.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Hasta Haklarına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi: Tanımlayıcı Bir Çalışma
Determination of Attitudes towards Patient Rights of Vocational School of Health Services Students: A Descriptive Study
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2022;14(1):115-24
doi: 10.5336/nurses.2021-83174
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: İnsan haklarının sağlık alanındaki uygulaması olan hasta hakları, tıp alanındaki değişim ve gelişmelerle birlikte sağlık hizmetleri sunumunda büyük önem kazanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Mehmet Tanrıkulu Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulunda öğrenim gören öğrencilerin hasta haklarına yönelik tutumlarını belirlemektir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı tipteki araştırmanın verileri, Sosyo-Demografik Veri Formu ve Hasta Hakları Algılama Ölçeği aracılığıyla Şubat 2021'de çevrimiçi veri toplama araçları kullanılarak toplanmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan toplam 236 öğrencinin %72,5'i (n=171) kadın ve %27,5'i (n=65) erkekti. Öğrencilerin hasta haklarına ilişkin tutumlarının toplam puan ortalaması yüksek düzeyde (3,81±0,39) bulunmuştur. Öğrencilerin hasta haklarına yönelik genel (3,99±0,52) ve tıbbi hizmetler kapsamında hasta haklarına yönelik olumlu tutumlarının yüksek düzeyde (4,20±0,47) olduğu saptanmıştır. İletişim ve bilgi alma hakları (3,42±0,55) ve yönetsel hizmetler (3,60±0,53) kapsamında hasta haklarına yönelik orta düzeyde olumlu tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. Sosyo-demografik değişkenlere göre öğrencilerin hasta haklarına yönelik tutumlarının toplam puanları bakımından gruplar (cinsiyet, yaş, bölüm, sınıf, gelir durumu ve hasta haklarına yönelik eğitim durumu) arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Sonuç: Öğrencilerin olumluluk düzeylerinin orta derece olduğu yönetsel hizmetler ve iletişim ve bilgi almaya yönelik hasta haklarına ilişkin gerekli bilgilendirilmeler yapılarak bu konudaki farkındalıkları ve olumluluk düzeyleri artırılmalıdır. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin hasta haklarına yönelik genel olumlu tutumları yüksek tutulmalı, bu yüksek tutumlarının uygulama alanlarında davranışa dönüşmesi için öğrenciler teşvik edilmeli ve ders içeriklerinde hasta hakları konusuna daha çok yer verilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Hasta; hasta hakları; meslek etiği; sağlık hizmetleri; üniversite öğrencileri
Amaç: İnsan haklarının sağlık alanındaki uygulaması olan hasta hakları, tıp alanındaki değişim ve gelişmelerle birlikte sağlık hizmetleri sunumunda büyük önem kazanmıştır. Bu çalışmanın amacı, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Mehmet Tanrıkulu Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulunda öğrenim gören öğrencilerin hasta haklarına yönelik tutumlarını belirlemektir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı tipteki araştırmanın verileri, Sosyo-Demografik Veri Formu ve Hasta Hakları Algılama Ölçeği aracılığıyla Şubat 2021'de çevrimiçi veri toplama araçları kullanılarak toplanmıştır. Bulgular: Çalışmaya katılan toplam 236 öğrencinin %72,5'i (n=171) kadın ve %27,5'i (n=65) erkekti. Öğrencilerin hasta haklarına ilişkin tutumlarının toplam puan ortalaması yüksek düzeyde (3,81±0,39) bulunmuştur. Öğrencilerin hasta haklarına yönelik genel (3,99±0,52) ve tıbbi hizmetler kapsamında hasta haklarına yönelik olumlu tutumlarının yüksek düzeyde (4,20±0,47) olduğu saptanmıştır. İletişim ve bilgi alma hakları (3,42±0,55) ve yönetsel hizmetler (3,60±0,53) kapsamında hasta haklarına yönelik orta düzeyde olumlu tutuma sahip oldukları belirlenmiştir. Sosyo-demografik değişkenlere göre öğrencilerin hasta haklarına yönelik tutumlarının toplam puanları bakımından gruplar (cinsiyet, yaş, bölüm, sınıf, gelir durumu ve hasta haklarına yönelik eğitim durumu) arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamıştır (p>0,05). Sonuç: Öğrencilerin olumluluk düzeylerinin orta derece olduğu yönetsel hizmetler ve iletişim ve bilgi almaya yönelik hasta haklarına ilişkin gerekli bilgilendirilmeler yapılarak bu konudaki farkındalıkları ve olumluluk düzeyleri artırılmalıdır. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin hasta haklarına yönelik genel olumlu tutumları yüksek tutulmalı, bu yüksek tutumlarının uygulama alanlarında davranışa dönüşmesi için öğrenciler teşvik edilmeli ve ders içeriklerinde hasta hakları konusuna daha çok yer verilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Hasta; hasta hakları; meslek etiği; sağlık hizmetleri; üniversite öğrencileri
ABSTRACT
Objective: Patient rights, which is the application of human rights in the field of health, has gained great importance in the provision of health services with the changes and developments in the field of medicine. The aim of this study is to determine the attitudes of students studying at Bolu Abant İzzet Baysal University, Mehmet Tanrıkulu Vocational School of Health Services towards patient rights. Material and Methods: The data of the descriptive study were collected using the Socio-Demographic Data Form and the Patient Rights Perception Scale in February 2021 using online data collection tools. Results: Of the 236 students who participated in the study, 72,5% (n=171) were female and 27,5% (n=65) were male. The total mean score of students' attitudes towards patient rights was found to be high (3,81±0,39). It was determined that students' positive attitudes towards patient rights within the scope of general (3,99±0,52) and medical services (4,20±0,47) for patient rights were high. It was determined that they had a moderately positive attitude towards patients rights within the scope of communication and information rights (3,42±0.55) and administrative services (3,60±0,53). According to the socio-demographic variables, there was no statistically significant difference between the groups (gender, age, department, class, income status and education about patient rights) in terms of the total scores of students' attitudes towards patient rights (p>0.05). Conclusion: Students' awareness and level of positivity should be increased by making the necessary information about patient rights for administrative services and communication and information, where the level of positivity is moderate. The general positive attitudes of vocational school of health service students towards patient rights should be kept high, students should be encouraged to transform these high attitudes into behaviors in practice areas, and patient rights should be included more in the course content.
Keywords: Patient; patient rights; professional ethics; health services; university students
Objective: Patient rights, which is the application of human rights in the field of health, has gained great importance in the provision of health services with the changes and developments in the field of medicine. The aim of this study is to determine the attitudes of students studying at Bolu Abant İzzet Baysal University, Mehmet Tanrıkulu Vocational School of Health Services towards patient rights. Material and Methods: The data of the descriptive study were collected using the Socio-Demographic Data Form and the Patient Rights Perception Scale in February 2021 using online data collection tools. Results: Of the 236 students who participated in the study, 72,5% (n=171) were female and 27,5% (n=65) were male. The total mean score of students' attitudes towards patient rights was found to be high (3,81±0,39). It was determined that students' positive attitudes towards patient rights within the scope of general (3,99±0,52) and medical services (4,20±0,47) for patient rights were high. It was determined that they had a moderately positive attitude towards patients rights within the scope of communication and information rights (3,42±0.55) and administrative services (3,60±0,53). According to the socio-demographic variables, there was no statistically significant difference between the groups (gender, age, department, class, income status and education about patient rights) in terms of the total scores of students' attitudes towards patient rights (p>0.05). Conclusion: Students' awareness and level of positivity should be increased by making the necessary information about patient rights for administrative services and communication and information, where the level of positivity is moderate. The general positive attitudes of vocational school of health service students towards patient rights should be kept high, students should be encouraged to transform these high attitudes into behaviors in practice areas, and patient rights should be included more in the course content.
Keywords: Patient; patient rights; professional ethics; health services; university students
REFERANSLAR:
- Açıkgöz İ. Hukuka giriş-temel kavramlar [Introduction to law-notions]. TOTBİD Dergisi. 2020;19:3-14. [Crossref]
- Fırat A. Türkiye sağlık işletmelerinde hasta hakları ve sorumlulukları [Patient rights and responsibilities in health care establishments in Turkey]. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;2:157-73. [Link]
- Demir Karabulut S, Gülpınar G, Halidi G, Keleş Ş, Yalım NY. Sağlık Programları Meslek Etiği. Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri; 2019.
- Özer A, Günay O. Kayseri il merkezinde çalışan hekimlerin hasta hakları konusundaki bilgi düzeyleri [Knowledge levels of physicians working in Kayseri on patient rights]. Erciyes Tıp Dergisi. 2007;29(1):56-63. [Link]
- Önal G. Hasta haklarının anatomisi [Anatomy of patient rights]. ACU Sağlık Bil Derg. 2012;(3):7-14. [Link]
- Kırılmaz H, Fıçıcı Y, Şimşir İ. Hasta hakları farkındalığına yönelik bir araştırma [A research on the patient rights awareness. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. 2018; 18(41):233-58. [Crossref]
- Demirel S, Çankaya M. Çorum ili sungurlu ilçesinde hizmet almış hastaların aydınlatılmış onamla ilgili farkındalıkları [Awareness of patients on informed consent: sampling in Sungurlu district of Çorum province]. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2016;19(4):413-21. [Link]
- Hasta Hakları Yönetmeliği [İnternet]. T.C. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü ©2020 [Erişim tarihi: 01 Mart 2021]. Erişim linki: [Link]
- Bostan O. Sağlık çalışanlarının hasta haklarına yönelik tutumlarının araştırılması: Farabi Hastanesi örneği [The investigation of health employees attitudes related patient rights: instances of Farabi Hospital]. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2007;10(1):1-18. [Link]
- Sert G, Alıcı S, Yıldırım N, Gayef A, Tapan B. Bir vakıf üniversitesi sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin hasta hakları konusundaki görüşlerinin değerlendirilmesi [Evaluation of the opinions of a foundation university-vocational school of health services students concerning the rights of patients]. Sağ Aka Derg. 2015;2(2):98-102. [Crossref]
- Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. 6th ed. Boston: Pearson; 2013. [Link]
- Ocaktan E, Yıldız A, Özdemir O. Abidinpaşa Sağlık Grup Başkanlığı bölgesinde çalışan sağ lık personelinin hasta hakları konusundaki bilgi ve tutumları [Knowledge and attitudes of health care personel working at Abidinpaşa Health Group directorate]. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2004;57(3):129-37. [Crossref]
- Baybek H, Dereli F, Bozyer İ, Kıvrak A, Kalkan K, Koyuncu E. Muğla Üniversitesi Muğla Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Hasta Hakları Konusundaki Bilgi Düzeylerinin Belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2004;8(1). [Erişim tarihi: 05 Mart 2021]. Erişim linki: [Link]
- Kalkan A. Kişisel tutum, öznel norm ve algılanan davranış kontrolünün girişimcilik niyeti üzerindeki etkisi: üniversite öğrencileri üzerine bir uygulama [The effect of personal attitude, subjective norm and perceived behavioral control on entrepreneurial intention: an application on university students]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2011;(14):189-206. [Link]
- Aydın O. Tutumlar. Özkalp E, editör. Davranış Bilimlerine Giriş. 3. Baskı. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayınları; 2004. p.279-95. [Link]
- Soysal A, Kuşcu FN. Hasta hakları: üniversite öğrencileri üzerinde bir uygulama [Patient rights: an application on university student]. GÜSBD. 2018;7(1):102-11. [Link]
- Tıraş HH, Tıraş B. Sağlık meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin hasta hakları konusundaki tutumlarının belirlenmesine yönelik bir uygulama [An application for determining the level of consciousness of health vocational high school last grade students about patients rights]. Journal of Economics and Research. 2021;2(1):26-45. [Link]
- Kılıçarslan N, Taşkın Yılmaz F, Tarım M. Hasta haklarının sağlık çalışanları tarafından algılan-ması [The health care providers perceptions about patient rights]. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi. 2012;3(1):47-62. [Link]
- Bilişli Y, Altaş B, Zetter SA. Nitelikli sağlık iletişimini engelleyen bir unsur olarak "Zor Hasta". SagAkaDerg. 2017;4(4):289-300. [Crossref]
- Gökçe O, Bulduklu Y. Sağlık hizmetlerinin sunumunda "müşteri hasta" ve etik sorunlar ["Customer patient" and ethic problems in delivery of health services]. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 2015;15(29):38-61. [Crossref]
- Aydemir İ, Işıkhan V. Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde hasta hakları uygulamalarının değerlendirilmesi [Assesments of patient rights applications at the hospitals of ministry of health]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2012;13(2):67-86. [Link]
- Zincir H, Erten ZK. Birinci basamakta çalışan sağlık personelinin hasta hakları konusunda bilgi düzeylerinin belirlenmesi [Knowledge levels of the health care employees working at the primary health institutions about patient rights]. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2009;6(1):878-85. [Link]
- Kumru S, Dinçel G, Çamurcu A, Tekkaraman D, Özel M. Hastane Çalışanlarının Hasta Haklarına İlişkin Görüşleri. Bildiriler Kitabı. Gider Ö, Köse T, Şahin T Ed. 2. Uluslararası 12. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi; 2018 11-13 Ekim; Muğla, Türkiye: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yayını, 2018.
- Başol E. Hasta ile sağlık çalışanları (doktor ve hemşire) arasındaki iletişim sorunları ve çözüm önerileri [Patients with health professionals (doctors and nurses) communication between the problems and solutions]. International Anatolia Academic Online Journal. 2018;4(1):76-93. [Link]
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü [İnternet]. T.C. Sağlık Bakanlığı ©2021. [Erişim tarihi: 03.03.2021]. Poliklinik hizmetlerinde öncelik sırası konulu 2010/73-80 sayılı genelge. Erişim linki: [Link]
- Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği [İnternet]. T.C. Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığı Hukuk ve Mevzuat Genel Müdürlüğü ©2020 [Erişim tarihi: 03 Mart 2021]. Erişim linki: [Link]
- Özata M, Özer K. Sağlık çalışanlarının hasta mahremiyeti konusundaki tutumlarının incelenmesi [Investigation of the attitudes of health care staff about patient privacy]. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi. 2017;20(1):1-21. [Link]
- Kızılcık Özkan Z, Çil Eyi S, Mayda Z. Hemşirelik öğrencilerinin hasta mahremiyetini korumaya yönelik davranışlarının belirlenmesi [Determination of nursing students behavior about protecting patient privacy]. JHVS. 2020;8(2):312-20. [Crossref]
- Yüksel G. Kişisel sağlık verilerinin hukuki korunması [Legal protection of personal health information]. Health Care Acad J. 2018;6(1):1-10. [Link]
- Çobanoğlu N. Özerklik kavramının klinik etik yansıması: aydınlatılmış onam [The concept of autonomy and its reflection on clinical ethics: informed consent]. Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2011;19(2):71-9. [Link]
- Aydın N. Hasta haklarının hukuki boyutu ve korunma yolları [Legal dimension of patient rights and their protection]. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2008;22: 1-33. [Link]
.: İşlem Listesi