.: ARAŞTIRMA
Tıbbi Hatalar Konusunda Verilen Yargıtay ve Danıştay Kararlarının İncelenmesi: İçerik Analizi
Examining Supreme Court and State Council Decisions on Medical Errors: Content Analysis
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2023;31(1):44-52
doi: 10.5336/mdethic.2022-93043
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Sağlık hizmetinin sunumu esnasında pek çok farklı nedenden kaynaklanan tıbbi hatalar meydana gelebilmektedir. Bu hataların, hem sağlık hizmeti sunumu hem de hukuki açıdan sonuçlarını gösteren tıbbi hata davalarının analizi karar vericiler için önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de tıbbi hata konusunda verilen Yargıtay ve Danıştay kararlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada kararların incelenmesi için betimsel içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma kapsamında Lexpera elektronik veri tabanı üzerinden belirlenen anahtar kelimeler ile tarama gerçekleştirilerek, 392 karar incelenmiştir. Çalışmanın güvenirliliği Miles-Huberman modeli kullanılarak hesaplanmıştır. Araştırma bulgularına göre davaların %61'i tam yargı, %34,6'sı tazminat ve %4,4'ü ceza türündedir. Yüksek mahkemelerin, kararların %88,5'ini bozduğu ve %11,5'ini ise onadığı belirlenmiştir. Tıbbi hata davalarına en çok konu olan meslek grubunun hekimler (%93,2) olduğu belirlenmiştir. Ayrıca tıbbi hataların en çok ağız, yüz ve çene cerrahisi (%30,6), kadın hastalıkları ve doğum (%12,7) ve acil tıp (%11,4) alanında gerçekleştiği ve %32 oranında ölüm ile sonuçlandığı bulunmuştur. Yüksek mahkemelerin en fazla bilirkişi raporu ve adli tıp raporlarındaki eksiklik ve hatalar nedeniyle bozma kararı verdiği belirlenmiştir. Tıbbi hataya yönelik davalardaki artışın, uzun vadede hata riski yüksek branşlarda hekim eksikliğine yol açabilme riski bulunmaktadır. Elde edilen sonuçlar tıbbi hatalar ve buna bağlı olarak tıbbi hata davalarının azaltılmasına yönelik politikaların geliştirilmesinde kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler: İçerik analizi; malpraktis; sağlık hukuku
Sağlık hizmetinin sunumu esnasında pek çok farklı nedenden kaynaklanan tıbbi hatalar meydana gelebilmektedir. Bu hataların, hem sağlık hizmeti sunumu hem de hukuki açıdan sonuçlarını gösteren tıbbi hata davalarının analizi karar vericiler için önem arz etmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'de tıbbi hata konusunda verilen Yargıtay ve Danıştay kararlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada kararların incelenmesi için betimsel içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışma kapsamında Lexpera elektronik veri tabanı üzerinden belirlenen anahtar kelimeler ile tarama gerçekleştirilerek, 392 karar incelenmiştir. Çalışmanın güvenirliliği Miles-Huberman modeli kullanılarak hesaplanmıştır. Araştırma bulgularına göre davaların %61'i tam yargı, %34,6'sı tazminat ve %4,4'ü ceza türündedir. Yüksek mahkemelerin, kararların %88,5'ini bozduğu ve %11,5'ini ise onadığı belirlenmiştir. Tıbbi hata davalarına en çok konu olan meslek grubunun hekimler (%93,2) olduğu belirlenmiştir. Ayrıca tıbbi hataların en çok ağız, yüz ve çene cerrahisi (%30,6), kadın hastalıkları ve doğum (%12,7) ve acil tıp (%11,4) alanında gerçekleştiği ve %32 oranında ölüm ile sonuçlandığı bulunmuştur. Yüksek mahkemelerin en fazla bilirkişi raporu ve adli tıp raporlarındaki eksiklik ve hatalar nedeniyle bozma kararı verdiği belirlenmiştir. Tıbbi hataya yönelik davalardaki artışın, uzun vadede hata riski yüksek branşlarda hekim eksikliğine yol açabilme riski bulunmaktadır. Elde edilen sonuçlar tıbbi hatalar ve buna bağlı olarak tıbbi hata davalarının azaltılmasına yönelik politikaların geliştirilmesinde kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler: İçerik analizi; malpraktis; sağlık hukuku
ABSTRACT
During the delivery of health services, medical errors may occur for many different reasons. The analysis of medical error cases, which show the consequences of these errors both in terms of health care delivery and legal aspects, is important for decision makers. This study aims to examine the Supreme Court and State Council decisions on medical errors in Türkiye. In the study, descriptive content analysis method was used to examine the decisions. Within the scope of the study, 392 decisions were examined by scanning with the keywords determined on the Lexpera electronic database. The reliability of the study was calculated using the Miles-Huberman model. According to the research findings, 61% of the cases are in the type of full remedy, 34.6% in the compensation type and 4.4% in the penalty type. It was determined that the decisions have been reversed the rate of 88.5% and upheld/uphold the rate of 11.5% by the high courts. It has been determined that the occupational group that is the most subject to medical error lawsuits is physicians (93.2%). In addition, it was found that medical errors occurred mostly in oral, face and maxillofacial surgery (30.6%), gynecology and obstetrics (12.7%) and emergency medicine (11.4%), resulting in death at a rate of 32%. It has been determined that the high courts have given the decision to reverse mostly due to the deficiencies and errors in the expert and forensic reports. There is a risk that the increase in lawsuits for medical errors may lead to a shortage of physicians in branches with a high risk of error in the long run. The results obtained can be used in the development of policies to reduce medical errors and, accordingly, medical error cases.
Keywords: Content analysis; malpractice; health law
During the delivery of health services, medical errors may occur for many different reasons. The analysis of medical error cases, which show the consequences of these errors both in terms of health care delivery and legal aspects, is important for decision makers. This study aims to examine the Supreme Court and State Council decisions on medical errors in Türkiye. In the study, descriptive content analysis method was used to examine the decisions. Within the scope of the study, 392 decisions were examined by scanning with the keywords determined on the Lexpera electronic database. The reliability of the study was calculated using the Miles-Huberman model. According to the research findings, 61% of the cases are in the type of full remedy, 34.6% in the compensation type and 4.4% in the penalty type. It was determined that the decisions have been reversed the rate of 88.5% and upheld/uphold the rate of 11.5% by the high courts. It has been determined that the occupational group that is the most subject to medical error lawsuits is physicians (93.2%). In addition, it was found that medical errors occurred mostly in oral, face and maxillofacial surgery (30.6%), gynecology and obstetrics (12.7%) and emergency medicine (11.4%), resulting in death at a rate of 32%. It has been determined that the high courts have given the decision to reverse mostly due to the deficiencies and errors in the expert and forensic reports. There is a risk that the increase in lawsuits for medical errors may lead to a shortage of physicians in branches with a high risk of error in the long run. The results obtained can be used in the development of policies to reduce medical errors and, accordingly, medical error cases.
Keywords: Content analysis; malpractice; health law
REFERANSLAR:
- Mohr DC, Eaton JL, McPhaul KM, Hodgson MJ. Does employee safety matter for patients too? Employee safety climate and patient safety culture in health care. J Patient Saf. 2018;14(3):181-5. [Crossref] [PubMed]
- Kıcalıoğlu M. Doktorların ve Hastanelerin Tıbbi Müdahaleden Kaynaklanan Hukuki Sorumlulukları. 1. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi; 2011.
- Dizlek G, Akbulut Y. Sağlık çalışanlarının görev kusurlarına yönelik idari ve adli soruşturmaların analizi [Analysis of administrative and judicial investigations for the job flaws of health workers]. Legal Hukuk Dergisi. 2017;15(172):1605-22. [Link]
- Makary MA, Daniel M. Medical error-the third leading cause of death in the US. BMJ. 2016;353:i2139. [Crossref] [PubMed]
- Kutlu G, Durur F, Akbulut Y. The evaluation of medical errors according to the national safety reporting system. Eriş H, Bucak F, editörler. Sağlık Bilimlerinde Yeni Gelişmeler. 1. Baskı. Adıyaman: İksad Yayınevi; 2018. p.41-73.
- Dırvar F, Dırvar SU, Talmaç MA, Özkul B, Yıldırım T. Ortopedi ve travmatoloji alanındaki hatalı tıbbi uygulamalar: yargıtay dava kararlarının incelenmesi [Medical malpractices in orthopedics and traumatology fıeld: review of supreme court decisions]. Genel Tıp Dergisi. 2020;30(4):263-70. [Crossref]
- Sert G. Tıp Hukuku ve Etiği Derslerine Giriş. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2020.
- Hakeri H. Tıp Hukuku El Kitabı. 24. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2021.
- Barlıoğlu HC. Defansif Tıp Unsuru Olarak Tıbbi Malpraktis. 3. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2022.
- Yördem DY. Hekimin hatalı tıbbi uygulamaya bağlı hukuki sorumluluğu [Legal responsibility of physician due to improper medical practice]. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi. 2019;(39):129-56. [Link]
- Can İÖ, Özkara E, Can M. Yargıtayda karara bağlanan tıbbi uygulama hatası dosyalarının değerlendirilmesi [Medical malpractice verdicts of high court in Turkey]. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2011;25(2):69-76. [Link]
- Çakmak C, Demir H, Kidak LB. A research on examination of medical errors through court judgments. Journal of Turgut Ozal Medical Center. 2017;24(4):443-9. [Crossref]
- Türker FS, Türker G. Discussion of physician's legal responsibility in suits for damages brought against cardiothoracic surgeons within the framework of supreme court decisions (cardiothoracic surgery in supreme court precedents). Turk Gogus Kalp Dama. 2017;25(4):681-9. [Crossref]
- Çakmak C, Balçık PY. Sezaryen yöntemi ile gerçekleştirilen doğumlarda ortaya çıkan malpraktis olgularının yargıtay kararları ile incelenmesi [Investigation of cases of malpractice occurred in a caesarean section on the basis of the case-law of supreme court]. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi. 2019;16(3):155-9. [Link]
- Columbia University [Internet]. © Columbia University 2019 [Cited: June 21, 2022]. Content Analysis. 2019. Available from: [Link]
- Forman J, Damschroder L. Qualitative content analysis. In: Jacoby L, Siminoff L, eds. Empirical Methods for Bioethics: A Primer. 1st ed. USA: Emerald Group Publishing Limited; 2007. p.39-62. [Crossref]
- Neuman WL, Robson K. Basics of Social Research. 2nd ed. Toronto: Pearson Canada; 2004.
- Snelson C. Qualitative and mixed methods social media research: A review of the literature. Int J Qual Methods. 2016;1-15. [Crossref]
- Miles MB, Huberman AM. Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. 2nd ed. Thousand Oaks: Sage; 1994.
- Baltacı A. Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli [Miles-Huberman model in qualitative data analysis]. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED). 2017;3(1):1-15. [Link]
- Vaziri S, Fakouri F, Mirzaei M, Afsharian M, Azizi M, Arab-Zozani M. Prevalence of medical errors in Iran: a systematic review and meta-analysis. BMC Health Serv Res. 2019;19(1):622. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2019. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü Ankara: 2020. [Link]
- Erbay E, Esatoğlu AE. Content analysis of newspaper coverage of medical malpractice, health sciences research. In: Alexandrova E, Shapekova Nl, Ak B, Özcanaslan F, eds. The Globalizing World. Sofia: St. Kliment Ohridski University Press; 2018. p.956-73.
- Resmî Gazete (22.5.2014, Sayı: 29007) sayılı Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının iş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik; 2014. [Erişim tarihi: 20 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Resmî Gazete (25.2.1954, Sayı: 8647) sayılı Hemşirelik Kanunu; 1954. [Erişim tarihi: 20 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Robertson JJ, Long B. Suffering in silence: medical error and its impact on health care providers. J Emerg Med. 2018;54(4):402-9. [Crossref] [PubMed]
- Resmî Gazete (21.7.2010, Sayı: 27648) sayılı Tıbbi Kötü Uygulamaya ilişkin Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortasında Kurum Katkısına ilişkin Usul ve Esaslara Dair Tebliğ; 2010. [Erişim tarihi: 20 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Camargo CA Jr, Tsai CL, Sullivan AF, Cleary PD, Gordon JA, Guadagnoli E, et al. Safety climate and medical errors in 62 US emergency departments. Ann Emerg Med. 2012;60(5):555-63.e20. [Crossref] [PubMed]
- Söyük S, Kurtuluş SA. Acil servislerde yaşanan sorunların çalışanlar gözünden değerlendirilmesi [The evaluation of the problems' emergency services from staff perspectives]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;6(4):44-56. [Link]
- Capstick JB, Edwards PJ. Trends in obstetric malpractice claims. Lancet. 1990;336(8720):931-2. [Crossref] [PubMed]
- Bordonaba-Leiva S, Gómez-Durán EL, Balibrea JM, Benet-Travé J, Martin-Fumadó C, Bescos Atin C, et al. Twenty four years of oral and maxillofacial surgery malpractice claims in Spain: patient safety lessons to learn. Oral Maxillofac Surg. 2019;23(2):187-92. [Crossref] [PubMed]
- Cansever İH, Metin A, Kişi M. Tıp öğrencilerinin tıpta uzmanlık tercihlerini etkileyen faktörler üzerine sistematik derleme [Systematic review on factors affecting medical students preferences in medical specialization]. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 2010;16(27):791-812. [Link]
- Resmî Gazete (15.6.2022, Sayı: 31867) sayılı Sağlık Meslek Mensuplarının Tıbbî işlem ve Uygulamaları Nedeniyle Soruşturulmasına ve idarece Ödenen Tazminatın Rücu Edilmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik; 2022. [Erişim tarihi: 20 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Yılmaz Y, Uçar E, Ertin H. Tıpta uzmanlık eğitimi ve asistan hekimlerin sorunlarının irdelenmesi: bir anket çalışması [Postgraduate medical education and screening the problems of resident physicians: a survey study]. Tıp Eğitimi Dünyası. 2019;18(54):21-9. [Crossref]
- Weaver MD, Landrigan CP, Sullivan JP, O'Brien CS, Qadri S, Viyaran N, et al. National improvements in resident physician-reported patient safety after limiting first-year resident physicians' extended duration work shifts: a pooled analysis of prospective cohort studies. BMJ Qual Saf. 2022:bmjqs-2021-014375. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi