptional circumstances such as the pandemic, various reasons can lead to value conflicts; the aim can be determined by deciding on the action that preserves the most value for the least cost. Only in such a case can it be argued that the price paid can be ethically justified.
Keywords: COVID-19; health ethics; discourse analysis
REFERANSLAR:
- Oğuz NY, Tepe H, Büken NÖ, Kuçur DK. Biyoetik Terimleri Sözlüğü. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu; 2005.
- The New Oxford Dictionary for Scientific Writers and Editors [İnternet]. © 2009 Oxford University Press [Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022]. Pandemic. Erişim linki: [Link]
- Russell CJ, Webster RG. The genesis of a pandemic influenza virus. Cell. 2005;123(3):368-71. [Crossref] [PubMed]
- Hu D, Liu B, Feng L, Ding P, Guo X, Wang M, et al. Origins of the current seventh cholera pandemic. Proc Natl Acad Sci U S A. 2016;113(48):E7730-E9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Rezaeetalab F, Mozdourian M, Amini M, Javidarabshahi Z, Akbari F. COVID-19: a new virus as a potential rapidly spreading in the worldwide. Journal of Cardio-Thoracic Medicine. 2020;8(1):563-4. [Link]
- World Health Organization [İnternet]. © 2022 WHO [Erişim tarihi: 18 Ekim 2021]. WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard. Erişim linki: [Link]
- T.C. Sağlık Bakanlığı. COVID-19 (SARS-CoV-2 Enfeksiyonu) Genel Bilgiler, Epidemiyoloji ve Tanı. 2020. Erişim tarihi: 18 Ekim 2021. Erişim linki: [Link]
- COVID-19 Data Portal Turkey [İnternet]. [Erişim tarihi: 18 Ekim 2021]. Erişim linki: [Link]
- Poole DN, Escudero DJ, Gostin LO, Leblang D, Talbot EA. Responding to the COVID-19 pandemic in complex humanitarian crises. Int J Equity Health. 2020;19(1):41. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Ashton J. The pandemic of coronavirus: tackling the latest plague. J R Soc Med. 2020;113(3):123-4. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kramer JB, Brown DE, Kopar PK. Ethics in the time of coronavirus: recommendations in the COVID-19 pandemic. J Am Coll Surg. 2020;230(6):1114-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Maeckelberghe E. COVID-19: opportunities for public health ethics? J R Coll Physicians Edinb. 2021;51(S1):S47-S52. [Crossref] [PubMed]
- Khoo EJ, Lantos JD. Lessons learned from the COVID-19 pandemic. Acta Paediatr. 2020;109(7):1323-5. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Üstün Ç, Özçiftçi S. COVID-19 pandemisinin sosyal yaşam ve etik düzlem üzerine etkileri: bir değerlendirme çalışması [Effects of COVID-19 pandemic on social life and ethical plane: an evaluation study]. Anatol Clin. 2020;25(1):142-53. [Crossref]
- Çobanoğlu N. Bireysel, profesyonel, toplumsal, bilimsel ve siyasal etiği yeniden sorgulatan COVID-19 pandemisi [Ethics of individual, professional, social, scientific and politic is questioned by COVID-19 pandemi]. Anatol Clin. 2020;25(1):36-42. [Crossref]
- Şehrialtı M, Koçer Tulgar Y. COVID-19 pandemisinde yaşanan sorunların adalet ve özerklik kavramları açısından değerlendirilmesi. Demirhan Erdemir A, editör. COVID-19 Pandemisi ve Etik. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p.45-50.
- Beauchamp TL, Walters L. Contemporary Issues in Bioethics. 6th ed. Belmont, CA: Thomson Wadsworth; 2003.
- Brooks SK, Webster RK, Smith LE, Woodland L, Wessely S, Greenberg N, et al. The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. The Lancet. 2020;395:912-20. [Crossref]
- Güçlü A, Uzun E, Uzun S, Yolsal Ü. Felsefe Sözlüğü. 1. Baskı. Ankara: Bilim Sanat Yayınları; 2002.
- Machin D, Mayr A. How to do Critical Discourse Analysis a Multimodal Introduction. 1st ed. London: Sage; 2012.
- Holden ACL. Exploring the evolution of a dental code of ethics: a critical discourse analysis. BMC Med Ethics. 2020;21(1):45. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Lindseth A, Norberg A. A phenomenological hermeneutical method for researching lived experience. Scand J Caring Sci. 2004;18(2):145-53. [Crossref] [PubMed]
- T.C. Sağlık Bakanlığı [İnternet]. Copyright © 2022 T.C. Sağlık Bakanlığı [Erişim tarihi: 18 Ekim 2021]. COVID-19 Bilgilendirme Platformu. Erişim linki: [Link]
- T.C. Sağlık Bakanlığı. Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi. [Erişim tarihi: 18 Ekim 2021]. Erişim linki: [Link]
- Hasting Center [İnternet]. [Erişim tarihi: 23 Aralık 2021]. Ethical Framework for Health Care Institutions & Guidelines for Institutional Ethics Services Responding to the Coronavirus Pandemic. Erişim linki: [Link]
- Bish A, Michie S. Demographic and attitudinal determinants of protective behaviours during a pandemic: a review. Br J Health Psychol. 2010;15(Pt 4):797-824. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Diekema DS. Pediatrics, public health issues. In: Stephen G, ed. Post Encyclopedia of Bioethics. 3rd ed. New York: Macmillan; 2003. p.2020-2.
- Aslım G, Tekindal MA. COVID-19 pandemisinin çeşitli etik yönleri ve veri analitiği üzerine bir değerlendirme [An evaluation of the various ethical aspects and data analytics of the COVID-19 pandemic]. Turk J Diab Obes. 2021;2:226-32. [Crossref]
- Aslan D, Örnek Büken N, İlhan B. Yeni koronavirüs hastalığı (Covid-19) deneyimi üzerinden pandemilerin yönetimine ı̇lişkin değerlendirmeler [Perspective on management of the pandemics based on the novel coronavirus disease (COVID-19) experience]. Sağlık ve Toplum. 2020(Özel Sayı):94-7. [Link]
- Türk Tabipleri Birliği [İnternet]. [Erişim tarihi: 18 Ekim 2021]. TTB'den COVID-19 pandemisinde 3. ay değerlendirmesi: "Vakalar hafifledi" açıklamalarını hayretle izliyoruz! Erişim linki: [Link]
- Levenstein C. Occupational safety and health. In: Stephen G, ed. Post Encyclopedia of Bioethics. 3rd ed. New York: Macmillan; 2003. p.1920-5.
- Türe MG, Türe O. Hekimin hizmetten çekilme hakkı [Physician's right to refuse treatment]. TTB Dergisi. 2017;295-346. [Link]
- Civaner M. Hekimin bulaşıcı hastalık taşıyan hastaya sağlık hizmeti sunma ödevi: nereye kadar? [Phyician's duty to provide care to the ınfected patient: where is the limit]. Türkiye Klinikleri J Med Ethics. 2007;15(3):166-75. [Link]
- Türk Tabipleri Birliği [İnternet]. [Erişim tarihi: 23 Aralık 2021]. Sağlık çalışanında Covid-19 tanısı iş kazası veya meslek hastalığıdır. Erişim linki: [Link]
- Ak T, Çobanoğlu N. Ölümcül olabilen bulaşıcı hastalıkların iç güvenlik açısından yönetimi [Management of deadly infectious diseases in terms of homeland security]. Global Savunma. Erişim tarihi: 24 Aralık 2021. Erişim linki: [Link]
.: İşlem Listesi