.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Sigara Kullanma Durumuna Göre Ergenlerin Algılanan Sosyal Destek ve Bağlanma Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Tanımlayıcı Araştırma
Investigation of the Relationship Between Perceived Social Support and Attachment Styles of Adolescents According to Smoking Status: Descriptive Research
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2024;9(1):183-9
doi: 10.5336/healthsci.2023-99992
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu araştırma, 13-18 yaş grubunda sigara kullanma durumuna göre ergenlerin algılanan sosyal destek ve bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacıyla ilişkisel tarama modelinde desenlenmiş tanımlayıcı bir araştırmadır. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın örneklemini fen lisesi, endüstri meslek lisesi, Anadolu lisesi ve imam hatip lisesi eğitim kurumlarında öğrenim gören ve 9, 10, 11 ve 12. sınıflara devam eden toplam 500 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmanın verileri ergenlerin sosyodemografik özelliklerine ilişkin bilgi formu ve İlişki Ölçekleri Anketi (İÖA) ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, Pearson korelasyon ve lineer regresyon testleri kullanılmıştır. Ergenlerin sigara içme durumuna göre bağlanma stilleri düzeylerindeki farklılaşmaların incelenmesinde t-testi analizi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma sonucunda ergenlerin %46,6'sının sigara kullandığı belirlendi. Sigara kullanan ergenlerin, sigara kullanmayan ergenlere göre daha yüksek düzeyde güvenli ve saplantılı bağlandığı görüldü. Sigara kullanmayan ergenlerin sigara kullanan ergenlere göre ise daha yüksek düzeyde kayıtsız bağlandığı saptandı. ÇBASDÖ'nün arkadaş desteği alt boyutu ile İÖA'nın güvenli bağlanma alt boyutu arasında pozitif yönde, korkulu bağlanma, saplantılı bağlanma, kayıtsız bağlanma alt boyutu arasında negatif yönde ilişki olduğu saptandı. Arkadaş desteğinin güvenli bağlanma düzeyini (ß=0,238) artırdığı, saplantılı bağlanma düzeyini (ß=-0,279), korkulu bağlanma (ß=-0,414) ve kayıtsız bağlanma düzeyini azalttığı (ß=-0,313) belirlenmiştir. Sonuç: Sigara kullanan ergenlerin sigara kullanmayan ergenlere göre daha kayıtsız bağlanma stiline sahip oldukları saptandı. Arkadaş desteği olan ergenlerin algılanan sosyal destek düzeyleri ile güvenli, korkulu, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stilleri arasında ilişki olduğu görüldü.
Anahtar Kelimeler: Algılanan sosyal destek; ergenlik; sigara; bağlanma stili
Amaç: Bu araştırma, 13-18 yaş grubunda sigara kullanma durumuna göre ergenlerin algılanan sosyal destek ve bağlanma stilleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacıyla ilişkisel tarama modelinde desenlenmiş tanımlayıcı bir araştırmadır. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın örneklemini fen lisesi, endüstri meslek lisesi, Anadolu lisesi ve imam hatip lisesi eğitim kurumlarında öğrenim gören ve 9, 10, 11 ve 12. sınıflara devam eden toplam 500 öğrenciden oluşmuştur. Araştırmanın verileri ergenlerin sosyodemografik özelliklerine ilişkin bilgi formu ve İlişki Ölçekleri Anketi (İÖA) ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, Pearson korelasyon ve lineer regresyon testleri kullanılmıştır. Ergenlerin sigara içme durumuna göre bağlanma stilleri düzeylerindeki farklılaşmaların incelenmesinde t-testi analizi kullanılmıştır. Bulgular: Araştırma sonucunda ergenlerin %46,6'sının sigara kullandığı belirlendi. Sigara kullanan ergenlerin, sigara kullanmayan ergenlere göre daha yüksek düzeyde güvenli ve saplantılı bağlandığı görüldü. Sigara kullanmayan ergenlerin sigara kullanan ergenlere göre ise daha yüksek düzeyde kayıtsız bağlandığı saptandı. ÇBASDÖ'nün arkadaş desteği alt boyutu ile İÖA'nın güvenli bağlanma alt boyutu arasında pozitif yönde, korkulu bağlanma, saplantılı bağlanma, kayıtsız bağlanma alt boyutu arasında negatif yönde ilişki olduğu saptandı. Arkadaş desteğinin güvenli bağlanma düzeyini (ß=0,238) artırdığı, saplantılı bağlanma düzeyini (ß=-0,279), korkulu bağlanma (ß=-0,414) ve kayıtsız bağlanma düzeyini azalttığı (ß=-0,313) belirlenmiştir. Sonuç: Sigara kullanan ergenlerin sigara kullanmayan ergenlere göre daha kayıtsız bağlanma stiline sahip oldukları saptandı. Arkadaş desteği olan ergenlerin algılanan sosyal destek düzeyleri ile güvenli, korkulu, saplantılı ve kayıtsız bağlanma stilleri arasında ilişki olduğu görüldü.
Anahtar Kelimeler: Algılanan sosyal destek; ergenlik; sigara; bağlanma stili
ABSTRACT
Objective: This study was conducted as a descriptive study designed in relational screening model between the perceived social support and attachment styles of adolescents according to smoking status in the 13-18 age group. Material and Methods: The sample of the research consisted of a total of 500 students studying in science high school, industrial vocational high school, Anatolian high school and imam hatip high school educational institutions from the 9th, 10th, 11th and 12th grades. The data were collected using a socio-demographical information form, the Relationship Scales Questionnaire, and the Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Pearson correlation and linear regression techniques were used to evaluate the data. T-test analysis was used to examine the differences in adolescents' attachment style levels according to their smoking status. Results: According to the results, 46.6% of the adolescents were smokers. Smoking adolescents had higher levels of secure and preoccupied attachment than non-smokers. Non-smoking adolescents had higher levels of avoidant attachment than smoking adolescents. There was a positive correlation between the support from friends' sub-dimension of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support and the secure attachment sub-dimension of the Relationship Scales Questionnaire, and a negative correlation between the fearful attachment, preoccupied attachment, and avoidant attachment sub-dimensions. It was determined that friend support increased the level of secure attachment (ß=0.238), decreased the level of preoccupied attachment (ß=-0.279), fearful attachment (ß=-0.414) and dismissive attachment (ß=-0.313). Conclusion: The study showed that secure and preoccupied attachment styles were more prevalent in smoking adolescents, avoidant attachment styles were more prevalent in non-smoking adolescents. A relationship was found between the perceived social support levels of adolescents who had support from friends and secure, fearful, preoccupied, and avoidant attachment styles.
Keywords: Perceived social support; adolescence; smoking; attachment style
Objective: This study was conducted as a descriptive study designed in relational screening model between the perceived social support and attachment styles of adolescents according to smoking status in the 13-18 age group. Material and Methods: The sample of the research consisted of a total of 500 students studying in science high school, industrial vocational high school, Anatolian high school and imam hatip high school educational institutions from the 9th, 10th, 11th and 12th grades. The data were collected using a socio-demographical information form, the Relationship Scales Questionnaire, and the Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Pearson correlation and linear regression techniques were used to evaluate the data. T-test analysis was used to examine the differences in adolescents' attachment style levels according to their smoking status. Results: According to the results, 46.6% of the adolescents were smokers. Smoking adolescents had higher levels of secure and preoccupied attachment than non-smokers. Non-smoking adolescents had higher levels of avoidant attachment than smoking adolescents. There was a positive correlation between the support from friends' sub-dimension of the Multidimensional Scale of Perceived Social Support and the secure attachment sub-dimension of the Relationship Scales Questionnaire, and a negative correlation between the fearful attachment, preoccupied attachment, and avoidant attachment sub-dimensions. It was determined that friend support increased the level of secure attachment (ß=0.238), decreased the level of preoccupied attachment (ß=-0.279), fearful attachment (ß=-0.414) and dismissive attachment (ß=-0.313). Conclusion: The study showed that secure and preoccupied attachment styles were more prevalent in smoking adolescents, avoidant attachment styles were more prevalent in non-smoking adolescents. A relationship was found between the perceived social support levels of adolescents who had support from friends and secure, fearful, preoccupied, and avoidant attachment styles.
Keywords: Perceived social support; adolescence; smoking; attachment style
REFERANSLAR:
- Altıntaş H, Boztaş G, Polat C, Salor Ö, Yaman İ, Uğurlu E. Bir kamu kuruluşu bilgi işlem merkezi çalışanlarının sigara içme ile ilgili tutum ve davranışları [Smoking attitude and behaviour of a public organisation data processing center workers]. Bağımlılık Dergisi. 2006;7(1):3-10. [Link]
- WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2021. Retrieved September 07, 2022, [Link]
- Kara B, Hatun Ş, Aydoğan M, Babaoğlu K, Gökalp AS. Kocaeli ilindeki lise öğrencilerinde sağlık açısından riskli davranışların değerlendirilmesi [Evaluation of health risky behaviors in high school students in Kocaeli province]. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2003;46:30-7. [Link]
- Sağlık Bakanlığı.(20 EYLÜL 2017). Küresel Gençlik Tütün Araştırma Raporu 2017, [Link]
- Özdemir Y, Çok F. Ergenlikte özerklik gelişimi [Autonomy development in adolescence]. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 2011;4(36):152-64. [Link]
- Doğan DG, Ulukol B. Ergenlerin sigara içmesini etkileyen faktörler ve sigara karşıtı iki eğitim modelinin etkinliği [Factors contributing to smoking and efficiency of two different education models among adolescents]. Turgut Özal Tıp Merkezi Dergisi. 2010;17(3):179-85. [Link]
- Yaman ÖM. Türkiye'de Gençlik ve Bağımlılık: Bibliyometrik ve Tematik Bir Araştırma (1910-2022). 1. Baskı. Ankara: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları; 2021.
- Vietze D. Social support. Encyclopedia of Adolescence. 2011;2:341-51. [Crossref]
- Griffiths KM, Crisp DA, Barney L, Reid R. Seeking help for depression from family and friends: a qualitative analysis of perceived advantages and disadvantages. BMC Psychiatry. 2011;11:196. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Orta İM, Sümer N. Anne duyarlığı ve erken dönem bağlanma-temelli ebeveynlik destek ve müdahale programları [Maternal sensitivity and early attachment-based parenting support and intervention programs]. Türk Psikoloji Yazıları. 2016;19(38):54-76. [Link]
- Uytun MÇ, Öztop DB, Eşel E. Ergenlik ve erişkinlikte Bağlanma davranışının değerlendirilmesi [Evaluating the attachment behaviour in during puberty and adulthood]. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences. 2013;26:177-89. [Link]
- Sümer N, Sayıl M, Berument SK. Anne Duyarlığı ve Çocuklarda Bağlanma. 1. Baskı. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları; 2016.
- Koçak R, Karasu H. Ergenlerde özerkliğin yordayıcısı olarak bağlanma stilleri ve proaktif kişilik yapılarının incelenmesi [Examination of attachment styles and proactive personality structures as predictors of autonomy in adolescents]. Kalem Uluslararası Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi. 2016;6(1):195-236. [Crossref]
- Sümer N, Güngör D. Yetişkin bağlanma stilleri ölçeklerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma [Psychometric evaluation of adult attachment styles scales on a Turkish sample and an ıntercultural comparison]. Türk Psikoloji Dergisi. 1999;14(43):71-106. [Link]
- Eker D, Arkar H. Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği' in faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği [Factorial structure, validity, and reliability of the multidimensional scale of perceived social support]. Türk Psikoloji Dergisi. 1995;10(34):45-55. [Link]
- Bardak F, Demir İ, Dinar C, Doğan D, Alparslan M, Yalçınkaya Alkar Ö. Farklı değişim aşamalarına göre, sigara içme davranışı ve psikolojik değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesi [Investigation of relationship between smokink behavior and psychological variables according to different stages of change]. Bağımlılık Dergisi. 2016;17(4):152-63. [Link]
- Erdamar G, Kurupınar A. Ortaöğretim öğrencilerinde görlen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı: Bartın ili örneği [The Habit of drug and prevalence among the secondary school student. sample of Bartın city]. Sosyal Bilimler Dergisi. 2014;16(1):65-84. [Crossref]
- Guler N, Güler G, Ulusoy H, Bekar M. Lise öğrencileri arasında sigara, alkol kullanımı ve intihar düşüncesi sıklığı [Prevalence of smoking, alcohol use, and suicidal ideation of high-school students]. Cumhuriyet Tıp Dergisi. 2009;31(4):340-5. [Link]
- Mete B, Söyiler V, Pehlivan E. Adölesanlarda sigara içme ve madde kullanma prevalansı [Prevalence of smoking and substance use in adolescents]. Bağımlılık Dergisi. 2020;21(1):64-71. [Link]
- Aydoğdu H, Olcay Çam M. Madde kullanım bozukluğu olan ve olmayan ergenlerin bağlanma stilleri, anne baba tutumları ve sosyal destek algıları yönünden karşılaştırılması [Comparison of attachment styles, parent attitudes and social supports of normal adolescents and those diagnosed with substance use disorder]. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2013;4(3):137-44. [Link]
- Cömert IT, Ögel T. Attachment styles of adolescent substance users. Addicta: The Turkish Journal on Addictions. 2014;1(1):26-40. [Link]
- Ahrens KR, Ciechanowski P, Katon W. Associations between adult attachment style and health risk behaviors in an adult female primary care population. J Psychosom Res. 2012;72(5):364-70. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sümer N, Oruçlular Y, Çapar T. Bağlanma ve bağımlılık: kuramsal çerçeve ve derleme çalışması [Attachment and addiction: theoretical framework and literature review]. Bağımlılık Dergisi. 2015;16(4):192-209. [Link]
- Çam O, Keskin G. Bağlanma sürecinin ergen açısından değerlendirilmesi [The evaluation of attachment process point of adolescence]. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2007;23(2):159-72. [Link]
.: İşlem Listesi