.: ARAŞTIRMA
Hilal-i Ahdar Cemiyetinin Men'i Müskirat Mücadelesi ve Bu Mücadelenin Hilal-i Ahdar Dergisindeki Yansımaları
Green Crescent's Struggle for Alcohol Ban and its Reflections on the Journal of Green Crescent
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2021;29(3):398-405
doi: 10.5336/mdethic.2021-83883
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Milli Mücadele Dönemi'nde Trabzon Milletvekili Ali Şükrü Bey'in teklifi ile alkollü içkileri yasaklayan kanun tasarısı I. Meclisin gündemine gelmiştir. 14 Eylül 1920 tarihinde onaylanan ve Men'i Müskirat Kanunu olarak bilinen bu yasanın amacı, savaş döneminin olumsuz koşulları nedeniyle artan alkollü içki tüketiminin yol açtığı sosyal sorunların azaltılmasıydı. Ancak bu kanun, Cumhuriyetin ilan edilmesinden kısa bir süre sonra devletin mali kaynak ihtiyacı nedeniyle yeniden düzenlendi ve 9 Nisan 1924 tarihinde çıkarılan Men'i Müskirat Kanunu'nun Tadiline Dair Kanun ile içki yasağı kaldırılarak içki kullanımının yüksek vergiler ile sınırlandırılmasına yönelik yeni bir adım atıldı. 22 Mart 1926 tarihinde yürürlüğe giren yeni bir yasayla ise içki yasağı tamamen kaldırıldı. Alkollü içkiler ve her türlü bağımlılıkla mücadele amacıyla Dr. Mazhar Osman öncülüğünde kurulmuş olan Hilali Ahdar Cemiyeti, içki yasaklarının en büyük destekçilerinden biri olmuştur. Bu bağlamda, alkollü içki yasağının yumuşatılmasına yönelik ilk adımın 1924 yılında atılmasından kısa bir süre sonra, Hilal-i Ahdar Cemiyeti bu durumun yanlışlığına dikkat çekmek üzere harekete geçmiş ve içki ile mücadele amacıyla yürütülecek propaganda faaliyetleri için 1925 tarihinden itibaren Hilal-i Ahdar dergisini çıkarmaya başlamıştır. Bu çalışma ile Hilal-i Ahdar dergisinin sağladığı veriler ışığında Hilal-i Ahdar Cemiyetinin içki yasağının kaldırılmasına yönelik tepkisine ve içkinin kanunen yasaklanması için verdiği mücadeleye tarihsel bir bakış sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yeşilay; Hilal-i Ahdar dergisi; içki yasağı
Milli Mücadele Dönemi'nde Trabzon Milletvekili Ali Şükrü Bey'in teklifi ile alkollü içkileri yasaklayan kanun tasarısı I. Meclisin gündemine gelmiştir. 14 Eylül 1920 tarihinde onaylanan ve Men'i Müskirat Kanunu olarak bilinen bu yasanın amacı, savaş döneminin olumsuz koşulları nedeniyle artan alkollü içki tüketiminin yol açtığı sosyal sorunların azaltılmasıydı. Ancak bu kanun, Cumhuriyetin ilan edilmesinden kısa bir süre sonra devletin mali kaynak ihtiyacı nedeniyle yeniden düzenlendi ve 9 Nisan 1924 tarihinde çıkarılan Men'i Müskirat Kanunu'nun Tadiline Dair Kanun ile içki yasağı kaldırılarak içki kullanımının yüksek vergiler ile sınırlandırılmasına yönelik yeni bir adım atıldı. 22 Mart 1926 tarihinde yürürlüğe giren yeni bir yasayla ise içki yasağı tamamen kaldırıldı. Alkollü içkiler ve her türlü bağımlılıkla mücadele amacıyla Dr. Mazhar Osman öncülüğünde kurulmuş olan Hilali Ahdar Cemiyeti, içki yasaklarının en büyük destekçilerinden biri olmuştur. Bu bağlamda, alkollü içki yasağının yumuşatılmasına yönelik ilk adımın 1924 yılında atılmasından kısa bir süre sonra, Hilal-i Ahdar Cemiyeti bu durumun yanlışlığına dikkat çekmek üzere harekete geçmiş ve içki ile mücadele amacıyla yürütülecek propaganda faaliyetleri için 1925 tarihinden itibaren Hilal-i Ahdar dergisini çıkarmaya başlamıştır. Bu çalışma ile Hilal-i Ahdar dergisinin sağladığı veriler ışığında Hilal-i Ahdar Cemiyetinin içki yasağının kaldırılmasına yönelik tepkisine ve içkinin kanunen yasaklanması için verdiği mücadeleye tarihsel bir bakış sağlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yeşilay; Hilal-i Ahdar dergisi; içki yasağı
ABSTRACT
During the War of Independence, the draft act banning alcoholic beverages came to the agenda of the First Parliament by the proposal of Deputy of Trabzon Ali Şükrü Bey for the first time. The purpose of this act, which approved on 14 September 1920 and known as the Prohibition Act of Alcoholic Beverages, was to get decrease social problems caused by adverse conditions of the war period. However, this Act was rearranged shortly after the proclamation of the Republic due to the state's need for financial resources. With the Act, which approved on 9 April 1924, a new step was taken towards limiting the use of alcoholic beverages with the high taxes by removing the prohibition of alcohol. With a new Act, which approved on 22 March 1926, the prohibition of alcohol was completely abolished. The Hilal-i Ahdar Society, founded under the leadership of Mazhar Osman to combat alcoholic beverages and all kinds of addiction, has been one of the biggest supporters of the prohibition of alcohol. In this context, shortly after the first step towards softening the prohibition of alcoholic beverages was taken in 1924, the Hilal-i Ahdar Society took action to draw attention to the wrongness of this situation and started to publish the Hilal-i Ahdar magazine as of 1925 for the propaganda activities to be carried out to struggle alcohol. With this study, in the light of the data provided by the journal Hilal-i Ahdar, a historical perspective was provided to the response of the Hilal-i Ahdar Society to the abolition of the prohibition of alcohol and its struggle for the legal prohibition of alcohol.
Keywords: Green crescent; the journal of Green Crescent; prohibition of alcoholic beverages
During the War of Independence, the draft act banning alcoholic beverages came to the agenda of the First Parliament by the proposal of Deputy of Trabzon Ali Şükrü Bey for the first time. The purpose of this act, which approved on 14 September 1920 and known as the Prohibition Act of Alcoholic Beverages, was to get decrease social problems caused by adverse conditions of the war period. However, this Act was rearranged shortly after the proclamation of the Republic due to the state's need for financial resources. With the Act, which approved on 9 April 1924, a new step was taken towards limiting the use of alcoholic beverages with the high taxes by removing the prohibition of alcohol. With a new Act, which approved on 22 March 1926, the prohibition of alcohol was completely abolished. The Hilal-i Ahdar Society, founded under the leadership of Mazhar Osman to combat alcoholic beverages and all kinds of addiction, has been one of the biggest supporters of the prohibition of alcohol. In this context, shortly after the first step towards softening the prohibition of alcoholic beverages was taken in 1924, the Hilal-i Ahdar Society took action to draw attention to the wrongness of this situation and started to publish the Hilal-i Ahdar magazine as of 1925 for the propaganda activities to be carried out to struggle alcohol. With this study, in the light of the data provided by the journal Hilal-i Ahdar, a historical perspective was provided to the response of the Hilal-i Ahdar Society to the abolition of the prohibition of alcohol and its struggle for the legal prohibition of alcohol.
Keywords: Green crescent; the journal of Green Crescent; prohibition of alcoholic beverages
REFERANSLAR:
- Öztürk Y. XIX. yüzyıl arşiv belgelerine göre Osmanlı Devleti'nde içki ve yasakları [Yüksek Lisans Tezi]. Ordu: Ordu Üniversitesi; 2007. [Erişim tarihi: 15.03.2021]. [Link]
- Doğan C. Osmanlı Men'-i Müskirat Cemiyeti ve Men'-i Müskirat Kanunu [Ottoman Alcohol Ban Society and Alcohol Ban]. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2013;6(26):161-81. [Link]
- Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi. BOA, Fon Kodu: İ.DH, Dosya No: 1127, Gömlek No: 88085. Tarih: 26\07\ 1306 (Hicri). [Link]
- İnce E. İkinci meşrutiyet döneminde müskirat satan yabancı esnafa izin verilmesi [Permission to foreign tradesmen of selling alcohol in the second constitutional period]. Tarih ve Günce. 2019;2(5):411-30. [Link]
- Özder İ. Mütareke ve işgal yıllarında Osmanlı Devleti'nde görülen sosyal çöküntü ve toplumsal yaşam [Social breakdown and social life in the Ottoman Empire During the armistice and occupation years]. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Dergisi. 2003;14:247-71. [Crossref]
- Tekir S. Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekaleti'nin kuruluşu ve erken Cumhuriyet Dönemindeki faaliyetleri (1920-1930) [The establishment of the Ministry of Health and Social Welfare and its Services During the Early Republican Period (1920-1930]. Belgi Dergisi. 2019;18(2):1301-26. [Crossref]
- Tanış C. Hilâl-i Ahdar Cemiyeti (Yeşilay) Kuruluşu Gayesi ve Yayın Organı (1920-1929). 1. Baskı. Ankara: Akademisyen Yayın evi; 2019. [Crossref]
- Dinç S. 1918-1938 yılları arasında devletlerin sosyal regülasyon uygulamaları bağlamında alkol yasağı: Türkiye-ABD [Yüksek Lisans Tezi]. Aksaray: Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2016. [Erişim tarihi: 12.03. 2021]. [Link]
- Layiha [Report]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(1):2-3. [Link]
- Karahanoğulları O. Birinci meclisin içki yasağı (Men-i Müskirat Kanunu) [Alcohol ban of first parliement]. Ankara: 2007. [Erişim tarihi: 19.02.2021]. [Link]
- Hilal-i Ahdar bir yaşında [First age of Green Crescent]. Hilal-i Ahdar. 1926;1(18):150. [Link]
- Osman M. Hilâl-i Ahdar Cemʻiyeti ve Gazetesi [Society of Green Crescent and its Journal]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(1):1. [Link]
- Celaleddin Feyyaz Bey'in layihası [The report of Celaleddin Feyyaz]. Hilâl-i Ahdar. 1925; 1(2):14. [Link]
- Gökay FK. Niçin içki düşmanıyız? [Why are we against alcohol?]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(2): 9-10. [Link]
- Yevmî gazeteler ve içki düşmanlığı [Daily newspapers and anti-alcohol movement]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(1):5-6. [Link]
- Sadık N. Anadolu'da rakı [Raki in anatolia]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(15):115-6. [Link]
- İçkisiz ziyafet [A feast without alcohol]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(2):14. [Link]
- Mebʻûslarımız ve içki düşmanlığı [The deputies and anti-alcohol movement]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(2):13-4. [Link]
- Kastamonu Meb'usu Halid. Tarihi bir takrir [A very important report]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(6): 47-8. [Link]
- Yeşilay'ın gölgesinde: Kânûnun Tefsîri ve Gazinocular [In the shadow of Green Crescent: Commentaries on Law and Casinos]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(2):11. [Link]
- Gökay FK. Rakının Alenî İstiʻmâlinin Menʻi Şâyân-ı Memnûniyet Netîceler Verdi [The Ban of Raki's Public Consumption Resulted Satisfactorily]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(4):25. [Link]
- Remzi R. İşçi sıhhati ve içki [Worker health and alcohol]. Hilâl-i Ahdar. 1925;1(6):45-6. [Link]
- İçki serbestisine dair müdde'î-i umumiliğin beyanatı [Statement of the prosecutor's office on freedom of drinking]. Hilâl-i Ahdar. 1926; 2(5):58. [Link]
- Güzel Mumyakmaz H. Yeşilay cemiyeti ve faaliyetleri: Bağımlılıkla mücadele, sağlıklı ve ahlâklı nesiller yetiştirme [Society of Green Cres cent and its services: Struggle against addictions, raising healthy and ethical generations]. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi. 2020; 55(1):368-87. [Link]
.: İşlem Listesi