.: DERLEME
Sağlık Etiği Perspektifinde Organ Naklî Turizmi: Geleneksel Derleme
Transplant Tourism in the Perspective of Health Ethics: Traditional Review
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2021;29(2):311-22
doi: 10.5336/mdethic.2020-80242
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Organ nakilleri, organ yetersizliklerinde başvurulan etkili bir tedavi seçeneğidir. Günümüzde çokça kullanılan bu uygulamayı sınırlandıran en önemli etken organ bağışlarının yetersiz düzeyde olmasıdır. Hastalar, organ bağışı yetersizliği ve uzun bekleme listeleri karşısında başka bir ülkeye seyahat etmeyi ve ticari nakil ile organ naklî olmayı bir çözüm olarak görmektedir ve bu durum nakil turizmi kavramını ortaya çıkarmıştır. Uluslararası sözleşmeleri, yasaları ve hasta haklarını ihlal eden organ naklî turizmi, önemli etik ve hukuki sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada, tüm dünyada gün geçtikçe artan organ naklî turizminin ortaya çıkardığı etik sorunlar ve ikilemlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, canlı donörlerden nakil konusunda en çok tartışılan etik konu olan donöre bağış karşılığı para verme olgusu ile organ naklî turizminin, yasal ve etik boyutlarından bahsedilmiştir. Çalışma kapsamında, nakil turizmi piyasası ve ülkelerin yasal düzenlemeleri irdelenmiş; organ naklî turizmi sağlık etiği bakış açısıyla detaylandırılarak incelenmiştir. Savunmasız bir kitleyi, maddi çıkarları gözetilse bile kullanmanın da yarattığı etik ikilemler tartışılarak bu derleme çalışması hazırlanmıştır. Organ naklî turizminde, etik faktörlerin göz ardı edilmesinin birçok yönden hem alıcı hem verici hem de sağlık sistemlerine zarar verdiği kaçınılmaz bir gerçektir ama alıcıya fayda sağlama ihtimalinden dolayı da ikilemlere sebep olan bir uygulamadır. Yaşanan etik ikilemler de göz önüne alındığında, ülkelerin organ bağışı oranlarını artırıcı ve nakil turizmine ilgiyi azaltıcı uygulamalarla harekete geçmeleri önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Organ naklî; organ naklî turizmi; sağlık etiği; etik ikilem
Organ nakilleri, organ yetersizliklerinde başvurulan etkili bir tedavi seçeneğidir. Günümüzde çokça kullanılan bu uygulamayı sınırlandıran en önemli etken organ bağışlarının yetersiz düzeyde olmasıdır. Hastalar, organ bağışı yetersizliği ve uzun bekleme listeleri karşısında başka bir ülkeye seyahat etmeyi ve ticari nakil ile organ naklî olmayı bir çözüm olarak görmektedir ve bu durum nakil turizmi kavramını ortaya çıkarmıştır. Uluslararası sözleşmeleri, yasaları ve hasta haklarını ihlal eden organ naklî turizmi, önemli etik ve hukuki sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada, tüm dünyada gün geçtikçe artan organ naklî turizminin ortaya çıkardığı etik sorunlar ve ikilemlerin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, canlı donörlerden nakil konusunda en çok tartışılan etik konu olan donöre bağış karşılığı para verme olgusu ile organ naklî turizminin, yasal ve etik boyutlarından bahsedilmiştir. Çalışma kapsamında, nakil turizmi piyasası ve ülkelerin yasal düzenlemeleri irdelenmiş; organ naklî turizmi sağlık etiği bakış açısıyla detaylandırılarak incelenmiştir. Savunmasız bir kitleyi, maddi çıkarları gözetilse bile kullanmanın da yarattığı etik ikilemler tartışılarak bu derleme çalışması hazırlanmıştır. Organ naklî turizminde, etik faktörlerin göz ardı edilmesinin birçok yönden hem alıcı hem verici hem de sağlık sistemlerine zarar verdiği kaçınılmaz bir gerçektir ama alıcıya fayda sağlama ihtimalinden dolayı da ikilemlere sebep olan bir uygulamadır. Yaşanan etik ikilemler de göz önüne alındığında, ülkelerin organ bağışı oranlarını artırıcı ve nakil turizmine ilgiyi azaltıcı uygulamalarla harekete geçmeleri önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Organ naklî; organ naklî turizmi; sağlık etiği; etik ikilem
ABSTRACT
Organ transplants are an effective treatment option for organ failure. The most important factor limiting this practice, which is widely used today, is the insufficient level of organ donations. In the face of the lack of organ donation and long waiting lists, patients see traveling to another country and commercial transplantation as a solution, and this has created the concept of transplant tourism. Organ transplant tourism, which violates international conventions, laws and patient rights, has brought important ethical and legal problems. In this study, it is aimed to examine the ethical problems and dilemmas caused by organ transplant tourism, which is increasing day by day all over the world. In the study, the most discussed ethical issue regarding donation from living donors, giving money to donor in return for donation and the legal and ethical dimensions of organ transplant tourism are mentioned. Within the scope of the study, the transport tourism market and the legal regulations of the countries were examined; organ transplant tourism has been studied in detail from the perspective of health ethics. This review study has been prepared by discussing the ethical dilemmas created by using a vulnerable population, even if financial interests are considered. It is an inevitable fact that ignoring ethical factors in organ transplant tourism harms both the recipient, the donor and the health systems in many ways, but it is a practice that causes dilemmas due to the possibility of benefiting the recipient. Considering the ethical dilemmas experienced, it is recommended that countries take action with practices that increase organ donation rates and reduce interest in transplant tourism.
Keywords: Transplantation; transplant tourism; health ethics; ethical dilemma
Organ transplants are an effective treatment option for organ failure. The most important factor limiting this practice, which is widely used today, is the insufficient level of organ donations. In the face of the lack of organ donation and long waiting lists, patients see traveling to another country and commercial transplantation as a solution, and this has created the concept of transplant tourism. Organ transplant tourism, which violates international conventions, laws and patient rights, has brought important ethical and legal problems. In this study, it is aimed to examine the ethical problems and dilemmas caused by organ transplant tourism, which is increasing day by day all over the world. In the study, the most discussed ethical issue regarding donation from living donors, giving money to donor in return for donation and the legal and ethical dimensions of organ transplant tourism are mentioned. Within the scope of the study, the transport tourism market and the legal regulations of the countries were examined; organ transplant tourism has been studied in detail from the perspective of health ethics. This review study has been prepared by discussing the ethical dilemmas created by using a vulnerable population, even if financial interests are considered. It is an inevitable fact that ignoring ethical factors in organ transplant tourism harms both the recipient, the donor and the health systems in many ways, but it is a practice that causes dilemmas due to the possibility of benefiting the recipient. Considering the ethical dilemmas experienced, it is recommended that countries take action with practices that increase organ donation rates and reduce interest in transplant tourism.
Keywords: Transplantation; transplant tourism; health ethics; ethical dilemma
REFERANSLAR:
- Hakeri H. Tıp Hukuku. 5. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2012.
- Dominguez-Gil B [İnternet]. [Erişim tarihi: 14.11.2020]. Newsletter transplant international figures on donation and transplantation 2019. Strasbourg: European Dictorate for the Quality of Medicines & HealthCare of the Council of Europe (EDQM); 2020. p.1-81. Erişim linki: [Link]
- Organ Procurement and Transplantation Network [İnternet]. [Erişim tarihi: 10.11.2020]. Erişim linki: [Link]
- Shimazono Y. The state of the international organ trade: a provisional picture based on integration of available information. Bull World Health Organ. 2007;85(12):955-62. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Atre SR, Murray MB. Management and control of multidrug-resistant tuberculosis (MDR-TB): Addressing policy needs for India. J Public Health Policy. 2016;37(3):277-99. [Crossref] [PubMed]
- Sever MS, Kazancioğlu R, Yildiz A, Türkmen A, Ecder T, Kayacan SM, et al. Outcome of living unrelated (commercial) renal transplantation. Kidney Int. 2001;60(4):1477-83. [Crossref] [PubMed]
- Levy M. State incentives to promote organ donation: Honoring the principles of reciprocity and solidarity inherent in the gift relationship. Journal of Law and the Biosciences. 2018;5(2):398-435. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Öztürk H, Şaylıgil Ö. Organ ve doku nakli yasasının yarar etiği içerisindeki geçerlilik-uygunluk ve inanma faydaları açısından değerlendirilmesi [An evaluation on organ and tissue transplantation code according to commonly used concept of utalitarianism, utility of appropriateness, utility of validity and utility of belief: review]. Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2015;23(3):103-19. [Crossref]
- Gönenç Fİ. Hukuki ve etik boyutuyla medikal turizm [Medical tourism with its legal and ethical extents]. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 2016;22(3):1173-84. [Link]
- Broumand B, Saidi RF. New Definition of Transplant Tourism. Int J Organ Transplant Med. 2017;8(1):49-51. [PubMed] [PMC]
- Shroff S. Legal and ethical aspects of organ donation and transplantation. Indian J Urol. 2009;25(3):348-55. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- The Declaration of Istanbul on Organ Trafficking and Transplant Tourism (2018 Edition). Transplantation. 2019;103(2):218-9. [Crossref] [PubMed]
- Budiani-Saberi DA, Delmonico FL. Organ trafficking and transplant tourism: A commentary on the global realities. American Journal of Transplantation. 2008;8(5):925-9. [Crossref] [PubMed]
- Bain C, Mari J. Organ Trafficking: The Unseen Form of Human Trafficking. Acams Today. 2018;17(3). [Link]
- Cohen G. Transplant tourism: the ethics and regulation of international markets for organs. J Law Med. Ethics. 2013;41(1):269-85. [Crossref] [PubMed]
- Mendoza RL. Colombia's organ trade: evidence from Bogotá and Medellín. Journal of Public Health. 2010;18(4):375-84. [Crossref]
- Support the Guardian [İnternet]. © 2020 Guardian News & Media Limited or its affiliated companies [Erişim Tarihi: 24.11.2020]. Illegal kidney trade booms as new organ is 'sold every hour'. Erişim linki: [Link]
- Bowden J. Feeling empty? Organ trafficking & trade: The black market for human organs. Intercultural Hum. Rts. L. Rev. 2013;8:451-95. [Link]
- Gill J, Madhira BR, Gjertson D, Lipshutz G, Cecka JM, Pham PT, et al. Transplant tourism in the United States: a single-center experience. Clin J Am Soc Nephrol. 2008;3(6):1820-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Delmonico FL, Dew MA. Living donor kidney transplantation in a global environment. Kidney Int. 2007;71(7):608-14. [Crossref] [PubMed]
- Turner L. 'Medical tourism' initiatives should exclude commercial organ transplantation. J R Soc Med. 2008;101(8):391-4. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Bramstedt KA, Xu J. Checklist: passport, plane ticket, organ transplant. Am J Transplant. 2007;7(7):1698-701. [Crossref] [PubMed]
- Schiano TD, Rhodes R. The dilemma and reality of transplant tourism: an ethical perspective for liver transplant programs. Ethics and Liver Transplantation. 2010;16(2):113-7. [Crossref] [PubMed]
- Hindi Z, Congly S, Tang E, Skaro A, Brahmania M. Liver Transplant Tourism. Liver Transpl. 2020;26(2):276-82. [Crossref] [PubMed]
- Support the Guardian [İnternet]. © 2020 Guardian News & Media Limited or its affiliated companies [Erişim Tarihi: 24.11.2020]. China is harvesting organs from detainees, tribunal concludes. 17 June 2019. Erişim linki: [Link]
- Matas D, Kilgour D. Hospitals. In: Down G, ed. Bloody harvest: the killing of falun gong for their organs. 1st ed. Woodstoc, ON: Seraphim Editions; 2009. p.71-9. [Link]
- Elçioğlu O, Duman S. Concept of the voluntariness in kidney transplantation from the position of donors and recipients. In: Chiarelli B, ed. Global Bioethics Perspective for Human Survival. Croatia Intech Pub; 2011. p. 99-128. [Crossref]
- Resmî Gazete (03.06.1979, Sayı: 16655) Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanun. [Link]
- Süren,ÖK. Organ ve doku naklinin yasal ve etik açıdan incelenmesi [Legal and ethical examination of organ and tissue transplantation]. TBB Dergisi. 2007;20(73):174-95. [Link]
- Özdağ N. Organ nakli ve bağışına toplumun bakışı [The view of the public towards organ transplantation and donation]. C.Ü. Hemşirelik Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2001;5(2):46-55. [Link]
- WHO [İnternet]. © 2020 WHO [Erişim tarihi: 22.11.2020]. Human organ transplantation. Erişim linki: [Link]
- Rhodes R, Schiano T. Transplant tourism in China: a tale of two transplants. Am J Bioeth. 2010;10(2):3-11. [Crossref] [PubMed]
- WMA [İnternet]. © 2020 The World Medical Association [Erişim tarihi: 22.05.2020]. WMA statement on human organ donation and transplantation. Erişim linki: [Link]
- Fluss SS. Commerce in human organs: the international response. World Health Forum. 1991;12(3):307-10. [PubMed]
- Abbasi M. Organ and tissue transplants in comparative law. Iranian Journal of Medical Law. 2012;1(2):7-23. [Link]
- Hoyer PF. Commercial living non-related organ transplantation: a viewpoint from a developed country. Pediatr Nephrol. 2006;21(10):1364-8. [Crossref] [PubMed]
- Lavee J, Ashkenazi T, Stoler A, Cohen J, Beyar R. Preliminary marked increase in the national organ donation rate in Israel following implementation of a new organ transplantation law. Am J Transplant. 2013;13(3):780-5. [Crossref] [PubMed]
- Huang J, Millis JM, Mao Y, Millis MA, Sang X, Zhong S. A pilot programme of organ donation after cardiac death in China. Lancet. 2012;379(9818):862-5. [Crossref] [PubMed]
- Bagheri A. Organ transplantation laws in asian countries: A comparative study. Transplantation Proceedings. 2005;37(10):4159-62. [Crossref] [PubMed]
- de Castro LD. Organ donation in the Philippines: should the dead do more? Indian J Med Ethics. 2014;11(3):143-50. [Crossref] [PubMed]
- Miller FG, Truog RD, Brock DW. The dead donor rule: can it withstand critical scrutiny? J Med Philos. 2010;35(3):299-312. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Canales MT, Kasiske BL, Rosenberg ME. Transplant tourism: Outcomes of United States residents who undergo kidney transplantation overseas. Transplantation. 2006 ;82(12):1658-61. [Crossref] [PubMed]
- Alkuwari H, Fadhil R, Almaslamani Y, Alansari A, Almalki H, Khalaf H, et al. The Doha Donation Accord aligned with the Declaration of Istanbul: implementations to develop deceased organ donation and combat commercialism. Transplantation. 2014;97(1):3-4. [Crossref] [PubMed]
- Higgins R, West N, Fletcher S, Stein A, Lam F, Kashi H. Kidney transplantation in patients travelling from the UK to India or Pakistan. Nephrology Dialysis Transplantation. 2003;18(4):851-2. [Crossref] [PubMed]
- Prasad GV, Shukla A, Huang M, D'A Honey RJ, Zaltzman JS. Outcomes of commercial renal transplantation: a Canadian experience. Transplantation. 2006;82(9):1130-5. [Crossref] [PubMed]
- Kennedy SE, Shen Y, Charlesworth JA, Mackie JD, Mahony JD, Kelly JJP, et al. Outcome of overseas commercial kidney transplantation: an Australian perspective. Medical Journal of Australia. 2005;182(5):224-7. [Crossref] [PubMed]
- Daar AS. Paid organ procurement: pragmatic and ethical viewpoints. Transplant Proc. 2004;36(7):1876-7. [Crossref] [PubMed]
- Cameron JS, Hoffenberg R. The ethics of organ transplantation reconsidered: paid organ donation and the use of executed prisoners as donors. Kidney Int. 1999;55(2):724-32. [Crossref] [PubMed]
- Algier L, Yağmurlu A, Gökçora İH. Yenidoğan cerrahisinde yaşanan etik sorunlar [Ethical problems encountered in newborn surgery]. Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 1998;6(2):89-93. [Link]
- Sümen A. Florence Nightingale yemini ile uluslararası hemşirelik andı'nın karşılaştırılması ve Etik İlkeler açısından değerlendirilmesi [Comparing the Florence Nightingale Pledge with The International Nursing Pledge and evaluating them in terms of ethical principles: review]. Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2017;25(2):43-8. [Crossref]
- Erin CA, Harris J. An ethical market in human organs. J Med Ethics. 2003;29(3):137-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Singhvi A, Welch AN, Levitsky J, Singhvi D, Gordon EJ. Ethical Considerations of Transplantation and Living Donation for Patients with Alcoholic Liver Diseases. AMA J Ethics. 2016;18(2):163-73. [Crossref] [PubMed]
- Guttman N, Siegal G, Appel N, Bar-on G. Should altruism, solidarity, or reciprocity be used as prosocial appeals? Contrasting conceptions of members of the general public and medical professionals regarding promoting organ donation. Journal of Communication. 2016;66(6):909-36. [Crossref]
- Dalal AR. Philosophy of organ donation: Review of ethical facets. World J Transplant. 2015;5(2):44-51. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Harbell JW, Mathur AK. Financial compensation for organ donors. Curr Opin Organ Transplant. 2019;24(2):182-7. [Crossref] [PubMed]
- de Castro LD. Commodification and exploitation: arguments in favour of compensated organ donation. J Med Ethics. 2003;29(3):142-6. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Seale C, Cavers D, Dixon-Woods M. Commodification of body parts: by medicine or by media? Body&Society. 2006;12(1):25-42. [Crossref]
- Sayın H. Modern kölelik olarak meta-göçmen insan ticareti üzerine kavramsal bir inceleme [Meta-migrant or modern slavery a conceptual study on human trade]. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2018;2(2):79-102. [Crossref]
- Kelly E. International organ trafficking crisis: solutions addressing the heart of the matter. Boston College Law Review. 2013;54(3):1317-49. [Link]
- Wright L, Zaltzman JS, Gill J, Prasad GV. Kidney transplant tourism: cases from Canada. Med Health Care Philos. 2013;16(4):921-4. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi