.: ARAŞTIRMA
İlk Kadın Sağlık Bakanı Türkan Akyol ve Türkiye Sağlık Politikalarına Etkisi
Türkan Akyol, The First Women's Minister of Health and Its Impact on Turkish Health Policies
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2023;31(2):118-26
doi: 10.5336/mdethic.2023-95667
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Kadının çalışma hayatında yer edinmesi, siyasete dâhil edilmesi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin gelişmesi ve ilerlemesi adına temel hedefleri arasında yer almaktadır. Ancak her ne kadar kadın iş hayatında yer edinmiş olsa da yöneticilik pozisyonlarına yükselme ya da meclise girme noktasında büyük sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştır. Araştırmada Türkan Akyol'un Türkiye'nin ilk kadın bakanı olması ve bu bakanlığı sürecinde yaptığı çalışmalar ve karşılaştığı sorunlar araştırılmıştır. Bir kadının bakanlık bünyesinde yaptığı çalışmalar, Türk toplumunun kadına verdiği değer adına örnek teşkil etmektedir. Çalışmanın amacı, gelişme ve ilerlemenin temel hedeflerinden sayılan kadının iş hayatında edindiği yer kadar yönetici pozisyonlarında da yer edinmesine katkı sağlamaktır. Bu çerçevede Türkan Akyol'un hayatına da kısaca değinilerek yaptığı çalışmalardan bahsedilmiştir. İlk kadın Sağlık Bakanı olması her ne kadar bir darbe girişimi sonucu gerçekleşmiş olsa da Türkan Akyol, dâhil olduğu hükûmetin demokrasi dışı tavırlarını asla onaylamamış ve yeri geldiğinde de istifa etmiştir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Konuyla ilgili birinci el kaynaklar incelenmiş, Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşiv belgeleri (Tutanaklar Dergisi, Milletvekilleri Albümü, Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergi kayıtları ve Meclis Zabıt Cerideleri), Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, dönemin resmî ve özel gazete ve dergileri taranmış, konuyla ilgili makaleler incelenmiş ve telif eserlere bakılmıştır. Tasnifi yapılarak çalışmaya dâhil edilen tüm kaynaklar metin içerisinde belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kadın; bakan; sağlık; Akyol
Kadının çalışma hayatında yer edinmesi, siyasete dâhil edilmesi, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin gelişmesi ve ilerlemesi adına temel hedefleri arasında yer almaktadır. Ancak her ne kadar kadın iş hayatında yer edinmiş olsa da yöneticilik pozisyonlarına yükselme ya da meclise girme noktasında büyük sıkıntılarla karşı karşıya kalmıştır. Araştırmada Türkan Akyol'un Türkiye'nin ilk kadın bakanı olması ve bu bakanlığı sürecinde yaptığı çalışmalar ve karşılaştığı sorunlar araştırılmıştır. Bir kadının bakanlık bünyesinde yaptığı çalışmalar, Türk toplumunun kadına verdiği değer adına örnek teşkil etmektedir. Çalışmanın amacı, gelişme ve ilerlemenin temel hedeflerinden sayılan kadının iş hayatında edindiği yer kadar yönetici pozisyonlarında da yer edinmesine katkı sağlamaktır. Bu çerçevede Türkan Akyol'un hayatına da kısaca değinilerek yaptığı çalışmalardan bahsedilmiştir. İlk kadın Sağlık Bakanı olması her ne kadar bir darbe girişimi sonucu gerçekleşmiş olsa da Türkan Akyol, dâhil olduğu hükûmetin demokrasi dışı tavırlarını asla onaylamamış ve yeri geldiğinde de istifa etmiştir. Araştırmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Konuyla ilgili birinci el kaynaklar incelenmiş, Türkiye Büyük Millet Meclisi Arşiv belgeleri (Tutanaklar Dergisi, Milletvekilleri Albümü, Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergi kayıtları ve Meclis Zabıt Cerideleri), Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, dönemin resmî ve özel gazete ve dergileri taranmış, konuyla ilgili makaleler incelenmiş ve telif eserlere bakılmıştır. Tasnifi yapılarak çalışmaya dâhil edilen tüm kaynaklar metin içerisinde belirtilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kadın; bakan; sağlık; Akyol
ABSTRACT
Women's participation in working life, their inclusion in politics are among the main goals fort he development and progress of the Republic of Türkiye. However, although the woman had a place in business life, she faced great difficulties in promoting to managerial positions or entering the parliament. In the research, the fact that Türkan Akyol is the first female minister of Türkiye and the works she has done and the problems she faced during this ministry were investigated. The work of a woman in the ministry is an example fort he value that Turkish society gives to women. The aim of the study is to contribute to the fact that women, who are considered as one of the main goals of development and progress, gain a place in managerial positions as well as in business life. In this context, Akyol's life is briefly mentioned and her works are mentioned. Although her becoming the first woman Minister of Health was a result of a coup attempt, Akyol never approved of the undemocratic attitudes of the government in which she was involved, and resigned when appropriate. Qualitative research method was used in the research. First-hand sources on the subject were examined, the archive documents of the Grand National Assembly of Türkiye the Republic Archive newspapers and magazines of the period were scanned, articles on the subject were examined and copyrighted works were examined. The sources that have been classified and included in the study are indicated in the text.
Keywords: Woman; minister; health; Akyol
Women's participation in working life, their inclusion in politics are among the main goals fort he development and progress of the Republic of Türkiye. However, although the woman had a place in business life, she faced great difficulties in promoting to managerial positions or entering the parliament. In the research, the fact that Türkan Akyol is the first female minister of Türkiye and the works she has done and the problems she faced during this ministry were investigated. The work of a woman in the ministry is an example fort he value that Turkish society gives to women. The aim of the study is to contribute to the fact that women, who are considered as one of the main goals of development and progress, gain a place in managerial positions as well as in business life. In this context, Akyol's life is briefly mentioned and her works are mentioned. Although her becoming the first woman Minister of Health was a result of a coup attempt, Akyol never approved of the undemocratic attitudes of the government in which she was involved, and resigned when appropriate. Qualitative research method was used in the research. First-hand sources on the subject were examined, the archive documents of the Grand National Assembly of Türkiye the Republic Archive newspapers and magazines of the period were scanned, articles on the subject were examined and copyrighted works were examined. The sources that have been classified and included in the study are indicated in the text.
Keywords: Woman; minister; health; Akyol
REFERANSLAR:
- Emiroğlu A. Hasan Polatkan. 1. Baskı. Ankara: Nobel Yayıncılık; 2011.
- Cumhuriyet. "Ecevit: Gençliği kanlı olaylara polis itiyor". 30 Ocak 1971. p.1-7.
- Arda B. Atatürk Türkiye'sinde ilk tıp fakültesinin kuruluşu: ankara tıp fakültesi [Foundation of the first faculty of medicine in Atatürk Turkey: Ankara faculty of medicine]. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 1996;49(1):1-6. [Crossref]
- Çerezci S. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kadın bakanı prof. dr. peyman türkan akyol'un siyasi hayatı [Political life of Prof. Dr. Turkan Akyol, the first female minister of Turkish republic]. Prof. Dr. Halil İNALCIK Özel Sayısı. 2018;(16):820-44. [Link]
- Vatandaş Gazetesi. "Yeni Bakanlar Açıklandı". 28 Mart 1971. p.11.
- Cumhuriyet. 31 Mayıs 1980. p.1-9 "Türkan Akyol Seçildi". 27 Haziran 1981. p.7 Cumhuriyet. "Bakanlık". 24 Mart 1971. p.7 "Kadın Hakları". 24 Nisan 1971. p.7.
- Hürriyet. "Genç Beyinlerle Çalışacağım". 24 Mart 1971. p.1.
- TBMM Cumhuriyet Senatosu Tutanak Dergisi. Cilt: 65. Toplantı: 10. 67. Birleşim. 11 Mayıs 1971. p.60-105 Cilt: 65. Toplantı: 19. 84. Birleşim. 06 Temmuz 1971. p.788-9.
- Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi. Yer Bilgisi: 30-18-1-2. Kutu: 729. Gömlek: 377. Belge Tarihi: 12 Kasım 1992 713-306-10. Kurum: 30-18-1-2/Kararlar Daire Başkanlığı (1928-). Belge Tarihi: 03 Mayıs 1992. 351-3-12. Kurum: 30-11-1-0/Bakanlıklararası Tayin Daire Başkanlığı. Belge Tarihi: 20 Ocak 1970.
- Havadis Gazetesi. 7 Nisan 2017. p.1-9.
- Emiroğlu A. 1960-1980 dönem literatürüne göre türkiye'de kadın hakları konusundaki gelişmeler [Developments on women's rights in Turkey according to the literature of the 1960-1980 period]. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi. 2022;9(3):912-29. [Link]
- Emiroğlu A. 1923 ve 1960 arası Türkiye'de kadın hakları ve Türk kadınının edindiği hakları kullanmaları [Women's rights in Turkey between 1923 and 1960 and Turkish women's use of their acquired rights]. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2022;24(3):1186-98. [Crossref]
- TBMMTD. Dönem 20. Yasama Yılı 1. B:72, O:2, 6 Temmuz 1996. p.1-117.
- Cumhuriyet. "Kabine". 27 Mart 1971. p.1.
- TBMMCSTD. Cilt: 64. Toplantı: 10. 58. Birleşim. 6 Nisan 1971. p.531-68.
- Demirtola H. Atilla EA. Türkiye'de Cumhuriyet'ten bu güne merkezi sağlık yöneticileri [Central health administrators in turkey from the republic to this day]. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 2015;1(2):2-17. [Link]
- TBMMTD. Cilt: 10. Toplantı: 10. 12. Birleşim. 23 Eylül 1971. p.426-7 TBMMCSTD. Cilt: 1. Toplantı: 11. 3. Birleşim. 11 Kasım 1971. p.28.
- Cumhuriyet. "Sağlık Bakanı: Türkiye'de Kolera salgını yok!". 12 Mayıs 1971. p.1-7.
- Cumhuriyet. "Akyol: 'Türkiye'de kesinlikle kolera yoktur". 13 Haziran 1971. p.1 Cumhuriyet, "Türkiye'de ölüm nedenlerinin başında bulaşıcı hastalıklar geliyor". 18 Eyül 1971. p.5.
- TBMMCSTD. Cilt: 65. Toplantı: 10. 67. Birleşim. 11 Mayıs 1971. p.100-5.
- TBMMCSTD. Cilt: 67. Toplantı: 10. 109. Birleşim. 2 Eylül 1971. p.35-8.
- TBMMCSTD. Cilt: 62. Toplantı: 10. 28. Birleşim. 26 Ocak 1971. p.720-6 MMTD. Cilt 13. Dönem 3. Toplantı 2. 6 Nisan 1971. p.1-46 TBMMCSTD. Cilt: 63. Toplantı: 10. 29. Birleşim. 27 Ocak 1971. p.72 TBMMCSTD. Cilt: 63-1. Toplantı: 10. 37. Birleşim. 4 Şubat 1971. p.613 Cilt: 63-1. Toplantı: 10. 35. Birleşim. 2 Şubat 1971. [Crossref]
- TBMMCSTD. Cilt: 65. Toplantı: 10. 80. Birleşim. 29 Haziran 1971. p.2 Cilt: 66. Toplantı: 10. 93. Birleşim. 27 Temmuz 1971. p.182 Cilt: 66. Toplantı: 10. 95. Birleşim. 29 Temmuz 1971. p.280-90 TBMMCSTD. Cilt: 66. Toplantı: 10. 104. Birleşim. 19 Ağustos 1971. p.1654 TBMMTD. Cilt 67. Toplantı: 10. Birleşim 30. 1971. p.891-1664. [Crossref]
- Resmi Gazete Tarihi: 1 Ağustos 1964. Sayı: 11766-11779. Yayımlandığı Düstur: Tertip: 5, Cilt: 3. p.2827.
- TBMMCSTD. Cilt: 67. Toplantı: 10. 12. Birleşim. 5 Ekim 1971. p.932.
- Cumhuriyet. "1977 yılına kadar 42 sağlık koleji açılacaktır". 13 Mayıs 1971. p.5.
- Cumhuriyet. "Sağlık Şurası". 6 Temmuz 1971. p.7 Cumhuriyet. "Sağlık Bakanı: Özel hastaneler kaldırılmayacak". 2 Ağustos 1971. p.1 İlaç Fiyatları kontrolleri". 25 Kasım 1971;"İlaç Hammaddeleri". 10 Temmuz 1971. p.1-7.
- TBMMCSTD. Cilt: 66. Toplantı: 10. 93. Birleşim. 27 Temmuz 1971. p.5.
- Cumhuriyet. "11 Bakan çekilince Erim istifa etti". 4 Aralık 1971; "Ortak istifa gerekçesi açıklandı". 5 Aralık 1971; "İlaç Sorunu" 8 Ekim 1974; "SSK'nın ilaç kurma teklifi reddedildi". 23 Aralık 1971.
- Cumhuriyet. "Yeni Hükûmet". 27 Mart 1971. p.1-7.
- Milliyet. "Mete Akyol". 29 Mart 1971. p.1-11. [Crossref]
- Başkent. "Kabineden Portreler". 7 Nisan 1971. p.1.
- Milliyet. "Erkeklikten İstifa Ettim". 5 Mart 1972. p.1-9.
- Cumhuriyet. "Demokrasi". 28 Mart 1971. p.2.
- Hürriyet. "Vefat İlanı". 11 Eylül 2017. p.1.
.: İşlem Listesi