Objective: It was aimed to evaluate medical students' attitudes, behaviours, and information sources towards holistic complementary and alternative medicine. Material and Methods: This cross-sectional study was applied to 980 (participation rate 80.3%) medical students between January 2023 and March 2023. Data were obtained using the sociodemographic data form and the Holistic Complementary and Alternative Medicine Questionnaire (HCAMQ). Results: Complementary and alternative medicine (CAM) attitude was higher in those who were younger (p<0.001), those who were studying in the preclinical period (p<0.001), those whose families lived in a district/village (p=0.002), and those whose family's average monthly income was low (p<0.001). While the most common methods heard and used were acupuncture and hypnosis, the least were prolotherapy and hirudotherapy. Of the students, 84.8% had heard of at least one CAM method before and 80.1% had used it before. The most used primary information sources were the internet (57.8%) and social media (48.4%). Of the students, 64.3% stated that these practices should be added to the medical school curriculum. Those who had not used any method before had low positive attitudes towards CAM (p<0.001). Conclusion: Since the study was conducted after the coronavirus disease-2019 pandemic, it can be said that students' interest in CAM has increased. Considering most students who declare that these practices should be added to the medical school curriculum, it may be recommended that the relevant units carry out the necessary studies on the subject.
Keywords: Traditional medicine; complementary medicine; medical student; attitude; access to information
Amaç: Tıp öğrencilerinin bütünsel tamamlayıcı ve alternatif tıbba yönelik tutum, davranış ve bilgi kaynaklarının değerlendirilmesi amaçlandı. Gereç ve Yöntemler: Kesitsel tipte olan bu çalışma, Ocak 2023-Mart 2023 tarihleri arasında 980 (katılım oranı %80,3) tıp öğrencisine uygulandı. Veriler sosyodemografik veri formu ve Bütüncül Tamamlayıcı ve Alternatif Tıbba Karşı Tutum Ölçeği (BTATÖ) kullanılarak elde edildi. Bulgular: Yaşı daha küçük olanlarda (p<0,001), preklinik dönemde öğrenim görenlerde (p<0,001), ailesi ilçe/köyde yaşayanlarda (p=0,002), ailesinin ortalama aylık geliri düşük düzeyde olanlarda (p<0,001) tamamlayıcı ve alternatif tıp (TAT) tutumu daha yüksekti. En sık duyulan ve kullanılan yöntemler akupunktur ve hipnoz iken en az kullanılan yöntemler ise proloterapi ve hirudoterapiydi. Öğrencilerin %84,8'i daha önce en az bir TAT yöntemini duymuş ve %80,1'i daha önce kullanmıştı. En çok kullanılan ilk bilgi kaynakları internet (%57,8) ve sosyal medyaydı (%48,4). Öğrencilerin %64,3'ü bu uygulamaların tıp fakültesi müfredatına eklenmesi gerektiğini belirtti. Daha önce herhangi bir yöntem kullanmayanların TAT'a yönelik olumlu tutumları düşüktü (p<0,001). Sonuç: Çalışmanın koronavirüs hastalığı-2019 pandemisi sonrasında yapılmış olması dolayısıyla, öğrencilerin TAT'a ilgisinin arttığı söylenebilir. Bu uygulamaların tıp fakültesi müfredatına eklenmesi gerektiğini beyan eden öğrencilerin çoğunluğu da göz önünde bulundurularak ilgili birimler tarafından konuyla ilgili gerekli çalışmaların yapılması önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Geleneksel tıp; tamamlayıcı tıp; tıp öğrencisi; tutum; bilgiye erişim
- Göcen G, Gügen B. Sağlık çalışanları, hastalar ve Mdr uzmanlarının Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp'ın (Getat'ın) dini yaşantı ile etkileşimine bakışları [Healthcare professionals, patients and SCC specialists's views on TCM and its relations with religious beliefs/practices]. Bilimname. 2019;40:229-71. [Crossref]
- Şenol Y, Erdemli B, Demirezen M. Tıp fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp hakkındaki bilgi ve davranışlarının incelenmesi [Investigation of knowledge and behavior about traditional and complementary medicine of medical school students]. Anadolu Güncel Tıp Derg. 2020;2(1):6-12. [Crossref]
- World Health Organization [Internet]. © 2023 [Cited: January 28, 2023]. Traditional, Complementary and Integrative Medicine. Available from: [Link]
- Korthals-de Bos IB, Hoving JL, van Tulder MW, Rutten-van Mölken MP, Adèr HJ, de Vet HC, et al. Cost effectiveness of physiotherapy, manual therapy, and general practitioner care for neck pain: economic evaluation alongside a randomised controlled trial. BMJ. 2003;326(7395):911. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Altınbaş Y, Derya İster E. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin tamamlayıcı ve alternatif tedaviler hakkındaki görüş, bilgi ve uygulamaları [Opinions, information and applications about complementary and alternative therapies of health school students]. SAUHSD. 2019;2(1):47-60. [Link]
- Resmî Gazete (27.10.2014, Sayı: 29158) sayılı Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamaları Yönetmeliği; 2014. Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. Erişim linki: [Link]
- Sadeghi M, Rabiepoor S, Forough AS, Jabbari S, Shahabi S. A Survey of medical students' knowledge and attitudes toward complementary and alternative medicine in Urmia, Iran. J Evid Based Complementary Altern Med. 2016;21(4):306-10. [Crossref] [PubMed]
- Öcal Kırsoy H, Pirinçci E, Kurt O. Tıp fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp konusundaki bilgi, tutum ve davranışları [Knowledge, attitude and behavior of medical faculty students about traditional and complementary medicine]. Ahi Evran Med J. 2022;6(2):106-14. [Crossref]
- Ashraf M, Saeed H, Saleem Z, Rathore HA, Rasool F, Tahir E, et al. A cross-sectional assessment of knowledge, attitudes and self-perceived effectiveness of complementary and alternative medicine among pharmacy and non-pharmacy university students. BMC Complement Altern Med. 2019;19(1):95. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Köse E, Oturak G, Ekerbiçer H. Bir grup tıp fakültesi öğrencisinde geleneksel ve tamamlayıcı tıp tutumu ve sağlık okuryazarlığı ilişkisinin incelenmesi [Examination of the relationship between traditional and complementary medicine attitude and health literacy in a group of medical faculty students]. Sak Med J. 2021;11(2):373-80. [Crossref]
- Araz NÇ, Taşdemir HS, Kılıç SP. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin tıp dışı alternatif ve geleneksel uygulamalar konusundaki görüşlerinin değerlendirilmesi [Evaluation of opinions of the faculty of health sciences students about non medical alternative and traditional therapies]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilim Derg. 2012;1(4):239-51. [Link]
- Sönmez CI, Başer DA, Küçükdağ HN, Kayar O, Acar İ, Güner PD. Tıp fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp ile ilgili bilgi durumlarının ve davranışlarının değerlendirilmesi [Evaluation of knowledge and behaviors of traditional and complementary medicine of medical school students]. Konuralp Tıp Derg. 2018;10(3):276-81. [Crossref]
- Awad AI, Al-Ajmi S, Waheedi MA. Knowledge, perceptions and attitudes toward complementary and alternative therapies among Kuwaiti medical and pharmacy students. Med Princ Pract. 2012;21(4):350-4. [Crossref] [PubMed]
- Karahan S, Ağadayı E, Karagöz N. An evaluation of medical school students' knowledge, attitudes, and behavior regarding traditional and complementary medicine. Cumhur Med J. 2020;42(4):434-40. [Crossref]
- Singh A, Kamath A. Attitude of medical students and doctors towards complementary, alternative and integrative medicine: a single-center, questionnaire-based study. J Pharmacopuncture. 2021;24(2):84-90. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Soliman M, Bilszta J. Teaching complementary and alternative medicine in undergraduate medical education: a scoping review. Int J Med Educ. 2021;12:140-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Karacan E, Sapçı E, Güngörmüş Z. Koronavirüs korkusu, hastalıktan korunma ve tedavisinde bütünsel tamamlayıcı ve alternatif tıp kullanımına ilişkin tutumu etkiler mi [Does the fear of corona affect the use of alternative methods for disease prevention and treatment]? Avrasya Sağlık Bilim Derg. 2022;6(1):30-42. [Crossref]
- Erci B. Attitudes towards holistic complementary and alternative medicine: a sample of healthy people in Turkey. J Clin Nurs. 2007;16(4):761-8. [Crossref] [PubMed]
- Tokaç E, Gümüştakım RŞ, Kuş C, Karabekiroğlu B, Baykişi ŞE. Use of traditional and complementary medicine in Kahramanmaraş and the status during the COVID-19 period: cross sectional study. J Tradit Med Complement Ther. 2023;6(2):120-31. [Crossref]
- Aktaş B. Hemşirelik öğrencilerinin bütüncül tamamlayıcı ve alternatif tıbba karşı tutumları [Attitudes of nursing students toward holistic complemantary and alternative medicine]. J Acad Res Nurs. 2017;3(2):55-9. [Link]
- Baltacı N, Koç E. Knowledge, use and attitude of intern nursing and midwifery students with regard to complementary and alternative medicine. Samsun Sağ Bil Der. 2018;3(1):10-6. [Link]
- Cinar N, Akduran F, Kose D. The attitudes of nursing students regarding the complementary and alternative medicine. Rev Eletrônica Enferm. 2016;18:e1174. [Crossref]
- Brown S, Bilszta JLC. Medical students use, attitudes towards, and knowledge of complementary and alternative medicine: a scoping review. Asia Pacific Sch. 2021;6(4):107-17. [Crossref]
- Joyce P, Wardle J, Zaslawski C. Medical student attitudes towards complementary and alternative medicine (CAM) in medical education: a critical review. J Complement Integr Med. 2016;13(4):333-45. [Crossref] [PubMed]
- Yeşil T, Gümüştakım RŞ, Kuş C, Cesur ŞE. Use, attitude, and knowledge levels of medical faculty students towards traditional and complementary medicine practices: analytical study. J Tradit Med Complement Ther. 2023;6(1):1-10. [Crossref]
- Ayraler A, Öztürk O, Oruç MA, Yavuz E. Tıp fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp hakkındaki bilgi düzeyleri ve görüşleri [The knowledge level and opinions of medical faculty students about traditional and complementary medicine]. Türk Aile Hek Derg. 2020;24(4):196-202. [Link]
- Şahin N, Aydın D, Akay B. Hemşirelik öğrencilerinin bütüncül tamamlayıcı ve alternatif tıbba karşı tutumlarının değerlendirilmesi [The attitudes of nursing students towards holistic complementary and alternative medicine]. Balikesir Heal Sci J. 2019;8(1):21-6. [Link]
- Ditte D, Schulz W, Ernst G, Schmid-Ott G. Attitudes towards complementary and alternative medicine among medical and psychology students. Psychol Health Med. 2011;16(2):225-37. [Crossref] [PubMed]
- Iktidar MA, Chowdhury S, Roy S, Liza MM, Akter S, Islam AMK, et al. Knowledge, attitude, perceived effectiveness and self-practice of complementary and alternative medicine: a cross-sectional comparison between medical and non-medical students of Bangladesh. BMC Complement Med Ther. 2022;22(1):342. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Taşar MA, Potur ED, Kara N, Bostancı İ, Dallar Y. Düşük gelir düzeyine sahip ailelerin çocuklarına tamamlayıcı veya alternatif tıp uygulamaları: Ankara hastanesi verileri [The complementary or alternative medicine practices in children of low-income families: data of Ankara hospital]. Turkish J Pediatr Dis. 2011;5(2):81-8. [Link]
- Ağtürk G, Aydın M, Seymen HO, Ekçi B. Haliç Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp yöntemleri (GETAT) hakkında bilgi ve düşüncelerinin değerlendirilmesi [Evaluation of Haliç University Faculty of Medicine students knowledge and thoughts on traditional and complementary medicine methods (TCM)]. Hippocrates Med J. 2023;3(2):33-40. [Link]
- Furnham A, McGill C. Medical students' attitudes about complementary and alternative medicine. J Altern Complement Med. 2003;9(2):275-84. [Crossref] [PubMed]
- Basatemür M, Güneş G, Aylaz R. Tıp fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tedavi konusunda bilgi, tutum ve davranışları [Knowledge, attitude and behaviors of medical faculty students about traditional and complementary treatment]. ESTÜDAM Halk Sağlığı Derg. 2020;5(1):43-52. [Crossref]
- Alzahrani SH, Bashawri J, Salawati EM, Bakarman MA. Knowledge and attitudes towards complementary and alternative medicine among senior medical students in King Abdulaziz University, Saudi Arabia. Evid Based Complement Alternat Med. 2016;2016:9370721. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Samara AM, Barabra ER, Quzaih HN, Zyoud SH. Use and acceptance of complementary and alternative medicine among medical students: a cross sectional study from Palestine. BMC Complement Altern Med. 2019;19(1):78. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi