.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Şizofreni Hastalarında Yeti Yitimi ile Öz Bakım Gücü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Tanımlayıcı Çalışma
Investigation of the Relationship Between Disability and Self-Care Agency in Patients with Schizophrenia: Descriptive Study
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2023;15(2):482-9
doi: 10.5336/nurses.2022-93727
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Araştırma, şizofreni tanılı bireylerde yeti yitimi ile öz bakım gücü arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Bu araştırma, tanımlayıcı, kesitsel ve ilişki arayıcı niteliktedir. Araştırma, Nisan-Eylül 2021 tarihleri arasında Karadeniz Bölgesi'nde bir Toplum Ruh Sağlığı Merkezi tarafından takip edilen ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan 154 şizofreni hastası ile yapılmıştır. Verilerin toplanmasında ''Sosyodemografik Veri Formu'', ''Kısa Yeti Yitimi Anketi (KYYA)'' ve ''Öz Bakım Gücü Ölçeği (ÖBGÖ)'' kullanılmıştır. Veriler SPSS 22 kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, ortalama, yüzdelik dağılımlar, standart sapma, Cronbach alfa katsayısı, Pearson korelasyon analizi ve doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma bulgularına göre bireylerin KYYA puan ortalaması 11,14±4,18, ÖBGÖ puan ortalaması 75,16±16,69 olarak belirlendi. Bireylerin KYYA ile ÖBGÖ puan ortalamaları arasındaki ilişki incelendiğinde; ölçeklerin toplam puan ortalaması arasında negatif yönde anlamlı güçlü bir ilişki tespit edilmiştir. Şizofreni tanılı bireylerin yeti yitimi düzeylerinin, öz bakım gücü düzeyleri üzerine etkisinin incelendiği regresyon analizinde, %54,4 oranında negatif yönde bir ilişki saptanmıştr. Regresyon beta değerleri ise R2=0,544; ß=-0,738; p<0,05 olarak belirlenmiştir. Sonuç: Şizofreni tanılı bireylerin yeti yitimi puan ortalaması orta düzeyde, öz bakım gücü puan ortalaması orta düzeyde bulunmuştur. Şizofreni hastalarında yeti yitimi arttıkça öz bakım gücü azalmaktadır. Psikiyatri hemşiresinin, destekleyici, öğretici eğitimlere ve farklı beceri etkinliklere ağırlık vermesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; öz bakım gücü; şizofreni; yeti yitimi
Amaç: Araştırma, şizofreni tanılı bireylerde yeti yitimi ile öz bakım gücü arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Bu araştırma, tanımlayıcı, kesitsel ve ilişki arayıcı niteliktedir. Araştırma, Nisan-Eylül 2021 tarihleri arasında Karadeniz Bölgesi'nde bir Toplum Ruh Sağlığı Merkezi tarafından takip edilen ve araştırmaya katılmaya gönüllü olan 154 şizofreni hastası ile yapılmıştır. Verilerin toplanmasında ''Sosyodemografik Veri Formu'', ''Kısa Yeti Yitimi Anketi (KYYA)'' ve ''Öz Bakım Gücü Ölçeği (ÖBGÖ)'' kullanılmıştır. Veriler SPSS 22 kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde sayı, ortalama, yüzdelik dağılımlar, standart sapma, Cronbach alfa katsayısı, Pearson korelasyon analizi ve doğrusal regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma bulgularına göre bireylerin KYYA puan ortalaması 11,14±4,18, ÖBGÖ puan ortalaması 75,16±16,69 olarak belirlendi. Bireylerin KYYA ile ÖBGÖ puan ortalamaları arasındaki ilişki incelendiğinde; ölçeklerin toplam puan ortalaması arasında negatif yönde anlamlı güçlü bir ilişki tespit edilmiştir. Şizofreni tanılı bireylerin yeti yitimi düzeylerinin, öz bakım gücü düzeyleri üzerine etkisinin incelendiği regresyon analizinde, %54,4 oranında negatif yönde bir ilişki saptanmıştr. Regresyon beta değerleri ise R2=0,544; ß=-0,738; p<0,05 olarak belirlenmiştir. Sonuç: Şizofreni tanılı bireylerin yeti yitimi puan ortalaması orta düzeyde, öz bakım gücü puan ortalaması orta düzeyde bulunmuştur. Şizofreni hastalarında yeti yitimi arttıkça öz bakım gücü azalmaktadır. Psikiyatri hemşiresinin, destekleyici, öğretici eğitimlere ve farklı beceri etkinliklere ağırlık vermesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; öz bakım gücü; şizofreni; yeti yitimi
ABSTRACT
Objective: The study was conducted to investigate the relationship between disability and self-care agency in patients with schizophrenia. Material and Methods: The data of this descriptive, cross-sectional and correlational study were collected at Black Sea Region a Community Mental Health Center. The population of the study consisted of patients with schizophrenia who presented to community mental health center between April 2021-September 2021. Of the patients in the study population, 154 who met the inclusion criteria of the study and agreed to participate in the study comprised the study sample. The ''Socio-demographic Information Form'', ''Brief Disability Questionnaire (BDQ)'' and ''Exercise of Self-Care Agency Scale (ESCA)'' were used to collect data. The data were analyzed using the SPSS 22. In the analysis of the data, numbers, arithmetic mean, percentile distributions, standard deviation, Cronbach's alpha coefficient, Pearson correlation analysis and linear regression analysis were used. Results: According to the results of the study, the mean scores the patients obtained from the BDQ and ESCA were 11.14±4.18 and 75.16±16.69 respectively. The analysis of the relationship between the mean scores the patients obtained from the BDQ and ESCA demonstrated a strong negative correlation between them. In addition, it was determined that disability levels of schizophrenic patients had a negative effect on the self-care agency levels at a rate of 54.4%. Regression beta values are R2=0.544; ß=-0.738; p<0.05 was determined. Conclusion: The mean scores obtained from the BDQ and ESCA by the patients with schizophrenia were moderate. As their BDQ score increased, their ESCA score decreased. It is recommended that the psychiatric nurse should focus on supportive and instructive trainings and different skill activities.
Keywords: Nursing; self-care agency; schizophrenia; disability
Objective: The study was conducted to investigate the relationship between disability and self-care agency in patients with schizophrenia. Material and Methods: The data of this descriptive, cross-sectional and correlational study were collected at Black Sea Region a Community Mental Health Center. The population of the study consisted of patients with schizophrenia who presented to community mental health center between April 2021-September 2021. Of the patients in the study population, 154 who met the inclusion criteria of the study and agreed to participate in the study comprised the study sample. The ''Socio-demographic Information Form'', ''Brief Disability Questionnaire (BDQ)'' and ''Exercise of Self-Care Agency Scale (ESCA)'' were used to collect data. The data were analyzed using the SPSS 22. In the analysis of the data, numbers, arithmetic mean, percentile distributions, standard deviation, Cronbach's alpha coefficient, Pearson correlation analysis and linear regression analysis were used. Results: According to the results of the study, the mean scores the patients obtained from the BDQ and ESCA were 11.14±4.18 and 75.16±16.69 respectively. The analysis of the relationship between the mean scores the patients obtained from the BDQ and ESCA demonstrated a strong negative correlation between them. In addition, it was determined that disability levels of schizophrenic patients had a negative effect on the self-care agency levels at a rate of 54.4%. Regression beta values are R2=0.544; ß=-0.738; p<0.05 was determined. Conclusion: The mean scores obtained from the BDQ and ESCA by the patients with schizophrenia were moderate. As their BDQ score increased, their ESCA score decreased. It is recommended that the psychiatric nurse should focus on supportive and instructive trainings and different skill activities.
Keywords: Nursing; self-care agency; schizophrenia; disability
REFERANSLAR:
- Öztürk O, Uluşahin N. Şizofreni. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. 16. Baskı. Ankara: Nobel Tıp Kitabevi; 2020. p.189-249.
- Karakuş G, Koçal Y, Sert D. Şizofreni: etiyoloji, klinik özellikler ve tedavi [Schizophrenia: etiology, clinical features and treatment]. Archives Medical Review Journal. 2017;26:251-7. [Crossref]
- Altamura AC, Pozzoli S, Fiorentini A, Dell'osso B. Neurodevelopment and inflammatory patterns in schizophrenia in relation to pathophysiology. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry. 2013;42:63-70. [Crossref] [PubMed]
- Binbay T, Ulaş H, Elbi H, Alptekin K. Türkiye'de psikoz epidemiyolojisi: Yaygınlık tahminleri ve başvuru oranları üzerine sistematik bir gözden geçirme [The psychosis epidemiology in Turkey: a systematic review on prevalence estimates and admission rates]. Türk Psikiyatri Dergisi. 2011;22(1):40-52. [Crossref]
- Binbay T, Ulaş H, Alptekin K. Contributing to the Epidemiology of Schizophrenia from Turkey: How and Why? Klinik Psikiyatri Dergisi. 2010;13(1):9-15. [Link]
- Söğütlü L, Özen Ş, Varlık C, Güler A. Toplum ruh sağlığı merkezinde şizofreni hastalarına ruhsal toplumsal beceri eğitimi uygulanması ve sonuçları [Psychosocial skill training applied to schizophrenia patients at community mental health center and the results]. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2017;18(2):121-8. [Crossref]
- Torres-González F, Ibanez-Casas I, Saldivia S, Ballester D, Grandón P, Moreno-Küstner B, et al. Unmet needs in the management of schizophrenia. Neuropsychiatr Dis Treat. 2014;10:97-110. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Ayano G. Schizophrenia: A concise overview of etiology, epidemiology diagnosis and management: Review of literatures. J Schizophr Res. 2016;3(2):1026. [Link]
- Kaçan Softa H, Ulaş Karamehmetoğlu G. Bir fizik tedavi rehabilitasyon hastanesinde yatan yaşlılarda yeti yitimi ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi [Investigation of the relationship between disability and depression in elderlies staying in a physical therapy and rehabilitation hospital]. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2016;7:18-24. [Crossref]
- Fakorede OO, Ogunwale A, Akinhanmi AO. Disability among patients with schizophrenia: A hospital-based study. Int J Soc Psychiatry. 2020;66(2):179-87. [Crossref] [PubMed]
- Chen R, Liou TH, Miao NF, Chang KH, Yen CF, Liao HF, et al. Using World Health Organization Disability Assessment Schedule 2.0 in people with schizophrenia: a 4-year follow-up. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2020;270(3):301-10. [Crossref] [PubMed]
- Liu T, Zhang L, Pang L, Li N, Chen G, Zheng X. Schizophrenia-related disability in China: prevalence, gender, and geographic location. Psychiatr Serv. 2015;66(3):249-57. [Crossref] [PubMed]
- Beyene GM, Legas G, Azale T, Abera M, Asnakew S. The magnitude of disability in patients with schizophrenia in North West Ethiopia: a multicenter hospital-based cross-sectional study. Heliyon. 2021;7(5):e07053. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Korkmaz C, Durat G, Tarsuslu B. An evaluation of the disability, insight and self-care agency of schizophrenia patients. Perspect Psychiatr Care. 2022;58(3):919-27. [Crossref] [PubMed]
- Khankeh H, Rahgozar M, Ranjbar M. The effects of nursing discharge plan (post-discharge education and follow-up) on self-care ability in patients with chronic schizophrenia hospitalized in Razi psychiatric Center. Iran J Nurs Midwifery Res. 2011;16(2):162-8. [PubMed] [PMC]
- Çoban A. Şizofreni ve Hayata Dair Her Şey. 3. Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları; 2020.
- Orem DE. Self care. Self-Care Deficit Theory of Nursing: Concepts And Applications. 7th ed. USA: Dennis CM MosbyYear Book Inc; 2001. p.99-135.
- Çiftçi B, Yıldırım N, Şahin Altun Ö, Avşar G. What level of self-care agency in mental illness? The factors affecting self-care agency and self-care agency in patients with mental illness. Arch Psychiatr Nurs. 2015;29(6):372-6. [Crossref] [PubMed]
- Çörçem P, Partlak Günüşen N. Şizofreni hastalarının öz bakım gücü ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Samsun: IV. Ulusal Psikiyatri Hemşireliği Kongresi Özet Kitabı; 24-26 Haziran 2010. p.176-7. [Link]
- Taş S, Buldukoğlu K. Şizofreni hastalarının taburculuk sonrası erken dönemde öz-bakım gücü ve bakım gereksinimleri [Early period self-care ability and care requirements of schizophrenia patients after discharge]. 2018;2-12. [Crossref]
- Song HJ, Hyun MY, Lee EJ. Hope, self-care agency and mental health in patients with chronic schizophrenia. Journal of Korean Academy of Psychiatric and Mental Health Nursing. 2011;20(2):180-7. [Crossref]
- Lee JW, Kim J. Effects of basic psychological needs and support of health professionals on self care agency in inpatients with schizophrenia: based on the self-determination theory. Journal of Korean Academy of Psychiatric and Mental Health Nursing. 2020;29:33-42. [Crossref]
- Nawaz N, Jahangir SF. Physical appearance and poor hygiene patterns: evidence of schizophrenic illness. J Postgrad Med Inst. 2017;31(2):147-50. [Link]
- Villadsen DB, Sørensen MT. Oral hygiene-a challenge in everyday life for people with schizophrenia. Issues Ment Health Nurs. 2017;38(8):643-9. [Crossref] [PubMed]
- Olagunju AT, Adegbaju DA, Uwakwe R. Disability among attendees with schizophrenia in a Nigerian Hospital: further evidence for integrated rehabilitative treatment designs. Ment Illn. 2016;8(2):6647. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Wada R, Fujiwara M, Yamada Y, Nakaya N, Fujimori M, So R, et al. Validity and Reliability of the Japanese Version of the 12-item Self-administered World Health Organization Disability Assessment Schedule (WHODAS) 2.0 in Patients with Schizophrenia. Acta Med Okayama. 2021;75(3):315-22. [PubMed]
- Wancata J, Freidl M, Friedrich F, Matschnig T, Unger A, Stockinger A, et al. Disability in schizophrenic disorders. European Psychiatry. 2009;24:1-1. [Crossref]
- Wazni L, Gifford W. Addressing physical health needs of individuals with schizophrenia using orem's theory. J Holist Nurs. 2017;35(3):271-9. [Crossref] [PubMed]
- Kaplan İ. Yarı kırsal alanda bir sağlık ocağına başvuran hastalarda ruhsal bozuklukların yeti yitimi ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi. 1995;6(3):169-79. [Link]
- Kearney BY, Fleischer BJ. Development of an instrument to measure exercise of self-care agency. Res Nurs Health. 1979;2(1):25-34. [Crossref] [PubMed]
- Nahcivan NO. A Turkish language equivalence of the Exercise of Self-Care Agency Scale. West J Nurs Res. 2004;26(7):813-24. [Crossref] [PubMed]
- Chen R, Liou TH, Chang KH, Yen CF, Liao HF, Chi WC, et al. Assessment of functioning and disability in patients with schizophrenia using the WHO Disability Assessment Schedule 2.0 in a large-scale database. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2018;268(1):65-75. [Crossref] [PubMed]
- Candan İE. Kronik şizofreni hastalarında bilişsel içgörü, yeti yitimi ve öznel iyileşmenin değerlendirilmesi. [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2019. [Erişim Tarihi: 2021] [Link]
- Öztürk S, Sarıkaya NA, Öz S. Toplum ruh sağlığı merkezinden hizmet alan ve almayan hastaların yeti yitimi ve sosyal işlevsellik düzeyleri ile öznel iyileşme algılarının karşılaştırılması. J Psychiatric Nurs 2021;12(1):1-8. [Link]
- Guilera G, Gómez-Benito J, Pino O, Rojo JE, Cuesta MJ, Martínez-Arán A, et al. Utility of the world health organization disability assessment schedule II in schizophrenia. Schizophr Res. 2012;138(2-3):240-7. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi