.: DERLEME
Şamanik Ritüellerde Kullanılan Entojenlerin Tıp Tarihi Açısından Değerlendirilmesi: Geleneksel Derleme
Evaluation of Entheogens Used in Shamanic Rituals in the Concept of History of Medicine: Traditional Review
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2022;30(1):96-104
doi: 10.5336/mdethic.2021-85821
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Şamanizm, kabile çağlarından günümüze ulaşmış bir inanç sistemidir. Yaşamı anlamlandırmaya çalışan ve doğanın bir parçası olan insanların ihtiyaç ve sıkıntılarının giderilmesi amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu dünyadaki günlük yaşam sorunlarının, öteki dünyanın müdahalesi olduğu ve öbür dünyadaki ruhlarla iletişim kurulduğu düşünülen bu inanç sisteminde, Şamanların vecd tekniği uygulayarak yaptığı ritüeller önemli yer tutmaktadır. Vecde ulaşmak, bir diğer anlamıyla ekstaz hâli, bilinç durumunun değişimi olarak ifade edilmektedir. Şamanlar, bu konuma ulaşabilmek için trans durumunu tetikleyici davranışlarda bulunmaktadırlar. Vecd hâline geçmenin bir yolu da psikedelik (entojen) maddeler tüketmektir. Özellikle Güney Amerika'daki Şamanlar, ekstazik konuma geçebilmek için bu ritüellerde çeşitli halusinojenler (entojenler) kullanmaktadır. Günümüzde Şamanlık yapan kimseler ve entojen kullanılarak yapılan Şaman ritüelleri mevcuttur. Yaşamında anlam arayan modern insan, spiritüel gelişme, ruh sağlığı ve duygusal anlamda iyileşme amacıyla bu ritüellere katılmaktadır. Bu maddelerin yararları ve zararları tam bilinmemekle beraber psikedelik maddelerin, ruh hastalıklarının tedavilerinde kullanıldığı deneysel çalışmalar da mevcuttur. Şamanizm inancına göre kutsal sayılan bu maddelerin, günümüzde tedavi amacıyla kullanılabileceğinin düşünülmesi ilginçtir. Bu makalenin amacı, temel olarak Şaman ritüellerinde ruhlar âlemi ile bağlantıya geçmek için yapılan ritüellerde, kullanılan entojenleri toplu biçimde ele almak ve değerlendirmektir. Çeşitli ülkelerde tıbbi kullanımları araştırılan psikedelik maddelerin tarihteki yerinin, etnobotanik ve psikiyatri çalışmaları yapan kişilerce bilinmesinin ufuk açıcı olacağını düşünmekteyiz
Anahtar Kelimeler: Şamanizm; tıp tarihi; entojen; şaman ayini; psikedelik
Şamanizm, kabile çağlarından günümüze ulaşmış bir inanç sistemidir. Yaşamı anlamlandırmaya çalışan ve doğanın bir parçası olan insanların ihtiyaç ve sıkıntılarının giderilmesi amacıyla ortaya çıkmıştır. Bu dünyadaki günlük yaşam sorunlarının, öteki dünyanın müdahalesi olduğu ve öbür dünyadaki ruhlarla iletişim kurulduğu düşünülen bu inanç sisteminde, Şamanların vecd tekniği uygulayarak yaptığı ritüeller önemli yer tutmaktadır. Vecde ulaşmak, bir diğer anlamıyla ekstaz hâli, bilinç durumunun değişimi olarak ifade edilmektedir. Şamanlar, bu konuma ulaşabilmek için trans durumunu tetikleyici davranışlarda bulunmaktadırlar. Vecd hâline geçmenin bir yolu da psikedelik (entojen) maddeler tüketmektir. Özellikle Güney Amerika'daki Şamanlar, ekstazik konuma geçebilmek için bu ritüellerde çeşitli halusinojenler (entojenler) kullanmaktadır. Günümüzde Şamanlık yapan kimseler ve entojen kullanılarak yapılan Şaman ritüelleri mevcuttur. Yaşamında anlam arayan modern insan, spiritüel gelişme, ruh sağlığı ve duygusal anlamda iyileşme amacıyla bu ritüellere katılmaktadır. Bu maddelerin yararları ve zararları tam bilinmemekle beraber psikedelik maddelerin, ruh hastalıklarının tedavilerinde kullanıldığı deneysel çalışmalar da mevcuttur. Şamanizm inancına göre kutsal sayılan bu maddelerin, günümüzde tedavi amacıyla kullanılabileceğinin düşünülmesi ilginçtir. Bu makalenin amacı, temel olarak Şaman ritüellerinde ruhlar âlemi ile bağlantıya geçmek için yapılan ritüellerde, kullanılan entojenleri toplu biçimde ele almak ve değerlendirmektir. Çeşitli ülkelerde tıbbi kullanımları araştırılan psikedelik maddelerin tarihteki yerinin, etnobotanik ve psikiyatri çalışmaları yapan kişilerce bilinmesinin ufuk açıcı olacağını düşünmekteyiz
Anahtar Kelimeler: Şamanizm; tıp tarihi; entojen; şaman ayini; psikedelik
ABSTRACT
Shamanism is a belief system that has survived from tribal times. It emerged in order to meet the needs and solve the problems of people who are trying to make sense of life and are a part of nature. In this belief system, which is thought the problems of daily life are the interference of the other world and to communicate with the spirits in the next world, it is important that rites performed by Shamans in ecstasize state. To be raptured in other words ecstasy status refer to altered states of consciousness. In order to reach this position, Shamans act to trigger the trance state. One way to ecstasize is to consume psychedelic (entheogens) substances. Shamans use various hallucinogens (entheogens) in these rituals in order to achieve ecstasy status, especially in South America. In this day and age, there are Shamans and Shamanic rituals with entheogens. The modern people, who is looking for meaning their lives, participates in these rituals for the purpose of spiritual development, mental health and emotional healing. The benefits and harms of these substances are not fully known, there are also experimental studies in which psychedelic substances are used in the treatment of mental illnesses. It is interesting to think applying these substances in order to healing today which are sacred according to the belief of Shamanism. The purpose of this article is basically in Shaman rituals, the ceremony of the connection with the spirit world, collecting and evaluating the entheogens are used. We think that knowing the historical place of psychedelic substances, whose medical uses have been researched in various countries, will be eye-opening for people who work in ethnobotany and psychiatry.
Keywords: Shamanism; history of medicine; entheogen; shamanic ritual; psychedelic
Shamanism is a belief system that has survived from tribal times. It emerged in order to meet the needs and solve the problems of people who are trying to make sense of life and are a part of nature. In this belief system, which is thought the problems of daily life are the interference of the other world and to communicate with the spirits in the next world, it is important that rites performed by Shamans in ecstasize state. To be raptured in other words ecstasy status refer to altered states of consciousness. In order to reach this position, Shamans act to trigger the trance state. One way to ecstasize is to consume psychedelic (entheogens) substances. Shamans use various hallucinogens (entheogens) in these rituals in order to achieve ecstasy status, especially in South America. In this day and age, there are Shamans and Shamanic rituals with entheogens. The modern people, who is looking for meaning their lives, participates in these rituals for the purpose of spiritual development, mental health and emotional healing. The benefits and harms of these substances are not fully known, there are also experimental studies in which psychedelic substances are used in the treatment of mental illnesses. It is interesting to think applying these substances in order to healing today which are sacred according to the belief of Shamanism. The purpose of this article is basically in Shaman rituals, the ceremony of the connection with the spirit world, collecting and evaluating the entheogens are used. We think that knowing the historical place of psychedelic substances, whose medical uses have been researched in various countries, will be eye-opening for people who work in ethnobotany and psychiatry.
Keywords: Shamanism; history of medicine; entheogen; shamanic ritual; psychedelic
REFERANSLAR:
- Demir M. Şamanizm'de hastalık kavramı ve tedavi yaklaşımları [Concepts of disease and therapeutic approaches in Shamanism]. Lokman Hekim Dergisi. 2016;6(1):19-24. [Link]
- İzgi MC. Şamanizm ve şamanlara genel bakış [An overview of shamans and Shamanism]. Lokman Hekim Dergisi. 2012;2(1):31-8. [Link]
- Eliade M, ed. Birkan İ, çeviri editörü. Şamanizm. 3. Baskı. Ankara: İmge Yayınevi; 2014. p.17-26.
- Arvas A. Şamanizm [Shamanism]. International Journal of Turkish Literature Culture Education. 2014;3(3):49-71. [Crossref]
- Paktin Y. Şaman yorumlamaları ve büyüsellik [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2013. p.3-17.Erişim tarihi: 17.11.2021. Erişim linki: [Link]
- Mandaloğlu M. Türk kültür çevresinde Şamanizm ve şamanlık meselesi [Shamanism and shamanism question around the Turkish cul ture]. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2011; 15(3):111-22. [Link]
- Winkelman M. Shamanism and the origins of spirituality and ritual healing. Journal for the Study of Religion, Nature and Culture. 2009;3(4):458-89. [Crossref]
- Eşel E. Dinî ve mistik deneyimlerin muhtemel bilişsel ve nörobiyolojik düzenekleri [Probable cognitive and neurobiological mechanisms of religious and mystic experiences]. Bulletin of Clinical Psychopharmacology. 2009;19(2): 193-205. [Link]
- Dobkin de Rios M, Winkelman M. Shamanism and altered states of consciousness: an introduction. J Psychoactive Drugs. 1989;21(1):1-7. [Crossref] [PubMed]
- Horozcu Ü. Psikodelig ilaçlar ve mistik deneyim: mistik deneyimin kısa yolu [Psychedelic drugs and mystical experience: shortcut to religious experience]. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 2013;28:141-74. [Link]
- Crocq MA. Historical and cultural aspects of man's relationship with addictive drugs. Dialogues Clin Neurosci. 2007;9(4):355-61. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Johnson M, Richards W, Griffiths R. Human hallucinogen research: guidelines for safety. J Psychopharmacol. 2008;22(6):603-20. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Nichols DE. Psychedelics. Pharmacol Rev. 2016;68(2):264-355. Erratum in: Pharmacol Rev. 2016;68(2):356. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Vitebsky P. Shamanic Botany: Hallucinogens. Shamanism. Norman: University of Oklahoma Press; 2001. p.6, 85. ISBN: 0-8061-3328-7.
- Metzner R. Hallucinogenic drugs and plants in psychotherapy and shamanism. J Psychoactive Drugs. 1998;30(4):333-41. [Crossref] [PubMed]
- Metzner R. Entheogenic rituals, shamanism and green psychology. European Journal of Ecopsychology. 2013;4:64-77. [Link]
- Demange F. Amazonian Vegetalismo: A study of the healing power of chants in Tarapoto, Peru [Master thesis]. London: University of East London; 2000-2002. p.3-43. Erişim tarihi: 17.11.2021. Erişim linki: [Link]
- Homan JE. Charlatans, seekers, and shamans: The Ayahuasca boom in Western Peruvian Amazonia [Master thesis]. Kansas: University of Kansas; 2011. p.1-123. Erişim tarihi: 17.11.2021. Erişim linki: [Link]
- Fotiou E. The globalization of Ayahuasca shamanism and the erasure of indigenous shamanism. Anthropol Conscious. 2016;27(2):151-79. [Crossref]
- Şanal Baş S, Özlü O. Maraş otu kullanan hastadaki anestezi deneyimimiz [Anaesthesia experience from a patient using Maraş powder]. Turk J Anaesth Reanim. 2013;41:68-9. [Link]
- Grundmann O, Phipps SM, Zadezensky I, Butterweck V. Salvia divinorum and salvinorin A: an update on pharmacology and analytical methodology. Planta Med. 2007;73(10):1039-46. Erratum in: Planta Med. 2007;73(10):1139. [Crossref] [PubMed]
- Boyer BL, Boyer R, Basehart HW. Shamanism and peyote use among the Apaches of the Mescalero Indian reservation. In: Harner MJ, ed. Hallucinogens and Shamanism. New York: Oxford University Press; 1973. p.53-66.
- Davis EW. Sacred plants of the San Pedro cult. Botanical Museum Leaflets. 1983;29(4): 367-86. [Crossref]
- Cengisiz C, Bal U, Ulutaş KT, Dağlıoğlu N. Mescaline abuse via peyote cactus: the first case report in Turkey. Anatolian Journal of Psychiatry. 2016;17(Suppl.3):68-70. [Crossref]
- Pratt C. Epena. An Encyclopedia of Shamanism. 1st ed. New York: The Rosen Publishing Group; 2007. p.161-3.
- Agurell S, Holmstedt B, Lindgren JE, Schultes RE. Alkaloids in certain species of Virola and other South American plants of ethnopharmacologic interest. Acta Chem Scand. 1969; 23(3):903-16. [Crossref] [PubMed]
- Torres CM, Repke DB. Introduction. Anadenanthera Visionary Plant of Ancient South America. New York: The Haworth Herbal Press; 2006. p.xii-xiii.
- Valdés LJ 3rd, Díaz JL, Paul AG. Ethnopharmacology of ska María Pastora (Salvia divinorum, Epling and Játiva-M.). J Ethnophar macol. 1983;7(3):287-312. [Crossref] [PubMed]
- Janiger O, de Rios MD. Nicotiana an hallucinogen? Econ Bot. 1976;30(3):295-7. [Crossref]
- Hofmann A. Teonanácatl and Ololiuqui, two ancient magic drugs of Mexico. Bulletin on Narcotics. 1971;23(1):3-14. [Link]
- Matsushima Y, Eguchi F, Kikukawa T, Matsuda T. Historical overview of psychoactive mushrooms. Inflammation and Regeneration. 2009;29(1):47-58. [Crossref]
- Grinspoon L, Bakalar JB. Chapter 1: The Major Psychedelic Drugs: Sources and Effects. Psychedelic Drugs Reconsidered. New York: Basic Books Inc; 1979. p.31. ISBN: 0-465-06450-7.
- Applegate RB. The datura cult among the Chumash. The Journal of California Anthropology. 1975;2(1):7-17. [Link]
- Laval-Jeantet M. Iboga's travel: questions raised by shamanic experience as a project of artistic exploration. Technoetic Arts a Journal of Speculative Research. 2003;1(3):181-90. [Crossref]
- Food and Agriculture Organization of the United Nations, World Health Organization. Kava: a review of the safety of traditional and recreational beverage consumption. Technical Report. Rome: FAO and WHO; 2016. p.2. [Link]
- Thomas N. Marginal powers: shamanism and the disintegration of hierarchy. Critique of Anthropology. 1988;8(3):53-74. [Crossref]
.: İşlem Listesi