Amaç: Bireylerin sağlıklı yaşam farkındalığı düzeylerini ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmesidir. Gereç ve Yöntemler: Araştırma, Isparta ilinde ikamet eden bireyler ve Süleyman Demirel Üniversitesinde öğrenim gören lisansüstü öğrenciler olmak üzere iki farklı örneklemde ve dört farklı çalışma grubu olmak üzere toplam 758 birey üzerinden yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından ilgili literatür ve konuyla ilgili ölçekler incelenerek oluşturulan taslak ölçek formu kullanılmıştır. Araştırmada ölçeğin kapsam ve görünüş geçerliliği için uzman görüşlerine başvurulmuş, yapı geçerliliği için açıklayıcı faktör analizi (AFA) ve birinci ve ikinci düzey doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmış, ölçüt geçerliliği için ise Sağlıklı Yaşam Farkındalığı Ölçeği (SYFÖ) ile Bilinçli Farkındalık Ölçeği (BİFÖ) ve Psikolojik İyi Oluş Ölçeği (PİOÖ) arasındaki ilişkiye bakılmıştır. Bulgular: AFA sonucunda toplam varyansın %55,50'sini açıklayan, 15 madde ve dört faktörden oluşan bir yapı elde edilmiştir. DFA sonucunda 15 maddelik dört faktörlü yapının iyi uyum değerleri ortaya koyduğu ve bir model olarak doğrulandığı tespit edilmiştir. Ölçüt geçerliliği sonucunda SYFÖ ile BİFÖ ve PİOÖ arasında pozitif yönde ve anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Güvenirlilik aşaması Cronbach alfa katsayısı ve test tekrar test tekniği ile incelenmiştir. SYFÖ'nün tamamı için Cronbach alfa değeri 0,813 ve test tekrar test güvenirlilik katsayısı 0,849 olarak tespit edilmiş ve ölçeğin yüksek düzeyde güvenilir olduğu kanıtlanmıştır. Sonuç: Yapılan analizler sonucunda, SYFÖ'nün geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğu ve bireylerin sağlıklı yaşam farkındalığı düzeylerini ölçmek amacıyla kullanılabileceği söylenebilir.
Anahtar Kelimeler: Farkındalık; bilinçli farkındalık; sağlıklı yaşam; ölçek geliştirme
Objective: The aim of this study was to develop a valid and reliable scale that measures the level of awareness of healthy living of individuals. Material and Methods: The study was conducted on 758 individuals in two different samples and four different study groups; draft scale form which was prepared by the researcher by examining related literature and related scales was used as data collection tool. In the study, the opinions of the experts were applied for the scope and appearance validity of the scale, exploratory factor analysis and first and second level confirmatory factor analysis were performed for the validity of the scale, and for the criterion validity, the relationship between SIS and Conscious Awareness Scale and Psychological Well-being Scale were examined. Results: As a result of exploratory factor analysis, a structure consisting of 15 items and four factors explaining 55.50% of the total variance was obtained. As a result of confirmatory factor analysis, it was found that the four-factor structure with 15 items revealed good fit values and was confirmed as a model. As a result of the criterion validity, a positive and significant relationship was found between SIS and Conscious Awareness Scale and Psychological Well-being Scale. The reliability stage was investigated by Cronbach alpha coefficient and test-retest technique. The Cronbach's alpha value was 0.813 and the test-retest reliability coefficient was found to be 0.849 for the entire SIFS, and the scale proved to be highly reliable. Conclusion: As a result of the analyzes, it can be said that SIFS is a valid and reliable measurement tool and can be used to measure healthy living awareness levels of individuals.
Keywords: Awareness; mindfulness; healthy lifestyle; scale development
- Kong R. Building community ccapacity for health promotion; a challenge for public health nurses. Public Health Nursing. 1995;12(5):312-8. [Crossref] [PubMed]
- Sisk RJ. Caregiver burden and health promotion. Int J Nurs Stud. 2000;37(1):37-43. [Crossref]
- Esin MN. Endüstriyel Alanda Çalışan İşçilerin Sağlık Davranışlarının Saptanması ve Geliştirilmesi. Doktora Tezi. İstanbul: Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 1997.
- Haveman-Nies A, Groot LP, Burema J, Cruz JA, Osler M, Staveren WA. Dietary quality and lifestyle factors in relation to 10-year mortality in older Europeans: the seneca study. Am J Epidemiol. 2002;156(10):962-8. [Crossref] [PubMed]
- Khaw KT, Wareham N, Bingham S, Welch A, Luben R, Day N. Combined impact of health behaviours and mortality in men and women: the EPIC-norfolk prospective population study. PloS Med. 2008;5(1):e12. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Ford ES, Bergmann MM, Boeing H, Li C, Capewell S. Healthy lifestyle behaviors and all-cause mortality among adults in the United States. Prev Med. 2012;55(1):23-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Ertop GN, Yılmaz A, Yurdagül E. [Healthy lifestyles of university students]. KÜ Tıp Fakültesi Dergisi. 2012;14(2):1-7.
- Özyeşil Z. Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayış Düzeylerini Bilinçli Farkındalık Kişilik Özellikleri ve Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Doktora Tezi. Konya: Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2011.
- Brown KW, Ryan RM. The benefits of being present: mindfulness and its role in psychological well-being. J Pers Soc Psychol. 2003;84(4):822-48. [Crossref] [PubMed]
- Witek-Janusek L, Albuquerque K, Chroniak KR, Chroniak C, Durazo-Arvizu R, Mathews HL. Effect of mindfulness based stress reduction on immune function, quality of life and coping in women newly diagnosed with early stage breast cancer. Brain Behav Immun. 2008;22(6):969-81. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Tsang SCH, Mok ESB, Lam SC, Lee JKL. The benefit of mindfulness-based stress reduction to patients with terminal cancer. J Clin Nurs. 2012;21(17-18):2690-6. [Crossref] [PubMed]
- Whitebird RR, Kreitzer MJ, O'Connor PJ. Mindfulness-based stress reduction and diabetes. Diabetes Spectr. 2009;22(4):226-30. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Gross CR, Kreitzer MJ, Thomas W, Reilly-Spong M, Cramer-Bornemann M, Nyman J, et al. Mindfulness-based stress reduction for solid organ transplant recipients: a randomized controlled trial. Altern Ther Health Med. 2010;16(5):30-8.
- Kristofersson GK. The effects of a mindfulness based intervention on impulsivity, symptoms of depression, anxiety, experiences and quality of life of persons suffering from substance use disorders and traumatic brain injury. University of Minnesota: 2012.
- Mackenzie CS, Poulin PA, Seidman-Carlson R. A brief mindfulness-based stress reduction intervention for nurses and nurse aides. Appl Nurs Res. 2006;19(2):105-9. [Crossref] [PubMed]
- Kemper K, Bulla S, Krueger D, Ott MJ, McCool JA, Gardiner P. Nurses' experiences. expectations, and preferences for mind-body practices to reduce stress. BMC Complement Altern Med. 2011;11(1):26. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Demir V. [Effects of mindfulness based cognitive therapy on the anxiety levels of university students]. Psikoloji Çalışmaları Dergisi. 2015;35(1):15-26.
- Semple RJ, Lee J, Rosa D, Miller LF. A randomized trial of mindfulness-based cognitive therapy for children: promoting mindful aattention to enhance social-emotional resiliency in children. Journal of Child and Family Studies. 2010;19(2):218-29. [Crossref]
- Schonert-Reichl KA, Lawlor MS. The effects of a mindfulness-based education program on pre-and eearly adolescents' well-being and social and emotional competence. Mindfulness. 2010;1(3):137-51. [Crossref]
- Grossman P, Van Dam NT. Mindfulness, by any other name?: trials and tribulations of sati in western psychology and science. Contemporary Buddhism. 2011;12(01):219-39. [Crossref]
- Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The health-promotion lifestyle profile: development and psychometric characteristics. Nurs Res. 1987;36(2):76-81. [Crossref] [PubMed]
- Buchheld N, Grossman P, Walach H. Measuring mindfulness in insight meditation and meditation-based psychotherapy: the development of freiburg mindfulness inventory (FMI). Journal for Meditation and Meditation Research. 2001;1:11-34.
- Baer RA, Smith GT, Allen KB. Assesment of mindfulness by self report: the kentucky inventory of mindfulness skills. Assessment. 2004;11(3):191-206. [Crossref] [PubMed]
- Baer RA, Smith GT, Hopkins J, Krietemeyer J, Toney L. Using self report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment. 2006;13(1):27-45. [Crossref] [PubMed]
- Lau MA, McMain SF. Integrating mindfulness meditation with cognitive and behavioural therapies: the challenge of combining acceptance-and change-based strategies. Can J Psychiatry. 2005;50(13):863-9. [Crossref] [PubMed]
- Walach N, Buchheld N, Buttenmuller V, Kleinknecht N, Schmidt S. Measuring mindfulness-the freiburg mindfulness invertory (FMI). Personality and Individual Differences. 2006;40:1543-55. [Crossref]
- Chadwick P, Hember M, Symes J, Peters E, Kuipers E, Dagnan D. Responding minfully to unpleasant thoughts and images: reliability and validity of the southampton mindfulness questionnaire (SMQ). Br J Clin Psychol. 2008;47(Pt 4):451-5. [Crossref] [PubMed]
- Hisli Şahin NH, Yeniçeri Z. [Three tools on awareness: psychological awareness, complementary self awareness and Toronto wise awareness scales]. Türk Psikoloji Dergisi. 2015;30(76):48-64.
- Frank JL, Jennings PA, Greenberg MT. Validation of the mindfulness in teaching scale. Mindfulness. 2016;7(1):155-63. [Crossref]
- Pender NJ, Murdaugh CL, Parsons MA. Health Promotion in Nursing Practice. 4th ed. New Jersey: Upper-Saddle River; 2002. p.340.
- Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. [Validity and reliability study of healthy lifestyle behavior scale II]. CÜ Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008;12(1):1-13.
- Erkuş A. Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme-I. 3. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2012. p.184.
- DeVellis RF. Ölçek Geliştirme-Kuram ve Uygulamalar. Toran T, çeviri editörü. 3. Baskı. Ankara: Atalay Matbaacılık; 2017. p.224.
- Diener E, Scollon CN, Lucas RE. The evolving concept of subjective well-being: the multifaceted nature of happiness. Social Indicators Research Series. 2009;39:67-100. [Crossref]
- Telef BB. [Psychological well-being scale: adaptation to Turkish, validity and reliability study]. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013;28(3):374-84.
- Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı İstatistik, Araştırma Deseni SPSS Uygulamaları ve Yorum. 25. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2010. p.216.
- Kline P. An Easy Guide to Factor Analysis. 1st ed. New York: Routledge, Psychology Press; 1994. p.194.
- Mertler CA, Reinhart RV. Advanced and Multivariate Statistical Methods: Practical Application and Interpretation. 6th ed. New York: Routledge; 2016. p.374.
- Özdamar K. Ölçek ve Test Geliştirme Yapısal Eşitlik Modellemesi. 1. Baskı. Eskişehir: Nisan Kitabevi; 2016. p.286.
- Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. 6th ed. Boston: Person Education; 2012. p.1024.
- Tavşancıl E. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 5. Baskı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık; 2014. p.230.
- Büyüköztürk Ş, Kılıç Çakmak E, Akgün ÖE, Karadeniz Ş, Demirel F. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 20. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2015. p.272.
- Gürbüz S, Şahin F. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 4. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2015. p.439.
- Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerin Güvenilirliği ve Geçerliliği. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2005. p.867.
- Yaşlıoğlu MM. [Factor analysis and validity in social sciences: using exploratory and confirmatory factor analysis]. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi. 2017;46:74-85.
- Fabrigar LR, Wegener DT, MacCallum RC, Strahan EJ. Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychol Methods. 1999;4(3):272-99. [Crossref]
- Hinkin TR. A review of scale development practices in the study of organizations. Journal of Management. 1995;21(5):967-88. [Crossref]
- Kline RB. Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 1st ed. New York: Guilford Press; 2011. p.427.
- Brown TA. Confirmatory Factor Analysis for Applied Research. 1st ed. New York: Guilford Press; 2006. p.475.
- Shevlin M, Miles JNV. Effects of sample size, model specification and factor loadings on the GFI in confirmatory factor analysis. Personality and Individual Differences. 1998;25(1):85-90. [Crossref]
- Hu L, Bentler PM. Cutoff criteria for fit in covariance structure analysis: conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling. 1999;6:1-55. [Crossref]
- Carlson M, Mulaik SA. Trait ratings from descriptions of behavior as mediated by components of meaning. Multivariate Behav Res. 1993;28(1):111-59. [Crossref] [PubMed]
- Byrne BM. Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications and Programming. 2nd ed. New York: Routledge Taylor Francis Group; 2010. p.416.
- Meydan CH, Şeşen H. Yapısal Eşitlik Modellemesi-AMOS Uygulamaları. 1. Baskı. İstanbul: Berat Yayıncılık; 2011. p.144.
- Yıldız D, Uzunsakal E. [Comparison of reliability tests in field researches and an application on agricultural data]. Uygulamalı Sosyal Bilimler Dergisi. 2018;1:14-28.
.: İşlem Listesi