.: DERLEME
Boyun Fıtığı Hastalarının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarında Sağlık Okuryazarlığının Önemi: Geleneksel Derleme
The Importance of Health Literacy in Healthy Lifestyle Behavior of Cervical Disc Hernia Patients: Traditional Review
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2022;30(1):80-8
doi: 10.5336/mdethic.2021-85309
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Hızla değişen ve gelişen güncel hayatta, bireylerin sosyodemografik özellikleri, sosyal, fiziksel ve biyolojik çevrede oluşan risk faktörleri kas-iskelet sistemi üzerinde etkin olmakta ve boyun fıtığı hastalığına sık rastlanmaktadır. Boyun fıtığı, bireylerin yaşam standartlarını düşüren, üretken, tatmin edici bir yaşam sürmesine engel olan bir hastalıktır. Boyun fıtığı risk faktörleri düşünüldüğünde sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının edinilmesiyle oluşması, tekrarlaması, hastaneye yatışlar önlenebilir ve hastalığa rağmen kaliteli bir yaşam sürdürülmesi mümkün olabilir. Boyun fıtığı hastalığının tedavi yöntemlerinden biri olan fizik tedavi ve rehabilitasyon hizmetinde sağlığa ilişkin olarak davranış değişikliğine önem verilmektedir. Bireyin kendisi ile ilgili konularda karar alması ve söz sahibi olması, sorumluluk üstlenmesi ancak bilgiye sahip olması ve farkındalık yaşamasıyla olanaklıdır. Bu süreçte bireylerin bilgilere erişebilmesi, anlayabilmesi, yorumlayabilmesi ve uygun sağlık davranışları geliştirebilmesinde hasta eğitimi ve sağlık okuryazarlığı bilgilendirmenin profesyonel bir yönünü oluşturmaktadır. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları, bireyin sağlıklı kalmak ve hastalıklardan korunmak için öğrendiği, inandığı ve uyguladığı davranışların bütünü olduğundan makalede boyun fıtığının tedavi yöntemlerinden biri olan fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecinde hastaların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını edinmelerinde bilgilendirme, eğitim ve sağlık okuryazarlığı konularının önemi hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Boyun fıtığı; fizik tedavi ve rehabilitasyon; bilgilendirme; hasta eğitimi; sağlık okuryazarlığı
Hızla değişen ve gelişen güncel hayatta, bireylerin sosyodemografik özellikleri, sosyal, fiziksel ve biyolojik çevrede oluşan risk faktörleri kas-iskelet sistemi üzerinde etkin olmakta ve boyun fıtığı hastalığına sık rastlanmaktadır. Boyun fıtığı, bireylerin yaşam standartlarını düşüren, üretken, tatmin edici bir yaşam sürmesine engel olan bir hastalıktır. Boyun fıtığı risk faktörleri düşünüldüğünde sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının edinilmesiyle oluşması, tekrarlaması, hastaneye yatışlar önlenebilir ve hastalığa rağmen kaliteli bir yaşam sürdürülmesi mümkün olabilir. Boyun fıtığı hastalığının tedavi yöntemlerinden biri olan fizik tedavi ve rehabilitasyon hizmetinde sağlığa ilişkin olarak davranış değişikliğine önem verilmektedir. Bireyin kendisi ile ilgili konularda karar alması ve söz sahibi olması, sorumluluk üstlenmesi ancak bilgiye sahip olması ve farkındalık yaşamasıyla olanaklıdır. Bu süreçte bireylerin bilgilere erişebilmesi, anlayabilmesi, yorumlayabilmesi ve uygun sağlık davranışları geliştirebilmesinde hasta eğitimi ve sağlık okuryazarlığı bilgilendirmenin profesyonel bir yönünü oluşturmaktadır. Sağlıklı yaşam biçimi davranışları, bireyin sağlıklı kalmak ve hastalıklardan korunmak için öğrendiği, inandığı ve uyguladığı davranışların bütünü olduğundan makalede boyun fıtığının tedavi yöntemlerinden biri olan fizik tedavi ve rehabilitasyon sürecinde hastaların sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını edinmelerinde bilgilendirme, eğitim ve sağlık okuryazarlığı konularının önemi hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Boyun fıtığı; fizik tedavi ve rehabilitasyon; bilgilendirme; hasta eğitimi; sağlık okuryazarlığı
ABSTRACT
In today's rapidly changing and developing world, socio-demographic characteristics of individuals, and risk factors occurring in the social, physical, and biological environment are effective on the musculoskeletal system and cervical disc hernia is frequently encountered. Cervical disc hernia is a disease that reduces the living standards of individuals and prevents them from living productive and satisfying lives. Considering the risk factors of cervical disc hernia, with the acquisition of healthy lifestyle behaviors, its occurrence, recurrence, and hospitalizations can be prevented and it is possible to maintain a quality life despite the disease. In the physical therapy and rehabilitation service, which is one of the treatment methods of cervical disc hernia, attention is paid to behavioral change regarding health. It is only possible for an individual to make decisions and have a say in matters related to themselves, and to assume responsibility, only if they have knowledge and experience awareness. In this process, patient education and health literacy constitute a professional aspect of informing so that individuals can access, understand, interpret and develop appropriate health behaviors. Since Healty life style behavior (HLB) is the whole of the behaviors that the individual learns, believes, and practices to stay healthy and protect from diseases, it is aimed to give information about the importance of informing, education and health literacy issues in the process of physical therapy and rehabilitation, which is one of the treatment methods of cervical disc hernia, for patients to acquire HLB.
Keywords: Cervical disc hernia; physical therapy and rehabilitation; information; patient education; health literacy
In today's rapidly changing and developing world, socio-demographic characteristics of individuals, and risk factors occurring in the social, physical, and biological environment are effective on the musculoskeletal system and cervical disc hernia is frequently encountered. Cervical disc hernia is a disease that reduces the living standards of individuals and prevents them from living productive and satisfying lives. Considering the risk factors of cervical disc hernia, with the acquisition of healthy lifestyle behaviors, its occurrence, recurrence, and hospitalizations can be prevented and it is possible to maintain a quality life despite the disease. In the physical therapy and rehabilitation service, which is one of the treatment methods of cervical disc hernia, attention is paid to behavioral change regarding health. It is only possible for an individual to make decisions and have a say in matters related to themselves, and to assume responsibility, only if they have knowledge and experience awareness. In this process, patient education and health literacy constitute a professional aspect of informing so that individuals can access, understand, interpret and develop appropriate health behaviors. Since Healty life style behavior (HLB) is the whole of the behaviors that the individual learns, believes, and practices to stay healthy and protect from diseases, it is aimed to give information about the importance of informing, education and health literacy issues in the process of physical therapy and rehabilitation, which is one of the treatment methods of cervical disc hernia, for patients to acquire HLB.
Keywords: Cervical disc hernia; physical therapy and rehabilitation; information; patient education; health literacy
REFERANSLAR:
- Kumar K. Importance of healthy life style in healthy living. Eur J Public Health. 2017;2(5): 1-3. [Crossref]
- WHO. The Bangkok charter for health promotion in a globalized world. 2017. [Link]
- T.C. Sağlık Bakanlığı. Sağlığın Teşviki ve Geliştirilmesi Sözlüğü. 1. Baskı. Ankara: Anıl Matbaacılık; 2011. [Link]
- Khaghanyrab E. İki farklı ülkede cerrahi kliniklerinde çalışan hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2014. [Erişim tarihi: 17 01 2022]. Erişim linki: [Link]
- Samancı U. Uluslararası Sağlık Tüzüğü (2005) ve Hukuki Niteliği [The International Health Regulations (2005) and Their Legal Nature]. DEÜ Hukuk Fakültesi Dergisi. 2014;12(2):113-69. [Link]
- Yalçınkaya M, Özer FG, Karamanoğlu AY. Sağlık çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi [Evaluation of healthy lifestyle behaviors in health care workers]. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2007; 6(6):409-20. [Link]
- Özvarış BŞ. Sağlığı geliştirme ve destekleyici sağlık çevreleri. Uluslararası Sağlığın Geliştirilmesi ve İletişimi Sempozyumu Bildirileri Kitabı. 1. Baskı. Ankara: Erek Ofset; 2012. p.28-34. [Link]
- Şimşekoğlu N, Mayda AS. Bir üniversite hastanesinde görevli hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık kaygısı düzeyleri [The level of health anxiety and the healthy lifestyle behaviors of nurses at a university research hospital]. J DU Health Sci Inst. 2016;6(1):19-29. [Link]
- Peter M, "Education for moral and spiritual development." Doctoral Dissertations 1896-February 2014. 1977. [Link]
- Sagar D, West M. A strange fire: an exploration of psycho-spiritual development aided by Jungian analysis and Vedanta. J Anal Psychol. 2016;61(5):625-46. [Crossref] [PubMed]
- Lee S, Jirásek I, Veselský P, Jirásková M. Gender and age differences in spiritual development among early adolescents. Eur J Developmental Psychol. 2018;16(6):680-96. [Crossref]
- Owen FK, Demirbaş Çelik N. Yaşam boyu sağlıklı yaşam ve iyilik hali [Lifelong healthy lifestyle and wellness]. Current Approaches in Psychiatry. 2018;10(4):440-53. [Crossref]
- Çetinkaya H. Fizyoterapi ve rehabilitasyon hizmetleri. Özürlüler ve Yerel Hizmet Rehberi İSÖM Modeli. İstanbul: İBB Basımevi; 2012. p.254-74. [Link]
- Ramazanoğlu AF, Naderi S. Dejeneratif servikal omurgada biyomekanik. Arslantaş A, editör. Servikal Dejeneratif Hastalıklar. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018. p.6-10. [Link]
- Caridi JM, Pumberger M, Hughes AP. Cervical radiculopathy: a review. HSS J. 2011;7(3):265-72. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Keskin F, İzci EK. Servikal dejeneratif hastalıklarda klinik. Arslantaş A, editör. Servikal Dejeneratif Hastalıklar. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018. p.11-4. [Link]
- Özbek Z, Baş G. Servikal disk hernisinde cerrahi tedavi endikasyonları ve hasta seçimi. Arslantaş A, editör. Servikal Dejeneratif Hastalıklar. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2018. p.36-8. [Link]
- Çelik Yılmaz A. Bel ve boyun fıtığı olan hastaların ameliyat öncesi ağrı gidermede kullandıkları tamamlayıcı yaklaşımlar [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2017. [Erişim tarihi: 17.01.2022]. Erişim linki: [Link]
- Shangguan L, Ning GZ, Tang Y, Wang Z, Luo ZJ, Zhou Y. Discover cervical disc arthroplasty versus anterior cervical discectomy and fusion in symptomatic cervical disc diseases: A meta-analysis. PLoS One. 2017;12(3):e0174822. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aldemir K. Bel fıtığı ameliyatı sonrası pedometre destekli yürüyüş ve tele izlenimin ağrı, engellilik düzeyi ve yaşam kalitesine etkisi [Doktora Tezi]. İstanbul: Marmara Üniversitesi; 2019. (Erişim tarihi: 17.01.2022) Erişim linki: [Link]
- Çırak M, Atabey R. Füzyonlu ve füzyonsuz anterior servikal diskektomi sonuçlarının retrospektif değerlendirilmesi [Comparison of anterior cervical discectomy with and without fusion: retrospective study]. Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2019;39(3):285-98. [Crossref]
- Oral A, Sindel D, Ketenci A. Evidence-based physical medicine and rehabilitation strategies for patients with cervical radiculopathy due to disc herniation. Turk J Phys Med Rehab. 2014;60:47. [Crossref]
- Boyles R, Toy P, Mellon J Jr, Hayes M, Hammer B. Effectiveness of manual physical therapy in the treatment of cervical radiculopathy: a systematic review. J Man Manip Ther. 2011;19(3):135-42. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Delisa JA, Gans BM, Walsh NE, eds. Arasıl T, çeviri editörü. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon İlkeler ve Uygulamalar. 3. Baskı. Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri. 2016. p.251-435-653-675.
- Karataş Y. Basit analjezikler ve streoid olmayan antienflamatuar ilaçlar. Kurtaiş Y. Terapatik egzersizler. Özgirginli N. Üst ekstremite egzersizleri. Kutsal YG, Beyazova M, editörler. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. 3. Baskı. İstanbul: Güneş Kitabevi; 2016. p.781, 1179, 1295.
- Kirsch Micheletti J, Bláfoss R, Sundstrup E, Bay H, Pastre CM, Andersen LL. Association between lifestyle and musculoskeletal pain: cross-sectional study among 10,000 adults from the general working population. BMC Musculoskelet Disord. 2019;20(1):609. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Bohman T, Alfredsson L, Jensen I, Hallqvist J, Vingård E, Skillgate E. Does a healthy lifestyle behaviour influence the prognosis of low back pain among men and women in a general population? A population-based cohort study. BMJ Open. 2014;4(12):e005713. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Maté G, ed. Orhun D, çeviri editörü. Vücudunuz Hayır Diyorsa Duygusal Stresin Bedelleri. 8. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları; 2019.
- Elçioğlu Ö, Kırımlıoğlu N. Tıp etiği ilkeleri. Demirhan Erdemir A, Arda B, Öncel Ö, Özçelikay G, Aksoy Ş, editörler. Çağdaş Tıp Etiği. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2003. p.26-40. [Link]
- Reach G. Patient autonomy in chronic care: solving a paradox. Patient Prefer Adherence. 2013;8:15-24. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Bracconi M, Hervé C, Pirnay P. Ethical reflections on the principle of patient autonomy. East Mediterr Health J. 2018;23(12):845-9. [Crossref] [PubMed]
- Chen MF, Chang RE, Tsai HB, Hou YH. Effects of perceived autonomy support and basic need satisfaction on quality of life in hemodialysis patients. Qual Life Res. 2018; 27(3):765-73. [Crossref] [PubMed]
- Malatyalı İ, Biçer EB. Sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi örneği [Determination of health literacy levels: The case of Sivas Cumhuriyet Universty]. ASHD. 2018;17(2):16-27. [Link]
- Vanstone M, Cernat A, Nisker J, Schwartz L. Women's perspectives on the ethical implications of non-invasive prenatal testing: a qualitative analysis to inform health policy decisions. BMC Med Ethics. 2018;19(1):27. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Delany C, Fryer C, van Kessel G. An ethical approach to health promotion in physiotherapy practice. Health Promot J Austr. 2015;26(3):255-62. [Crossref] [PubMed]
- Uzun M. Kardiyak rehabilitasyonda hasta eğitimi ve egzersiz [Patient education and exercise in cardiac rehabilitation]. Anatolian Journal of Cardiology. 2007;(7):298-304. [Link]
- Karadağ G, Lafçı D. Gaziantep Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin sigara içme durumları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları [Smoking status of nursing students' and healthy lifestyle behaviors]. ERU of Journal of Health Sciences. 2015;3(1):1-15. [Link]
- McCarthy J, Donnely M, Dooley D, Campbell L, Smith D. An ethical frame work for and of life care. (modul 4). Hospice Friendly Hospitals. 2013. p.166-8. [Link]
- Öztek Z. Halk sağlığı etiği. Demirhan Erdemir A, Sezgin G, Usmanbaş Ö, Şaylıgil Ö, editörler. Çağdaş Klinik Etik: 21. Yüzyılda Olgu Örnekleriyle. 1. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2019. p.347-58.
- Enzo A, Okita T, Asai A. What deserves our respect? Reexamination of respect for autonomy in the context of the management of chronic conditions. Med Health Care Philos. 2019;22(1):85-94. [Crossref] [PubMed]
- Atıcı E. Hasta hekim ilişkisini etkileyen unsurlar [Factors affecting patient-physician relationship]. Med Faculty J Uludağ Universty. 2007;33(2):91-6. [Link]
- Özkan O. Sağlık hizmetlerinde hasta odaklı yaklaşım: hasta katılımı [Patient-oriented approach in health services: patient engagement]. Hitit Univ J Soc Sci Ins. 2017;10(2): 1759-70. [Crossref]
- Topbaş E. Diyaliz hastalarının beslenmesinde davranış değişikliği [Behaviour change in nutrition of dialysis patients]. TNDTHD. 2017;1(12):29-35. [Link]
- Kırgız AC. The key rol of media literacy in the forming of critical health literacy. The case of the soscial media in Turkey. J Soc and Administrative Sci. 2015;2(1):18-27. [Link]
- Nutbeam D. Health literacy as public health goal: A challenge for contemporary health education and communication strategies into the 21st centruy. Health Promot Int. 2000;15(3): 259-67. [Crossref]
- Bilir N. Sağlık okuryazarlığı [Health literacy]. Turk J Public Health. 2014;12(1):61-8. [Crossref]
- WHO. Health literacy the solid facts. World Health Organization Regional Office of Europe Copenhagen WHO Puclication. 2013. Erişim tarihi: 17.01.2022. Erişim linki: [Link]
- Kickbucch I, Ratzan SC. Health literacy: making a differance in the USA. J Health Commun. 2001;6(2):87-8. [Crossref] [PubMed]
- Zarcadoolas C, Pleasant AF, Greer DS. Advancing health literacy: A framework for understanding and action. New England J Med. 2007;356(7):757-8. [Crossref]
- Çınarlı İ. Kitle iletişimi ve eleştirel sağlık okuryazarlığı. Yıldırım F, Keser A, editörler. Sağlık Okuryazarlığı. 1. Baskı. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Yayın; 2015. p.15-28. [Link]
- Demir Avcı Y. Kişisel sağlık sorumluluğu [Personal health responsibility]. TAF Prev Med Bull. 2016;15(3):259-66. [Crossref]
- Beaglehole R, Bonita R, Horton R, Adams C, Alleyne G, Asaria P, et al.; Lancet NCD Action Group; NCD Alliance. Priority actions for the non-communicable disease crisis. Lancet. 2011;377(9775):1438-47. [PubMed]
- Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Viera A, Crotty K, et al. Health literacy interventions and outcomes: an updated systematic review. Evid Rep Technol Assess (Full Rep). 2011;(199):1-941. [PubMed] [PMC]
- Uğurlu Z, Akgün SH. Sağlık kurumlarına başvuran hastaların sağlık okuryazarlığının ve kullanılan eğitim materyallerinin sağlık okur yazarlığına uygunluğunun değerlen dirilmesi [Evaluation of health literacy and appropriateness of the educational materials to the health literacy of the patients who applied to the healthcare centers]. Mersin Univ J Health Sci. 2019;12(1):96-106. [Crossref]
- Sezer C, Amarat M. Sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi ilişkisi üzerine bir çalışma. 2. Uluslararası 12. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi; 11-13 Ekim. Muğla/Bodrum: 2018. [Link]
- Aaby A, Friis K, Christensen B, Rowlands G, Maindal HT. Health literacy is associated with health behaviour and self-reported health: A large population-based study in individuals with cardiovascular disease. Eur J Prev Cardiol. 2017;24(17):1880-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Chahardah-Cherik S MS, Gheibizadeh M PhD, Jahani S PhD, Cheraghian B PhD. The relationship between health literacy and health promoting behaviors in patients with Type 2 diabetes. Int J Community Based Nurs Midwifery. 2018;6(1):65-75. [PubMed] [PMC]
- Nutbeam D. The evolving concept of health literacy. Soc Sci Med. 2008;67(12):2072-8. [Crossref] [PubMed]
- Taş TA, Akış N. Sağlık okuryazarlığı [Health literacy]. STED. 2016;25(3):119-24. [Link]
.: İşlem Listesi