.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Evaluation of the Thicknesses of Macula, Retinal Nerve Fiber and, Ganglion Cell Complex in COVID-19 Patients Who Develop Anosmia or Ageusia: Cross-Sectional Study
Tat veya Koku Kaybı Gelişen COVID-19 Hastalarında Makula, Retina Sinir Lifi ve Ganglion Hücre Kompleksi Kalınlıklarının Değerlendirilmesi: Kesitsel Çalışma
Turkiye Klinikleri J Ophthalmol. 2023;32(1):15-20
doi: 10.5336/ophthal.2022-91360
Makale Dili: EN
Tam Metin
ABSTRACT
Objective: To evaluate whether the presence of anosmia or ageusia associates with the thicknesses of the macula, peripapillary retinal nerve fiber layer (pRNFL), and ganglion cell complex (GCC) in patients diagnosed with coronavirus disease-2019 (COVID-19) who had fully recovered. Material and Methods: This study was conducted on 123 eyes of 123 participants. Only the right eyes of all subjects were included in the study. Group 1 consisted of 35 eyes of 35 patients with anosmia or ageusia who had recovered from COVID-19 and Group 2 consisted of 31 eyes of 31 patients without anosmia or ageusia who had recovered from COVID-19. Group 3 consisted of 57 eyes of 57 healthy subjects who were age matched with the study groups. The macula, pRNFL, and GCC thicknesses measured by optical coherence tomography were recorded and compared between groups. One-Way ANOVA test and Independent sample t-test were used to compare examinations between all groups. Results: Inferior pRNFL and average and inferior GCC values in Group 1 were significantly higher than Group 3 (p=0.001, p=0.044, p=0.017, respectively). There was no difference in macula thickness between all groups. Conclusion: In this study, we found that the GCC and pRNFL thicknesses in patients with anosmia or ageusia who had recovered from COVID-19 were significantly higher than those of healthy individuals. Anosmia or ageusia symptoms may be associated with increased pRNFL and GCC thickness in COVID-19 patients.
Keywords: Anosmia or ageusia; COVID-19; retina; retinal nerve fiber layer; ganglion cell complex
Objective: To evaluate whether the presence of anosmia or ageusia associates with the thicknesses of the macula, peripapillary retinal nerve fiber layer (pRNFL), and ganglion cell complex (GCC) in patients diagnosed with coronavirus disease-2019 (COVID-19) who had fully recovered. Material and Methods: This study was conducted on 123 eyes of 123 participants. Only the right eyes of all subjects were included in the study. Group 1 consisted of 35 eyes of 35 patients with anosmia or ageusia who had recovered from COVID-19 and Group 2 consisted of 31 eyes of 31 patients without anosmia or ageusia who had recovered from COVID-19. Group 3 consisted of 57 eyes of 57 healthy subjects who were age matched with the study groups. The macula, pRNFL, and GCC thicknesses measured by optical coherence tomography were recorded and compared between groups. One-Way ANOVA test and Independent sample t-test were used to compare examinations between all groups. Results: Inferior pRNFL and average and inferior GCC values in Group 1 were significantly higher than Group 3 (p=0.001, p=0.044, p=0.017, respectively). There was no difference in macula thickness between all groups. Conclusion: In this study, we found that the GCC and pRNFL thicknesses in patients with anosmia or ageusia who had recovered from COVID-19 were significantly higher than those of healthy individuals. Anosmia or ageusia symptoms may be associated with increased pRNFL and GCC thickness in COVID-19 patients.
Keywords: Anosmia or ageusia; COVID-19; retina; retinal nerve fiber layer; ganglion cell complex
ÖZET
Amaç: Koronavirüs hastalığı-2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)] tanısı konmuş ve tamamen iyileşmiş hastalarda tat veya koku kaybı varlığının makula, peripapiller retina sinir lifi tabakası (pRSLT) ve ganglion hücre kompleksi (GHK) kalınlıkları ile ilişkili olup olmadığını değerlendirmek. Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma, 123 katılımcının 123 gözü üzerinde yapılmıştır. Tüm deneklerin sadece sağ gözleri çalışmaya dâhil edildi. Grup 1, COVID-19'dan iyileşen, tat veya koku kayıplı 35 hastanın 35 gözünden ve Grup 2, COVID-19'dan iyileşen ve tat veya koku kayıpsız 31 hastanın 31 gözünden oluşuyordu. Grup 3, yaşları çalışma gruplarıyla eşleştirilmiş 57 sağlıklı bireyin 57 gözünden oluşturuldu. Optik koherens tomografi ile ölçülen makula, pRSLT ve GHK kalınlıkları kaydedildi ve gruplar arasında karşılaştırıldı. Tüm gruplar arasındaki muayeneleri karşılaştırmak için tek yönlü ANOVA testi ve bağımsız örneklem t-testi kullanıldı. Bulgular: Grup 1'de alt pRSLT, ortalama ve alt GHK değerleri Grup 3'ten anlamlı derecede yüksekti (sırasıyla p=0,001, p=0,044, p=0,017). Tüm gruplar arasında makula kalınlığında fark yoktu. Sonuç: Bu çalışmada, COVID-19'dan iyileşen, tat veya koku kaybı olan hastalarda GHK ve pRSLT kalınlıklarının sağlıklı bireylere göre anlamlı derecede yüksek olduğunu bulduk. Tat veya koku kaybı semptomları, COVID-19 hastalarında artmış pRSLT ve GHK kalınlığı ile ilişkili olabilir.
Anahtar Kelimeler: Tat veya koku kaybı; COVID-19; retina; retina sinir lifi tabakası; ganglion hücre kompleksi
Amaç: Koronavirüs hastalığı-2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)] tanısı konmuş ve tamamen iyileşmiş hastalarda tat veya koku kaybı varlığının makula, peripapiller retina sinir lifi tabakası (pRSLT) ve ganglion hücre kompleksi (GHK) kalınlıkları ile ilişkili olup olmadığını değerlendirmek. Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma, 123 katılımcının 123 gözü üzerinde yapılmıştır. Tüm deneklerin sadece sağ gözleri çalışmaya dâhil edildi. Grup 1, COVID-19'dan iyileşen, tat veya koku kayıplı 35 hastanın 35 gözünden ve Grup 2, COVID-19'dan iyileşen ve tat veya koku kayıpsız 31 hastanın 31 gözünden oluşuyordu. Grup 3, yaşları çalışma gruplarıyla eşleştirilmiş 57 sağlıklı bireyin 57 gözünden oluşturuldu. Optik koherens tomografi ile ölçülen makula, pRSLT ve GHK kalınlıkları kaydedildi ve gruplar arasında karşılaştırıldı. Tüm gruplar arasındaki muayeneleri karşılaştırmak için tek yönlü ANOVA testi ve bağımsız örneklem t-testi kullanıldı. Bulgular: Grup 1'de alt pRSLT, ortalama ve alt GHK değerleri Grup 3'ten anlamlı derecede yüksekti (sırasıyla p=0,001, p=0,044, p=0,017). Tüm gruplar arasında makula kalınlığında fark yoktu. Sonuç: Bu çalışmada, COVID-19'dan iyileşen, tat veya koku kaybı olan hastalarda GHK ve pRSLT kalınlıklarının sağlıklı bireylere göre anlamlı derecede yüksek olduğunu bulduk. Tat veya koku kaybı semptomları, COVID-19 hastalarında artmış pRSLT ve GHK kalınlığı ile ilişkili olabilir.
Anahtar Kelimeler: Tat veya koku kaybı; COVID-19; retina; retina sinir lifi tabakası; ganglion hücre kompleksi
REFERANSLAR:
- Senanayake PD, Drazba J, Shadrach K, Milsted A, Rungger-Brandle E, Nishiyama K, et al. Angiotensin II and its receptor subtypes in the human retina. Invest Ophthalmol Vis Sci. 2007;48(7):3301-11. [Crossref] [PubMed]
- Casagrande M, Fitzek A, Püschel K, Aleshcheva G, Schultheiss HP, Berneking L, et al. Detection of SARS-CoV-2 in human retinal biopsies of deceased COVID-19 patients. Ocul Immunol Inflamm. 2020;28(5):721-5. [Crossref] [PubMed]
- Varga Z, Flammer AJ, Steiger P, Haberecker M, Andermatt R, Zinkernagel AS, et al. Endothelial cell infection and endotheliitis in COVID-19. Lancet. 2020;395(10234):1417-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Marinho PM, Marcos AAA, Romano AC, Nascimento H, Belfort R Jr. Retinal findings in patients with COVID-19. Lancet. 2020;395(10237):1610. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Zapata MÁ, Banderas García S, Sánchez-Moltalvá A, Falcó A, Otero-Romero S, Arcos G, et al. Retinal microvascular abnormalities in patients after COVID-19 depending on disease severity. Br J Ophthalmol. 2022;106(4):559-63. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Abrishami M, Emamverdian Z, Shoeibi N, Omidtabrizi A, Daneshvar R, Saeidi Rezvani T, et al. Optical coherence tomography angiography analysis of the retina in patients recovered from COVID-19: a case-control study. Can J Ophthalmol. 2021;56(1):24-30. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Turker IC, Dogan CU, Guven D, Kutucu OK, Gul C. Optical coherence tomography angiography findings in patients with COVID-19. Can J Ophthalmol. 2021;56(2):83-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Heavner W, Pevny L. Eye development and retinogenesis. Cold Spring Harb Perspect Biol. 2012;4(12):a008391. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Correia AO, Feitosa PWG, Moreira JLS, Nogueira SÁR, Fonseca RB, Nobre MEP. Neurological manifestations of COVID-19 and other coronaviruses: a systematic review. Neurol Psychiatry Brain Res. 2020;37:27-32. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Mao L, Jin H, Wang M, Hu Y, Chen S, He Q, et al. Neurologic manifestations of hospitalized patients with coronavirus disease 2019 in Wuhan, China. JAMA Neurol. 2020;77(6):683-90. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Vaira LA, Deiana G, Fois AG, Pirina P, Madeddu G, De Vito A, et al. Objective evaluation of anosmia and ageusia in COVID-19 patients: single-center experience on 72 cases. Head Neck. 2020;42(6):1252-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Butowt R, von Bartheld CS. Anosmia in COVID-19: underlying mechanisms and assessment of an olfactory route to brain infection. Neuroscientist. 2021;27(6):582-603. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Tikellis C, Johnston CI, Forbes JM, Burns WC, Thomas MC, Lew RA, et al. Identification of angiotensin converting enzyme 2 in the rodent retina. Curr Eye Res. 2004;29(6):419-27. [Crossref] [PubMed]
- Sardu C, Gambardella J, Morelli MB, Wang X, Marfella R, Santulli G. Hypertension, thrombosis, kidney failure, and diabetes: is COVID-19 an endothelial disease? A comprehensive evaluation of clinical and basic evidence. J Clin Med. 2020;9(5):1417. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Chahbi M, Bennani M, Massamba N, Sandali O, Tahiri Joutei Hassani R. Mechanisms of retinal damage in patients with COVID-19. J Fr Ophtalmol. 2020;43(10):e355-e356. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Örnek K, Temel E, Aşıkgarip N, Kocamış Ö. Localized retinal nerve fiber layer defect in patients with COVID-19. Arq Bras Oftalmol. 2020;83(6):562-3. [PubMed]
- Savastano A, Crincoli E, Savastano MC, Younis S, Gambini G, De Vico U, et al. Peripapillary retinal vascular involvement in early post-COVID-19 patients. J Clin Med. 2020;9(9):2895. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Seah I, Agrawal R. Can the coronavirus disease 2019 (COVID-19) affect the eyes? A review of coronaviruses and ocular implications in humans and animals. Ocul Immunol Inflamm. 2020;28(3):391-5. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Abrishami M, Daneshvar R, Emamverdian Z, Tohidinezhad F, Eslami S. Optic nerve head parameters and peripapillary retinal nerve fiber layer thickness in patients with coronavirus disease 2019. Ocul Immunol Inflamm. 2021:1-4. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi