Amaç: Bu araştırma, sağlık okuryazarlığı eğitim programının hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla ön-test ve son-test kontrol gruplu çalışma olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırma, hemşirelik bölümünde eğitim gören ve sağlık okuryazarlığı konusuna yönelik herhangi bir eğitim almayan deney grubu için 84 ve kontrol grubu için 68 olmak üzere toplam 152 öğrenci ile yürütülmüştür. Veriler; hemşirelik öğrencisi bilgi formu, Sağlık Okuryazarlığı (SOY) Ölçeği ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYDÖ) ile toplanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde ortalama, yüzdelik hesaplamalar ve doğrusal regresyon analizinden yararlanılmıştır. Bulgular: Hemşirelik öğrencilerinin yer aldığı deney ve kontrol gruplarının sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi puan ortalamaları arasında grup, zaman ve grup*zaman etkileşimi açısından istatistiksel olarak anlamlı düzeyde fark olduğu belirlenmiştir. Eğitim programı SOY düzeyindeki artışın %35'ini açıklarken, eğitim almanın SOY puanını 0,454 kat artırdığı; SYDÖ düzeyindeki artışın %30'unu açıklarken, eğitim almanın SYDÖ puanını 0,421 kat artırdığı saptanmıştır. Çalışmanın gücü ve etki büyüklüğü incelendiğinde, SOY için güç 0,99 ve etki büyüklüğü (f2 ) 0,950, SYDÖ için çalışmanın gücü 0,98 ve etki büyüklüğü (f2 ) 0,890 olarak saptanmıştır. Sonuç: Sağlık okuryazarlığı eğitim programının hemşirelik öğrencilerin sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi puan ortalamalarını artırmada etkili bir yöntem olduğu ve hemşirelik literatürü ve eğitimine katkı sağlar nitelikte olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik öğrencisi; sağlık okuryazarlığı; sağlıklı yaşam biçimi; eğitim programı
Objective: This research was conducted as a pretestposttest control group study in order to determine the effect of the health literacy education program on the health literacy and healthy lifestyle of nursing students. Material and Methods: The research was conducted with a total of 152 students, 84 for the experimental group and 68 for the control group, who were educated in the nursing department and did not receive any training on health literacy. Data; the nursing student information form was collected with the Health Literacy Scale (HLS) and the Healthy Lifestyle Behavior Scale (HLBS). Mean, percentage calculations and linear regression analysis were used in the analysis of the research data. Results: It was determined that there was a statistically significant difference between the health literacy and healthy lifestyle mean scores of the experimental and control groups in which the nursing students took part, in terms of group, time and group*time interaction. While the education program explained 35% of the increase in HLS level, getting education increased the HLS score 0.454 times; while it explains 30% of the increase in HLBS level, it was determined that getting education increased the HLBS score 0.421 times. When the power and effect size of the study were examined, it was found that the power of the study was 0.99 and the effect size (f2 ) was 0.950 for the HLS, 0.98 for the HLBS and the effect size (f2 ) was 0.890. Conclusion: It has been seen that the health literacy education program is an effective method in increasing the health literacy and healthy lifestyle score averages of nursing students and contributes to nursing literature and education.
Keywords: Nursing student; health literacy; healthy lifestyle; education program
- Stormacq C, Van den Broucke S, Wosinski J. Does health literacy mediate the relationship between socioeconomic status and health disparities? Integrative review. Health Promot Int. 2019;34(5):e1-e17. [Crossref] [PubMed]
- Sahu M, Gandhi S, Kumar Sharma M, Marimuthu P. Social media use and health promoting lifestyle: an exploration among Indian nursing students. Invest Educ Enferm. 2020;38(2):e12. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Fontaine G, Cossette S, Maheu-Cadotte MA, Mailhot T, Heppell S, Roussy C, et al. Behavior change counseling training programs for nurses and nursing students: a systematic descriptive review. Nurse Educ Today. 2019;82:37-50. [Crossref] [PubMed]
- Yilmaz A, Saygili M, Kaya M. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin e-sağlık okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi [Determining of e-health literacy levels of students of the faculty of health sciences]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2020;(31):148-57. [Crossref]
- Okyay P, Abacıgil F. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. 1. Baskı. Ankara: Anıl Reklam Matbaa Ltd. Şti.; 2016. [Link]
- Çatı K, Karagöz Y, Yalman F, Öcel Y. Sağlık okuryazarlığının hasta memnuniyeti üzerine etkisi [The impact on patient satisfaction of health literacy]. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2018;14(1):67-88. [Link]
- Çopurlar CK, Kartal M. Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl değerlendirilir? Neden önemli? [What is health literacy? How to measure it? Why is it important?] Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2016;10(1):40-7. [Crossref]
- Bahramian M, Najimi A, Omid A. Association between health literacy with knowledge, attitude, and performance of health-care providers in applying health literacy education strategies for health education delivery. J Educ Health Promot. 2020;9:10. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Akca A, Ayaz-Alkaya S. Effectiveness of health literacy education for nursing students: A randomized controlled trial. Int J Nurs Pract. 2021;27(5):e12981. [Crossref] [PubMed]
- Saunders C, Palesy D, Lewis J. Systematic review and conceptual framework for health literacy training in health professions education. Health Professions Education. 2019;5(1):13-29. [Crossref]
- Chen X, Hay JL, Waters EA, Kiviniemi MT, Biddle C, Schofield E, et al H. Health literacy and use and trust in health information. J Health Commun. 2018;23(8):724-34. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Palumbo R, Annarumma C, Manna R, Musella M, Adinolfi P. Improving quality by involving patient. The role of health literacy in influencing patients' behaviors. International Journal of Healthcare Management. 2021;14(1):144-52. [Crossref]
- Wu JR, Moser DK, DeWalt DA, Rayens MK, Dracup K. Health literacy mediates the relationship between age and health outcomes in patients with heart failure. Circ Heart Fail. 2016;9(1):e002250. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Baskaradoss JK. Relationship between oral health literacy and oral health status. BMC Oral Health. 2018;18(1):172. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Degan TJ, Kelly PJ, Robinson LD, Deane FP. Health literacy in substance use disorder treatment: a latent profile analysis. J Subst Abuse Treat. 2019;96:46-52. [Crossref] [PubMed]
- Ayaz-Alkaya S, Terzi H. Investigation of health literacy and affecting factors of nursing students. Nurse Educ Pract. 2019;34:31-5. [Crossref] [PubMed]
- Akgün Ş, Tok HH, Oztaş D. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık okuryazarlık düzeyleri [Healthy lifestyle behaviors and health literacy levels of nursing students]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(2):247-56. [Crossref]
- Tuğut N, Yilmaz A, Yeşi̇ldağ Çeli̇k B. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi [The relationship between nursing students' health literacy levels and healthy lifestyle behaviors]. Instıtute of Health Sciences Journal. 2021;6(2):120-8. [Crossref]
- Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, et al; (HLS-EU) Consortium Health Literacy Project European. Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012;12:80. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Toçi E, Burazeri G, Sorensen K, Jerliu N, Ramadani N, Roshi E, et al. Health literacy and socioeconomic characteristics among older people in transitional Kosovo. Br J Med Med Res. 2013;3(4):1646-8. [Crossref] [PubMed]
- Aras Z, Bayık Temel A. Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirliğinin değerlendirilmesi [Evaluation of validity and reliability of the Turkish Version of Health Literacy Scale]. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi. 2017;25(2):85-94. [Crossref]
- Walker SN, Hill-Polerecky DM. Psychometric Evaluation of the Health-Promoting Lifestyle Profile II. 1st ed. Omaha: University of Nebraska Medical Center; 1996.
- Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II'nin geçerlik ve güvenirlik çalışması [Healthy Life Style Behavior Scale II: A reliability and validity study]. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2008;12(1):1-13. [Link]
- Balmer D, King A, Moloney W, Moselen E, Dixon R. Nursing students and health literacy: the effect of region and programme level. Nurse Educ Pract. 2020;42:102688. [Crossref] [PubMed]
- Durmaz S, Sürücü EE, Özvurmaz S. Mermer fabrikası işçilerinde sağlık okuryazarlığı, sağlık algısı düzeyleri ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi [Determination of health literacy, health perception levels and related factors of marble factory workers]. Medical Sciences (NWSAMS). 2020;15(3):81-91. [Crossref]
- Uyar G, Beydağ KD. Emziren annelerin e-sağlık okuryazarlığı düzeyinin bebek beslenmesi tutumuna etkisi [The effect of e-health literacy level of nursing mothers on baby nutritional attitude]. Fenerbahçe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;2(3):548-58. [Crossref]
- İkiışık H, Turan G, Kutay F, Sever F, Keskin SN, Güdek H, et al. Üçüncü basamak sağlık kuruluşuna başvuran hastaların sağlık okuryazarlığı düzeyinin incelenmesi [Investigation of health literacy level of patients who admitted to a tertiary training and research hospital]. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2020;73(3):247-52. [Crossref]
- Walters R, Leslie SJ, Polson R, Cusack T, Gorely T. Establishing the efficacy of interventions to improve health literacy and health behaviours: a systematic review. BMC Public Health. 2020;20(1):1040. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Güner MD, Ekmekci PE. A survey study evaluating and comparing the health literacy knowledge and communication skills used by nurses and physicians. Inquiry. 2019;56:46958019865831. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Uysal N, Ceylan E, Koç A. Health literacy level and influencing factors in university students. Health Soc Care Community. 2020;28(2):505-11. [Crossref] [PubMed]
- Kaya SP, Kaplan S, Tarihi G. Hemşirelik öğrencilerinde COVID-19 pandemisi farkındalıklarının ve sağlık davranışlarının sağlık okuryazarlığı ile ilişkisinin değerlendirilmesi [Evaluating the relationship between nursing students' awareness of the covid-19 pandemic and health behaviors with health literacy]. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2020;17(4):304-11. [Link]
- Kaper MS, Sixsmith J, Koot JAR, Meijering LB, van Twillert S, Giammarchi C, et al. Developing and pilot testing a comprehensive health literacy communication training for health professionals in three European countries. Patient Educ Couns. 2018;101(1):152-8. [Crossref] [PubMed]
- Hoying J, Melnyk BM, Hutson E, Tan A. Prevalence and correlates of depression, anxiety, stress, healthy beliefs, and lifestyle behaviors in first-year graduate health sciences students. Worldviews Evid Based Nurs. 2020;17(1):49-59. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Cohen J. A power primer. Psychol Bull. 1992;112(1):155-9. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi