.: ARAŞTIRMA
Modern Tıp Savaş Yasalarının İlk Uygulama Örnekleri: 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı
Example of the First Practices of Modern Medical Laws of War: 1877-1878 Ottoman-Russian War
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2021;29(1):24-37
doi: 10.5336/mdethic.2020-77761
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Cenevre Sözleşmeleri, 1864 ve 1949 yılları arasında savaşın etkisini azaltmak için İsviçre-Cenevre'de uluslararası alanda imzalanan bir dizi sözleşmelerdir. Bu tarihsel metin, silahlı çatışma hukuku ile ilgili birçok önemli düzenleme içermektedir. Cenevre Sözleşmeleri ayrıca günümüz tıbbi savaş yasalarının temelini oluşturmaktadır. Savaş alanında milliyet gözetmeksizin yaralılara müdahale edilmesi için ilk olarak 12 devlet tarafından I. Cenevre Sözleşmesi imzalanmıştır. Türk tarihinde, Osmanlı İmparatorluğu, 1864'teki ilk sözleşmeden 1 yıldan az bir süre sonra Cenevre'de yapılan çağrıyı takiben 5 Temmuz 1865'de bu sözleşmeyi imzalamıştır. Rus İmparatorluğu ise sözleşmeyi 1867 yılında imzalamıştır. 1877-1878 Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasındaki savaş, tarihin ilk Cenevre Sözleşmesine çok yakın bir zamanda gerçekleşen en büyük çatışmalardan biridir. Bu savaşın Cenevre Sözleşmelerini yakın tarihte imzalayan 2 devlet arasında olması, medikal savaş yasaları ve tıp tarihi açısından önem arz etmektedir. 1877 yılına ait bazı askerî arşiv belgelerinin paylaşılacağı bu çalışmada Cenevre Sözleşmelerinin, medikal savaş yasaları incelenecek ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Cenevre protokolleri hükümlerinin uygulanmasına dair aykırı durumların belgelendiği savaşa ait tarihi vesikalardan bazı yazışmalar sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: 93 Harbi; 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı; Cenevre Sözleşmeleri; askerî tıp; insancıl hukuk; savaş yasaları; Kızılay
Cenevre Sözleşmeleri, 1864 ve 1949 yılları arasında savaşın etkisini azaltmak için İsviçre-Cenevre'de uluslararası alanda imzalanan bir dizi sözleşmelerdir. Bu tarihsel metin, silahlı çatışma hukuku ile ilgili birçok önemli düzenleme içermektedir. Cenevre Sözleşmeleri ayrıca günümüz tıbbi savaş yasalarının temelini oluşturmaktadır. Savaş alanında milliyet gözetmeksizin yaralılara müdahale edilmesi için ilk olarak 12 devlet tarafından I. Cenevre Sözleşmesi imzalanmıştır. Türk tarihinde, Osmanlı İmparatorluğu, 1864'teki ilk sözleşmeden 1 yıldan az bir süre sonra Cenevre'de yapılan çağrıyı takiben 5 Temmuz 1865'de bu sözleşmeyi imzalamıştır. Rus İmparatorluğu ise sözleşmeyi 1867 yılında imzalamıştır. 1877-1878 Osmanlı İmparatorluğu ile Rus İmparatorluğu arasındaki savaş, tarihin ilk Cenevre Sözleşmesine çok yakın bir zamanda gerçekleşen en büyük çatışmalardan biridir. Bu savaşın Cenevre Sözleşmelerini yakın tarihte imzalayan 2 devlet arasında olması, medikal savaş yasaları ve tıp tarihi açısından önem arz etmektedir. 1877 yılına ait bazı askerî arşiv belgelerinin paylaşılacağı bu çalışmada Cenevre Sözleşmelerinin, medikal savaş yasaları incelenecek ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Cenevre protokolleri hükümlerinin uygulanmasına dair aykırı durumların belgelendiği savaşa ait tarihi vesikalardan bazı yazışmalar sunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: 93 Harbi; 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı; Cenevre Sözleşmeleri; askerî tıp; insancıl hukuk; savaş yasaları; Kızılay
ABSTRACT
Geneva Conventions, a series of international treaties concluded in Geneva between 1864 and 1949 to reduce the impact of the war. This historical text contains many important arrangements about law of armed conflict. Geneva Conventions also form the basis of the today's medical laws of war. The First Geneva Convention, for the Amelioration of the Condition of the Wounded in the combat field, has been signed by 12 states. In the history of Turks, The Ottoman Empire signed the contract in July 5 of 1865 after following call made in Geneva in less than a year from the first convention in 1864. Also, the Russian Empire was one of the parties to the 1864 Geneva Convention which signed the protocol in1867. The Russo-Turkish War of 1877- 1878 was a one of the biggest conflicts in the history between the Ottoman Empire and the Russian Empire which took place so closely to First Geneva Convention. According to this historical closeness of this war and being between two states which signed Geneva it is important in terms of medical laws of war. In this study, in which some military archive documents belonging to the year 1877 will be shared, the medical war laws of the Geneva Conventions will be examined and the historical documents showing the violations of the provisions of the Geneva protocols will be presented with some correspondence from the Ottoman-Russian War, 1877-1878.
Keywords: 1293 War; Russo Turkish War of 1877-1878; Geneva Conventions; military medicine; humanitarian law; law of armed conflict; Turkish red crescent
Geneva Conventions, a series of international treaties concluded in Geneva between 1864 and 1949 to reduce the impact of the war. This historical text contains many important arrangements about law of armed conflict. Geneva Conventions also form the basis of the today's medical laws of war. The First Geneva Convention, for the Amelioration of the Condition of the Wounded in the combat field, has been signed by 12 states. In the history of Turks, The Ottoman Empire signed the contract in July 5 of 1865 after following call made in Geneva in less than a year from the first convention in 1864. Also, the Russian Empire was one of the parties to the 1864 Geneva Convention which signed the protocol in1867. The Russo-Turkish War of 1877- 1878 was a one of the biggest conflicts in the history between the Ottoman Empire and the Russian Empire which took place so closely to First Geneva Convention. According to this historical closeness of this war and being between two states which signed Geneva it is important in terms of medical laws of war. In this study, in which some military archive documents belonging to the year 1877 will be shared, the medical war laws of the Geneva Conventions will be examined and the historical documents showing the violations of the provisions of the Geneva protocols will be presented with some correspondence from the Ottoman-Russian War, 1877-1878.
Keywords: 1293 War; Russo Turkish War of 1877-1878; Geneva Conventions; military medicine; humanitarian law; law of armed conflict; Turkish red crescent
REFERANSLAR:
- Teaster PB, Lindberg BW, Zhao Y. Elder abuse policy, past, present, and future trends. In: Phelan A, ed. Advances in Elder Abuse Research: Practice, Legislation and Policy (International Perspectives on Aging (24)). 1st ed. Switzerland: Springer; 2020. p.53-71.[Crossref]
- Civelek J. 1789 Fransız Bildirisi ve 1948 Evrensel İnsan Hakları Bildirisi. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni. [The French Declaration of 1789 and the 1948 Universal Declaration of Human Rights. International Law and International Private Law Bulletin]. 2011;9(1):1-9.[Link]
- Özcan L. Türk Kızılay Müessesesinin Milletlerarası Kızılhaç ile Olan Münasebetleri. [The Relations of the Turkish Red Crescent Organization with the International Red Cross]. Journal of Istanbul University Law Faculty. 2011;30(3-4):609-53.[Link]
- Ada H. Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti. Sivil Toplum: Düşünce & Araştırma Dergisi. 2005;3(11):99-108.[Link]
- Hathaway H, Blackham RJ. The red cross of geneva. BMJ Military Health 1908;11:368-77.[Link]
- Uluslararası Kızılhaç Komitesi. Uluslararası İnsancıl Hukuk: Sorularınıza Cevaplar. Ankara: Türk Kızılayı Yayınları; 2004.[Link]
- Aslan M.Y. Savaş hukukunun temel prensipleri. TBB Dergisi. 2008;79:235-74.[Link]
- Bugnion F. Geneva Conventions and their Additional Protocols. In: Martel G, ed. The Encyclopedia of War. 1st ed. USA: Blackwell Publishing; 2012. p.1-11.[Crossref]
- Khan BU, Bhuian MN. The development of the geneva conventions. In: Bhuiyan JH, Khan BU' Revisiting the Geneva Conventions: 1949-2019. 1st ed. The Netherlands: Brill | Nijhoff; p.12-39.[Crossref]
- ATASE, Daire Başkanlığı. Genelkurmay ATASE Daire Başkanlığı Arşivi Tanıtım Broşürü. Ankara: T.C. Genelkurmay Başkanlığı, 2018.[Link]
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 23, Gömlek: 60. Tarih: 10.07.1293. Ankara: 1293.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 15, Gömlek: 32. Tarih: 24 Temmuz 1877. Ankara: 1877.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu-Defter: 3-15, Belge: 93. Tarih: 27.06.1293. Ankara: 1293.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 4, Gömlek: 31. Tarih: 02.04.1293. Ankara: 1923.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 84, Gömlek: 25. Tarih: 1564 Fi 10 Muharrem Sene 95 ve Fi 2 Kanun-ı Sani sene 93. Ankara: 1293.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu-Defter: 3-16, Belge: 1398. Tarih: 15.06.1293. Ankara: 1923
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 20, Gömlek: 8. Tarih: 12.06.1293. Ankara: 1293
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu-Defter: 1-3, Belge: 13. Tarih: 5 Şevvâl sene 293 ve Fi 11 Teşrin-i Evvel sene 92. Ankara: 24 Ekim 1876.
- Williams P. Çanakkale Savaşı. Kanlısırt Muharebesi 25 Nisan 1915. Bilgin Z, çeviri editörü. İstanbul: Kitap Yayınevi; 2015.
- Ibanga M. The concept of armed conflict in public ınternational law: some reflections. Sri Lanka Journal of International Law. 2002;14(1):107-16.[Link]
- Akkutay, İA. Silahlı Çatışmalar Hukukunda İç Silahlı Çatışmaların Uluslararasılaşması. Ankara Üni Hukuk Fak Dergisi. 2016;65(1):1-61.[Crossref]
- Albayrak M, Çakıcı M. Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri I. 1. Baskı. Ankara: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Basımevi; 2005.[Link]
- Karal SA, Uluğtekin M. Tarih içinde insani yardım örgütlenmesi. Yeni Belgelerin Işığında Hilal-i Ahmer'den Kızılay'a. Cilt-1 Ankara: Başak Matbaacılık ve Tan. Hiz. Ltd. Şti.; 2020. p.64.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 112, Gömlek: 71. Ordularda bulunan hastanelere Salib-i Ahmer tarafından işaret konulacağının Bâb-ı Âli'ye bildirilmesi. Tarih: 07.03.1293. Ankara: 1293.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi. Cenevre Mukavelesi gereğince Hilal-ı Ahmer'e de Salib-i Ahmer'e tanınan statünün tanınması. BOA, Fon Kodu:Y.PRK.ASK., Dosya No:1, Gömlek No:33. Tarih: 23/R/1294 (Hicrî). Ankara: 1294.
- Akalın BÖ. Dokuzuncu Washington Salib-i Ahmer Konferansına Memuriyetim ve Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyetine Tekliflerim Hakkında. İstanbul: 1328. p.51-52.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 112, Gömlek: 71. Tarih: 19 Mayıs 1877. Ankara: 1877.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 26, Gömlek: 126. Hilâl-ı Ahmer alamet- farikasının Grandük Nikola tarafından tanındığı. Tarih: 10.08.1293. Ankara: 1293.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu-Defter: 1-7, Belge: 651-652. Devletler tarafından tarafsızlığı kabul edilen Hilâl-ı Ahmer'e ait Vidin'deki hastaneye, Vidin Kumandanlığı'nın bildirdiğine göre Rus Ordusu'nun Kalkan'dan yaptığı top ateşi ile ölümlerin ve yaralanmaların olduğu. Tarih: 16.03.1293. Ankara: 1293.
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu-Defter: 4-21, Belge: 217. Yapılan top muharebesinde düşmanın Hilâl-ı Ahmer bayrağı taşıyan İngiliz Hastanesi'ne top atışında bulunduğu. Tarih: 19.01.1293. Ankara: 1293.
- Orallı L. [International Disputes and Independent Investigation Commissions]. Güvenlik Bilimleri Dergisi. 2014;3(2):91-118.[Crossref]
- ATASE Arşivi, ORH Kataloğu. Kutu: 7, Gömlek: 103. Memleketeyn toprağında Yergöğü isimli mahalde Kızılhaç işaretini taşıyan bir hastanenin top ateşi ile hasara uğratıldığı, memleketeyn kumandanlığı tarafından Cenevre Komitesi kararı ile şikâyet edilmiş olduğundan bunun tahkik edilerek cevap verilmesi. Tarih: 07.05.1293. Ankara: 1293.
.: İşlem Listesi