.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Öz Bakım Öz Yeterlilik Ölçeği'nin Türkçe Geçerlik Güvenirliğinin Sağlanması: Metodolojik Bir Araştırma
Ensuring the Validity and Reliability of the Self-Care Self-Efficacy Scale in Turkish: A Methodological Research
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2025;17(1):174-83
doi: 10.5336/nurses.2024-105063
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Hemşireler, hasta bakımında bakım uygulamalarını ve hasta eğitimlerini planlarken yaşlı bireylerin öz bakım öz yeterlilik düzeylerini arttırmaya yönelik girişimlerde bulunmalıdır. Bu çalışmanın amacı, ''Öz Bakım Öz Yeterlilik Ölçeği''nin Türkçe versiyonunun Türk toplumu bağlamında geçerli ve güvenilir bir ölçek olup olmadığını analiz etmektir. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evrenini Türkiye'nin doğusunda bir devlet hastanesinin dâhiliye ve nöroloji polikliniklerine başvuran 65 yaş ve üstü hastalar oluşturdu. Araştırmanın örneklemini 509 birey oluşturdu. Araştırma verileri ''Tanıtıcı Bilgi Formu'' ve taslak halindeki ''Öz Bakım Öz Yeterlilik Ölçeği'' ile toplandı. Geçerlilik ve güvenirlik analizleri ve ölçme değişmezliği analizi yapıldı. Bulgular: Ölçeğin orijinal ölçek ile uyumlu olduğu ve 4 alt boyut 10 maddeden oluştuğu belirlendi. Ölçeğin uyum indekslerinin ''x2 =96,557, df=27(p<0,05), CMIN/df=3,576, GFI=0,904, CFI=0,953, RMR=0,071, SRMR=0,0561, NFI=0,937, TLI=0,922, IFI=0,954, PNFI=0,562'' şeklinde olduğu belirlendi. Ölçeğin Cronbach alfa katsayısının ''Klinik Bilgiye Dayalı Öz Bakım Davranışlarında Öz Yeterlilik'' alt boyutu için 0,884, ''Öz İzlemede Öz Yeterlilik'' alt boyutu için 0,907, ''Öz Bakımda Öz Yeterlilik'' alt boyutu için 0,890, ''Öz Yönetimde Öz Yeterlilik'' alt boyutu için 0,938 olduğu saptandı. Ölçeğin bütünü için Cronbach alfa katsayısının 0,947 olduğu belirlendi. Ölçek ve alt boyutlarının alt-üst %27'lik gruplar arasındaki puan ortalamalarının istatistiksel açıdan anlamlı olduğu tespit edildi. Ölçek ve alt boyutlar arasında pozitif yönde ilişki olduğu belirlendi. Cinsiyet değişkenine göre biçimsel, metrik ve ölçek değişmezliğinin sağlandığı ama katı değişmezliğin sağlanmadığı belirlendi. Sonuç: ''Öz Bakım Öz Yeterlilik Ölçeği'' Türk toplumu için kısa, kullanışlı, geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Yaşlıların öz bakıma yönelik öz yeterlilik düzeylerinin belirlenmesinde ve gerekli müdahalelerin planlanıp etkinliğinin değerlendirilmesinde kullanılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Öz bakım; öz yeterlilik; hemşirelik bakımı; geçerlik; güvenirlik
Amaç: Hemşireler, hasta bakımında bakım uygulamalarını ve hasta eğitimlerini planlarken yaşlı bireylerin öz bakım öz yeterlilik düzeylerini arttırmaya yönelik girişimlerde bulunmalıdır. Bu çalışmanın amacı, ''Öz Bakım Öz Yeterlilik Ölçeği''nin Türkçe versiyonunun Türk toplumu bağlamında geçerli ve güvenilir bir ölçek olup olmadığını analiz etmektir. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evrenini Türkiye'nin doğusunda bir devlet hastanesinin dâhiliye ve nöroloji polikliniklerine başvuran 65 yaş ve üstü hastalar oluşturdu. Araştırmanın örneklemini 509 birey oluşturdu. Araştırma verileri ''Tanıtıcı Bilgi Formu'' ve taslak halindeki ''Öz Bakım Öz Yeterlilik Ölçeği'' ile toplandı. Geçerlilik ve güvenirlik analizleri ve ölçme değişmezliği analizi yapıldı. Bulgular: Ölçeğin orijinal ölçek ile uyumlu olduğu ve 4 alt boyut 10 maddeden oluştuğu belirlendi. Ölçeğin uyum indekslerinin ''x2 =96,557, df=27(p<0,05), CMIN/df=3,576, GFI=0,904, CFI=0,953, RMR=0,071, SRMR=0,0561, NFI=0,937, TLI=0,922, IFI=0,954, PNFI=0,562'' şeklinde olduğu belirlendi. Ölçeğin Cronbach alfa katsayısının ''Klinik Bilgiye Dayalı Öz Bakım Davranışlarında Öz Yeterlilik'' alt boyutu için 0,884, ''Öz İzlemede Öz Yeterlilik'' alt boyutu için 0,907, ''Öz Bakımda Öz Yeterlilik'' alt boyutu için 0,890, ''Öz Yönetimde Öz Yeterlilik'' alt boyutu için 0,938 olduğu saptandı. Ölçeğin bütünü için Cronbach alfa katsayısının 0,947 olduğu belirlendi. Ölçek ve alt boyutlarının alt-üst %27'lik gruplar arasındaki puan ortalamalarının istatistiksel açıdan anlamlı olduğu tespit edildi. Ölçek ve alt boyutlar arasında pozitif yönde ilişki olduğu belirlendi. Cinsiyet değişkenine göre biçimsel, metrik ve ölçek değişmezliğinin sağlandığı ama katı değişmezliğin sağlanmadığı belirlendi. Sonuç: ''Öz Bakım Öz Yeterlilik Ölçeği'' Türk toplumu için kısa, kullanışlı, geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracıdır. Yaşlıların öz bakıma yönelik öz yeterlilik düzeylerinin belirlenmesinde ve gerekli müdahalelerin planlanıp etkinliğinin değerlendirilmesinde kullanılması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Öz bakım; öz yeterlilik; hemşirelik bakımı; geçerlik; güvenirlik
ABSTRACT
Objective: Nurses should take initiatives to increase the selfcare self-sufficiency levels of elderly individuals when planning care practices and patient education. The aim of this study is to analyze whether the Turkish version of the Self-Care Self-Efficacy Scale is a valid and reliable scale in the context of Turkish society. Material and Methods: The population of the study consisted of patients aged 65 and over who applied to the internal medicine and neurology outpatient clinics of a state hospital in the east. The sample of the study consisted of 509 individuals. The study data were collected with the ''Introductory Information Form'' and the draft ''SelfCare Self-Efficacy Scale''. Validity and reliability analyses and measurement invariance analysis were performed. Results: It was determined that the scale was compatible with the original scale and consisted of 4 sub-dimensions and 10 items. The fit indices of the scale were determined as ''x2 =96.557, df=27 (p<0.05), CMIN/df=3.576, GFI=0.904, CFI=0.953, RMR=0.071, SRMR=0.0561, NFI=0.937, TLI=0.922, IFI=0.954, PNFI=0.562''. Cronbach's Alpha coefficient of the scale were determined as 0.884 for the ''Self-Efficacy in Self-Care Behaviors Based on Clinical Information'' sub-dimension. 0.907 for the ''Self-Efficacy in Self-Monitoring'' sub-dimension, 0.890 for the ''Self-Efficacy in Self-Care'' sub-dimension, and 0.938 for the ''Self-Efficacy in Self-Management'' sub-dimension. Cronbach's Alpha coefficient for the entire scale were determined to be 0.947. The mean scores of the scale and its sub-dimensions between the lower and upper 27% groups were found to be statistically significant. It was determined that there was a positive relationship between the scale and its subdimensions. It was determined that formal, metric and scale invariance was provided according to the gender variable, but strict invariance was not provided. Conclusion: ''Self-Care Self-Sufficiency Scale'' is a valid and reliable measurement tool for Turkish society. Self-care for the elderly to determine the level of self-efficacy and to plan and implement the necessary interventions to evaluate its effectiveness.
Keywords: Self-care; self-sufficiency; nursing care; validity; reliability
Objective: Nurses should take initiatives to increase the selfcare self-sufficiency levels of elderly individuals when planning care practices and patient education. The aim of this study is to analyze whether the Turkish version of the Self-Care Self-Efficacy Scale is a valid and reliable scale in the context of Turkish society. Material and Methods: The population of the study consisted of patients aged 65 and over who applied to the internal medicine and neurology outpatient clinics of a state hospital in the east. The sample of the study consisted of 509 individuals. The study data were collected with the ''Introductory Information Form'' and the draft ''SelfCare Self-Efficacy Scale''. Validity and reliability analyses and measurement invariance analysis were performed. Results: It was determined that the scale was compatible with the original scale and consisted of 4 sub-dimensions and 10 items. The fit indices of the scale were determined as ''x2 =96.557, df=27 (p<0.05), CMIN/df=3.576, GFI=0.904, CFI=0.953, RMR=0.071, SRMR=0.0561, NFI=0.937, TLI=0.922, IFI=0.954, PNFI=0.562''. Cronbach's Alpha coefficient of the scale were determined as 0.884 for the ''Self-Efficacy in Self-Care Behaviors Based on Clinical Information'' sub-dimension. 0.907 for the ''Self-Efficacy in Self-Monitoring'' sub-dimension, 0.890 for the ''Self-Efficacy in Self-Care'' sub-dimension, and 0.938 for the ''Self-Efficacy in Self-Management'' sub-dimension. Cronbach's Alpha coefficient for the entire scale were determined to be 0.947. The mean scores of the scale and its sub-dimensions between the lower and upper 27% groups were found to be statistically significant. It was determined that there was a positive relationship between the scale and its subdimensions. It was determined that formal, metric and scale invariance was provided according to the gender variable, but strict invariance was not provided. Conclusion: ''Self-Care Self-Sufficiency Scale'' is a valid and reliable measurement tool for Turkish society. Self-care for the elderly to determine the level of self-efficacy and to plan and implement the necessary interventions to evaluate its effectiveness.
Keywords: Self-care; self-sufficiency; nursing care; validity; reliability
REFERANSLAR:
- Kickbusch I, Hatch S. Self help and health in Europe: new approaches to care. World Health Organisation. Copenhagen: 1983.
- Ghebreyesus TA, Swaminathan S. WHO guideline on self-care interventions for health and well-being, 2022 revision.World Health Organization (WHO). [Link]
- Yurtsever Kılıçgün M. Özbakım becerilerinde ebeveyn desteği envanterinin (OBEDE) geliştirilmesi ve standardizasyonu [Development and Standardization of Parental Support Inventory for Self-Care Skills (PSISS)]. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 2013;14:19-36. [Link]
- Orem D, Self-care deficit theory of nursing: concepts and applications. 7th ed. USA: Dennis CM-Mosby Year Book Inc; 2001. p.99-135.
- Demirbağ BC. Hemşirelik kuramları kavram haritalarıyla. 1. Baskı. Ankara: Akademisyen Kitabevi; 2021. p.3-453. [Crossref] [PMC]
- Karadağlı F, Ecevit Alpar Ş. Bir ölçek geliştirme çalışması: Kemoterapi uygulanan hastalarda özbakım yetersizliği kuramına gore özbakım davranışları ölçeği[A scale development study: scale of self-care behaviors according to the theory of self-care deficiency in patients who were administered chemotherapy]. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;10:168-81. [Crossref]
- Rahman MM, Jagger C, Princehorn EM, Holliday EG, Leigh L, Loxton DJ, et al. Onset and progression of chronic disease and disability in a large cohort of older Australian women. Maturitas. 2022;158:25-33. [Crossref] [PubMed]
- Juul-Larsen HG, Christensen LD, Bandholm T, Andersen O, Kallemose T, Jørgensen LM, et al. Patterns of multimorbidity and differences in healthcare utilization and complexity among acutely hospitalized medical patients (≥65 years) - a latent class approach. Clin Epidemiol. 2020;12:245-59. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Chowdhury SR, Chandra Das D, Sunna TC, Beyene J, Hossain A. Global and regional prevalence of multimorbidity in the adult population in community settings: a systematic review and meta-analysis. EClinicalMedicine. 2023;57:101860. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Souza DLB, Oliveras-Fabregas A, Minobes-Molina E, de Camargo Cancela M, Galbany-Estragués P, Jerez-Roig J. Trends of multimorbidity in 15 European countries: a population-based study in community-dwelling adults aged 50 and over. BMC Public Health. 2021;21(1):76. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Zhao Y, Zhang P, Lee JT, Oldenburg B, van Heusden A, Haregu TN, et al. The prevalence of metabolic disease multimorbidity and its associations with spending and health outcomes in middle-aged and elderly chinese adults. Front Public Health. 2021;9:658706. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kumar M, Kumari N, Chanda S, Dwivedi LK. Multimorbidity combinations and their association with functional disabilities among Indian older adults: evidence from Longitudinal Ageing Study in India (LASI). BMJ Open. 2023;13(2):e062554. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Cezard G, McHale CT, Sullivan F, Bowles JKF, Keenan K. Studying trajectories of multimorbidity: a systematic scoping review of longitudinal approaches and evidence. BMJ Open. 2021;11(11):e048485. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Calero-Molina E, Hidalgo E, Rosenfeld L, Verdú-Rotellar JM, Verdú-Soriano J, Garay A, et al. The relationship between self-care, long-term mortality, and heart failure hospitalization: insights from a real-world cohort study. Eur J Cardiovasc Nurs. 2022;21(2):116-26. [Crossref] [PubMed]
- Bandura A. Guide for constructing self-efficacy scales. In: Pajares F, Urdan TC, eds. Self-efficacy beliefs of adolescents. ed. 2006;5(1):307-37.
- Sturm N, Stolz R, Schalhorn F, Valentini J, Krisam J, Frick E, et al. Self-Efficacy, social activity, and spirituality in the care of elderly patients with polypharmacy in germany-a multicentric cross-sectional study within the hopes3 trial. Healthcare (Basel). 2021;9(10):1312. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Alkhatib A, Nnyanzi LA, Mujuni B, Amanya G, Ibingira C. Preventing multimorbidity with lifestyle interventions in sub-saharan africa: a new challenge for public health in low and middle-income countries. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(23):12449. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Jiang Y, Koh KWL, Ramachandran HJ, Tay YK, Wu VX, Shorey S, et al. Patients' experiences of a nurse-led, home-based heart failure self-management program: findings from a qualitative process evaluation. J Med Internet Res. 2021;23(4):e28216. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Young HM, Miyamoto S, Dharmar M, Tang-Feldman Y. Nurse Coaching and mobile health compared with usual care to improve diabetes self-efficacy for persons with type 2 diabetes: randomized controlled trial. JMIR Mhealth Uhealth. 2020;8(3):e16665. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Seçer İ. Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci spss ve lisrel uygulamaları. 3. Baskı. Ankara: Anı Publications; 2020.
- Chica-Pérez A, Dobarrio-Sanz I, Correa-Casado M, Fernández-Sola C, Ruiz-Fernández MD, Hernández-Padilla JM. Spanish version of the self-care self-efficacy scale: A validation study in community-dwelling older adults with chronic multimorbidity. Geriatr Nurs. 2023;53:181-90. [Crossref] [PubMed]
- Yu DS, De Maria M, Barbaranelli C, Vellone E, Matarese M, Ausili D, et al. Cross-cultural applicability of the Self-Care Self-Efficacy Scale in a multi-national study. J Adv Nurs. 2021;77(2):681-92. [Crossref] [PubMed]
- DeVellis RF, Thorpe CT. Scale development: Theory and applications. 5th ed. Los Angels: Sage publications; 2021. p.1-103.
- Pallant J. SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using IBM SPSS. 7th ed. New York: McGraw-hill Education; 2020. p.1-211. [Crossref]
- Bae B-R. Structural equation modeling with Amos 24. Seoul: Chenngram Books; 2017. p.76-309.
- Kline P. An easy guide to factor analysis. 1st ed. London: Routledge; 1994. p.1-208.
- Baydemir C, Özdamar K, Ünalır A. Validity of the Turkish version of the European Heart Failure Self-Care Behavior Scale. Anadolu Kardiyol Derg. 2013;13(6):573-9. [Crossref] [PubMed]
- Aydin Sunbul Z, Malkoç A, Aslan Gordesli M, Arslan R, Cekici F. Mindful Self-Care Scale (MSCS): adaptation and validation in a normative Turkish sample. European Journal of Educational Research. 2018;7:887-92. [Crossref]
- Peker Karatoprak A, Mert S, Demirhan Y, Altun İ, Baydemir C, Sözen M, et al. Diabetes health promotion self-care scale: Reliability and validity of the turkish version. Osmangazi Tıp Dergisi. 2022;44:414-27. [Crossref]
- Bakır E, Samancıoğlu Bağlama S. Diyabetik Ayakta Öz Bakım Davranışı Ölçeği'nin Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirliği [Validity and reliability of the turkish version of the diabetes foot self-care behavior scale]. Karya Journal of Health Science. 2021;2:39-43. [Crossref]
- Beyazgül B, Acar U, Şahin A, Koruk İ. Öz Bakım Envanteri'nin Türkçe Geçerliği ve Güvenirliği [Turkish validity and reliability of self-care inventory]. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2024;21:61-6. [Crossref]
- Ören B, Enç N. Development and psychometric testing of the self-care agency scale for patients undergoing long-term dialysis in Turkey. J Ren Care. 2014;40(4):266-73. [Crossref] [PubMed]
- Özgül E, Akpınar Söylemez B. Psychometric properties of the Turkish version of the revised scale for caregiving self-efficacy. Turkish Journal of Geriatrics. 2021;24:276-86. [Crossref]
.: İşlem Listesi