.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
The Effects of Locus of Control and Parental Attitudes on the Management of Diabetes in Adolescents with Type 1 Diabetes Mellitus
Tip 1 Diyabetli Adölesanların Denetim Odağı Düzeylerinin ve Anne-Baba Tutumlarının Diyabetin Yönetimine Etkisi
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2021;13(1):44-51
doi: 10.5336/nurses.2020-77205
Makale Dili: EN
Tam Metin
ABSTRACT
Objective: This study sought to evaluate the effects of locus of control and parental attitudes on the management of Type 1 diabetes mellitus in adolescents with Type 1 diabetes mellitus. Material and Methods: The study was designed as a descriptive and crosssectional study and was conducted with 74 adolescents between the ages of 13 and 16 years with Type 1 diabetes mellitus. The study data were collected using the Adolescents with Diabetes Information Form, Internal-external Locus of Control Scale, Parental Attitudes Scale and Metabolic Control Results Form in face-to-face interviews at Süleyman Demirel University Research and Application Hospital and Pamukkale University Hospital located in the Aegean and Mediterranean regions of Turkey. The study data were analyzed using Predictive Analytics Software 18. The study variables were analyzed using parametric statistical techniques, independent samples t-test and the Pearson correlation test. Furthermore, the Kolmogorov-Smirnov test was used to determine whether the variables show normal distribution or not; p<0.05 value was accepted as the level of statistical significance. Finally, descriptive statistics were also used in the study. Results: A significant difference between locus of control and fasting plasma glucose and HbA1c levels in adolescents with Type 1 diabetes mellitus (p<0.05). The study results also suggested a significant relationship between democratic parental attitudes and HbA1c levels, between protective- demanding parental attitudes and fasting plasma glucose variables, and between authoritarian parental attitudes and fasting plasma glucose variables (p<0.05). Conclusion: The study results indicated that locus of control and parental attitudes in adolescents with Type 1 diabetes mellitus had a far-reaching impact on diabetes management.
Keywords: Adolescent; diabetes mellitus; internal-external control; attitude; parents
Objective: This study sought to evaluate the effects of locus of control and parental attitudes on the management of Type 1 diabetes mellitus in adolescents with Type 1 diabetes mellitus. Material and Methods: The study was designed as a descriptive and crosssectional study and was conducted with 74 adolescents between the ages of 13 and 16 years with Type 1 diabetes mellitus. The study data were collected using the Adolescents with Diabetes Information Form, Internal-external Locus of Control Scale, Parental Attitudes Scale and Metabolic Control Results Form in face-to-face interviews at Süleyman Demirel University Research and Application Hospital and Pamukkale University Hospital located in the Aegean and Mediterranean regions of Turkey. The study data were analyzed using Predictive Analytics Software 18. The study variables were analyzed using parametric statistical techniques, independent samples t-test and the Pearson correlation test. Furthermore, the Kolmogorov-Smirnov test was used to determine whether the variables show normal distribution or not; p<0.05 value was accepted as the level of statistical significance. Finally, descriptive statistics were also used in the study. Results: A significant difference between locus of control and fasting plasma glucose and HbA1c levels in adolescents with Type 1 diabetes mellitus (p<0.05). The study results also suggested a significant relationship between democratic parental attitudes and HbA1c levels, between protective- demanding parental attitudes and fasting plasma glucose variables, and between authoritarian parental attitudes and fasting plasma glucose variables (p<0.05). Conclusion: The study results indicated that locus of control and parental attitudes in adolescents with Type 1 diabetes mellitus had a far-reaching impact on diabetes management.
Keywords: Adolescent; diabetes mellitus; internal-external control; attitude; parents
ÖZET
Amaç: Bu çalışma, Tip 1 diabetes mellituslu adölesanların denetim odağı düzeyinin ve anne-baba tutumlarının Tip 1 diabetes mellitusun yönetimine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan araştırmanın verileri, Türkiye'nin Ege ve Akdeniz bölgelerinde bulunan Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi ile Pamukkale Üniversitesi Hastanesi'nde yürütülmüştür. Araştırmaya 13-16 yaş grubunda, Tip 1 diyabet tanılı, diyabet yönetimi konusunda eğitim almış 74 adölesan alınmıştır. Veriler, Diyabetli Adölesanı Tanıtıcı Bilgi Formu, İç- Dış Denetim Odağı Ölçeği, Anne-Baba Tutumları Ölçeği ve Metabolik Kontrol Sonuçları Formu ile yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Verilerin analizi, 'Predictive Analytics Software 18' programı ile yapılmıştır. Değişkenler, parametrik istatistiksel tekniklerden bağımsız örneklem t-testi, Pearson korelasyon testi ile analiz edilmiştir. Değişkenlerin normal dağılım gösterip göstermediklerini belirlemek amacıyla tek örneklem Kolmogorov-Smirnov testi uygulanmıştır. Çalışmada, p<0,05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Tanımlayıcı istatistikler de çalışmada kullanılmıştır. Bulgular: Tip 1 diabetes mellituslu adölesanların denetim odağı durumu ile açlık kan şekeri ve HbA1c arasında anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,05). Denetim odağı durumu ile tokluk kan şekeri arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). Demokratik anne-baba tutumları ile HbA1c değişkeni arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir (r=0,236, p<0,05). Koruyucu-istekçi anne-baba tutumları ile açlık kan şekeri değişkeni arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır (r=0,285, p<0,05). Otoriter anne-baba tutumları ile açlık kan şekeri değişkeni arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır (r=0,391, p<0,05). Sonuç: Bu çalışma, Tip 1 diabetes mellituslu adölesanların diyabet yönetiminin, onların denetim odağı düzeylerinden ve anne-baba tutumlarından etkilendiğini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Adölesan; diabetes mellitus; iç-dış kontrol; tutum; ebeveynle
Amaç: Bu çalışma, Tip 1 diabetes mellituslu adölesanların denetim odağı düzeyinin ve anne-baba tutumlarının Tip 1 diabetes mellitusun yönetimine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan araştırmanın verileri, Türkiye'nin Ege ve Akdeniz bölgelerinde bulunan Süleyman Demirel Üniversitesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi ile Pamukkale Üniversitesi Hastanesi'nde yürütülmüştür. Araştırmaya 13-16 yaş grubunda, Tip 1 diyabet tanılı, diyabet yönetimi konusunda eğitim almış 74 adölesan alınmıştır. Veriler, Diyabetli Adölesanı Tanıtıcı Bilgi Formu, İç- Dış Denetim Odağı Ölçeği, Anne-Baba Tutumları Ölçeği ve Metabolik Kontrol Sonuçları Formu ile yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Verilerin analizi, 'Predictive Analytics Software 18' programı ile yapılmıştır. Değişkenler, parametrik istatistiksel tekniklerden bağımsız örneklem t-testi, Pearson korelasyon testi ile analiz edilmiştir. Değişkenlerin normal dağılım gösterip göstermediklerini belirlemek amacıyla tek örneklem Kolmogorov-Smirnov testi uygulanmıştır. Çalışmada, p<0,05 değeri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Tanımlayıcı istatistikler de çalışmada kullanılmıştır. Bulgular: Tip 1 diabetes mellituslu adölesanların denetim odağı durumu ile açlık kan şekeri ve HbA1c arasında anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,05). Denetim odağı durumu ile tokluk kan şekeri arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (p>0,05). Demokratik anne-baba tutumları ile HbA1c değişkeni arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir (r=0,236, p<0,05). Koruyucu-istekçi anne-baba tutumları ile açlık kan şekeri değişkeni arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır (r=0,285, p<0,05). Otoriter anne-baba tutumları ile açlık kan şekeri değişkeni arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu saptanmıştır (r=0,391, p<0,05). Sonuç: Bu çalışma, Tip 1 diabetes mellituslu adölesanların diyabet yönetiminin, onların denetim odağı düzeylerinden ve anne-baba tutumlarından etkilendiğini göstermektedir.
Anahtar Kelimeler: Adölesan; diabetes mellitus; iç-dış kontrol; tutum; ebeveynle
REFERANSLAR:
- Vicinanza A, Messaaoui A, Tenoutasse S, Dorchy H. Diabetic ketoacidosis in children newly diagnosed with type 1 diabetes mellitus: Role of demographic, clinical, and biochemical features along with genetic and immunological markers as risk factors. A 20-year experience in a tertiary Belgian center. Pediatr Diabetes. 2019;20(5):584-93.[Crossref] [PubMed]
- International Diabetes Federation. What is diabetes? IDF Diabetes Atlas. 8th ed. Brussels: IDF; 2017. p.16-7.[Link]
- Yeşilkaya E, Cinaz P, Andıran N, Bideci A, Hatun Ş, Sarı E, et al. First report on the nationwide incidence and prevalence of Type 1 diabetes among children in Turkey. Diabet Med. 2017;34(3):405-10.[Crossref] [PubMed]
- Gültekin G, Baran G. [A study on the locus of control of the 9-14 years old children with acute and chronic diseases]. Türk Pediatri Arş. 2005;40:211-20.[Link]
- Rotter JB. Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychol Monogr. 1966;80(1):1-28.[Crossref] [PubMed]
- Wallston BS, Wallston KA, Kaplan GD, Maides SA. Development and validation of the health locus of control (HLC) scale. J Consult Clin Psychol. 1976;44(4):580-5.[Crossref] [PubMed]
- Kneckt MC, Syrjälä AM, Knuuttila ML. Locus of control beliefs predicting oral and diabetes health behavior and health status. Acta Odontol Scand. 1999;57(3):127-31.[Crossref] [PubMed]
- Steptoe A, Wardle J. Locus of control and health behaviour revisited: a multivariate analysis of young adults from 18 countries. Br J Psychol. 2001;92(Pt 4):659-72.[Crossref] [PubMed]
- Tabak RS, Akköse K. [Health locus of control perception of adolescents and its effects on their health behaviours]. TAF Prev Med Bull. 2006;5(2):118-30.[Link]
- Hekimoğlu L, Şensoy N. [Health locus of control perception and influence on health behavior in persons admitted to family health center]. Euras J Fam Med. 2014;3(3):157-62.[Link]
- Morowatisharifabad MA, Mahmoodabad SS, Baghianimoghadam MH, Tonekaboni NR. Relationships between locus of control and adherence to diabetes regimen in a sample of Iranians. Int J Diabetes Dev Ctries. 2010;30(1):27-32.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Nabors LA, McGrady ME, Kichler J. Children's attitudes toward their diabetes, locus of control and HbA1c levels. Journal of Developmental and Physical Disabilities. 2010;22: 475-84.[Crossref]
- Viikinsalo MK, Crawford DM, Kimbrel H, Long AE, Dashiff C. Conflicts between young adolescents with type I diabetes and their parents. J Spec Pediatr Nurs. 2005;10(2):69-79; discussion 79-80.[Crossref] [PubMed]
- Carroll AE, Marrero DG. The role of significant others in adolescent diabetes: a qualitative study. Diabetes Educ. 2006;32(2):243-52.[Crossref] [PubMed]
- Duke DC, Geffken GR, Lewin AB, Williams LB, Storch EA, Silverstein JH. Glycemic control in youth with type 1 diabetes: family predictors and mediators. J Pediatr Psychol. 2008;33(7):719-27.[Crossref] [PubMed]
- Helgeson VS, Siminerio L, Escobar O, Becker D. Predictors of metabolic control among adolescents with diabetes: a 4-year longitudinal study. J Pediatr Psychol. 2009;34(3):254-70.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Wysocki T. Parents, teens and diabetes. Diabetes Spectr. 2002;15(1):6-8.[Crossref]
- Geffken GR, Lehmkuhl H, Walker KN, Storch EA, Heidgerken AD, Lewin A, et al. Family functioning processes and diabetic ketoacidosis in youths with type I diabetes. Rehabil Psychol. 2008;53(2): 231-7.[Crossref]
- Baykara B, Pekcanlar Akay A, Böber E, Doğan Ö, Abacı A, Özbek A, et al. [Psychosocial aspects of mothers of children with type 1 diabetes mellitus: the relationship with diabetic control]. Anadolu Psikiyatri Derg. 2012;13(1):39-45.[Link]
- Browner WS, Newman TB, Hulley SB. Estimating sample size and power:applications and examples. In: Hulley SB, Cummings SR, Browner WS, Grady DG, Newman TB, editors. Designing Clinical Research. 4th ed. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins, Wolters Kluwer; 2013. p.73
- Öngen D. [Validity and reliability of the locus of control scale]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. 2003;35(35):436-47.[Link]
- Kuzgun Y, Eldeleklioğlu J. [Ana Baba Tutumları Ölçeği]. Kuzgun Y, Bacanlı F, editörler. Rehberlik ve Psikolojik Danışmada Kullanılan Ölçme Araçları ve Programlar Dizisi. 2. Baskı. Ankara: Nobel Basımevi; 2005. p.67-79.
- Hong TB, Oddone EZ, Dudley TK, Bosworth HB. Medication barriers and anti-hypertensive medication adherence: the moderating role of locus of control. Psychol Health Med. 2006;11(1):20-8.[Crossref] [PubMed]
- Mansour-Ghanaei R, Joukar F, Soati F, Khanegha AG. Association between knowledge, locus of control and health belief with self-management, Hb A1c level and number of attendances in type 1 diabetes mellitus patients. Int J Clin Exp Med. 2013;6(6):470-7.[PubMed] [PMC]
- Leonard BJ, Garwick A, Adwan JZ. Adolescents' perceptions of parental roles and involvement in diabetes management. J Pediatr Nurs. 2005;20(6):405-14.[Crossref] [PubMed]
- Williams LB, Laffel LM, Hood KK. Diabetes-specific family conflict and psychological distress in paediatric Type 1 diabetes. Diabet Med. 2009;26(9):908-14.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Tsiouli E, Alexopoulos EC, Stefanaki C, Darviri C, Chrousos GP. Effects of diabetes-related family stress on glycemic control in young patients with type 1 diabetes: Systematic review. Can Fam Physician. 2013;59(2):143-9. Erratum in: Can Fam Physician. 2013;59(4):354.[PubMed] [PMC]
- Anderson BJ. Family conflict and diabetes management in youth:clinical lessons from child development and diabetes research. Diabetes Spectr. 2004;17(1):22-6.[Crossref]
- Evans CL, Hughes IA. The relationship between diabetic control and individual and family characteristics. J Psychosom Res. 1987;31(3):367-74.[Crossref] [PubMed]
- Nansel TR, Iannotti RJ, Simons-Morton BG, Cox C, Plotnick LP, Clark LM, et al. Diabetes personal trainer outcomes: short-term and 1-year outcomes of a diabetes personal trainer intervention among youth with type 1 diabetes. Diabetes Care. 2007;30(10):2471-7.[Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi