.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Kırda ve Kentte 65 Yaş ve Üzeri Bireylerin Sağlık Hizmetlerine Ulaşım Faktörünün Değerlendirilmesi: Nitel Araştırma
Evaluation of Access to Health Services Factor for Individuals Aged 65 and Over in Rural and Urban Areas: Qualitative Research
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2024;9(1):147-55
doi: 10.5336/healthsci.2023-99047
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu araştırma, kırda ve kentte 65 yaş ve üzeri bireylerin sağlık hizmetlerine ulaşım faktörünü karşılaştırmayı yaşlı bireylerin sağlık hizmetlerine ulaşımda karşılaştıkları durumları tespit etmeyi ve bu durumların bireyleri nasıl etkilediği öğrenmeyi amaçlamaktadır. Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden mülakat tekniği kullanılarak yapılmıştır. Araştırma kapsamında, kırsal bölge örneklemi olan İbradı'da 5 ve kentsel bölge örneklemi Antalya merkezde 5 katılımcı ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Antalya'nın merkez ilçeleri arasından yaşlı nüfusun fazla olduğu ilçeler seçilmiş olup, kırsal bölge bağlamında %39,3 oranla Antalya'nın en yüksek yaşlı nüfus oranına sahip olan İbradı ilçesinin seçilmesi uygun görülmüştür. Çalışma kapsamında veri toplamak amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bulgular: Kırda yaşayan yaşlıların sağlık hizmetlerine ulaşmasında; yetersiz doktor sayısı, tam teşekküllü sağlık kuruluşlarının mesafesinin fazla olması ve hava şartlarının da etkili olması faktörleri göz önündedir. Benzer şekilde kentte yaşayan yaşlılar ise yeterli sağlık hizmeti kuruluşu olduğu durumlarda bile hastaneye gitmek için ulaşımda transfer sıkıntısı çektiklerini belirtmişlerdir. Sonuç: Kırda (İbradı) ve kentte (Antalya merkez) 65 yaş ve üzeri bireylerin sağlık hizmetlerine erişimini zorlaştıran (hava şartları, yetersiz doktor ve hastane sayısı, transferde yaşanan aksaklıklar) ve sağlık hizmetlerine ulaşımı kolaylaştıran (evde sağlık çalışmalarının artırılması, rutin kontrollerin yapılması, tam teşekkülü hastane ve doktor sayısının artırılması) temalar ortaya çıkmıştır. Sağlık hizmetlerini kolaylaştırmak için evde sağlık ve bakım çalışmalarının artırılması sağlanmalı, koruyucu sağlık hizmetleri geliştirilmeli ve telesağlık ve teletıp alanlarında çalışmalar yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Sağlık hizmetlerine ulaşılabilirlik; kırsal alan; kentsel alan; yaşlı sağlığı; yaşlı
Amaç: Bu araştırma, kırda ve kentte 65 yaş ve üzeri bireylerin sağlık hizmetlerine ulaşım faktörünü karşılaştırmayı yaşlı bireylerin sağlık hizmetlerine ulaşımda karşılaştıkları durumları tespit etmeyi ve bu durumların bireyleri nasıl etkilediği öğrenmeyi amaçlamaktadır. Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden mülakat tekniği kullanılarak yapılmıştır. Araştırma kapsamında, kırsal bölge örneklemi olan İbradı'da 5 ve kentsel bölge örneklemi Antalya merkezde 5 katılımcı ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Antalya'nın merkez ilçeleri arasından yaşlı nüfusun fazla olduğu ilçeler seçilmiş olup, kırsal bölge bağlamında %39,3 oranla Antalya'nın en yüksek yaşlı nüfus oranına sahip olan İbradı ilçesinin seçilmesi uygun görülmüştür. Çalışma kapsamında veri toplamak amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bulgular: Kırda yaşayan yaşlıların sağlık hizmetlerine ulaşmasında; yetersiz doktor sayısı, tam teşekküllü sağlık kuruluşlarının mesafesinin fazla olması ve hava şartlarının da etkili olması faktörleri göz önündedir. Benzer şekilde kentte yaşayan yaşlılar ise yeterli sağlık hizmeti kuruluşu olduğu durumlarda bile hastaneye gitmek için ulaşımda transfer sıkıntısı çektiklerini belirtmişlerdir. Sonuç: Kırda (İbradı) ve kentte (Antalya merkez) 65 yaş ve üzeri bireylerin sağlık hizmetlerine erişimini zorlaştıran (hava şartları, yetersiz doktor ve hastane sayısı, transferde yaşanan aksaklıklar) ve sağlık hizmetlerine ulaşımı kolaylaştıran (evde sağlık çalışmalarının artırılması, rutin kontrollerin yapılması, tam teşekkülü hastane ve doktor sayısının artırılması) temalar ortaya çıkmıştır. Sağlık hizmetlerini kolaylaştırmak için evde sağlık ve bakım çalışmalarının artırılması sağlanmalı, koruyucu sağlık hizmetleri geliştirilmeli ve telesağlık ve teletıp alanlarında çalışmalar yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Sağlık hizmetlerine ulaşılabilirlik; kırsal alan; kentsel alan; yaşlı sağlığı; yaşlı
ABSTRACT
Objective: The aim of this study is to compare the access to healtcare services for individuals aged 65 and above in rural and urban areas, to identify the situations that elderly individuals encounter in accesing healthcare services and to learn how these situations affect them. Material and Methods: This study was conducted using the qualitative research methods, specifically the interview technique. Within the scope of the research, in the rural area sample, in İbradı, 5 in-depth interviews were conducted with participants, and in the urban area sample, in Antalya city center, 5 participants were interviewed in depth. Among the central districts of Antalya, districts with a high elderly population have been selected, and in the context of rural areas, İbradı district, with the highest elderly population rate of 39.3%, has been deemed appropriate for selection. A semi-stuctured interview form was utilized for data collection purposes in the study. Results: Elderly individuals living in rural areas, face factors such as shortage of healthcare professional, long distances to fully equipped healthcare facilities, and the influence of weather conditions when it comes to accessing healthcare services. Similarly, elderly individuals living in urban areas have reported experiencing transportation difficulties when attempting to access hospitals, even in cases where there are sufficient healthcare service facilities available. Conclusion: What makes it difficult for individuals aged 65 and over to access health services in rural areas (İbradı) and cities (Antalya center) (weather conditions, insufficient number of doctors and hospitals, disruptions in transfer) and facilitates access to health services (increasing home health studies, routine check-ups, themes such as increasing the number of fully equipped hospitals and doctors) emerged. To facilitate health services, home health and care work should be increased, preventive health services should be developed, and studies should be carried out in the fields of telehealth and telemedicine.
Keywords: Access to healthcare services; rural area; urban area; elderly health; old
Objective: The aim of this study is to compare the access to healtcare services for individuals aged 65 and above in rural and urban areas, to identify the situations that elderly individuals encounter in accesing healthcare services and to learn how these situations affect them. Material and Methods: This study was conducted using the qualitative research methods, specifically the interview technique. Within the scope of the research, in the rural area sample, in İbradı, 5 in-depth interviews were conducted with participants, and in the urban area sample, in Antalya city center, 5 participants were interviewed in depth. Among the central districts of Antalya, districts with a high elderly population have been selected, and in the context of rural areas, İbradı district, with the highest elderly population rate of 39.3%, has been deemed appropriate for selection. A semi-stuctured interview form was utilized for data collection purposes in the study. Results: Elderly individuals living in rural areas, face factors such as shortage of healthcare professional, long distances to fully equipped healthcare facilities, and the influence of weather conditions when it comes to accessing healthcare services. Similarly, elderly individuals living in urban areas have reported experiencing transportation difficulties when attempting to access hospitals, even in cases where there are sufficient healthcare service facilities available. Conclusion: What makes it difficult for individuals aged 65 and over to access health services in rural areas (İbradı) and cities (Antalya center) (weather conditions, insufficient number of doctors and hospitals, disruptions in transfer) and facilitates access to health services (increasing home health studies, routine check-ups, themes such as increasing the number of fully equipped hospitals and doctors) emerged. To facilitate health services, home health and care work should be increased, preventive health services should be developed, and studies should be carried out in the fields of telehealth and telemedicine.
Keywords: Access to healthcare services; rural area; urban area; elderly health; old
REFERANSLAR:
- Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet] [Erişim tarihi: 17 Mart 2023]. İstatistiklerle Yaşlılar. Erişim linki: [Link]
- Tereci D, Turan G, Kasa N, Öncel T, Arslansoyu N. Yaşlılık kavramına bir bakış [An overview of the concept of old age]. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi. 2016;16(1):84-116. [Link]
- Çeltik T. Kırsal bölgede yaşayan 65 yaş üstü bireylerin yaşlı dostu aile sağlığı merkezi enstrüman seti ile taranması [Tıpta uzmanlık tezi]. Bursa: Sağlık Bilimleri Üniversitesi Bursa Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi; 2021. Erişim tarihi: 25.10.2022 [Link]
- Demir Ş. Sağlık hizmetlerinde bölgesel eşitsizliklerin analizi ve Türkiye örneği [Yüksek lisans tezi]. Trakya: Trakya Üniversitesi; 2019. Erişim tarihi: 25.10.2022 [Link]
- Mutlu H. Derince ilçesi kırsalında yaşayanlarda sağlık durumu ve etkileyen faktörler [Tıpta uzmanlık tezi]. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi; 2018. Erişim tarihi: 25.10.2022 [Link]
- Kızılçelik S. Kırsal kesim ve kentsel kesimdeki sağlık sisteminin sosyolojik açıdan karşılaştırmalı olarak incelenmesi [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 1995. Erişim tarihi: 25.10.2022 [Link]
- Şantaş F, Şantaş G. Sağlıkta eşitsizliğe ilişkin bir araştırma [A study on health inequality]. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 2021;7(2):319-28. [Link]
- İşte Antalya ve ilçelerinin 65 yaş üstü oran dağılımı. Alanya Adres. 26 Mart 2020. [Link]
- Temiz Ö. Türk hukukunda bir temel hak olarak sağlık hakkı [Right to health: a fundamental right under Turkish law]. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2014;69(1):165-88. [Crossref]
- Güler Z, Güler N, Özsel D. Huzurevi köyleri: kırsal kesimde yaşlılık [Nursing villages: ageing in the rural area]. Tubitak SOBAG Proje. 2015. [Link]
- Abdullah JM, Ahmad MM, Saqib SE. Understanding accessibility to healthcare for elderly people in Bangladesh. Development in Practice. 2018;28(4):552-61. [Crossref]
- van Gaans D, Dent E. Issues of accessibility to health services by older Australians: a review. Public Health Rev. 2018;39:20. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Dwyer JW, Lee GR, Coward RT. The health status, health services utilization, and support networks of the rural elderly: a decade review. J Rural Health. 1990;6(4):379-98. [Crossref] [PubMed]
- Gün İ. Geriatri'de sağlık eşitsizlikleri. Sevil Ü, Bayram Değer V, editörler. Geriatriye Disiplinler Arası Yaklaşım. 1. Baskı. İstanbul: Güven Plus Grup A.Ş. Yayınları; 2019. p.132-46. [Link]
- Taşkesen Gönüllü C. Kırsal ve kentsel alanlarda yaşlanma, yaşlılık ve yaşlılar: Denizli ili örneği [Doktora tezi]. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi; 2017. Erişim tarihi: 25.10.2022 [Link]
- Yılmaz DS, Açıkgöz A, Çevik C, Selçuk KT, Uçku R. Yaşlılara yönelik sağlık ve sosyal hizmet sunumu; ülke örnekleri üzerinden değerlendirmeler [Health and social services for the elderly; the evaluation of some country examples]. STED/Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2013;22(3):105-14. [Link]
.: İşlem Listesi