.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Kemoterapi Tedavisi Alan Çocuklarda Oral Mukozitin Yaşam Kalitesine Etkisi: Tanımlayıcı Araştırma
Effects of Oral Mucositis on the Quality of Life of Children Receiving Chemotherapy: Descriptive Study
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2023;15(2):349-56
doi: 10.5336/nurses.2022-94621
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu araştırma, pediatrik hematoloji-onkoloji kliniklerinde kemoterapi tedavisi alan çocuklarda oral mukozitin (OM) yaşam kalitesine etkisini incelemek amacı ile gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırmanın örneklemini kemoterapi tedavisi alan 58 çocuk oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında ''Çocuk ve Ebeveyn Bilgi Formu'', ''Dünya Sağlık Örgütü Mukozit Değerlendirme İndeksi'', ''Uluslararası Çocuk Mukozit Değerlendirme Ölçeği [Children's International Mucositis Evaluation Scale (ChIMES)]'' ve ''7-12 Yaş Pediatrik Onkoloji Hastaları Yaşam Kalitesi Ölçeği Çocuk Formu'' kullanılmıştır. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistiksel yöntemler, Spearman korelasyon analizi, bağımsız örneklem t-testi ve ANOVA analizi kullanılmıştır. Bulgular: Kemoterapi tedavisi öncesi (0. gün) çocukların tamamının (%100) mukozit derecesi, 0 derece olarak tanımlanmıştır. Kemoterapi tedavisinden 10 gün sonra çocuklarda farklı derecelerde mukozit görülmüştür. Kemoterapi tedavisi alan çocuklarda gelişen OM ile yaşam kalitesi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur (p<0,01). Çocukların Dünya Sağlık Örgütü Mukozit Değerlendirme İndeksine göre mukozit derecesi arttıkça ChIMES'e göre ağrı puan ortalamalarının yükseldiği saptanmıştır. Çocukların mukozit derecesi ile ağrı puan ortalamaları (r=0,948**, p<0,01) ve yaşam kalitesi puan ortalamaları (r=0,614**, p<0,01) arasında pozitif yönde çok güçlü düzeyde ilişki bulunmuştur. Sonuç: Çocuklarda mukozit derecesinin artması ile ağrı puanlarının arttığı ve bunlara paralel olarak yaşam kalitesinin de azaldığı görülmüştür. Kemoterapi tedavisi alan çocuklarda yaşam kalitesinin artırılması için ağız içinin her gün değerlendirilmesi ve mukozit gelişme durumunun değerlendirilerek, çocuklarda mukozit gelişiminin mümkün olduğunca azaltılması ve mukozite bağlı ağrının azaltılmasına ilişkin önlemlerin erken dönemde alınması önerilir.
Anahtar Kelimeler: Mukozit; çocuk; kemoterapi; yaşam kalitesi; hemşirelik
Amaç: Bu araştırma, pediatrik hematoloji-onkoloji kliniklerinde kemoterapi tedavisi alan çocuklarda oral mukozitin (OM) yaşam kalitesine etkisini incelemek amacı ile gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırmanın örneklemini kemoterapi tedavisi alan 58 çocuk oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında ''Çocuk ve Ebeveyn Bilgi Formu'', ''Dünya Sağlık Örgütü Mukozit Değerlendirme İndeksi'', ''Uluslararası Çocuk Mukozit Değerlendirme Ölçeği [Children's International Mucositis Evaluation Scale (ChIMES)]'' ve ''7-12 Yaş Pediatrik Onkoloji Hastaları Yaşam Kalitesi Ölçeği Çocuk Formu'' kullanılmıştır. Verilerin analizinde; tanımlayıcı istatistiksel yöntemler, Spearman korelasyon analizi, bağımsız örneklem t-testi ve ANOVA analizi kullanılmıştır. Bulgular: Kemoterapi tedavisi öncesi (0. gün) çocukların tamamının (%100) mukozit derecesi, 0 derece olarak tanımlanmıştır. Kemoterapi tedavisinden 10 gün sonra çocuklarda farklı derecelerde mukozit görülmüştür. Kemoterapi tedavisi alan çocuklarda gelişen OM ile yaşam kalitesi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur (p<0,01). Çocukların Dünya Sağlık Örgütü Mukozit Değerlendirme İndeksine göre mukozit derecesi arttıkça ChIMES'e göre ağrı puan ortalamalarının yükseldiği saptanmıştır. Çocukların mukozit derecesi ile ağrı puan ortalamaları (r=0,948**, p<0,01) ve yaşam kalitesi puan ortalamaları (r=0,614**, p<0,01) arasında pozitif yönde çok güçlü düzeyde ilişki bulunmuştur. Sonuç: Çocuklarda mukozit derecesinin artması ile ağrı puanlarının arttığı ve bunlara paralel olarak yaşam kalitesinin de azaldığı görülmüştür. Kemoterapi tedavisi alan çocuklarda yaşam kalitesinin artırılması için ağız içinin her gün değerlendirilmesi ve mukozit gelişme durumunun değerlendirilerek, çocuklarda mukozit gelişiminin mümkün olduğunca azaltılması ve mukozite bağlı ağrının azaltılmasına ilişkin önlemlerin erken dönemde alınması önerilir.
Anahtar Kelimeler: Mukozit; çocuk; kemoterapi; yaşam kalitesi; hemşirelik
ABSTRACT
Objective: This study was conducted to investigate the effect of oral mucositis on the quality of life in children receiving chemotherapy treatment in pediatric hematology-oncology clinics. Material and Methods: The sample of this descriptive and cross-sectional study consisted of 58 children who had been receiving chemotherapy treatment. A ''Child and Parent Information Form,'' the ''World Health Organization Mucositis Classification Index,'' the ''Children's International Mucositis Evaluation Scale (ChIMES),'' and the ''Scale for Quality of Life in Pediatric Oncology Patients Aged 7-12 Child'' were used to collect study data. Descriptive statical methods, independent sample t-test, Spearman correlation analysis, ANOVA analysis were used to evaluate the data. Results: The grade of mucositis in all children (100%) before chemotherapy treatment (day 0) was defined as grade 0. Ten days after chemotherapy treatment, it was determined that the children had varying grades mucositis. It was found that there was a statistically significant difference between oral mucositis developing in children receiving chemotherapy and their quality of life (p<0.01). It was determined that as the grade of children's mucositis increased according to the World Health Organization Mucositis Assessment Index, their mean pain scores increased according to ChIMES, as well. A very strong positive correlation was found between the degree of mucositis and the mean scores of pain (r=0.948**, p<0.01) and mean scores of quality of life (r=0.614**, p<0.01) of the children. Conclusion: It was found that as the severity of mucositis in children increased, their pain scores increased, and their quality of life decreased in parallel to it. To increase the quality of life in children receiving chemotherapy, it is recommended to evaluate the oral cavity every day, reduce the development of mucositis as much as possible, and take measures to relieve the mucositis-induced pain in the early period.
Keywords: Mucositis; child; chemotherapy; quality of life; nursing
Objective: This study was conducted to investigate the effect of oral mucositis on the quality of life in children receiving chemotherapy treatment in pediatric hematology-oncology clinics. Material and Methods: The sample of this descriptive and cross-sectional study consisted of 58 children who had been receiving chemotherapy treatment. A ''Child and Parent Information Form,'' the ''World Health Organization Mucositis Classification Index,'' the ''Children's International Mucositis Evaluation Scale (ChIMES),'' and the ''Scale for Quality of Life in Pediatric Oncology Patients Aged 7-12 Child'' were used to collect study data. Descriptive statical methods, independent sample t-test, Spearman correlation analysis, ANOVA analysis were used to evaluate the data. Results: The grade of mucositis in all children (100%) before chemotherapy treatment (day 0) was defined as grade 0. Ten days after chemotherapy treatment, it was determined that the children had varying grades mucositis. It was found that there was a statistically significant difference between oral mucositis developing in children receiving chemotherapy and their quality of life (p<0.01). It was determined that as the grade of children's mucositis increased according to the World Health Organization Mucositis Assessment Index, their mean pain scores increased according to ChIMES, as well. A very strong positive correlation was found between the degree of mucositis and the mean scores of pain (r=0.948**, p<0.01) and mean scores of quality of life (r=0.614**, p<0.01) of the children. Conclusion: It was found that as the severity of mucositis in children increased, their pain scores increased, and their quality of life decreased in parallel to it. To increase the quality of life in children receiving chemotherapy, it is recommended to evaluate the oral cavity every day, reduce the development of mucositis as much as possible, and take measures to relieve the mucositis-induced pain in the early period.
Keywords: Mucositis; child; chemotherapy; quality of life; nursing
REFERANSLAR:
- Kutluk T. Çocukluk çağı kanserlerinin epidemiyolojisi [Epidemiology of childhood cancersI]. İÜ Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri. 2006;49:11-5. [Link]
- TÜİK [İnternet]. [Erişim tarihi: Şubat, 2023]. İstatistiklerle Çocuk, Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim linki: [Link]
- Törüner E, Büyükgönenç L. Çocukluk çağı kanserleri. Çocuk Sağlığı Temel Hemşirelik Yaklaşımları. 1. Baskı. Ankara: Gökçe Ofset; 2012. p.836-9.
- Yavuz B, Yılmaz HB, Karaman N. Kanserli çocuklarda uluslararası çocuk mukozit değerlendirme ölçeği Türkçe formunun geçerlilik güvenilirlik çalışması [A study of reliability and validity for the Turkish version of children's international mucositisis evaluation scale for children with cancer]. Turk J Oncol. 2011;26(4):157-62. [Link]
- Ribeiro ILA, Limeira RRT, Dias de Castro R, Ferreti Bonan PR, Valença AMG. Oral mucositis in pediatric patients in treatment for acute lymphoblastic leukemia. Int J Environ Res Public Health. 2017;14(12):1468. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sevinir B, Demirkaya M. Kemoterapi ve hedefe yönelik tedaviler [Chemotherapy and targeted therapies]. Kanser Gündemi Derg. 2016;4(1-2):55-9. [Link]
- Andersen C, Adamsen L, Moeller T, Midtgaard J, Quist M, Tveteraas A, et al. The effect of a multidimensional exercise programme on symptoms and side-effects in cancer patients undergoing chemotherapy--the use of semi-structured diaries. Eur J Oncol Nurs. 2006;10(4):247-62. [Crossref] [PubMed]
- Taş F, Başbakkal Z. Kemoterapi alan çocukların yaşadıkları semptomlar ve ebeveynlerinin semptom kontrolüne yönelik uygulamaları [Symptoms expe- rienced by children who received chemotherapy and parental applications to- wards symptom management]. Ege Pediatri Bülteni. 2009;16:33-44. (Erişim tarihi Şubat, 2023). [Link]
- Ünal Çubukçu N, Çınar S. Kemoterapi alan kanserli hastalarda oral mukozitler önlenebilir mi? [Can oral mucositis be prevented in patients receiving chemotherapy?] Clinical and Experimental Health Sciences. 2014;2(4):155-63. [Link]
- El Bousaadani A, Eljahd L, Abada R, Rouadi S, Roubal M, Mahtar M. Actualités de la prévention et du traitement des mucites orales chez les enfants cancéreux: recommandations pratiques [Prevention and treatment of mucositis in children with oral cancers: Practical recommendations]. Cancer Radiother. 2016;20(3):226-30. French. [Crossref] [PubMed]
- McCulloch R, Hemsley J, Kelly P. Symptom management during chemoterapy. Pediatr Child Health 2014;24(4):166-71. [Crossref]
- Çıtlak K, Kapucu S. Kemoterapi alan hastalarda görülen oral mukozitin önlemesi ve tedavisinde güncel yaklaşımlar: kanıta dayalı uygulamalar [Current approaches to oral mucositis prevention and treatment in patients receiving chemotherapy: evidencebased practices]. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2015;2(1):70-7. [Link]
- Eiser C, Morse R. Quality-of-life measures in chronic diseases of childhood. Health Technol Assess. 2001;5(4):1-157. [Crossref] [PubMed]
- Altundağ B, Karaçam E, Aydoğan Y, Okyay Ö, Bedriye AK, Alpteker H. Lösemili çocuklara yönelik uygulanan psikososyal desteğin etkileri [Effects of psychosocial support provided for children with leukemia]. Kastamonu Education Journal. 2016;24(5):2549-60. [Link]
- Attinà G, Romano A, Maurizi P, D'Amuri S, Mastrangelo S, Capozza MA, et al. Management of oral mucositis in children with malignant solid tumors. Front Oncol. 2021;11:599243. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Cheng KK, Molassiotis A, Chang AM. An oral care protocol intervention to prevent chemotherapy-induced oral mucositis in paediatric cancer patients: a pilot study. Eur J Oncol Nurs. 2002;6(2):66-73. [Crossref] [PubMed]
- Çakır G, Altay N, Kılıçarslan Törüner E. Kemoterapi alan pediatrik onkoloji hastalarında oral mukozit yönetimi: kanıt temelli uygulamaların değerlendirilmesi [Management of oral mucositis in pediatric oncology patients receiving chemotherapy: evaluation of evidence-based practices]. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2022;9(2):225-32. [Crossref]
- Yıldız Kabak V, İpek F, Ünal Ş, Atasavun Uysal S, Düger T. Akut lenfoblastik lösemili çocuklarda motor fonksiyonlar ile yaşam kalitesi ve günlük yaşam aktiviteleri arasındaki ilişkinin araştırılması [Investigation of the association between motor functions with quality of life and daily living activities in children with acute lymphoblastic leukemia]. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021;8(3):426-30. [Crossref]
- Kalaycı E. Çocuk onkoloji-hematoloji polikliniğinde tedavi gören 8-12 yaş çocuklarda yaşam kalitesi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi; 2019. (Erişim Tarihi: Şubat, 2023) [Link]
- Dolu S. Kemoterapi tedavisi alan hastalarda tat alma değişikliğinin yaşam kalitesine etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Malatya: Malatya İnönü Üniversitesi; 2021. (Erişim Tarihi: Şubat, 2023) [Link]
- Kilavun N. Kanserli çocuklarda yaşam kalitesi ve uyku kalitesini etkileyen fak- törlerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniver- sitesi; 2019. (Erişim Tarihi: Şubat, 2023). [Link]
- Cheng KK, Lee V, Li CH, Yuen HL, Epstein JB. Oral mucositis in pediatric and adolescent patients undergoing chemotherapy: the impact of symptoms on quality of life. Support Care Cancer. 2012;20(10):2335-42. [Crossref] [PubMed]
- Hendrawati S, Nurhidayah I, Mediani HS, Mardhiyah A, Maryam NNA. Mucositis effect on quality of life of hospitalized children with cancer who received chemotherapy. Jurnal Keperawatan Padjadjaran. 2019;7(1):29-37. [Crossref]
- Tomlinson D, Gibson F, Treister N, Baggott C, Judd P, Hendershot E, et al. Refinement of the Children's International Mucositis Evaluation Scale (ChIMES): child and parent perspectives on understandability, content validity and acceptability. Eur J Oncol Nurs. 2010;14(1):29-41. [Crossref] [PubMed]
- Kudubes AA, Bektas M. Developing a scale for quality of life in pediatric oncology patients aged 7-12--children and parent forms. Asian Pac J Cancer Prev. 2015;16(2):523-9. [Crossref] [PubMed]
- Kin-Fong Cheng K, Ka Tsui Yuen J. A pilot study of chlorhexidine and benzydamine oral rinses for the prevention and treatment of irradiation mucositis in patients with head and neck cancer. Cancer Nurs. 2006;29(5):423-30. [Crossref] [PubMed]
- Tao Z, Gao J, Qian L, Huang Y, Zhou Y, Yang L, et al. Factors associated with acute oral mucosal reaction induced by radiotherapy in head and neck squamous cell carcinoma: A retrospective single-center experience. Medicine (Baltimore). 2017;96(50):e8446. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Şahin Ş, Karaman S. Kanserli çocuklarda nötropeni ve oral enfeksiyonlar [Neutropenia and oral infections in children with cancer]. Çocuk Dergisi. 2021;21(2):203-6. [Crossref]
- Sonis ST. Mucositis: The impact, biology and therapeutic opportunities of oral mucositis. Oral Oncol. 2009;45(12):1015-20. [Crossref] [PubMed]
- Bahar A, Ovayolu Ö, Ovayolu N. Onkoloji hastalarında sık karşılaşılan semptomlar ve hemşirelik yönetimi [Common symptoms of oncology patients and nursing management]. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2019;6(1):42-58. [Link]
- Cheng KK, Leung SF, Liang RH, Tai JW, Yeung RM, Thompson DR. Severe oral mucositis associated with cancer therapy: impact on oral functional status and quality of life. Support Care Cancer. 2010;18(11):1477-85. [Crossref] [PubMed]
- Zincircioğlu G. Hematolojik hastalıklarda ağız sağlığı durum değerlendirilmesi: kesitsel çalışma [Doktora tezi]. Ankara: Ankara üniversitesi; 2011. (Erişim Tarihi: Şubat, 2023). [Link]
- Gautam AP, Fernandes DJ, Vidyasagar MS, Maiya AG, Vadhiraja BM. Low level laser therapy for concurrent chemoradiotherapy induced oral mucositis in head and neck cancer patients - a triple blinded randomized controlled trial. Radiother Oncol. 2012;104(3):349-54. [Crossref] [PubMed]
- Öztürk Ş, Şen H, Akyüz C, Gökmen Özel H. Yatarak kemoterapi alan pediatrik onkoloji hastalarında oral mukozit gelişiminin beslenmeye etkisi [Influence of oral mucositis on nutrition of pediatric oncology patients receiving chemotherapy]. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2018;46(2):125-35. [Crossref]
- Russell KM, Hudson M, Long A, Phipps S. Assessment of health-related quality of life in children with cancer: consistency and agreement between parent and child reports. Cancer. 2006;106(10):2267-74. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi