.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Kemoterapi Alan Kanser Hastalarında Stres Yaratan Durumlar ve Stresle Baş Etme Stratejileri: Tanımlayıcı ve Kesitsel Bir Çalışma
Stressful Situations in Cancer Patients Receiving Chemotherapy and Strategies for Coping with Stress: A Descriptive and Cross-Sectional Study
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2023;15(3):810-21
doi: 10.5336/nurses.2022-95152
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu çalışma, kemoterapi alan kanser hastalarında stres oluşturan durumları ve hastaların stresle baş etme stratejilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel türde bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini 10 Ekim 2021-30 Mart 2022 tarihleri arasında onkoloji kliniğinde yatan 150 hasta oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında ''Sosyodemografik, Klinik Özellikler ve Stres Yaratan Durumlara İlişkin Bilgi Formu'' ve ''Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeğ'' kullanılmıştır. Bulgular: Hastalarda kemoterapi tedavisinin yan etkilerinden en fazla bulantı kusma (%47) ve yorgunluğun (%65) stres oluşturduğu belirlenmiştir. Hastalar, ölçek alt boyutlarından en fazla kendine güvenli yaklaşımı kullanmışlardır. Hastaların boyun eğici yaklaşım puan ortalaması, eğitim durumuna ve yaş gruplarına göre; iyimser yaklaşım puan ortalaması tanı süresi ve medeni duruma göre farklılık göstermektedir. Fiziksel sorunlar ile baş etmede profesyonel yardım alanların, çaresiz yaklaşım puan ortalaması; psikososyal sorunlarla baş etmede dikkatini başka yöne çekme davranışı kullananların boyun eğici yaklaşım puan ortalaması daha düşüktür. Sonuç: Kırk yaş üzeri ve eğitim durumu düşük olan hastaların daha çok boyun eğici yaklaşımı kullandığı, evli ve tanı aldığı süre 24 aydan fazla olan hastaların daha az iyimser yaklaşım kullandığı, fiziksel sorunlarla baş etmek için profesyonel yardım almayanların çaresiz yaklaşımı daha fazla kullandığı ve psikososyal sorunlarla baş etmek için dikkati başka yöne çekme tekniği kullanmayanların boyun eğici yaklaşımı daha fazla kullandığı, bu hastaların stresle başa çıkma tarzlarının etkisiz olduğu bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Kanser; hemşirelik; stres; stresle baş etme; kemoterapi
Amaç: Bu çalışma, kemoterapi alan kanser hastalarında stres oluşturan durumları ve hastaların stresle baş etme stratejilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel türde bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini 10 Ekim 2021-30 Mart 2022 tarihleri arasında onkoloji kliniğinde yatan 150 hasta oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında ''Sosyodemografik, Klinik Özellikler ve Stres Yaratan Durumlara İlişkin Bilgi Formu'' ve ''Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeğ'' kullanılmıştır. Bulgular: Hastalarda kemoterapi tedavisinin yan etkilerinden en fazla bulantı kusma (%47) ve yorgunluğun (%65) stres oluşturduğu belirlenmiştir. Hastalar, ölçek alt boyutlarından en fazla kendine güvenli yaklaşımı kullanmışlardır. Hastaların boyun eğici yaklaşım puan ortalaması, eğitim durumuna ve yaş gruplarına göre; iyimser yaklaşım puan ortalaması tanı süresi ve medeni duruma göre farklılık göstermektedir. Fiziksel sorunlar ile baş etmede profesyonel yardım alanların, çaresiz yaklaşım puan ortalaması; psikososyal sorunlarla baş etmede dikkatini başka yöne çekme davranışı kullananların boyun eğici yaklaşım puan ortalaması daha düşüktür. Sonuç: Kırk yaş üzeri ve eğitim durumu düşük olan hastaların daha çok boyun eğici yaklaşımı kullandığı, evli ve tanı aldığı süre 24 aydan fazla olan hastaların daha az iyimser yaklaşım kullandığı, fiziksel sorunlarla baş etmek için profesyonel yardım almayanların çaresiz yaklaşımı daha fazla kullandığı ve psikososyal sorunlarla baş etmek için dikkati başka yöne çekme tekniği kullanmayanların boyun eğici yaklaşımı daha fazla kullandığı, bu hastaların stresle başa çıkma tarzlarının etkisiz olduğu bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler: Kanser; hemşirelik; stres; stresle baş etme; kemoterapi
ABSTRACT
Objective: This study was performed to determine the stressors of cancer patients receiving chemotherapy and their strategies for coping with stress. Material and Methods: It is a descriptive and cross-sectional study. The sample of the study was 150 patients who were hospitalized in the oncology clinic between October 10, 2021 and March 30, 2022. ''Sociodemographic, Clinical and StressCreating Situations Information Form'' and ''Ways of Coping Inventory'' were used as data collection tools. Results: It was determined that the most common side effects of chemotherapy treatment were nausea- vomiting (47%) and fatigue (65%). The patients used the selfconfident approach the most among the scale sub-dimensions. According to the sub-dimension scores of the scale submissive approach, education level and age groups; optimistic approach mean score shows a statistically significant difference according to the duration of diagnosis, marital status. The average score of the helpless approach in coping with physical problems compared to those who did not receive professional help; those who use distraction behavior in coping with psychosocial problems have a lower submissive approach score average. Conclusion: Patients over the age of 40 and with low educational status use more submissive approach, patients who are married and have more than 24 months of diagnosis use less optimistic approach, those who didn't seek professional help to cope with physical problems use the desperate approach more, and those who didn't use attention diverting techniques to cope with psychosocial problems use the submissive approach more, the way these patients coped with stress was found to be ineffective.
Keywords: Cancer; nursing; stress; coping with stress; chemotherapy
Objective: This study was performed to determine the stressors of cancer patients receiving chemotherapy and their strategies for coping with stress. Material and Methods: It is a descriptive and cross-sectional study. The sample of the study was 150 patients who were hospitalized in the oncology clinic between October 10, 2021 and March 30, 2022. ''Sociodemographic, Clinical and StressCreating Situations Information Form'' and ''Ways of Coping Inventory'' were used as data collection tools. Results: It was determined that the most common side effects of chemotherapy treatment were nausea- vomiting (47%) and fatigue (65%). The patients used the selfconfident approach the most among the scale sub-dimensions. According to the sub-dimension scores of the scale submissive approach, education level and age groups; optimistic approach mean score shows a statistically significant difference according to the duration of diagnosis, marital status. The average score of the helpless approach in coping with physical problems compared to those who did not receive professional help; those who use distraction behavior in coping with psychosocial problems have a lower submissive approach score average. Conclusion: Patients over the age of 40 and with low educational status use more submissive approach, patients who are married and have more than 24 months of diagnosis use less optimistic approach, those who didn't seek professional help to cope with physical problems use the desperate approach more, and those who didn't use attention diverting techniques to cope with psychosocial problems use the submissive approach more, the way these patients coped with stress was found to be ineffective.
Keywords: Cancer; nursing; stress; coping with stress; chemotherapy
REFERANSLAR:
- Şentürk S, Bıçak D, Akça D. Kanserli hasta yakınlarının yaşadıkları sorunlar ve hemşirelik yaklaşımı [The problems of the cancer patient's relatives and nursing approach]. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2018;5(1):35-9. [Crossref]
- Sung H, Ferlay J, Siegel RL, Laversanne M, Soerjomataram I, Jemal A, et al. Global Cancer Statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2021;71(3):209-49. [Crossref] [PubMed]
- Türkiye İstatistik Kurumu [İnternet]. [Erişim tarihi: 01 Mayıs 2022]. Ölüm ve ölüm nedeni istatistikleri. Erişim linki: [Link]
- Akçay D, Gözüm S. Kemoterapi alan meme kanserli hastalarda, kemoterapinin yan etkilerine ilişkin verilen eğitim ve evde izlemin yaşam kalitesine etkisinin değerlendirilmesi [Evaluation of the effect of education of chemotherapy side effects and home follow-up on the quality of life in patients with breast cancer given chemotherapy]. Meme Sağlığı Dergisi. 2012;8(4):191-9. [Link]
- Aprilianto E, Lumadi SA, Handian FI. Family social support and the self-esteem of breast cancer patients undergoing neoadjuvant chemotherapy. J Public Health Res. 2021;10(2):2234. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- El Kheir DYM, Ibrahim AHM. Epidemiological assessment of distress during chemotherapy: who is affected? J Taibah Univ Med Sci. 2019;14(5):448-53. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aslam MS, Naveed S, Ahmed A, Abbas Z, Gull I, Athar MA. Side effects of chemotherapy in cancer patients and evaluation of patients opinion about starvation based differential chemotherapy. Journal of Cancer Therapy. 2014;5:817-22. [Crossref]
- Wen S, Xiao H, Yang Y. The risk factors for depression in cancer patients undergoing chemotherapy: a systematic review. Support Care Cancer. 2019;27(1):57-67. [Crossref] [PubMed]
- McMullen M, Lau PKH, Taylor S, McTigue J, Cook A, Bamblett M, et al. Factors associated with psychological distress amongst outpatient chemotherapy patients: an analysis of depression, anxiety and stress using the DASS-21. Appl Nurs Res. 2018;40:45-50. [Crossref] [PubMed]
- Prapa P, Papathanasiou IV, Bakalis V, Malli F, Papagiannis D, Fradelos EC. Quality of life and psychological distress of lung cancer patients undergoing chemotherapy. World J Oncol. 2021;12(2-3):61-6. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sanford SD, Wagner LI, Beaumont JL, Butt Z, Sweet JJ, Cella D. Longitudinal prospective assessment of sleep quality: before, during, and after adjuvant chemotherapy for breast cancer. Support Care Cancer. 2013;21(4):959-67. [Crossref] [PubMed]
- Imanian M, Imanian M, Karimyar M. Sleep quality and fatigue among breast cancer patients undergoing chemotherapy. Int J Hematol Oncol Stem Cell Res. 2019;13(4):196-200. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Distefano M, Riccardi S, Capelli G, Costantini B, Petrillo M, Ricci C, et al. Quality of life and psychological distress in locally advanced cervical cancer patients administered pre-operative chemoradiotherapy. Gynecol Oncol. 2008;111(1):144-50. [Crossref] [PubMed]
- Kudjawu S, Agyeman-Yeboah J. Experiences of women with breast cancer undergoing chemotherapy: a study at Ho Teaching Hospital, Ghana. Nurs Open. 2021;8(6):3161-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Wampaalu PB, Eriksson LE, Naamala A, Nabirye RC, Wettergren L. Experiences of patients undergoing chemotherapy - a qualitative study of adults attending Uganda Cancer Institute. Afr Health Sci. 2016;16(3):744-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Pakyüz SÇ, Dedeli Çaydam Ö, Koşar Şahin C. Sitotoksik kemoterapi alan hastalarda stres belirtileri ve düzeyi ile baş etme yöntemleri arasında ilişki var mıdır [Is there relationship between stress symptoms, stress level and stress coping strategies in patients taking cytotoxic chemotherapy]. JAREN. 2019;5(1):1-9. [Crossref]
- Schepisi G, De Padova S, De Lisi D, Casadei C, Meggiolaro E, Ruffilli F, et al. Psychosocial issues in long-term survivors of testicular cancer. Front Endocrinol (Lausanne). 2019;10:113. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Çolak S, Vural F, Bilik Ö. Prostat kanserli hastaların yaşadığı psikososyal sorunlar ve hemşirelik yaklaşımları [Psychosocial problems experienced of patients with prostate cancer and nursing approaches]. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2022;15(2):233-9. [Crossref]
- Ökten C, Özer Z. Cancer patients and loneliness: a systematic review. Nurs Pract Today. 2016;3(4):128-39. [Link]
- Tunç Aksan A, Gizir CA. Sağlık psikolojik danışmanlığı çerçevesinde meme kanserli kadınların yaşantıları ve psiko-sosyal gereksinimleri [Breast cancer woman's experiences and psycho-social needs within the framework of health counseling]. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2017;13(3):977-99. [Crossref]
- Ülger E, Alacacıoğlu A, Gülseren AŞ, Zencir G, Tarhan MO, Demir L. Kanserde psikolojik sorunlar ve psikososyal onkolojinin önemi [Psychosocial problems in cancer and the importance of psychosocial oncology]. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2014;28(2):85-92. [Crossref]
- Şahin NH, Durak A. Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması [Stress Coping Styles Scale: adaptation for university students]. Türk Psikoloji Dergisi. 1995;10(34):56-73. [Link]
- Chua AS, DeSantis SM, Teo I, Fingeret MC. Body image investment in breast cancer patients undergoing reconstruction: taking a closer look at the Appearance Schemas Inventory-Revised. Body Image. 2015;13:33-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Gorman LM. The psychosocial impact of cancer on the individual, family, and society. In: Bush NJ, Gorman L, eds. Psychosocial Nursing Care Along the Cancer Continuum. 3rd ed. Pittsburgh: Oncology Nursing Society; 2018. p.3-23. [Link]
- Dempster M, Howell D, McCorry NK. Illness perceptions and coping in physical health conditions: a meta-analysis. J Psychosom Res. 2015;79(6):506-13. [Crossref] [PubMed]
- Kaliampos A, Roussi P. Religious beliefs, coping, and psychological well-being among Greek cancer patients. J Health Psychol. 2017;22(6):754-64. [Crossref] [PubMed]
- Ahmadi F, Mohamed Hussin NA, Mohammad MT. Religion, culture and meaning-making coping: a study among cancer patients in Malaysia. J Relig Health. 2019;58(6):1909-24. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Günay İsmailoğlu E, Khorshid L. Baş-boyun kanserli hastaların stresle baş etme tarzları ve sosyal destek düzeylerinin incelenmesi [The examination of coping styles with stress and level of social support in patients with head and neck cancer]. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2016;8(4):288-96. [Crossref]
- Mukwato KP, Mweemba P, Makukuka MK, Makoleka MM. Stress and coping mechanisms among breast cancer patients anf family caregivers: a review of literatüre. Medical Journal of Zambia. 2010;37(1):40-5. [Link]
- Yilmaz SD, Bal MD, Beji NK, Arvas M. Ways of coping with stress and perceived social support in gynecologic cancer patients. Cancer Nurs. 2015;38(2):E57-62. [Crossref] [PubMed]
- Putri SB, Jannah M. The effect of logotherapy on depression in breast cancer patients under chemotherapy. World Journal of Research and Review. 2019;8(2):30-2. [Crossref]
- Gibbons A, Groarke A. Coping with chemotherapy for breast cancer: asking women what works. Eur J Oncol Nurs. 2018;35:85-91. [Crossref] [PubMed]
- Kim HS, Nho JH, Nam JH. A serial multiple mediator model of sense of coherence, coping strategies, depression, and quality of life among gynecologic cancer patients undergoing chemotherapy. Eur J Oncol Nurs. 2021;54:102014. [Crossref] [PubMed]
- Barre PV, Padmaja G, Rana S, Tiamongla. Stress and quality of life in cancer patients: medical and psychological intervention. Indian J Psychol Med. 2018;40(3):232-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kelkil BA, Atnafu NT, Dinegde NG, Wassie M. Coping strategies of stress and its associated factors among breast cancer patients in Tikur Anbesa specialized hospital, Ethiopia: Institution-based cross-sectional study. BMC Womens Health. 2022;22(1):252. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi