.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Tip 2 Diabetes Mellitus Olan Bireylerde Kardiyovasküler Hastalık Riskine Yönelik Bilgi Düzeyi ve Uyku Kalitesi Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi: Tanımlayıcı ve İlişki Arayıcı Çalışma
Evaluation of the Relationship between Knowledge Level of Cardiovascular Disease Risk Factors and Sleep Quality in Individuals with Type 2 Diabetes Mellitus: Descriptive and Relationship Seeking Study
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2023;15(4):1164-72
doi: 10.5336/nurses.2023-98305
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu çalışmada; Tip 2 diabetes mellitus (T2DM) olan bireylerin kardiyovasküler hastalık risk bilgi düzeyi ile uyku kalitesi arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Çalışma, Marmara Bölgesi'nde bir devlet hastanesinin dahiliye ve endokrin polikliniklerine Nisan-Haziran 2023 tarihleri arasında başvuran araştırma kriterlerini karşılayan 208 T2DM'li birey ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörleri Bilgi Düzeyi Ölçeği ve Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi aracılığıyla araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi, t-testi, Pearson korelasyon analizi ve aracılık testi kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcılardan 45-55 yaş aralığında, erkek, günlük uyku süresi 7 saatin altında, kontrolsüz glisemik ve lipid düzeyine sahip, 10 yıldan kısa süredir T2DM olanların uyku kalitesinin düşük ve kardiyovasküler hastalık risklerine yönelik farkındalıklarının yetersiz olduğu tespit edilmiştir (p<0,001). Kardiyovasküler hastalıklar hakkında farkındalık arttıkça uyku kalitesi %64,6 artış göstermekte iken, aynı zamanda 10 yıldan kısa süredir T2DM olanların düşük olan kardiyovasküler hastalık farkındalıkları kötü uyku kalitesine yatkınlığı %12,4 artırmaktadır (p<0,001). Sonuç: 45-55 yaş aralığında, erkek, düzensiz glisemik ve lipid düzeyi ile 10 yıldan daha az süredir T2DM olanların uyku kalitelerinin kötü ve gelişebilecek kardiyovasküler hastalıklar hakkında yetersiz bilgiye sahip oldukları görülmektedir. Hemşirelerin T2DM olan bireyleri hastalığın ilk 10 yılı içerisinde kötü uyku kalitesi ve onun oluşturabileceği kardiyovasküler komplikasyonlar konusunda ayrıca ele almalarının önemli olduğu söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; kardiyovasküler sistem; Tip 2 diabetes mellitus; uyku
Amaç: Bu çalışmada; Tip 2 diabetes mellitus (T2DM) olan bireylerin kardiyovasküler hastalık risk bilgi düzeyi ile uyku kalitesi arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Çalışma, Marmara Bölgesi'nde bir devlet hastanesinin dahiliye ve endokrin polikliniklerine Nisan-Haziran 2023 tarihleri arasında başvuran araştırma kriterlerini karşılayan 208 T2DM'li birey ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörleri Bilgi Düzeyi Ölçeği ve Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi aracılığıyla araştırmacı tarafından yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanmıştır. Verilerin analizinde tek yönlü varyans analizi, t-testi, Pearson korelasyon analizi ve aracılık testi kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcılardan 45-55 yaş aralığında, erkek, günlük uyku süresi 7 saatin altında, kontrolsüz glisemik ve lipid düzeyine sahip, 10 yıldan kısa süredir T2DM olanların uyku kalitesinin düşük ve kardiyovasküler hastalık risklerine yönelik farkındalıklarının yetersiz olduğu tespit edilmiştir (p<0,001). Kardiyovasküler hastalıklar hakkında farkındalık arttıkça uyku kalitesi %64,6 artış göstermekte iken, aynı zamanda 10 yıldan kısa süredir T2DM olanların düşük olan kardiyovasküler hastalık farkındalıkları kötü uyku kalitesine yatkınlığı %12,4 artırmaktadır (p<0,001). Sonuç: 45-55 yaş aralığında, erkek, düzensiz glisemik ve lipid düzeyi ile 10 yıldan daha az süredir T2DM olanların uyku kalitelerinin kötü ve gelişebilecek kardiyovasküler hastalıklar hakkında yetersiz bilgiye sahip oldukları görülmektedir. Hemşirelerin T2DM olan bireyleri hastalığın ilk 10 yılı içerisinde kötü uyku kalitesi ve onun oluşturabileceği kardiyovasküler komplikasyonlar konusunda ayrıca ele almalarının önemli olduğu söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; kardiyovasküler sistem; Tip 2 diabetes mellitus; uyku
ABSTRACT
Objective: In this study, the relationship between cardiovascular disease risk knowledge level and sleep quality in individuals with Type 2 diabetes mellitus (T2DM) was evaluated. Material and Methods: The study was conducted with 208 individuals diagnosed with T2DM who met the research criteria in the internal medicine and endocrinology outpatient clinics of a state hospital in the Marmara region between April and June 2023. Data were collected through faceto-face interviews conducted by the researcher using a Personal Information Form, Cardiovascular Disease Risk Knowledge Level Scale, and Pittsburgh Sleep Quality Index. One-way analysis of variance, ttest, correlation analysis, and mediation analysis were used for data analysis. Results: It was found that participants between the ages of 45-55, male, with sleep duration less than seven hours, uncontrolled glycemic and lipid levels, and having T2DM for less than ten years had poor sleep quality and inadequate awareness of cardiovascular disease risks (p<0.001). As awareness of cardiovascular diseases increased, sleep quality showed a 64.6% improvement, while inadequate awareness of cardiovascular disease in individuals with T2DM for less than ten years increased the susceptibility to poor sleep quality by 12.4% (p<0.001). Conclusion: It is observed that individuals between the ages of 45-55, male, with irregular glycemic and lipid levels, and having T2DM for less than ten years have poor sleep quality and insufficient knowledge about potential cardiovascular diseases. It is recommended that nurses address individuals with T2DM specifically for the first ten years of the disease, focusing on poor sleep quality and the cardiovascular complications it may cause.
Keywords: Nursing; cardiovascular system; Type 2 diabetes mellitus; sleep
Objective: In this study, the relationship between cardiovascular disease risk knowledge level and sleep quality in individuals with Type 2 diabetes mellitus (T2DM) was evaluated. Material and Methods: The study was conducted with 208 individuals diagnosed with T2DM who met the research criteria in the internal medicine and endocrinology outpatient clinics of a state hospital in the Marmara region between April and June 2023. Data were collected through faceto-face interviews conducted by the researcher using a Personal Information Form, Cardiovascular Disease Risk Knowledge Level Scale, and Pittsburgh Sleep Quality Index. One-way analysis of variance, ttest, correlation analysis, and mediation analysis were used for data analysis. Results: It was found that participants between the ages of 45-55, male, with sleep duration less than seven hours, uncontrolled glycemic and lipid levels, and having T2DM for less than ten years had poor sleep quality and inadequate awareness of cardiovascular disease risks (p<0.001). As awareness of cardiovascular diseases increased, sleep quality showed a 64.6% improvement, while inadequate awareness of cardiovascular disease in individuals with T2DM for less than ten years increased the susceptibility to poor sleep quality by 12.4% (p<0.001). Conclusion: It is observed that individuals between the ages of 45-55, male, with irregular glycemic and lipid levels, and having T2DM for less than ten years have poor sleep quality and insufficient knowledge about potential cardiovascular diseases. It is recommended that nurses address individuals with T2DM specifically for the first ten years of the disease, focusing on poor sleep quality and the cardiovascular complications it may cause.
Keywords: Nursing; cardiovascular system; Type 2 diabetes mellitus; sleep
REFERANSLAR:
- World Health Organizations [İnternet]. [Erişim tarihi: 10 Kasım 2023] Erişim linki: [Link]
- Eroğlu N. Diabetes mellitusun komplikasyonları [Diabetic complications]. İzmir Democracy University Health Sciences Journal. 2018;1(2):6-12. [Link]
- International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas. 9th ed. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation; 2019. [Link]
- Joseph JJ, Deedwania P, Acharya T, Aguilar D, Bhatt DL, Chyun DA, et al; American Heart Association Diabetes Committee of the Council on Lifestyle and Cardiometabolic Health; Council on Arteriosclerosis, Thrombosis and Vascular Biology; Council on Clinical Cardiology; and Council on Hypertension. Comprehensive management of cardiovascular risk factors for adults with type 2 diabetes: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2022;145(9):e722-e59. [Crossref] [PubMed]
- Mayer A, Mizdrak M, Babić M, Mastelić T, Glavina T, Božić J, et al. Knowledge, attitudes, and screening for obstructive sleep apnea and diabetes mellitus among war veterans seeking treatment of posttraumatic stress disorder. Healthcare (Basel). 2021;9(12):1698. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Zuraikat FM, Makarem N, Redline S, Aggarwal B, Jelic S, St-Onge MP. Sleep regularity and cardiometabolic heath: is variability in sleep patterns a risk factor for excess adiposity and glycemic dysregulation? Curr Diab Rep. 2020;20(8):38. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Parameswaran G, Ray DW. Sleep, circadian rhythms, and type 2 diabetes mellitus. Clin Endocrinol (Oxf). 2022;96(1):12-20. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Muraki I, Wada H, Tanigawa T. Sleep apnea and type 2 diabetes. J Diabetes Investig. 2018;9(5):991-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Mitra AK, Bhuiyan AR, Jones EA. Association and risk factors for obstructive sleep apnea and cardiovascular diseases: a systematic review. Diseases. 2021 2;9(4):88. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Paschou SA, Bletsa E, Saltiki K, Kazakou P, Kantreva K, Katsaounou P, et al. Sleep apnea and cardiovascular risk in patients with prediabetes and Type 2 diabetes. Nutrients. 2022;14(23):4989. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Tomas-Carus P, Ortega-Alonso A, Pietiläinen KH, Santos V, Gonçalves G, H H, et al. A randomized controlled trial on the effects of combined aerobic-resistance exercise on muscle strength and fatigue, glycemic control and health-related quality of life of type 2 diabetes patients. J Sports Med Phys Fitness. 2015. [PubMed]
- Janovsky CC, Rolim LC, de Sá JR, Poyares D, Tufik S, Silva AB, et al. Cardiovascular autonomic neuropathy contributes to sleep apnea in young and lean type 1 diabetes mellitus patients. Front Endocrinol (Lausanne). 2014;5:119. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Lemaitre RN, Jensen PN, Zeigler M, Denham J, Fretts AM, Umans JG, et al. Plasma epoxyeicosatrienoic acids and dihydroxyeicosatrieonic acids, insulin, glucose and risk of diabetes: The strong heart study. EBioMedicine. 2021;66:103279. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Hayes AF. Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process Analysis: a Regression-Based Approach. 1st ed. New York: The Guilford Press; 2013.
- Arıkan İ, Metintaş S, Kalyoncu C, Yıldız Z. Kardiyovaskuler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyi (KARRİF-BD) ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği [The cardiovascular disease risk factors knowledge level (CARRF-KL) scale: a validity and reliability study]. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi. 2009;37(1):35-40. [Link]
- Buysse DJ, Reynolds CF 3rd, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res. 1989;28(2):193-213. [Crossref] [PubMed]
- Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksinin geçerliği ve güvenirliği [Validity and Safety of the Pittsburgh Sleep Quality Index]. Türk Psikiyatri Dergisi. 1996;7(2):107-15. [Link]
- Barakat S, Abujbara M, Banimustafa R, Batieha A, Ajlouni K. Sleep quality in patients with type 2 diabetes mellitus. J Clin Med Res. 2019;11(4):261-6. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Ji A, Lou H, Lou P, Xu C, Zhang P, Qiao C, et al. Interactive effect of sleep duration and sleep quality on risk of stroke: An 8-year follow-up study in China. Sci Rep. 2020;10(1):8690. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Appleton S, Gill T, Taylor A, McEvoy D, Shi Z, Hill C, et al. Influence of gender on associations of obstructive sleep apnea symptoms with chronic conditions and quality of life. Int J Environ Res Public Health. 2018;15(5):930. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Yoda K, Inaba M, Hamamoto K, Yoda M, Tsuda A, Mori K, et al. Association between poor glycemic control, impaired sleep quality, and increased arterial thickening in type 2 diabetic patients. PLoS One. 2015;10(4):e0122521. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Brandt R, Park M, Wroblewski K, Quinn L, Tasali E, Cinar A. Sleep quality and glycaemic variability in a real-life setting in adults with type 1 diabetes. Diabetologia. 2021;64(10):2159-69. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Mehrdad M, Azarian M, Sharafkhaneh A, Alavi A, Zare R, Hassanzadeh Rad A, et al. Association between poor sleep quality and glycemic control in adult patients with diabetes referred to endocrinology clinic of guilan: a cross-sectional study. Int J Endocrinol Metab. 2021;20(1):e118077. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Chaput JP, McHill AW, Cox RC, Broussard JL, Dutil C, da Costa BGG, et al. The role of insufficient sleep and circadian misalignment in obesity. Nat Rev Endocrinol. 2023;19(2):82-97. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Çürük GN, Bayındır SK, Oğuzhan A. Kardiyovasküler hastalığı olan hasta ve hasta yakınlarında kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları [The relationship of the healthy lifestyle behaviors and cardiovascular disease risk factors knowledge level of patients with cardiovascular disease and their relatives]. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;27(1):40-7. [Link]
- Sarıhan K, Kul A. Ankilozan spondilit tanılı hastaların kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi [The evaluation of cardiovascular disease risk factors knowledge levels of patients with ankylosing spondylitis]. Journal of Physical Medicine & Rehabilitation Sciences. 2022;25(3):307-14. [Link]
- Özel CB, Arıkan H, Dağdelen S, Kütükcü EÇ, Karadüz BN, Kabakçı G, et al. Tip 2 diyabetli bireylerde kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyi ve fiziksel aktivite seviyelerinin incelenmesi [Investigation of cardiovascular disease risk factors knowledge and physical activity levels in patients with type 2 diabetes]. Journal of Exercise Therapy and Rehabilitation. 2021;8(1):99-105. [Link]
- Bilgiç Ş, Pehlivan E. Kronik hastalığa sahip bireylerin hastalığa uyumunun yaşam kalitesi ile ilişkisi [The relationship of adaptation to the disease and quality of life of individuals with chronic disease ]. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;8(1):63-76. [Crossref]
- Oktar D, Çam C, Zencirci SA, Aygar H, Dağtekin G, Pala SÇ, et al. Aile sağlığı merkezlerine başvuran kişilerde kronik hastalık, multimorbidite ve yaşam kalitesi ilişkisinin değerlendirilmesi [Evaluation of the relationship of chronic disease, multimorbidity and quality of life at primary health care centers]. Turk J Public Health. 2021;19(2):116-28. [Crossref]
- Fragiadaki K, Tektonidou MG, Konsta M, Chrousos GP, Sfikakis PP. Sleep disturbances and interleukin 6 receptor inhibition in rheumatoid arthritis. J Rheumatol. 2012;39(1):60-2. [Crossref] [PubMed]
- Pandey S, Bajaj BK, Wadhwa A, Anand KS. Impact of sleep quality on the quality of life of patients with Parkinson's disease: a questionnaire based study. Clin Neurol Neurosurg. 2016;148:29-34. [Crossref] [PubMed]
- Grabovac I, Haider S, Berner C, Lamprecht T, Fenzl KH, Erlacher L, et al. Sleep quality in patients with rheumatoid arthritis and associations with pain, disability, disease duration, and activity. J Clin Med. 2018;7(10):336. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kolaç N. Vardiyalı çalışanlarda uykusuzluk ve kalp hastalıkları riskleri: sistematik derleme [Employees' heart disease risks and/or insomnia: a systematic review]. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2021;30(1):13-21. [Crossref]
- Bakan G, İnci FH. Treatment compliance and health literacy in patients with hypertension. Turk J Card Nur. 2021;12(28):81-7. [Crossref]
.: İşlem Listesi