Manevi bakım uygulamaları günümüzde hasta çocuğun ve ailelerin memnuniyetlerini, tedaviye uyumlarını ve yaşam kalitelerini artırmak için hemşirelik bakımının önemli bir parçası olarak kabul görmektedir. İnsanlarla birebir etkileşim içindeki hemşirelik mesleği, bireyi oluşturan tüm boyutlarını koruması ve sürdürmesinde kişiye yardımcı olmalıdır. Hemşireler, etiğin en önemli maddelerinden olan özerkliğe saygı doğrultusunda bakım verdiği bireylere saygı duymalıdır. Bakım aşamasında çocukların ve ailelerinin kendi kararlarını vermede kişisel hakları olduğunu kabul etmelidir. Manevi bakım multidisipliner bir ekip anlayışı ile etkin iletişim becerilerinin kullanılmasını, hasta bir çocuğun kaygılarını, endişelerini ve isteklerini anlamayı, çocuğun ve ailenin gereksinim duyduğu ihtiyaçlarına destek olmayı gerektirir. Bunu yaparken de çocuğun ve ailenin gereksinimlerinin farklı olabileceği gerçeği unutulmamalıdır. Çocuğun hastalık ve hastanede yatış sürecine vereceği tepkide çocuğun içinde bulunduğu gelişim dönemi, hastalığın türü, semptomların şiddeti ve prognozu önemli rol oynayabilir. Çocuk hastalar veya aileleri kendilerine neler olduğunu anlamaya çalıştıkları dönemde manevi stres yaşayabilirler. Çocuk hastalar manevi stres yaşarken genellikle yalnızlıktan, dışlanmaktan, yanlış anlaşılmaktan, ağrı ile yüzleşmekten ve belirsizlik duygusundan dolayı korku yaşarlar. Hemşireler için bir çocuğun manevi gereksinimlerini belirleyip cevap vermek zor görünebilir. Çocukların yaş dönemlerine ve gelişimlerine göre bakım vermek manevi stresi önlemede önemlidir. Bu çalışmada, hastanede yatan çocukların ve ailelerin manevi bakım gereksinimleri, literatür bilgileri ışığında kapsamlı şekilde ele alınmıştır.
Anahtar Kelimeler: Aile; çocuk; maneviyat; hemşirelik; hastane
Spiritual care practices are now accepted as an important part of nursing care to increase the satisfaction, treatment compliance and quality of life of sick children and their families. The nursing profession, which interacts one-on-one with people, should help the person protect and maintain all the dimensions that make up the individual. Nurses should respect the individuals they care for in line with respect for autonomy, which is one of the most important articles of ethics. In the caring phase must recognize that children and their families have the personal right to make their own decisions. Spiritual care requires the use of effective communication skills with a multidisciplinary team approach, understanding the concerns, anxieties and wishes of a sick child, and supporting the needs of the child and the family. While doing this, it should not be forgotten that the needs of the child and the family may be different. The child's developmental stage, type of disease, severity of symptoms and prognosis may play an important role in the child's response to the disease and hospitalization process. Pediatric patients or their families may experience emotional stress as they try to understand what is happening to them. While pediatric patients experience spiritual stress, they often experience fear of loneliness, exclusion, misunderstanding, facing pain, and a sense of uncertainty. It may seem difficult for nurses to identify and respond to a child's spiritual needs. Giving care to children according to their age and development is important in preventing spiritual stress. In this study, the spiritual care needs of hospitalized children and their families have been comprehensively discussed in the light of literature.
Keywords: Family; child; spirituality; nursing; hospital
- Büssing A, Waßermann U, Christian Hvidt N, Längler A, Thiel M. Spiritual needs of mothers with sick new born or premature infants-A cross sectional survey among German mothers. Women Birth. 2018;31(2):e89-e98. [Crossref] [PubMed]
- Ferrell B, Wittenberg E, Battista V, Walker G. Exploring the spiritual needs of families with seriously ill children. Int J Palliat Nurs. 2016;22(8):388-94. [Crossref] [PubMed]
- Çavuşoğlu H. Çocuk Sağlığı Hemşireliği. 14. Baskı. Ankara: Sistem Ofset Basımevi Ltş; 2022.
- Mack JW, Wolfe J. Early integration of pediatric palliative care: for some children, palliative care starts at diagnosis. Curr Opin Pediatr. 2006;18(1):10-4. [Crossref] [PubMed]
- Jackson AC, Frydenberg E, Liang RP, Higgins RO, Murphy BM. Familial impact and coping with child heart disease: a systematic review. Pediatr Cardiol. 2015;36(4):695-712. [Crossref] [PubMed]
- Azarsa T, Davoodi A, Khorami Markani A, Gahramanian A, Vargaeei A. Spiritual wellbeing, attitude toward spiritual care and its relationship with spiritual care competence among critical care nurses. J Caring Sci. 2015;4(4):309-20. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kurt Sezer H, Geçkil E. Pediatri hemşirelerinin duygu gereksinimleri ile maneviyat ve manevi bakim hakkindaki görüşlerinin incelenmesi [Examination of pediatric nurses' emotional needs and their views on spirituality and spiritual care]. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2020;7(2):167-74. [Crossref]
- Meert KL, Templin TN, Michelson KN, Morrison WE, Hackbarth R, Custer JR, et al. The Bereaved Parent Needs Assessment: a new instrument to assess the needs of parents whose children died in the pediatric intensive care unit*. Crit Care Med. 2012;40(11):3050-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Elkins M, Cavendish R. Developing a plan for pediatric spiritual care. Holist Nurs Pract. 2004;18(4):179-84; quiz 185-6. [Crossref] [PubMed]
- World Health Organization [Internet]. ©2024 WHO [Cited: March 19, 2024]. Palliative care. Available from: [Link]
- ICN. The ICN code of ethics for nurses. 2021. [Cited: March 2024] [Link]
- Damsma Bakker AA, van Leeuwen RRR, Roodbol PFP. The spirituality of children with chronic conditions: a qualitative meta-synthesis. J Pediatr Nurs. 2018;43:e106-e13. [Crossref] [PubMed]
- Norris S, Minkowitz S, Scharbach K. Pediatric palliative care. Prim Care. 2019;46(3):461-73. [Crossref] [PubMed]
- Özdoğan Ö. Kanser hastası ve ailesine manevi bakım. Çay Şenler F, editör. Onkolojide Palyatif Bakım. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.52-8. [Link]
- Fitch MI, Bartlett R. Patient perspectives about spirituality and spiritual care. Asia Pac J Oncol Nurs. 2019;6(2):111-21. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Hockenberry M, Rodgers C, Wilson D. Wong's Essentials of Pediatric Nursing. 10th ed. St. Louis, Missouri: Mosby; 2017.
- Meert KL, Thurston CS, Briller SH. The spiritual needs of parents at the time of their child's death in the pediatric intensive care unit and during bereavement: a qualitative study. Pediatr Crit Care Med. 2005;6(4):420-7. [Crossref] [PubMed]
- Davies B, Brenner P, Orloff S, Sumner L, Worden W. Addressing spirituality in pediatric hospice and palliative care. J Palliat Care. 2002;18(1):59-67. [Crossref] [PubMed]
- Thrane SE, Maurer SH, Cohen SM, May C, Sereika SM. Pediatric palliative care: a five-year retrospective chart review study. J Palliat Med. 2017;20(10):1104-11. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- McSherry W, Smith J. How do children express their spiritual needs? Paediatr Nurs. 2007;19(3):17-20. [Crossref] [PubMed]
- Naimi E, Babuei A, Moslemirad M, Rezaei K, Eilami O. The effect of spirituality intervention on the anxiety parents of hospitalized newborns in a neonatal department. J Relig Health. 2021;60(1):354-61. [Crossref] [PubMed]
- O'Neill LP, Murray LE. Anxiety and depression symptomatology in adult siblings of individuals with different developmental disability diagnoses. Res Dev Disabil. 2016;51-52:116-25. [Crossref] [PubMed]
- Doupnik SK, Hill D, Palakshappa D, Worsley D, Bae H, Shaik A, et al. Parent coping support interventions during acute pediatric hospitalizations: a meta-analysis. Pediatrics. 2017;140(3):e20164171. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Dossey BM, Lynn K. Holistic Nursing a Handbook for Practice. 6th ed. USA: Jones and Bartlett Learning; 2013.
- Christman SK, Mueller JR. Understanding spiritual care: the faith-hope-love model of spiritual wellness. J Christ Nurs. 2017;34(1):E1-E7. [Crossref] [PubMed]
- Arutyunyan T, Odetola F, Swieringa R, Niedner M. Religion and spiritual care in pediatric intensive care unit: parental attitudes regarding physician spiritual and religious inquiry. Am J Hosp Palliat Care. 2018;35(1):28-33. [Crossref] [PubMed]
- Lim A, Kim S. Nurses' ethical decision-making during end of life care in South Korea: a cross-sectional descriptive survey. BMC Med Ethics. 2021;22(1):94. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Ferrell B, Wittenberg E, Battista V, Walker G. Nurses' experiences of spiritual communication with seriously iii children. J Palliat Med. 2016;19(11):1166-70. [Crossref] [PubMed]
- Strang S, Strang P, Ternestedt BM. Spiritual needs as defined by Swedish nursing staff. J Clin Nurs. 2002;11(1):48-57. [Crossref] [PubMed]
- Meehan TC. Spirituality and spiritual care from a Careful Nursing perspective. J Nurs Manag. 2012;20(8):990-1001. [PubMed]
- Gönenç İM, Akkuzu G, Altın RD, Möroy P. Hemşirelerin ve ebelerin manevi bakima ilişkin görüşleri [Views of nurses and midwives on spiritual care]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;5(3):34-8. [Link]
- Snaman J, McCarthy S, Wiener L, Wolfe J. Pediatric palliative care in oncology. J Clin Oncol. 2020;38(9):954-62. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Desai PP, Ng JB, Bryant SG. Care of children and families in the CICU: A focus on their developmental, psychosocial, and spiritual needs. Crit Care Nurs Q. 2002;25(3):88-97. [Crossref] [PubMed]
- Kelly JA, May CS, Maurer SH. Assessment of the spiritual needs of primary caregivers of children with life-limiting illnesses is valuable yet inconsistently performed in the hospital. J Palliat Med. 2016;19(7):763-6. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Wisesrith W, Sukcharoen P, Sripinkaew K. Spiritual care needs of terminal ill cancer patients. Asian Pac J Cancer Prev. 2021;22(12):3773-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Denis J, Dahmani A, Touati A, Alin L, Bienvenu E, Lucchini S. L'enfant et son parent hospitalisé en réanimation [The child and parent hospitalised in intensive care]. Rev Infirm. 2018;67(245):29-30. French. [Crossref] [PubMed]
- Batstone E, Bailey C, Hallett N. Spiritual care provision to end-of-life patients: A systematic literature review. J Clin Nurs. 2020;29(19-20):3609-24. [Crossref] [PubMed]
- Quinn B, Connolly M. Spirituality in palliative care. BMC Palliat Care. 2023;22(1):1. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aldem M, Geçkil E. Pediatri hemşireliğinde aile merkezli bakım kavramı ve ilkeleri. Geçkil E, editör. Pediatri Hemşireliğinde Aile Merkezli Bakım. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. p.1-4. [Link]
- Friedrichsdorf SJ, Goubert L. Pediatric pain treatment and prevention for hospitalized children. Pain Rep. 2019;5(1):e804. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sülü Uğurlu E, Başbakkal Z. Yoğun bakımda yatan çocuk hastaların annelerinin manevi bakım (spritüal bakım) gereksinimleri [Spiritual care requirements of the mothers of the hospitalized children in intensive care units]. J Turk Soc Intens Care. 2013;11(1):17-24. [Crossref]
.: İşlem Listesi