.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Birinci Derece Yakını Prostat Kanseri Olan ve Olmayanlarda Kanser Tarama Bilinci: Kesitsel-Tanımlayıcı Çalışma
Awareness of Cancer Screening in Individuals with and without a First-Degree Relative with Prostate Cancer: The Cross-Sectional Descriptive Study
Turkiye Klinikleri J Med Sci. 2024;44(4):194-200
doi: 10.5336/medsci.2024-104261
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Birinci derece yakını prostat kanseri olan bireylerde, olmayanlara göre kanser tarama bilinci ve prostat kanseri bilgisini karşılaştırmak. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırma, tek merkezde, Ekim 2023-Şubat 2024 tarihleri arasında ayaktan üroloji polikliniğine başvuran ve araştırmayı kabul eden 45 yaş ve üzeri, daha önce prostat kanseri tanısı almamış 150 erkek bireyle gerçekleştirildi. Araştırmanın verileri ''Kişisel Bilgi Formu'' ve ''Prostat Kanseri Taramaları Bilgi Testi (PKTBT)'' kullanarak elde edildi. Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin 58'i (%38,7) birinci derece yakını prostat kanseri olup, 92'si (%61,3) değildi. Birinci derece yakını prostat kanseri olan bireylerin tamamı erken teşhisin önemli olduğunu bilmekte iken, diğer grupta bu oran %87 idi. Birinci derece yakını prostat kanseri olan bireyler, olmayanlara göre daha az oranda prostat spesifik antijen (PSA) tarama testi ve rektal muayene öyküsüne sahipti (sırasıyla %30 ve %56,5, p=0,213). Birinci derece yakını prostat kanseri olan 67-77 yaş aralığındaki bireylerde PKTBT puanları diğer yaş gruplarına göre anlamlı olarak daha yüksek idi (p=0,024). Birinci derece yakını prostat kanseri olmayanlarda daha önce PSA tarama testi ve rektal muayene öyküsü yaptıranların PKTBT puanları, muayene yaptırmayanlara göre anlamlı olarak daha yüksek idi (p=0,029). Üç ay içinde PSA tarama testi ve rektal muayene öyküsüne katılmayı düşünenlerin PKTBT puanları, muayeneye katılmayacaklardan anlamlı olarak yüksek idi (p<0,001). Birinci derece yakını prostat kanseri olanlarda, PKTBT puanları, olmayanlara göre daha yüksek idi (p=0,001). Sonuç: Birinci derece yakını prostat kanseri olan bireyler erken teşhis konusunda daha yüksek farkındalık ve bilgi düzeyine sahip olmasına rağmen erken teşhis için daha az PSA tarama testi yaptırmaktadır ve bu bireylerin çoğu rektal muayene konusunda daha çekingendir.
Anahtar Kelimeler: Prostat kanseri; aile; prostat spesifik antijen; dijital rektal muayene
Amaç: Birinci derece yakını prostat kanseri olan bireylerde, olmayanlara göre kanser tarama bilinci ve prostat kanseri bilgisini karşılaştırmak. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu araştırma, tek merkezde, Ekim 2023-Şubat 2024 tarihleri arasında ayaktan üroloji polikliniğine başvuran ve araştırmayı kabul eden 45 yaş ve üzeri, daha önce prostat kanseri tanısı almamış 150 erkek bireyle gerçekleştirildi. Araştırmanın verileri ''Kişisel Bilgi Formu'' ve ''Prostat Kanseri Taramaları Bilgi Testi (PKTBT)'' kullanarak elde edildi. Bulgular: Çalışmaya katılan bireylerin 58'i (%38,7) birinci derece yakını prostat kanseri olup, 92'si (%61,3) değildi. Birinci derece yakını prostat kanseri olan bireylerin tamamı erken teşhisin önemli olduğunu bilmekte iken, diğer grupta bu oran %87 idi. Birinci derece yakını prostat kanseri olan bireyler, olmayanlara göre daha az oranda prostat spesifik antijen (PSA) tarama testi ve rektal muayene öyküsüne sahipti (sırasıyla %30 ve %56,5, p=0,213). Birinci derece yakını prostat kanseri olan 67-77 yaş aralığındaki bireylerde PKTBT puanları diğer yaş gruplarına göre anlamlı olarak daha yüksek idi (p=0,024). Birinci derece yakını prostat kanseri olmayanlarda daha önce PSA tarama testi ve rektal muayene öyküsü yaptıranların PKTBT puanları, muayene yaptırmayanlara göre anlamlı olarak daha yüksek idi (p=0,029). Üç ay içinde PSA tarama testi ve rektal muayene öyküsüne katılmayı düşünenlerin PKTBT puanları, muayeneye katılmayacaklardan anlamlı olarak yüksek idi (p<0,001). Birinci derece yakını prostat kanseri olanlarda, PKTBT puanları, olmayanlara göre daha yüksek idi (p=0,001). Sonuç: Birinci derece yakını prostat kanseri olan bireyler erken teşhis konusunda daha yüksek farkındalık ve bilgi düzeyine sahip olmasına rağmen erken teşhis için daha az PSA tarama testi yaptırmaktadır ve bu bireylerin çoğu rektal muayene konusunda daha çekingendir.
Anahtar Kelimeler: Prostat kanseri; aile; prostat spesifik antijen; dijital rektal muayene
ABSTRACT
Objective: To compare cancer screening awareness and prostate cancer knowledge in individuals with a first-degree relative with prostate cancer compared to those without. Material and Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted in a single center with 150 male individuals, aged 45 and over, who had not previously been diagnosed with prostate cancer, who applied to the outpatient urology clinic between October 2023 and February 2024 and accepted the research. The data of the study was obtained using the ''Personal Information Form'' and ''Prostate Cancer Screenings Knowledge Test (PKTBT)''. Results: Of the individuals participating in the study, 58 (38.7%) had a first-degree relative with prostate cancer and 92 (61.3%) did not. While all individuals with a first-degree relative with prostate cancer knew that early diagnosis was important, this rate was 87% in the other group. Individuals with a first-degree relative with prostate cancer had a lower rate of prostate-specific antigen (PSA) screening tests and digital rectal examinations than those without (30% and 56.5% respectively, p=0.213). PKTBT scores in individuals aged 67-77 with a first-degree relative with prostate cancer were significantly higher than other age groups (p=0.024). Among those who did not have a first-degree relative with prostate cancer, the PCTBT scores of those who had a prostate examination before were significantly higher than those who did not have a prostate PSA screening tests and digital rectal examination (p=0.029). PKTBT scores of those who planned to attend a prostate examination within three months were significantly higher than those who would not attend the examination (p<0.001). PKTBT scores were higher in those with a first-degree relative with prostate cancer than in those without (p=0.001). Conclusion: Although individuals with a first-degree relative who has prostate cancer have higher awareness and knowledge about early diagnosis, they have fewer PSA screening tests for early diagnosis and most of these individuals are more hesitant about rectal examinations.
Keywords: Prostate cancer; family; prostate specific antigen; digital rectal examination
Objective: To compare cancer screening awareness and prostate cancer knowledge in individuals with a first-degree relative with prostate cancer compared to those without. Material and Methods: This descriptive and cross-sectional study was conducted in a single center with 150 male individuals, aged 45 and over, who had not previously been diagnosed with prostate cancer, who applied to the outpatient urology clinic between October 2023 and February 2024 and accepted the research. The data of the study was obtained using the ''Personal Information Form'' and ''Prostate Cancer Screenings Knowledge Test (PKTBT)''. Results: Of the individuals participating in the study, 58 (38.7%) had a first-degree relative with prostate cancer and 92 (61.3%) did not. While all individuals with a first-degree relative with prostate cancer knew that early diagnosis was important, this rate was 87% in the other group. Individuals with a first-degree relative with prostate cancer had a lower rate of prostate-specific antigen (PSA) screening tests and digital rectal examinations than those without (30% and 56.5% respectively, p=0.213). PKTBT scores in individuals aged 67-77 with a first-degree relative with prostate cancer were significantly higher than other age groups (p=0.024). Among those who did not have a first-degree relative with prostate cancer, the PCTBT scores of those who had a prostate examination before were significantly higher than those who did not have a prostate PSA screening tests and digital rectal examination (p=0.029). PKTBT scores of those who planned to attend a prostate examination within three months were significantly higher than those who would not attend the examination (p<0.001). PKTBT scores were higher in those with a first-degree relative with prostate cancer than in those without (p=0.001). Conclusion: Although individuals with a first-degree relative who has prostate cancer have higher awareness and knowledge about early diagnosis, they have fewer PSA screening tests for early diagnosis and most of these individuals are more hesitant about rectal examinations.
Keywords: Prostate cancer; family; prostate specific antigen; digital rectal examination
REFERANSLAR:
- Siegel RL, Miller KD, Wagle NS, Jemal A. Cancer statistics, 2023. CA Cancer J Clin. 2023;73(1):17-48. [Crossref] [PubMed]
- T.C. Sağlık Bakanlığı [İnternet]. © 2023 Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü [Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023]. Türkiye Kanser İstatistikleri 2018. Erişim linki: [Link]
- Bergengren O, Pekala KR, Matsoukas K, Fainberg J, Mungovan SF, Bratt O, et al. 2022 update on prostate cancer epidemiology and risk factors-a systematic review. Eur Urol. 2023;84(2):191-206. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Gandaglia G, Leni R, Bray F, Fleshner N, Freedland SJ, Kibel A, et al. Epidemiology and prevention of prostate cancer. Eur Urol Oncol. 2021;4(6):877-92. [Crossref] [PubMed]
- Miller SM, Diefenbach MA, Kruus LK, Watkins-Bruner D, Hanks GE, Engstrom PF. Psychological and screening profiles of first-degree relatives of prostate cancer patients. J Behav Med. 2001;24(3):247-58. [Crossref] [PubMed]
- European Association of Urology [Internet]. EAU-EANM-ESTRO-ESUR-ISUP- SIOG Guidelines on ProstateCancer-2024. [Cited: May 10, 2024]. Available from: [Link]
- McDowell ME, Occhipinti S, Gardiner RA, Baade PD, Steginga SK. A review of prostate-specific antigen screening prevalence and risk perceptions for first-degree relatives of men with prostate cancer. Eur J Cancer Care (Engl). 2009;18(6):545-55. [Crossref] [PubMed]
- Yurtsever E, Gül A. 50 yaş üzeri erkeklerin prostat kanseri bilgi ve tutumları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi [Evaluating the relationship between knowledge and attitude of men above 50 years of age towards prostate cancer and healthy lifestyle behaviors]. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2021;13(2):196-203. [Crossref]
- Demirbaş N, Onmaz M. Sağlık inanç modeli ile erkeklerin prostat kanseri taramalarına ilişkin inanç ve algı düzeyleri ile etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi [An evaluation of men's beliefs and perceptions and affecting factors on prostate cancer screenings with the health belief model]. Türk Aile Hek Derg. 2021;25(4):137-44. [Crossref]
- Köse Tosunöz İ, Deniz Doğan S. Erkeklerin prostat kanseri taramalarına ilişkin tutumları ve bilgi düzeyleri [Male's attitudes and levels of knowledge about prostate cancer screening]. İzmir Democracy University Health Sciences Journal. 2022;5(3):651-63. [Crossref]
- Weinrich SP, Seger R, Miller BL, Davis C, Kim S, Wheeler C, et al. Knowledge of the limitations associated with prostate cancer screening among low-income men. Cancer Nurs. 2004;27(6):442-53. [Crossref] [PubMed]
- Çapık C, Gözüm S. Prostat Kanseri Taramaları Bilgi Testinin Türk diline adaptasyonu [Turkish adaptation of the knowledge about Prostate Cancer Screening Questionnaire]. Turkish Journal of Geriatrics. 2011;14(3):253-8. [Link]
- Cormier L, Guillemin F, Valéri A, Fournier G, Cussenot O, Mangin P, et al. Impact of prostate cancer screening on health-related quality of life in at-risk families. Urology. 2002;59(6):901-6. [Crossref] [PubMed]
- Bilgili N, Kitiş Y. Prostate cancer screening and health beliefs: a Turkish study of male adults. Erciyes Med J. 2019;41(2):164-9. [Link]
- Ceber E, Cakir D, Ogce F, Simsir A, Cal C, Ozentürk G. Why do men refuse prostate cancer screening? Demographic analysis in Turkey. Asian Pac J Cancer Prev. 2008;9(3):387-90. [PubMed]
- Ceyhan Ö, Göriş S, Demirtaş A, Kılıç Z. Erkek hastaların prostat kanseri taramaları hakkında bilgi düzeyleri [Knowledge levels of male patients about prostate cancer screening]. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2018;20(2):184-91. [Crossref]
- Tayhan A, Özmen D. Relationship between knowledge levels of men about prostate cancer screenings and their health literacy. Cukurova Medical Journal. 2019;44(4):233-40. [Crossref]
- James LJ, Wong G, Craig JC, Hanson CS, Ju A, Howard K, et al. Men's perspectives of prostate cancer screening: a systematic review of qualitative studies. PLoS One. 2017;12(11):e0188258. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Gwede CK, Davis SN, Wilson S, Patel M, Vadaparampil ST, Meade CD, et al. Perceptions of prostate cancer screening controversy and informed decision making: implications for development of a targeted decision aid for unaffected male first-degree relatives. Am J Health Promot. 2015;29(6):393-401. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Adedeji IA, Lawal SA, Aluko-Arowolo S, Oduwole EO. Men in rural Nigeria have a poor perception of prostate cancer risk; Hence they seldom seek screening. Psychooncology. 2021;30(5):773-9. [Crossref] [PubMed]
- Özsöyler M, Güzelöz Çapar Z, Keser M. Aile hekimliği polikliniğine başvuran 35 yaş ve üzeri hastaların kanser tarama testleri hakkında bilgi ve tutumları [Knowledge and attitudes about cancer screening tests of 35 years old and over who applied to family medicine policlinic]. Forbes J Med. 2023;4(1):76-83. [Crossref]
.: İşlem Listesi