.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Hemşireler İçin Yaşlı Bireylerde Beslenme Bakımını Değerlendirme Öz-Yeterlik Ölçeği'nin Türkçeye Adaptasyonu: Metodolojik Bir Çalışma
Adaptation of the Self-Efficacy Scale for Nurses to Evaluation of Nutrition Care in Elderly Individuals to Turkish: A Methodological Study
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2024;16(4):1079-88
doi: 10.5336/nurses.2024-101523
Makale Dili: TR
Tam Metin
Ücretsiz Erişim
ÖZET
Amaç: Bu çalışmada, yaşlı bireylerin beslenme bakımını değerlendirmede hemşirelerin öz-yeterliklerini ölçen bir ölçme aracının Türkçeye adaptasyonu ve geçerlik güvenirliğinin incelenmesi amaçlandı. Ölçeğin bu alandaki gereksinimi karşılayacağı düşünülmektedir. Gereç ve Yöntemler: Araştırma metodolojik desende uygulandı. Veriler İstanbul'da bir kamu üniversite hastanesinde Mayıs-Haziran 2021 tarihleri arasında toplandı. Örneklemi dâhil edilme kriterlerini karşılayan 254 hemşire oluşturdu. Ölçek 3 alt boyut ve 27 maddeden oluşmaktaydı. Ölçek 11 uzman görüşüne sunuldu ve uzman görüşleri Davis tekniği analizi ile analiz edildi. Ölçeğin geçerliliği açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri ile test edildi. Ölçeğin iç tutarlılık güvenirliği için Cronbach alfa değeri; iki yarı güvenirliğini belirlemek amacıyla Spearman Brown ve Guttman katsayıları ile değerlendirildi. Ayrıca testtekrar test yöntemi uygulandı. Bulgular: Açımlayıcı faktör analizi sonucunda, ölçeğin 3 faktörlü bir yapıya sahip olduğu ve toplam varyansın %68,66'sını açıkladığı görüldü. Madde faktör yükleri 0,61- 0,81 arasında değişmekteydi. Madde-toplam korelasyonları ise 0,58- 0,84 arasındaydı. Ölçeğin Cronbach alfa katsayısının 0,94 olduğu görüldü. Test-tekrar test yönteminde iki uygulamadan elde edilen toplam puan ortalamaları arasında yüksek düzeyde, pozitif yönde anlamlı bir ilişki saptandı (r=0,69; p=0,000). Sonuç: Hemşireler için Yaşlı Bireylerde Beslenme Bakımını Değerlendirme Öz-Yeterlik Ölçeği'nin Türkçe versiyonu geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır. Ayrıca ölçek, hemşirelerin bu konudaki öz-yeterliklerini artıracak stratejilerin belirlenmesinde, eğitimci ve yönetici hemşirelere yol gösterici olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Yaşlı birey; beslenme bakımı; öz-yeterlik; geçerlik; güvenirlik
Amaç: Bu çalışmada, yaşlı bireylerin beslenme bakımını değerlendirmede hemşirelerin öz-yeterliklerini ölçen bir ölçme aracının Türkçeye adaptasyonu ve geçerlik güvenirliğinin incelenmesi amaçlandı. Ölçeğin bu alandaki gereksinimi karşılayacağı düşünülmektedir. Gereç ve Yöntemler: Araştırma metodolojik desende uygulandı. Veriler İstanbul'da bir kamu üniversite hastanesinde Mayıs-Haziran 2021 tarihleri arasında toplandı. Örneklemi dâhil edilme kriterlerini karşılayan 254 hemşire oluşturdu. Ölçek 3 alt boyut ve 27 maddeden oluşmaktaydı. Ölçek 11 uzman görüşüne sunuldu ve uzman görüşleri Davis tekniği analizi ile analiz edildi. Ölçeğin geçerliliği açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri ile test edildi. Ölçeğin iç tutarlılık güvenirliği için Cronbach alfa değeri; iki yarı güvenirliğini belirlemek amacıyla Spearman Brown ve Guttman katsayıları ile değerlendirildi. Ayrıca testtekrar test yöntemi uygulandı. Bulgular: Açımlayıcı faktör analizi sonucunda, ölçeğin 3 faktörlü bir yapıya sahip olduğu ve toplam varyansın %68,66'sını açıkladığı görüldü. Madde faktör yükleri 0,61- 0,81 arasında değişmekteydi. Madde-toplam korelasyonları ise 0,58- 0,84 arasındaydı. Ölçeğin Cronbach alfa katsayısının 0,94 olduğu görüldü. Test-tekrar test yönteminde iki uygulamadan elde edilen toplam puan ortalamaları arasında yüksek düzeyde, pozitif yönde anlamlı bir ilişki saptandı (r=0,69; p=0,000). Sonuç: Hemşireler için Yaşlı Bireylerde Beslenme Bakımını Değerlendirme Öz-Yeterlik Ölçeği'nin Türkçe versiyonu geçerli ve güvenilir bir ölçme aracıdır. Ayrıca ölçek, hemşirelerin bu konudaki öz-yeterliklerini artıracak stratejilerin belirlenmesinde, eğitimci ve yönetici hemşirelere yol gösterici olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Yaşlı birey; beslenme bakımı; öz-yeterlik; geçerlik; güvenirlik
ABSTRACT
Objective: This study aimed to adapt to Turkish and examine the validity and reliability of a measurement tool that measures nurses' self-efficacy in evaluating the nutritional care of elderly individuals. It is thought that the scale will meet the need in this field. Material and Methods: The study was applied in a methodological design. Data were collected in a public university hospital in İstanbul between May and June 2021. The sample consisted of 254 nurses. The scale consisted of three subscale and 27 items. The scale was submitted to 11 expert opinions and expert opinions were analyzed by Davis technique analysis. The validity of the scale was tested with exploratory and confirmatory factor analyses. Cronbach's alpha value was used for the internal consistency reliability of the scale, and Spearman Brown and Guttman coefficients were used to determine the two-half reliability. Test-retest method was also applied. Results: Exploratory factor analysis revealed that the scale had a three-factor structure and explained 68.66% of the total variance. Item factor loadings were between 0.61 and 0.81; item-total correlations were between 0.58 and 0.84. Cronbach's alpha coefficient of the scale was 0.94. In the test-retest method, a highly significant positive correlation was found between the mean total scores obtained from the two applications (r=0.69; p=0.000). Conclusion: The Turkish version of the Self-Efficacy Scale for Nurses to Assess Nutritional Care in Elderly Individuals is a valid and reliable measurement tool. In addition, the scale will guide educators and nurse managers in determining strategies to increase nurses' self-efficacy in this subject.
Keywords: Older adults; nutrition care; self efficacy; validity; reliability
Objective: This study aimed to adapt to Turkish and examine the validity and reliability of a measurement tool that measures nurses' self-efficacy in evaluating the nutritional care of elderly individuals. It is thought that the scale will meet the need in this field. Material and Methods: The study was applied in a methodological design. Data were collected in a public university hospital in İstanbul between May and June 2021. The sample consisted of 254 nurses. The scale consisted of three subscale and 27 items. The scale was submitted to 11 expert opinions and expert opinions were analyzed by Davis technique analysis. The validity of the scale was tested with exploratory and confirmatory factor analyses. Cronbach's alpha value was used for the internal consistency reliability of the scale, and Spearman Brown and Guttman coefficients were used to determine the two-half reliability. Test-retest method was also applied. Results: Exploratory factor analysis revealed that the scale had a three-factor structure and explained 68.66% of the total variance. Item factor loadings were between 0.61 and 0.81; item-total correlations were between 0.58 and 0.84. Cronbach's alpha coefficient of the scale was 0.94. In the test-retest method, a highly significant positive correlation was found between the mean total scores obtained from the two applications (r=0.69; p=0.000). Conclusion: The Turkish version of the Self-Efficacy Scale for Nurses to Assess Nutritional Care in Elderly Individuals is a valid and reliable measurement tool. In addition, the scale will guide educators and nurse managers in determining strategies to increase nurses' self-efficacy in this subject.
Keywords: Older adults; nutrition care; self efficacy; validity; reliability
REFERANSLAR:
- World Health Organisation [WHO], "Designing the road to better health and well-being in Europe" at the 14th European Health Forum Gastein, 1948. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2022 [Link]
- Özgenel M, Özden F. Deneysel ölçüme dayalı beslenme eğitiminin ortaokul öğrencilerinin beslenme davranışlarına ve beslenme öz-yeterliklerine etkisinin incelenmesi [Investigation on the effectiveness of experimental measurement based nutrition training on the nutritional behavior and nutrition proficiency of secondary school students]. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2019;7(3):181-9. [Crossref]
- Dege G, Yıldırım MS. Beslenme ve Hemşirelik. 1. basım. Akademisyen Kitabevi; 2023. [Crossref]
- Kaya H. Uygulama ve değerlendirme. Aşti TA, Karadağ A, editörler. Hemşirelik Esasları, Hemşirelik Bilimi ve Sanatı. 3. baskı. İstanbul: Akademi Basın ve Yayıncılık; 2012. p.201-9.
- Karasu M, Özşaker E. Hemşirelerin cerrahi hastasının beslenmesi konusunda bilgi, tutum ve uygulamalarının incelenmesi [An examination of the knowledge, attitudes and practice of nurses regarding the nutrition of surgery patients]. Adıyaman Üni Sağlık Bilimleri Derg. 2019;5(1):1191-205. [Crossref]
- Horasan E. Beslenme. Karadağ A, Aştı T, editörler. Hemşirelik Esasları. 2. Baskı. İstanbul: Akademi; 2019. p.170-5.
- Erdinçler D. Yaşlıda beslenme. İÜ. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikler Sağlıkta ve Hastalıkta Beslenme Sempozyum Dizisi. No: 41. 2004. p.121-31.
- Çevik A, Basat O, Uçak S. Evde sağlık hizmeti alan yaşlı hastalarda beslenme durumunun değerlendirilmesi ve beslenme durumunun laboratuar parametreleri üzerine olan etkisinin irdelenmesi [Evaluation of nutritional status and its effect on biochemical parameters in elderly people admitted to home health care services]. Konuralp Tıp Dergisi. 2014;6(3):31-7. [Crossref]
- Baz S, Ardahan M. Yaşlılarda Malnütrisyon ve Hemşirelik Yaklaşımları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;5(3):147-53.
- Aksoydan E. Yaşlılık ve Beslenme. Yayın No: 726. Ankara: Sağlık Bakanlığı; 2020.
- Potter PA, Perry AG. Fundamentals of Nursing. 7th ed. Missouri: Mosby; 2009.
- Erol Ö. İnsülin kullanan diyabetlilerde hipoglisemi korkusu ve öz-etkililik [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2009. [Link]
- Yalcin N, Cihan A, Gundogdu H, Ocakci A. Nutrition knowledge level of nurses. Health Science Journal. 2013;7(1):99-108. [Link]
- Özenoğlu A, Yalnız T, Uzdil S. Sağlık eğitiminin beslenme alışkanlıkları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları üzerine etkisi [The effect of health education on nutritional status and healthy life style behavior among university students]. ACU Sağlık Bilim Dergisi. 2018;9(3):234-42. [Crossref]
- Baysal E. Hemşirelerde öz-yeterlilik inancı ve iş doyumu ilişkisi: bir üniversite hastanesinde saha çalışması [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2010. [Link]
- Bandura A. Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychol Rev. 1977;84(2):191-215. [Crossref] [PubMed]
- Yıldırım F, İlhan İÖ. Genel Özyeterlilik Ölçeği Türkçe Formunun geçerlik ve güvenilirlik çalışması [The validity and reliability of the General Self-Efficacy Scale-Turkish Form]. Türk Psikiyatri Dergisi. 2014;21(4):301-8. [Link]
- Dellafiore F, Caruso R, Arrigoni C, Magon A, Baroni I, Alotto G, et al. The development of a self-efficacy scale for nurses to assess the nutritional care of older adults: a multi-phase study. Clin Nutr. 2021;40(3):1260-7. [Crossref] [PubMed]
- Comrey AL, Lee HB. A First Course in Factor Analysis. 2nd ed. Lawrence Erlbaum Associates; 2012. [Crossref]
- Tavşancıl E. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. 3. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım; 2006.
- Yurdagül H. Ölçek Geliştirme Çalışmalarında Kapsam Geçerliliği için Kapsam Geçerlik İndekslerinin Kullanılması. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi 28-30 Eylül 2005. [Link]
- Aktürk Z, Acemoğlu H. Tıbbi araştırmalarda güvenilirlik ve geçerlik [Reliability and validity in medical research]. Dicle Tıp Dergisi. 2020;39(2):316-9. [Crossref]
- Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenirlik ve Geçerlik. 1. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2005.
- Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 23. baskı. Ankara: Pegem; 2020.
- Seçer İ. Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci. 1. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık; 2015.
- İlhan M, Çetin B. LISREL ve AMOS programları kullanılarak gerçekleştirilen yapısal eşitlik modeli (yem) analizlerine ilişkin sonuçların karşılaştırılması. Journal of Measurement and Evaluation in Education and Psychology. 2014; 5(2):26-42. [Crossref]
- Çapık C, Gözüm S, Aksayan S. Kültürlerarası ölçek uyarlama aşamaları, dil ve kültür uyarlaması: güncellenmiş rehber [Intercultural scale adaptation stages, language and culture adaptation: updated guideline]. FNJN Florence Nightingale Journal of Nursing. 2018;26(3):199-210. [Crossref]
- Bagozzi RP, Heatherton TF. A general approach to representing multifaceted personality constructs: application to state self-esteem. Structural Equation Model. 1994;1(1):35-67. [Crossref]
- Kline RB. Principles and Practice of Structural Equation Modeling. 2nd ed. New York: The Guilford Press; 2005.
- Şimşek ÖF. Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş; Temel İlkeler ve Lisrel Uygulamaları. 1. baskı. Ankara: Ekinoks Yayıncılık; 2007.
- Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli SPSS ve LİSREL Uygulamaları. 6. baskı. Ankara: Pegem Yayıncılık; 2012.
- Altunışık R, Çoşkun R, Bayraktaroğlu S, Yıldırım E. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 3. baskı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık; 2010.
- Karakoç F, Dönmez L. Ölçek geli̇şti̇rme çalışmalarında temel ilkeler [Basic principles of scale development]. Tıp Eğitimi Dünyası. 2014;13(40):39-49. [Crossref]
.: İşlem Listesi