.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Erişkin Kanser Hastalarının Aile Bakım Vericilerinin Bakım Verme Yükü ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi
Evaluation of the Caregiver Burden of Family Caregivers of Adult Cancer Patients and the Factors Affecting Their Burden
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2021;13(3):457-67
doi: 10.5336/nurses.2020-78919
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Erişkin kanser hastalarının, aile bakım vericilerinin bakım verme yükünü ve etkileyen faktörleri incelemektir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı-kesitsel türdeki çalışma, Ocak-Şubat 2015 tarihleri arasında İstanbul Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin kemoterapi ve radyasyon onkolojisi kliniklerinde ayaktan tedavi gören, dâhil edilme kriterlerini karşılayan 169 hasta ve bu hastaların aile bakım vericileriyle gerçekleştirildi. Veriler, kişisel bilgi formu ve Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği (BVYÖ) kullanılarak toplandı. Bulgular: Aile bakım vericilerin yaş ortalaması 43,6±13,8 olan çoğu kadın, hastanın çocuğu ve BVYÖ toplam puan ortalamaları 33,8±15,6 olarak bulundu. Kadın, eğitim düzeyi düşük, 45 yaş ve üstü, hastanın ebeveyni ve eşi olan, herhangi bir işte çalışmayan, bir sağlık sorunu bulunan, geliri giderinden az ve bakım verici rolü nedeniyle aile/iş yaşamındaki rol/sorumlulukları etkilenen bakım vericilerin BVYÖ puan ortalamaları daha yüksekti. Bakım verirken, çeşitli konularda güçlük yaşamayan aile bakım vericilere göre güçlük yaşayanların BVYÖ puan ortalamaları daha yüksekti. Hastaların öz bakım aktivitelerini gerçekleştirmede bağımlılık düzeyi arttıkça, bakım vericilerin BVYÖ puan ortalamalarının da arttığı görüldü. Sonuç: Çalışma bulguları, erişkin kanser hastalarının aile bakım vericilerinin algıladıkları bakım yükünün orta düzeyde olduğunu ve bakım yükünün hastaya ve bakım vericiye ait çeşitli faktörlerden etkilendiğini gösterdi. Hemşirelerin, bakım verme yükünü düzenli aralıklarla değerlendirmeleri, bakım yükünün yüksek olduğu alanların iyileştirilmesine yönelik eğitim ve danışmanlık sağlamaları önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kanser; aile bakım verici; bakım yükü; hemşirelik bakımı
Amaç: Erişkin kanser hastalarının, aile bakım vericilerinin bakım verme yükünü ve etkileyen faktörleri incelemektir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı-kesitsel türdeki çalışma, Ocak-Şubat 2015 tarihleri arasında İstanbul Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nin kemoterapi ve radyasyon onkolojisi kliniklerinde ayaktan tedavi gören, dâhil edilme kriterlerini karşılayan 169 hasta ve bu hastaların aile bakım vericileriyle gerçekleştirildi. Veriler, kişisel bilgi formu ve Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği (BVYÖ) kullanılarak toplandı. Bulgular: Aile bakım vericilerin yaş ortalaması 43,6±13,8 olan çoğu kadın, hastanın çocuğu ve BVYÖ toplam puan ortalamaları 33,8±15,6 olarak bulundu. Kadın, eğitim düzeyi düşük, 45 yaş ve üstü, hastanın ebeveyni ve eşi olan, herhangi bir işte çalışmayan, bir sağlık sorunu bulunan, geliri giderinden az ve bakım verici rolü nedeniyle aile/iş yaşamındaki rol/sorumlulukları etkilenen bakım vericilerin BVYÖ puan ortalamaları daha yüksekti. Bakım verirken, çeşitli konularda güçlük yaşamayan aile bakım vericilere göre güçlük yaşayanların BVYÖ puan ortalamaları daha yüksekti. Hastaların öz bakım aktivitelerini gerçekleştirmede bağımlılık düzeyi arttıkça, bakım vericilerin BVYÖ puan ortalamalarının da arttığı görüldü. Sonuç: Çalışma bulguları, erişkin kanser hastalarının aile bakım vericilerinin algıladıkları bakım yükünün orta düzeyde olduğunu ve bakım yükünün hastaya ve bakım vericiye ait çeşitli faktörlerden etkilendiğini gösterdi. Hemşirelerin, bakım verme yükünü düzenli aralıklarla değerlendirmeleri, bakım yükünün yüksek olduğu alanların iyileştirilmesine yönelik eğitim ve danışmanlık sağlamaları önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kanser; aile bakım verici; bakım yükü; hemşirelik bakımı
ABSTRACT
Objective: The aim of this study is to examine the caregiver burden of family caregivers of adult cancer patients and factors affecting their burden. Material and Methods: This descriptivecross-sectional study was carried out with 169 patients, who were treated in the chemotherapy and radiation oncology outpatient clinics of İstanbul Kartal Dr. Lütfi Kırdar Training and Research Hospital between January-February 2015 and met the inclusion criteria, and their family caregivers. Data were collected using personal information form and Zarit Burden Interview (ZBI). Results: Average age of family caregivers was 43.6±13.8, most of them were women, were the children of patients, and mean total ZBI score was found as 33.8±15.6. Mean ZBI scores of those who are women, with low education level, 45 years of age and over, patient's parent and spouse, who do not work, have a health problem, whose income is less than expenses, whose roles/responsibilities in family/work life are affected by the caregiving role were higher. Mean ZBI scores of family caregivers who have difficulties in various issues while providing care were higher, and as the dependence level of patients in performing self-care activities increased, mean ZBI scores were increased. Conclusion: Study findings showed that caregiver burden perceived by family caregivers is moderate, and caregiver burden is affected by various factors belonging to patient or caregiver. It is recommended that nurses regularly assess the caregiver burden and provide training and counselling in improving the areas where caregiver burden is high.
Keywords: Cancer; family caregiver; caregiver burden; nursing care
Objective: The aim of this study is to examine the caregiver burden of family caregivers of adult cancer patients and factors affecting their burden. Material and Methods: This descriptivecross-sectional study was carried out with 169 patients, who were treated in the chemotherapy and radiation oncology outpatient clinics of İstanbul Kartal Dr. Lütfi Kırdar Training and Research Hospital between January-February 2015 and met the inclusion criteria, and their family caregivers. Data were collected using personal information form and Zarit Burden Interview (ZBI). Results: Average age of family caregivers was 43.6±13.8, most of them were women, were the children of patients, and mean total ZBI score was found as 33.8±15.6. Mean ZBI scores of those who are women, with low education level, 45 years of age and over, patient's parent and spouse, who do not work, have a health problem, whose income is less than expenses, whose roles/responsibilities in family/work life are affected by the caregiving role were higher. Mean ZBI scores of family caregivers who have difficulties in various issues while providing care were higher, and as the dependence level of patients in performing self-care activities increased, mean ZBI scores were increased. Conclusion: Study findings showed that caregiver burden perceived by family caregivers is moderate, and caregiver burden is affected by various factors belonging to patient or caregiver. It is recommended that nurses regularly assess the caregiver burden and provide training and counselling in improving the areas where caregiver burden is high.
Keywords: Cancer; family caregiver; caregiver burden; nursing care
REFERANSLAR:
- Li Q, Lin Y, Xu Y, Zhou H. The impact of depression and anxiety on quality of life in Chinese cancer patient-family caregiver dyads, a cross-sectional study. Health Qual Life Outcomes. 2018;16(1):230. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- World Health Organization [İnternet]. © International Agency for Research on Cancer 2019. [Erişim tarihi: 19.07.2019]. All cancers, source: GLOBOCAN 2018. [Link]
- National Cancer Institute [İnternet]. [Erişim tarihi: 19.07.2019]. Cancer statistics, 2018. Erişim linki: [Link]
- T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Kanser Dairesi Başkanlığı, 2016 Yılı Türkiye Kanser İstatistikleri Raporu, 2019. Erişim tarihi: 18.07.2020. [Link]
- Özer S. Kalp yetersizliğinde aile/bakım verici yükü. [Family/caregiver burden in heart failure]. Turk J Cardiovasc Nurs. 2010;1(1):3-7. [Crossref]
- Grant M, Sun V, Fujinami R, Sidhu R, Otis-Green S, Juarez G, et al. Family caregiver burden, skills preparedness, and quality of life in non-small cell lung cancer. Oncol Nurs Forum. 2013;40(4):337-46. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Rha SY, Park Y, Song SK, Lee CE, Lee J. Caregiving burden and the quality of life of family caregivers of cancer patients: the relationship and correlates. Eur J Oncol Nurs. 2015;19(4):376-82. [Crossref] [PubMed]
- Vahidi M, Mahdavi N, Asghari E, Ebrahimi H, Eivazi Ziaei J, Hosseinzadeh M, et al. Other side of breast cancer: factors associated with caregiver burden. Asian Nurs Res (Korean Soc Nurs Sci). 2016;10(3):201-6. [Crossref] [PubMed]
- Given BA, Sherwood P, Given CW. Support for caregivers of cancer patients: transition after active treatment. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2011;20(10):2015-21. [Crossref] [PubMed]
- Koç Z, Sağlam Z, Çınarlı T. Kanser tanısı almış olan bireylere bakım veren hasta yakınlarının bakım verme yükü ile etkileyen faktörlerin belirlenmesi. [Determination of factors effecting the care taking load of care takers for individuals diagnosed with cancer]. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;1(1):99-116. [Link]
- Ge L, Mordiffi SZ. Factors associated with higher caregiver burden among family caregivers of elderly cancer patients: a systematic review. Cancer Nurs. 2017;40(6):471-8. [Crossref] [PubMed]
- Atagün Mİ, Balaban ÖD, Atagün Z, Elagöz M, Özpolat AY. Kronik hastalıklarda bakım veren yükü. [Caregiver burden in chronic diseases]. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2011;3(3):513-52. [Crossref]
- Oven Ustaalioglu B, Acar E, Caliskan M. The predictive factors for perceived social support among cancer patients and caregiver burden of their family caregivers in Turkish population. Int J Psychiatry Clin Pract. 2018;22(1):63-9. [Crossref] [PubMed]
- Northouse L, Williams AL, Given B, McCorkle R. Psychosocial care for family caregivers of patients with cancer. J Clin Oncol. 2012;10;30(11):1227-34. [Crossref] [PubMed]
- Akgün Şahin Z, Polat H, Ergüney S. Kemoterapi alan hastalara bakım verenlerin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. [Determine burden care for caregivers of cancer patients receiving chemotherapy]. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2009;12(2):1-9. [Link]
- Jansen L, Dauphin S, van den Akker M, De Burghgraeve T, Schoenmakers B, Buntinx F. Prevalence and predictors of psychosocial problems in informal caregivers of older cancer survivors - a systematic review: Still major gaps in current research. Eur J Cancer Care (Engl). 2018;27(6):e12899. [Crossref] [PubMed]
- Hiremath P, Mohite VR, Naregal P, Chendake M, Mulani A, More UR. Family burden and stress among caregiver of oral cancer patients at Krishna Hospital Karad. Asian J Pharm Clin Res. 2017;10(3):201-6. [Crossref]
- Mollaoğlu M, Özkan Tuncay F, Kars Fertelli T. İnmeli hasta bakım vericilerinde bakım yükü ve etkileyen faktörler. [Care burden of care givers of stroke patients and related factors]. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2011;4(3):125-30. [Link]
- İnci FH, Erdem M. Bakım verme yükü ölçeğinin Türkçeye uyarlanması geçerlilik ve güvenilirliği. [Validity and reliability of the burden interview and its adaptation to Turkish]. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2008;11(4):84-93. [Link]
- Zarit SH, Reever KE, Bach-Peterson J. Relatives of the impaired elderly: correlates of feelings of burden. Gerontologist. 1980;20(6):649-55. [Crossref] [PubMed]
- Dökmen ZY. Yakınlarına bakım verenlerin ruh sağlıkları ile sosyal destek algıları arasındaki ilişkiler. [The relations between mental health and perceived social support of family caregivers]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2012;3(1):3-28. [Crossref]
- Tel H, Demirkol D, Kara S, Aydın D. KOAH'lı hastaların bakım vericilerinde bakım yükü ve yaşam kalitesi. [Care burden and quality of life among the caregivers of patients with COPD]. Turk Toraks Derg. 2012;13:87-92. [Crossref]
- Özer S. Demanslı hasta ve bakım verenlerin yaşam kalitesi. [Quality of life of patients with dementia and their caregivers]. Turk J Geriatr. 2010;13(3):27-33. [Link]
- Orak OS, Sezgin S. Kanser hastasına bakım veren aile bireylerinin bakım verme yüklerinin belirlenmesi. [Caregiver burden in family members of cancer patients]. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2015;6(1):33-9. [Link]
- Selçuk Tosun A, Doğan S, Tekinsoy Kartın P, Zincir H. Radyoterapi uygulanan kanser hastalarının bakım vericilerinin bakım verme yükü ve yaşam kalitesi. [Care burden and quality of life of caregivers of cancer patients receiving radiotherapy]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;18(1):9-16. [Crossref]
- Çeler HG, Özyurt BC, Elbi H, Özcan F. Meme kanseri hastalarının yakınlarında yaşam kalitesinin ve bakım yükünün değerlendirilmesi. [The evaluation of quality of life and caregiver burden for the relatives of breast cancer patients]. Ankara Med J. 2018;18(2):164-74. [Link]
- Nguyen LT, Ta Ngoc DT. Caregiving burden among relatives of cancer patients in Vietnamese National Oncology Hospital. Vietnam Journal of Medicine and Pharmacy. 2015;8(2):1-14. [Link]
- Zaybak A, Güneş Ü, İsmailoğlu Günay E, Ülker E. Yatağa bağımlı hastalara bakım veren bireylerin bakım yüklerinin belirlenmesi. [The determination of burden care of caregivers for bedridden patients]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15(1):48-54. [Link]
- Yılmaz Dündar G, Çavdar İ. Evaluating the care burden of caregivers of colon cancer patients. Int J Caring Sci. 2020;13(1):224-30. [Link]
- Hsu T, Loscalzo M, Ramani R, Forman S, Popplewell L, Clark K, et al. Factors associated with high burden in caregivers of older adults with cancer. Cancer. 2014;120(18):2927-35. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Karabuğa Yakar H, Pınar R. Kanserli hastalara bakım veren aile üyelerinin yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. [Evaluation of quality of life among family caregivers of patients with cancer]. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 2013;15(2):1-16. [Link]
- Kabataş Yıldız M, Ekinci M. Kanserli hastaya bakım veren aile üyelerinin bakım yükleri ve öfke ifade tarzları arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler. [The relation between anger expression styles and caretaking burden of family members of cancer patients and affecting factors]. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2017;14(3):176-84. [Link]
- Özgünay ŞE, Akça F, Karasu D, Kılıç İ. Yoğun bakım sonrası evde bakım gerektiren hastaların özellikleri ile bakım verenlerdeki hasta bakım yükü ve empati arasındaki ilişki. [The relationship between patient care burden and empathy in caregivers of intensive care unit survivors]. JARSS. 2019;27(1):15-21. [Link]
- Gorgulu U, Polat U, Bayrak Kahraman B, Ozen S, Arslan E. Factors affecting the burden on caregivers of stroke survivors in Turkey. Medical Science and Discovery. 2016;3(4):159-65. [Link]
- Metin ZG, Helvacı A. Kalp yetersizliği hastalarına bakım veren aile üyelerinde algılanan bakım yükü ve etkileyen faktörler. [Perceived caregiver burden and associated factors among family caregivers providing care for heart failure patients]. Turk J Cardiovasc Nurs. 2019;10(22):59-66. [Link]
.: İşlem Listesi