.: ARAŞTIRMA
Hemşire Akademisyenlerin Araştırma Sürecinde Karşılaştıkları Etik Sorunlar: Tanımlayıcı Çalışma
Ethical Problems Faced by Nurse Academicians in the Research Process: Descriptive Research
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2023;31(2):106-17
doi: 10.5336/mdethic.2022-94276
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Bu araştırma, hemşire akademisyenlerin araştırma sürecinde karşılaştıkları etik sorunları belirlemek amacıyla tanımlayıcı araştırma olarak yapılmıştır. Araştırma 10 Ağustos 2020-13 Mayıs 2021 tarihleri arasında, Türkiye'deki toplam 169 yükseköğretim kurumunun hemşirelik fakültelerinde, sağlık yüksekokullarının ve sağlık bilimleri fakültelerinin hemşirelik bölümlerinde görev yapan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 583 hemşire akademisyen ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, çevrim içi olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan ''Tanıtıcı Bilgiler Soru Formu'' ve ''Araştırma Sürecinde Karşılaşılan Etik Sorunlara İlişkin Form'' aracılığı ile toplanmıştır. Araştırmada, nicel verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistikler (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerler); nitel verilerin analizinde ise ''doküman analizi'' yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmada, hemşire akademisyenlerin araştırma sürecinde en çok karşılaştıkları etik sorunlar; etik kurullarda hemşirelerin bulunmaması/sınırlı sayıda bulunması, hemşirelik çalışmalarında hemşirelerin sorumlu araştırmacı olmasına izin verilmemesi, hekimlerin sorumlu araştırmacı olmayı istemesi, araştırma konusunun kurum için tehdit olarak algılanması nedeniyle kurum izninin verilmemesi, akademik yükselmeye ilişkin kaygılar nedeniyle araştırmaların özensiz hazırlanması, kolay ve ulaşılabilir olması nedeniyle stajyer veya öğrenciler üzerinde araştırma yapılması ve araştırmada yazar sıralamasının verilen emeğe göre yapılmaması olarak saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda; etik kurul ve etik komisyonlarda hemşirelerin yer alması, hekimlerin katkıda bulunmayacakları çalışmalara araştırmacı olarak katılmamaları, stajyer öğrenciler ile ilgili yapılan çalışmalara daha çok özen gösterilmesi ve araştırmaların etik açıdan doğru bir şekilde yürütülmesi için araştırmacılara, kurumlara yönelik araştırma ve yayın etiği eğitiminin verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; araştırma; etik sorun
Bu araştırma, hemşire akademisyenlerin araştırma sürecinde karşılaştıkları etik sorunları belirlemek amacıyla tanımlayıcı araştırma olarak yapılmıştır. Araştırma 10 Ağustos 2020-13 Mayıs 2021 tarihleri arasında, Türkiye'deki toplam 169 yükseköğretim kurumunun hemşirelik fakültelerinde, sağlık yüksekokullarının ve sağlık bilimleri fakültelerinin hemşirelik bölümlerinde görev yapan ve araştırmaya katılmayı kabul eden 583 hemşire akademisyen ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma verileri, çevrim içi olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan ''Tanıtıcı Bilgiler Soru Formu'' ve ''Araştırma Sürecinde Karşılaşılan Etik Sorunlara İlişkin Form'' aracılığı ile toplanmıştır. Araştırmada, nicel verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistikler (sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum değerler); nitel verilerin analizinde ise ''doküman analizi'' yöntemi kullanılmıştır. Bu çalışmada, hemşire akademisyenlerin araştırma sürecinde en çok karşılaştıkları etik sorunlar; etik kurullarda hemşirelerin bulunmaması/sınırlı sayıda bulunması, hemşirelik çalışmalarında hemşirelerin sorumlu araştırmacı olmasına izin verilmemesi, hekimlerin sorumlu araştırmacı olmayı istemesi, araştırma konusunun kurum için tehdit olarak algılanması nedeniyle kurum izninin verilmemesi, akademik yükselmeye ilişkin kaygılar nedeniyle araştırmaların özensiz hazırlanması, kolay ve ulaşılabilir olması nedeniyle stajyer veya öğrenciler üzerinde araştırma yapılması ve araştırmada yazar sıralamasının verilen emeğe göre yapılmaması olarak saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda; etik kurul ve etik komisyonlarda hemşirelerin yer alması, hekimlerin katkıda bulunmayacakları çalışmalara araştırmacı olarak katılmamaları, stajyer öğrenciler ile ilgili yapılan çalışmalara daha çok özen gösterilmesi ve araştırmaların etik açıdan doğru bir şekilde yürütülmesi için araştırmacılara, kurumlara yönelik araştırma ve yayın etiği eğitiminin verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemşirelik; araştırma; etik sorun
ABSTRACT
This research was conducted as descriptive quantitative research to determine the ethical problems that nurse faculties encountered during the research process. The research was carried out between August 10, 2020 and May 13, 2021 with 583 nurse academicians working in nursing faculties of 169 higher education institutions in Türkiye, nursing departments of health schools and health sciences faculties and who agreed to participate in the research. The research data were collected through the ''Introductory Information Questionnaire'' and the ''Form Regarding Ethical Problems Encountered During the Research Process'' prepared online. In the research, in the evaluation of quantitative data; descriptive statistics (number, percentage, mean, standard deviation, minimum and maximum values); in the analysis of qualitative data, the ''document analysis'' method was used. In this study, the ethical problems that nurse faculties encountered most during the research process; The absence/limited number of nurses in the ethics committees, the fact that nurses are not allowed to be principal researchers in nursing studies, physicians want to be chief researchers, institution permission is not given because the research subject is perceived as a threat to the institution, researches are prepared sloppy due to concerns about academic promotion, and they are easy and accessible. It has been determined that research is done on interns or students and the author is not ranked according to the effort given in the research. In line with these results, it is recommended that research and publication ethics training be given to researchers and institutions to include nurses in ethics committees and ethics commissions, not to participate as researchers in studies that physicians will not contribute to, to pay attention to the studies on intern students, and to conduct research in an ethically correct manner.
Keywords: Nursing; research; ethical problem
This research was conducted as descriptive quantitative research to determine the ethical problems that nurse faculties encountered during the research process. The research was carried out between August 10, 2020 and May 13, 2021 with 583 nurse academicians working in nursing faculties of 169 higher education institutions in Türkiye, nursing departments of health schools and health sciences faculties and who agreed to participate in the research. The research data were collected through the ''Introductory Information Questionnaire'' and the ''Form Regarding Ethical Problems Encountered During the Research Process'' prepared online. In the research, in the evaluation of quantitative data; descriptive statistics (number, percentage, mean, standard deviation, minimum and maximum values); in the analysis of qualitative data, the ''document analysis'' method was used. In this study, the ethical problems that nurse faculties encountered most during the research process; The absence/limited number of nurses in the ethics committees, the fact that nurses are not allowed to be principal researchers in nursing studies, physicians want to be chief researchers, institution permission is not given because the research subject is perceived as a threat to the institution, researches are prepared sloppy due to concerns about academic promotion, and they are easy and accessible. It has been determined that research is done on interns or students and the author is not ranked according to the effort given in the research. In line with these results, it is recommended that research and publication ethics training be given to researchers and institutions to include nurses in ethics committees and ethics commissions, not to participate as researchers in studies that physicians will not contribute to, to pay attention to the studies on intern students, and to conduct research in an ethically correct manner.
Keywords: Nursing; research; ethical problem
REFERANSLAR:
- Akın E, Kırşan Büyüktarakçı M. Araştırma ve yayın etiği. Yalım Y, Göçmen Baykara Z, editörler. Hemşirelik ve Etik. 1. Baskı. Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri; 2022. p.97-116.
- Black B. Professional Nursing: Concepts & Challenges. 8th ed. St. Louis, Missouri: Elsevier; 2017.
- Göçmen Baykara Z, Eyüboğlu G. Mesleki özerklik ve hemşirelik. Yalım Y, Göçmen Baykara Z, editörler. Hemşirelik ve Etik. 1. Baskı. Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri; 2022. p.87-96.
- Pursio K, Kankkunen P, Sanner-Stiehr E, Kvist T. Professional autonomy in nursing: An integrative review. J Nurs Manag. 2021;29(6):1565-77. [Crossref] [PubMed]
- Ulaş Karaahmetoğlu G. Bilimsel araştırma yapma: hemşirelik öğrencilerinin kaygı ve tutumları [Anxiety And Attitudes Of Nursing Students To Do Scientific Research]. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2021;8(2):10-9. [Link]
- Arıburnu Ö, Gül Ş, Dinç L. Nurses' perspectives and experiences regarding organ transplantation in Turkey: a qualitative study. J Relig Health. 2022;61(3):1936-50. [Crossref] [PubMed]
- Demir Karabulut S. Mesleki değerler ve etik. Yalım Y, Göçmen Baykara Z, editörler. Hemşirelik ve Etik. 1. Baskı. Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri; 2022. p.75-86.
- Orak OS, Emirza E, Gülırmak K. Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin kanıta dayalı hemşireliğe yönelik tutumlarının meslek ve bilimsel etkinlik deneyimleri açısından incelenmesi [Investigation of the attitudes of nursing working at a university hospital towards evidencebased nursing in terms of their professional and scientific activity experiences]. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi. 2022;2(1):25-38. [Link]
- Fridlund B, Jönsson AC, Andersson E, Bala SV, Dahlman GB, Forsberg A, et al. Essential of nursing care in randomized controlled trials of nurse-led interventions in somatic care: A systematic review. Open J. Nurs. 2014;4(3):181-97. [Crossref]
- İzgü N, Metin ZG. Hemşire akademisyenlerin perspektifinden randomize kontrollü araştırmalara ilişkin deneyimler: nitel bir çalışma [Experiences about randomized controlled trials from the perspective of nurse academicians: a qualitative study]. Journal of Education and Research in Nursing. 2020;17(3):222-30. [Link]
- Dünya Tabipleri Birliği Helsinki Bildirgesi. 2013. [Erişim tarihi: 29 Nisan 2022]. Erişim linki: [Link]
- Silva AR, Padilha MI, Petry S, Silva E Silva V, Woo K, Galica J, et al. Reviews of literature in nursing research: methodological considerations and defining characteristics. ANS Adv Nurs Sci. 2022;45(3):197-208. [Crossref] [PubMed]
- Yüksek Öğretim Kurumu [İnternet]. [Erişim tarihi: 2 Şubat 2022]. Erişim linki: [Link]
- Yüksek Öğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi [İnternet]. [Erişim tarihi: 2 Şubat 2022]. Erişim linki: [Link]
- World Medical Association. World Medical Association Declaration of Helsinki: ethical principles for medical research involving human subjects. JAMA. 2013;310(20):2191-4. [Crossref] [PubMed]
- Tortumluoğlu G, Özyazıcıoğlu N. Akademisyenlerin araştırma yaparken ve yayınlatırken karşılaştıkları güçlükler ve bunun üzerinde doktora eğitiminin etkisi [The Difficulties Academics Face While Doing And Publishing Research And The Effect Of Doctoral Education On It]. Int. J. Human Sci. 2004;1(1):1-11. [Link]
- Fouka G, Mantzorou M. What are the major ethical issues in conducting research? Is there a conflict between the research ethics and the nature of nursing? Health Sci. J. 2011;5(1):3-14. [Link]
- Davis LL. Instrument review: Getting the most from a panel of experts. App Nurs Res. 1992;5(4):194-7. [Crossref]
- T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü [İnternet]. © 2022 T.C. Sağlık Bakanlığı [Erişim tarihi: 2 Mart 2022]. Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2020 Haber Bülteni. Erişim linki: [Link]
- Tübitak Ulakbim [İnternet]. © 2022 Cahit Arf Bilgi Merkezi [Erişim tarihi: 27 Mart 2022]. Bibliyometrik. Erişim linki: [Link]
- Resmî Gazete (13.4.2013; Sayı: 28617) Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik; 2013. [Erişim tarihi: 02 Mart 2022]. Erişim linki: [Link]
- Druml C, Wolzt M, Pleiner J, Singer EA. Research ethics committees in Europe: trials and tribulations. Intensive Care Med. 2009;35(9):1636-40. [Crossref] [PubMed]
- Mosconi P, Lionello L, Spazio LD, Alberghini L. Are the voices of women and men equally represented in ethics committees? An Italian Survey. J Clinic Res Bioeth. 2012;3(1):1-4. [Link]
- Bampi LNS, Grande LF. Potentialities and limits of the clinical ethics committee and nurse participation: reflections. Texto Contexto Enferm. 2020;29:e20180305. [Crossref]
- İlaç ve Biyolojik Ürünlerin Klinik Araştırmaları Hakkında Yönetmelik [İnternet]. [Erişim tarihi: 27 Mart 2022]. Erişim linki: [Link]
- Yıldırım G. Girişimsel olmayan klinik araştırmalar etik kuruluna yapılan çalışma başvurularının değerlendirilmesi [Evaluation of letters of applications given to the non-interventional clinical research ethics committee]. Türkiye Biyoetik Dergisi. 2016;3(4):216-23. [Link]
- Resmî Gazete (8.3.2010; Sayı: 27515) sayılı Hemşirelik Yönetmeliği; 2010. [Erişim tarihi: 27 Mart 2022]. Erişim linki: [Link]
- Gürel TY, Barutçu CD, Mert H. Hemşirelik doktora öğrencilerinin araştırma etiği hakkındaki görüşlerinin incelenmesi [Examination of nursing doctor of philosophy students' opinions about research ethics]. DEUHFED. 2019;12(4):234-42. [Link]
- UNESCO Türkiye Millî Komisyonu [İnternet]. unesco.org.tr © 2022 [Erişim tarihi: 27 Mart 2022]. Komite raporları. Erişim linki: [Link]
- Akpınar A. Biyotıp araştırmalarında katılımcı olarak örselenebilir gruplar ve bu gruplarla çalışmanın koşulları [Vulnerable groups as participants in biomedical researches and specific protections for these groups]. Turkiye Klinikleri J Med Ethics Law Hist-Special Topics. 2018;4(1):41-9. [Link]
.: İşlem Listesi