.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Erişkin Bireylere Verilen Beslenme Eğitiminin Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği ile Değerlendirilmesi: Deneysel Çalışma
Evaluating Nutrition Education for Adults with the Nutrition Knowledge Level for Adults Scale: An Experimental Study
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2024;9(4):652-62
doi: 10.5336/healthsci.2024-101478
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu çalışmanın amacı, erişkin bireylere verilen beslenme eğitiminin Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi (YETBİD) Ölçeği ile değerlendirilmesidir. Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma, Şubat-Haziran 2022 tarihleri arasında, İstanbul'un çeşitli ilçelerinde yaşayan, gönüllü, 18-79 yaş arası katılımcılar üzerinde yapılmıştır. Bu araştırma da deneysel araştırma desenlerinden tek grup ön-test ve son-test deseni kullanılmıştır. Bu çalışmada, örneklem sayısı 525 olarak hesaplanmış ve örnekleme yöntemi olarak kota örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Kotaların oluşturulmasında Dünya Sağlık Örgütü'nün beden kitle indeksi sınıflandırması dikkate alınmış ve üç grup oluşturulmuştur. Bu nedenden dolayı, her bir grupta 175 katılımcı yer alana kadar çalışmaya katılımcılar kabul edilmiştir. Yüz yüze görüşme yöntemi ile katılımcılara sosyo-demografik ve beslenme bilgilerin sorgulandığı anket formu, YETBİD Ölçeği uygulanmıştır. Antropometrik bazı ölçümler alınmıştır. Ardından, diyetisyen katılımcılara tek seferlik beslenme eğitimi vermiştir. Eğitimin hemen sonrasında YETBİD Ölçeği tekrar uygulanmıştır. Beslenme bilgi skoru, besin tercihi skoru, Görsel Analog Ölçeği-1 [Visual Analog Scale-1 (VAS1)] ve VAS2 verilerinin çeşitli demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek üzere bağımlı t-testi, bağımsız t-testi, tek yönlü varyans analizi ve ''post hoc'' Tukey HSD testleri kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların beslenme bilgi skoru, VAS1 skoru, besin tercihi skoru ve VAS2 skoru beslenme eğitimi sonrasında anlamlı olarak artmıştır (p<0,05). Beslenme eğitimi aldıktan sonra kadın ve erkeklerin beslenme bilgi ve besin tercih skorlarının arttığı ve birbirine yaklaştığı tespit edilmiştir. Beslenme eğitimi aldıktan sonra daha önce beslenme bilgilendirmesi almış ve almamış bireylerin beslenme bilgi skorlarının arttığı ve birbirine yaklaştığı, besin tercih skorlarının arttığı tespit edilmiştir. Sonuç: Erişkinlerin sağlıklı beslenme konusunda bilinç kazanmalarını sağlamak için beslenme uzmanları tarafından, belirli aralıklarla tekrarlanan, sürdürülebilir ve zamana yayılmış eğitimler verilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Beslenme eğitimi; beslenme bilgi düzeyi; besin tercihi; erişkin
Amaç: Bu çalışmanın amacı, erişkin bireylere verilen beslenme eğitiminin Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi (YETBİD) Ölçeği ile değerlendirilmesidir. Gereç ve Yöntemler: Bu çalışma, Şubat-Haziran 2022 tarihleri arasında, İstanbul'un çeşitli ilçelerinde yaşayan, gönüllü, 18-79 yaş arası katılımcılar üzerinde yapılmıştır. Bu araştırma da deneysel araştırma desenlerinden tek grup ön-test ve son-test deseni kullanılmıştır. Bu çalışmada, örneklem sayısı 525 olarak hesaplanmış ve örnekleme yöntemi olarak kota örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Kotaların oluşturulmasında Dünya Sağlık Örgütü'nün beden kitle indeksi sınıflandırması dikkate alınmış ve üç grup oluşturulmuştur. Bu nedenden dolayı, her bir grupta 175 katılımcı yer alana kadar çalışmaya katılımcılar kabul edilmiştir. Yüz yüze görüşme yöntemi ile katılımcılara sosyo-demografik ve beslenme bilgilerin sorgulandığı anket formu, YETBİD Ölçeği uygulanmıştır. Antropometrik bazı ölçümler alınmıştır. Ardından, diyetisyen katılımcılara tek seferlik beslenme eğitimi vermiştir. Eğitimin hemen sonrasında YETBİD Ölçeği tekrar uygulanmıştır. Beslenme bilgi skoru, besin tercihi skoru, Görsel Analog Ölçeği-1 [Visual Analog Scale-1 (VAS1)] ve VAS2 verilerinin çeşitli demografik değişkenlere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemek üzere bağımlı t-testi, bağımsız t-testi, tek yönlü varyans analizi ve ''post hoc'' Tukey HSD testleri kullanılmıştır. Bulgular: Katılımcıların beslenme bilgi skoru, VAS1 skoru, besin tercihi skoru ve VAS2 skoru beslenme eğitimi sonrasında anlamlı olarak artmıştır (p<0,05). Beslenme eğitimi aldıktan sonra kadın ve erkeklerin beslenme bilgi ve besin tercih skorlarının arttığı ve birbirine yaklaştığı tespit edilmiştir. Beslenme eğitimi aldıktan sonra daha önce beslenme bilgilendirmesi almış ve almamış bireylerin beslenme bilgi skorlarının arttığı ve birbirine yaklaştığı, besin tercih skorlarının arttığı tespit edilmiştir. Sonuç: Erişkinlerin sağlıklı beslenme konusunda bilinç kazanmalarını sağlamak için beslenme uzmanları tarafından, belirli aralıklarla tekrarlanan, sürdürülebilir ve zamana yayılmış eğitimler verilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Beslenme eğitimi; beslenme bilgi düzeyi; besin tercihi; erişkin
ABSTRACT
Objective: This study aimed to evaluate nutrition education with the Nutrition Knowledge Level for Adults (NKLA) Scale. Material and Methods: This study was conducted between February-June 2022. Participants lived in various districts of İstanbul, and their ages varied from 18 to 79. In this research, a single group pretest-posttest design was used. In this research, the sample size was computed as 525, and quota sampling method was used as a sampling method. According to the World Health Organizations body mass index classification, three groups were created, and each group included 175 participants. A dietician conducted face-to-face surveys with participants by using the socio-demographic information form and NKLA Scale. Some anthropometric measures were obtained. Then, the participants received nutrition education one time. Afterwards, the NKLA scale was carried out again. Dependent t-tests, independent t-tests, one-way analysis of variance and ''post hoc'' Tukey HSD tests were used to determine whether Nutrition Knowledge Score, Food Preference Score, Visual Analog Scale-1 (VAS1) and VAS2 data varied based on various demographic variables. Results: After receiving nutrition education, the participants' nutrition knowledge score, VAS1 score, food preference score and VAS2 score increased significantly (p<0.05). Additionally, men and women participants improved their nutritional knowledge and food preference scores, and their scores got closer to each other. Moreover, individuals who have received nutrition education and those who have not received nutrition education increased their nutrition knowledge scores, and these scores become closer to each other. They also increased their food preference scores. Conclusion: To raise adults' awareness about healthy nutrition, nutritionists should provide training at regular intervals. It should also be sustainable and spread over time.
Keywords: Nutrition education; nutrition knowledge level; food preference; adult
Objective: This study aimed to evaluate nutrition education with the Nutrition Knowledge Level for Adults (NKLA) Scale. Material and Methods: This study was conducted between February-June 2022. Participants lived in various districts of İstanbul, and their ages varied from 18 to 79. In this research, a single group pretest-posttest design was used. In this research, the sample size was computed as 525, and quota sampling method was used as a sampling method. According to the World Health Organizations body mass index classification, three groups were created, and each group included 175 participants. A dietician conducted face-to-face surveys with participants by using the socio-demographic information form and NKLA Scale. Some anthropometric measures were obtained. Then, the participants received nutrition education one time. Afterwards, the NKLA scale was carried out again. Dependent t-tests, independent t-tests, one-way analysis of variance and ''post hoc'' Tukey HSD tests were used to determine whether Nutrition Knowledge Score, Food Preference Score, Visual Analog Scale-1 (VAS1) and VAS2 data varied based on various demographic variables. Results: After receiving nutrition education, the participants' nutrition knowledge score, VAS1 score, food preference score and VAS2 score increased significantly (p<0.05). Additionally, men and women participants improved their nutritional knowledge and food preference scores, and their scores got closer to each other. Moreover, individuals who have received nutrition education and those who have not received nutrition education increased their nutrition knowledge scores, and these scores become closer to each other. They also increased their food preference scores. Conclusion: To raise adults' awareness about healthy nutrition, nutritionists should provide training at regular intervals. It should also be sustainable and spread over time.
Keywords: Nutrition education; nutrition knowledge level; food preference; adult
REFERANSLAR:
- Sakar Schoinas E, Akman M. Sağlıklı beslenme önerilerine uygun standart yemek tarifelerinin geliştirilmesi: Tanımlayıcı çalışma [Developing standard meal recipes conforming to healthy eating recommendations: Descriptive research]. Türkiye Klinikleri J Health Sci. 2023;8(2):199-207. [Crossref]
- Mansfield E, Wahba R, De Grandpré E. Integrating a health literacy lens into nutrition labelling policy in Canada. Int J Environ Res Public Health. 2020;17(11):4130. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- World Health Organization [Internet]. © 2024 WHO [Cited: October 13, 2024]. Thirteenth general programme of work 2019-2023. Available from: [Link]
- Demir Özdenk G, Özcebe LH. Bir üniversite çalışanlarının beslenme okuryazarlığı, beslenme davranışları ve ilişkili faktörler [Nutrition literacy, dietary behaviours and related factors among university personel]. Turk J Public Health. 2018;16(3):178-89. [Crossref]
- Pekcan G, Şanlıer N, Baş M. Besine dayalı beslenme rehberi. Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2015. Ankara: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu; 2016. p.26-8. [Link]
- Seguin RA, Aggarwal A, Vermeylen F, Drewnowski A. Consumption frequency of foods away from home linked with higher body mass index and lower fruit and vegetable intake among adults: a cross-sectional study. J Environ Public Health. 2016;2016:3074241. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Uysal Yeler G, Göktaş Z. Beslenme eğitiminin besin seçimi, kolesterol alım düzeyi ve vücut kompozisyonuna etkisi [The effect of nutrition education on food choice, cholesterol intake and body composition]. SABİTED. 2023;3(1):1-9. [Link]
- Sümen A, Evgin D. Hemşirelik ve çocuk gelişimi bölümü öğrencilerine verilen beslenme eğitiminin beslenmeye ilişkin bilgi ve okuryazarlık düzeylerine etkisi: bir müdahale çalışması [The effect of nutrition education given to nursing and child development department students on their knowledge and literacy levels about nutrition: an intervention study]. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 2023;11(2):1480-98. [Crossref]
- Sakar E, Ackurt F. İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin beslenme alışkanlıkları ve beslenme bilgi düzeyleri [Nutritional habits and nutrition knowledge of primary teachers in elemantary schools]. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi. 2019;1(1):30-6. [Crossref]
- T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı. © 2019 [Erişim tarihi: 13 Ekim 2024]. 4 Mart Dünya Obezite Günü. Erişim linki: [Link]
- DePoy E, Gitlin LG. Introduction to research: Understanding and applying multiple strategies. 4th ed. St. Louis: Elsevier Mosby; 2011.
- World Health Organization [Internet]. © 2024 WHO [Cited: December 16, 2023]. A healthy lifestyle-WHO recommendations. Available from: [Link]
- Pekcan G. Beslenme Durumunun Saptanması. 2. Baskı. Ankara: Sağlık Bakanlığı; 2012.
- Batmaz H. Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği geliştirilmesi ve geçerlik-güvenirlik çalışması [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2018. [Erişim tarihi: 08 Ocak 2024]. [Link]
- Worsley A. Nutrition knowledge and food consumption: can nutrition knowledge change food behaviour? Asia Pac J Clin Nutr. 2002;11 Suppl 3:S579-85. [Crossref] [PubMed]
- Aktaş N, Özdoğan Y. Gıda ve beslenme okuryazarlığı [Food and nutrition literacy]. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi. 2016;20(2):146-53. [Crossref]
- Bayındır Gümüş A, Tunçer E, Keser A. Yetişkin bireylerin etiket okuma alışkanlıklarının ve beslenme bilgi düzeylerinin incelenmesi: Hazer G, Özdemir M, Aras G, editörler. 3. Uluslararası Akademik Öğrenci Çalışmaları Kongresi. Ankara: 2019. p.30-9. [Link]
- Devran BS, Saka M. Lise öğrencilerine verilen beslenme eğitiminin beslenme alışkanlıkları, beslenme bilgi düzeyi ve fiziksel aktivite üzerine etkisi [The effect of nutrition education on nutritional habits, nutritional knowledge and physical activity of high school students]. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2019;47(3):5-14. [Link]
- Kaplan B, Cetinkaya S. The activity of nutrition education given to the "Cumhuriyet" Elementary School Students at Ozkonak town in Nevsehir Province of Turkey. Int J Caring Sci. 2016;9(3):731-43. [Link]
- Yeşildemir Ö. Yetişkin bireylerde sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları ile e-sağlıklı beslenme okuryazarlığı ve beslenme bilgi düzeyi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi [Evaluation of the relationship between sustainable and healthy eating behaviors with e-healthy diet literacy and nutrition knowledge level in adults]. CBU-SBED. 2023;10(3):250-60. [Crossref]
- Islamoglu AH, Basoglu IA, Ozbey AA, Tosya F, Gunes FE. Comparison of nutrition status and knowledge level of sports trainers and ındividuals attended with nine-round fitness sports. Int J Phys Ed Fit Sport. 2019;8(4):18-25. [Crossref]
- Arslan N, Alataş H. Evaluation of attitudes, behaviors and knowledge levels of students of functional foods. J Med Palliat Care. 2023;4(5):555-60. [Crossref]
- Abbey EL, Wright CJ, Kirkpatrick CM. Nutrition practices and knowledge among NCAA Division III football players. J Int Soc Sports Nutr. 2017;14:13. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Şeker R, Şengür E, Yılmaz G. Üniversite öğrencilerinin sporcu beslenme bilgi düzeylerinin belirlenmesi [Determination of athlete nutrition knowledge level of university students]. J Appl Soc Sci. 2021;18(4):760-71 https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/view/6229/3494 [Crossref]
- Bozkurt E, Erdoğan R. Sınıf öğretmenlerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi [Investigation of the nutritional habits of classroom teachers]. OPUS International Journal of Society Researches. 2019;13(19):75-94. [Crossref]
- Kayalı Karakuş E, Çiçek G. Beden eğitimi öğretmenlerinin beslenme alışkanlıkları ve bilgi düzeylerinin incelenmesi [Study the nutrition habits and nutritional knowledge levels of physical education teachers]. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi. 2023;14(1):99-114. [Crossref]
- Duralı Ö. Yetişkin kadın bireylerde beslenme bilgi düzeyinin ve beslenme durumunun saptanması [Yüksek lisans tezi]. Edirne: Trakya Üniversitesi; 2019. Erişim tarihi: [13 Ekim 2024]. Erişim linki: [Link]
- Haklı G, Asil E, Uçar A, Özdoğan Y, Yılmaz MV, Özçelik AÖ, et al. Nutritional knowledge and behaviour of adults: their relations with sociodemographic factors. Pak J Nutr. 2016;15(6):532-9. [Crossref]
- Ceylan L, Boyraz DEA, Çaldıran S, Ceylan T, Küçük H. Examination of nutrition knowledge levels of individuals who received sports training received sports training. Int. J. Life Sci. Pharma Res. 2022;12(5):11-7. [Crossref]
.: İşlem Listesi