.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Hemodiyaliz Hastalarının Arteriyovenöz Fistül Bakımına Yönelik Öz Bakım Davranışlarının İncelenmesi: Kesitsel Bir Çalışma
Determination of Hemodialysis Patients' Self-Care Behaviors of Fistula Care: A Cross-Sectional Study
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2022;14(2):542-9
doi: 10.5336/nurses.2021-84327
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Arteriyovenöz fistülün (AVF) açıklığının sağlanması, hemodiyaliz (HD) işleminin devam ettirilebilmesi için önemlidir. Bu çalışma ile amacımız, HD tedavisi uygulanan hastalarda AVF'ye yönelik öz bakım davranışlarının incelenmesidir. Gereç ve Yöntemler: Prospektif, tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu çalışma, Şubat-Mart 2019 tarihleri arasında İstanbul'da özel bir diyaliz merkezinde yürütüldü. Veriler; Katılımcıların Tanıtıcı Özelliklerine İlişkin Veri Toplama Formu ve Hemodiyaliz Hastalarında Arteriyovenöz Fistüle İlişkin Öz Bakım Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği ile toplandı. Verilerin karşılaştırmasında, Mann-Whitney U testi ve KruskalWallis testi kullanıldı. Bulgular: Araştırma, 74 hasta ile tamamlandı. Hastaların %43,2'si 48 aydan uzun süredir HD tedavisi almakta olup, %29,7'sine 2 ve üzerinde fistül açıldı. Katılımcıların fistüle ilişkin öz bakım davranışları, ölçeğin geneli için %90,62; belirti ve bulgu yönetimi alt boyutu için %100; komplikasyonların önlenmesi alt boyutu için %90'dır. Katılımcıların %47,3'ü fistül bakımı ile ilgili bilgi aldıklarını, eğitim alan hastaların %51,4'ü hemşireden eğitim aldığını, %60'ı fistül yerleştirildikten sonra ve %66,7'si fistül açıldıktan bir gün sonra eğitim verildiğini belirtti. Hasta ailelerinin %16,2'sine fistül bakımıyla ilgili eğitim verildiği ve bunların %50'sine eğitimin doktor tarafından verildiği saptandı. Ailelerin %58,3'üne ise fistül yerleştirildikten sonra eğitim verildiği saptandı. Sonuç: Katılımcıların, AVF'ye ilişkin öz bakım davranışlarının yüksek olduğu saptandı. AVF'ye ilişkin öz bakım davranışlarının iyileştirilmesi için sürekli eğitimlerin verilmesi önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz; öz bakım; bilgi; eğitim
Amaç: Arteriyovenöz fistülün (AVF) açıklığının sağlanması, hemodiyaliz (HD) işleminin devam ettirilebilmesi için önemlidir. Bu çalışma ile amacımız, HD tedavisi uygulanan hastalarda AVF'ye yönelik öz bakım davranışlarının incelenmesidir. Gereç ve Yöntemler: Prospektif, tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu çalışma, Şubat-Mart 2019 tarihleri arasında İstanbul'da özel bir diyaliz merkezinde yürütüldü. Veriler; Katılımcıların Tanıtıcı Özelliklerine İlişkin Veri Toplama Formu ve Hemodiyaliz Hastalarında Arteriyovenöz Fistüle İlişkin Öz Bakım Davranışlarını Değerlendirme Ölçeği ile toplandı. Verilerin karşılaştırmasında, Mann-Whitney U testi ve KruskalWallis testi kullanıldı. Bulgular: Araştırma, 74 hasta ile tamamlandı. Hastaların %43,2'si 48 aydan uzun süredir HD tedavisi almakta olup, %29,7'sine 2 ve üzerinde fistül açıldı. Katılımcıların fistüle ilişkin öz bakım davranışları, ölçeğin geneli için %90,62; belirti ve bulgu yönetimi alt boyutu için %100; komplikasyonların önlenmesi alt boyutu için %90'dır. Katılımcıların %47,3'ü fistül bakımı ile ilgili bilgi aldıklarını, eğitim alan hastaların %51,4'ü hemşireden eğitim aldığını, %60'ı fistül yerleştirildikten sonra ve %66,7'si fistül açıldıktan bir gün sonra eğitim verildiğini belirtti. Hasta ailelerinin %16,2'sine fistül bakımıyla ilgili eğitim verildiği ve bunların %50'sine eğitimin doktor tarafından verildiği saptandı. Ailelerin %58,3'üne ise fistül yerleştirildikten sonra eğitim verildiği saptandı. Sonuç: Katılımcıların, AVF'ye ilişkin öz bakım davranışlarının yüksek olduğu saptandı. AVF'ye ilişkin öz bakım davranışlarının iyileştirilmesi için sürekli eğitimlerin verilmesi önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz; öz bakım; bilgi; eğitim
ABSTRACT
Objective: Hemodialysis (HD) requires maintenance of arteriovenous fistula (AVF) patency. The aim of this study was to determine HD patients' self-care behaviors of fistula care. Material and Methods: This was a prospective, descriptive and cross-sectional study conducted between February and March 2019 in a private dialysis center in İstanbul. Data were collected using a Data Collection Form on Participants' Demographic Characteristics and Scale for Assessment of Hemodialysis Patients' Self-Care Behavior Regarding Arteriovenous Fistula. The Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis test were used for comparisons. Results: The study sample consisted of 74 patients. 43.2% had been receiving HD treatment for more than 48 months and 29.7% had 2 or more fistula tracts. The proportion of patients who performed self-care behaviors with the fistula was 90.62%, management of signs and symptoms subscale 100%, and prevention of complications 90%. 47.3% stated that they had received training on fistula care, of whom 51.4% stated that they had received it from nurses (60% after surgery and 66.7% one day after surgery). It was determined that 16.2% of the patient families were given training on fistula care and 50% of them were trained by the doctor. 58.3% of families were trained after fistula surgery. Conclusion: The patients' self-care behaviors related to fistula was high. The implementation of patient education programs is important to increase self-care behaviors with AVF.
Keywords: Hemodialysis; self care; knowledge; education
Objective: Hemodialysis (HD) requires maintenance of arteriovenous fistula (AVF) patency. The aim of this study was to determine HD patients' self-care behaviors of fistula care. Material and Methods: This was a prospective, descriptive and cross-sectional study conducted between February and March 2019 in a private dialysis center in İstanbul. Data were collected using a Data Collection Form on Participants' Demographic Characteristics and Scale for Assessment of Hemodialysis Patients' Self-Care Behavior Regarding Arteriovenous Fistula. The Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis test were used for comparisons. Results: The study sample consisted of 74 patients. 43.2% had been receiving HD treatment for more than 48 months and 29.7% had 2 or more fistula tracts. The proportion of patients who performed self-care behaviors with the fistula was 90.62%, management of signs and symptoms subscale 100%, and prevention of complications 90%. 47.3% stated that they had received training on fistula care, of whom 51.4% stated that they had received it from nurses (60% after surgery and 66.7% one day after surgery). It was determined that 16.2% of the patient families were given training on fistula care and 50% of them were trained by the doctor. 58.3% of families were trained after fistula surgery. Conclusion: The patients' self-care behaviors related to fistula was high. The implementation of patient education programs is important to increase self-care behaviors with AVF.
Keywords: Hemodialysis; self care; knowledge; education
REFERANSLAR:
- National Kidney Foundation. 2006 Updates Clinical Practice Guidelines and Recommendations. 2006. Erişim tarihi: 1 Mart 2020. Erişim linki: [Link]
- Lira MN, Sousa CN, Wanderley MCM, Pessoa NRC, Lemos KCR, Manzini CSS, et al. Scale of assessment of self-care behaviors with arteriovenous fistula in hemodialysis: a psychometric study in Brazil. Clin Nurs Res. 2021;30(6):875-82. [Crossref] [PubMed]
- Ozen N, Tosun N, Cinar FI, Bagcivan G, Yilmaz MI, Askin D, et al. Investigation of the knowledge and attitudes of patients who are undergoing hemodialysis treatment regarding their arteriovenous fistula. J Vasc Access. 2017;18(1):64-8. [Crossref] [PubMed]
- Sousa CN, Ligeiro I, Teles P, Paixão L, Dias VF, Cristovão AF. Self-care in preserving the vascular network: old problem, new challenge for the medical staff. Ther Apher Dial. 2018;22(4):332-6. [Crossref] [PubMed]
- Lok CE, Huber TS, Lee T, Shenoy S, Yevzlin AS, Abreo K, et al; National Kidney Foundation. KDOQI Clinical Practice Guideline for Vascular Access: 2019 Update. Am J Kidney Dis. 2020;75(4 Suppl 2):S1-S164. Erratum in: Am J Kidney Dis. 2021;77(4):551. [Crossref] [PubMed]
- Orem DE, Taylor SG, Renpenning KM. Nursing Concepts of Practice. 6th ed. St. Louis: Mosby; 2001. [Link]
- Sousa CN, Apóstolo JL, Figueiredo MH, Dias VF, Teles P, Martins MM. Construction and validation of a scale of assessment of self-care behaviors with arteriovenous fistula in hemodialysis. Hemodial Int. 2015;19(2):306-13. [Crossref] [PubMed]
- Sousa CN, Apóstolo JL, Figueiredo MH, Martins MM, Dias VF. Interventions to promote self-care of people with arteriovenous fistula. J Clin Nurs. 2014;23(13-14):1796-802. [Crossref] [PubMed]
- Sousa CN, Marujo P, Teles P, Lira MN, Novais ME. Self-care on hemodialysis: behaviors with the arteriovenous fistula. Ther Apher Dial. 2017;21(2):195-9. [Crossref] [PubMed]
- Tordoir J, Canaud B, Haage P, Konner K, Basci A, Fouque D, et al. EBPG on vascular access. Nephrol Dial Transplant. 2007;22 Suppl 2:ii88-117. [Crossref] [PubMed]
- Vascular Access 2006 Work Group. Clinical practice guidelines for vascular access. Am J Kidney Dis. 2006;48 Suppl 1:S176-247. [Crossref] [PubMed]
- Schmidli J, Widmer MK, Basile C, de Donato G, Gallieni M, Gibbons CP, et al. Editor's Choice - Vascular Access: 2018 Clinical Practice Guidelines of the European Society for Vascular Surgery (ESVS). Eur J Vasc Endovasc Surg. 2018;55(6):757-818. [Crossref] [PubMed]
- Kukita K, Ohira S, Amano I, Naito H, Azuma N, Ikeda K, et al; Vascular Access Construction and Repair for Chronic Hemodialysis Guideline Working Group, Japanese Society for Dialysis Therapy. 2011 update Japanese Society for Dialysis Therapy Guidelines of vascular access construction and repair for chronic hemodialysis. Ther Apher Dial. 2015;19 Suppl 1:1-39. [Crossref] [PubMed]
- Sousa CN, Marujo P, Teles P, Lira MN, Dias VFF, Novais MELM. Self-care behavior profiles with arteriovenous fistula in hemodialysis patients. Clin Nurs Res. 2020;29(6):363-7. [Crossref] [PubMed]
- Yang MM, Zhao HH, Ding XQ, Zhu GH, Yang ZH, Ding L, et al. Self-care behavior of hemodialysis patients with arteriovenous fistula in China: a multicenter, cross-sectional study. Ther Apher Dial. 2019;23(2):167-72. [Crossref] [PubMed]
- Atik D, Güngör S. Determination of adaptation levels and applications for fistulas care and protection to disease of patients with arteriovenous fistula. Journal of Health Sciences. 2020;10(1):58-66. [Crossref]
- Güven ŞD, Turaç N. Hemodiyaliz hastalarının fistül bakımı bilgi düzeyleri [Fistula care knowledge levels in hemodialysis patients]. Bozok Med J. 2015;5(4):7-11. [Link]
- Tüzün Özdemir S, Akyol A. Hemodiyaliz hastalarına arteriyovenöz fistüle ilişkin verilen eğitim özbakım davranışlarını etkiler mi? [Training of hemodialysis patients with arteriovenous fistulas affect self-care behaviors of patients?] Nefroloji Hemşireliği Dergisi. 2019;14(2):45-56. [Link]
- İkiz SN, Usta YY, Sousa CN, Teles P, Dias VFF, Magalhães ALP, et al. Validation of the scale of assessment of self-care behaviours for arteriovenous fistula in patients ongoing haemodialysis in Turkey. J Ren Care. 2020. [Crossref] [PubMed]
- Costa Pessoa NR, de Souza Soares Lima LH, Dos Santos GA, de Queiroz Frazão CMF, Sousa CN, Ramos VP. Self-care actions for the maintenance of the arteriovenous fistula: An integrative review. Int J Nurs Sci. 2020;7(3):369-77. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Pessoa NRC, Linhares FMP. Hemodialysis patients with arteriovenous fistula: knowledge, attitude and practice. Esc Anna Nery. 2015;19(1):73-9. [Crossref]
- Aktaş B. Hemodiyaliz tedavisi gören hastaların fistül bakımı ve korunması ile ilgili bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: Haliç Üniversitesi; 2008. Erişim Tarihi: 1 Şubat 2020. Erişim Linki: [Link]
.: İşlem Listesi