Amaç: Çalışma, 50 yaş üzeri erkeklerin prostat kanseri ile ilgili bilgi ve tutumlarıyla, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını incelemek amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı ve kesitsel olan çalışmanın örneklemini, 50 yaş ve üzeri 400 erkek hasta oluşturdu. Veriler bireysel bilgileri oluşturan 39 sorudan oluşan, bir form ve Sağlıklı Yaşam Biçimleri Davranış Ölçeği (SYBÖ) II kullanılarak toplandı. İstatistiksel analizde, Pearson ki-kare testi, Fisher exact test, bağımsız guruplarda t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanıldı. Bulgular: Çalışmaya, katılan bireylerin yaş ortalaması 58,91±6,56'dır. SYBÖ II toplam puan ortalaması 126,57±23,11, alt ölçek puan ortalamalarının en yüksek manevi gelişim (24,92±4,98) ve kişiler arası ilişkiler (24,51±4,66), en düşük stres yönetimi (18,67±4,17) ve fiziksel aktivite (15,49±5,23) olduğu belirlendi. Grubun %43 (n=172)'ünün prostat kanseri hakkında bilgisinin olduğu, bilgisi olanların prostat muayenesi ve Prostat Spesifik Antijen (PSA) testi yaptırma oranlarının yüksek olduğu belirlendi. Prostat kanseri hakkında bilgisi olanların, daha önce prostat muayenesi yaptıranların, prostat kanseri belirtilerini bilenlerin ve 40-50 yaşlarında PSA baktıranların ölçek puanlarının daha yüksek olduğu saptandı. Sonuç: Prostat kanseri hakkında bilgisi fazla olanların, prostat kanseri tarama testlerini daha fazla yaptırdıkları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını benimsedikleri belirlendi. Bireylerin sağlık konularında bilgilendirilmeleri, sağlıklı yaşam biçimi geliştirmelerine de katkıda bulunacaktır.
Anahtar Kelimeler: Bilgi; prostat kanseri; sağlıklı yaşam tarzı; tutum
Objective: This study was carried out to evaluate the knowledge and attitude of men above 50 years of age towards prostate cancer and their healthy lifestyle behaviours. Material and Methods: The cross-sectional and descriptive study included 400 male patients who were above 50 years of age. Data were collected by using a questionnaire with 39 questions which constituted personal information and Healthy Lifestyle Behaviors Scale-II (HLBS-II) questionnaire. In statistical analysis, numbers, percentage, mean values were used, in addition Pearson chi-square test, Fisher exact test, t-test in independent groups, and one-way Anova, were used. Results: The mean age of participants was 58.91±6.56 years. The mean result of HLBS-II questionnaire was 126.57±23.11 points. When subscales were analyzed, the highest points were detected in spiritual development (24.92±4.98) and interpersonal relationships (24.51±4.66), whereas, lowest points were detected in stress management (18.67±4.17) and physical activity (15.49±5.23). Among patients, 43% (n=172) of them had knowledge about prostate cancer and those who had previous knowledge of prostate cancer had increased tendency to get examined for prostate cancer and undergo Prostate-Specific Antigen (PSA) testing. Patients who had previous knowledge about prostate cancer, patients who were examined for prostate cancer, and patients who had undergone PSA testing between 40-50 years of age had higher scale points. Conclusion: Patients who had previous knowledge about prostate cancer undergo necessary screening tests more frequently and are more compatible with healthy lifestyle behaviours. Educating individuals in health-related subjects will benefit them in developing a healthy lifestyle.
Keywords: Knowledge; prostate cancer; healthy lifestyle; attitude
- Siegel R, Ma J, Zou Z, Jemal A. Cancer statistics, 2014. CA Cancer J Clin. 2014;64(1):9-29. Erratum in: CA Cancer J Clin. 2014;64(5):364. [Crossref] [PubMed]
- Bray F, Ferlay J, Soerjomataram I, Siegel RL, Torre LA, Jemal A. Global cancer statistics 2018: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin. 2018;68(6):394-424. Erratum in: CA Cancer J Clin. 2020;70(4):313. [Crossref] [PubMed]
- Rawla P. Epidemiology of Prostate Cancer. World J Oncol. 2019;10(2):63-89. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Karadag Arli S, Bakan AB, Yildiz M. [Knowledge level about prostate cancer screenings in Turkey]. Jundishapur J Chronic Dis Care. 2018;7(3):e80167. [Crossref]
- Çelik S. Prostat kanseri hastalarında diyet ve yaşam stili önerileri [Recommendations of diet and lifestyle in prostate cancer patients prostat]. Üroonkoloji Bülteni. 2015;14:88-93. [Crossref]
- Dinç N. Prostat Kanserinde Tarama, Tanı, Evreleme ve Prognostik Faktörler [Prostate cancer screening, diagnosis, staging and prognostic factors]. Turkiye Klinikleri J Med Oncol-Special Topics. 2017;10(4):358-64. [Link]
- Wolf AM, Wender RC, Etzioni RB, Thompson IM, D'Amico AV, Volk RJ, et al; American Cancer Society Prostate Cancer Advisory Committee. American Cancer Society guideline for the early detection of prostate cancer: update 2010. CA Cancer J Clin. 2010;60(2):70-98. [Crossref] [PubMed]
- Capık C, Gözüm S. The effect of web-assisted education and reminders on health belief, level of knowledge and early diagnosis behaviors regarding prostate cancer screening. Eur J Oncol Nurs. 2012;16(1):71-7. [Crossref] [PubMed]
- Spring B, King AC, Pagoto SL, Van Horn L, Fisher JD. Fostering multiple healthy lifestyle behaviors for primary prevention of cancer. Am Psychol. 2015;70(2):75-90. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Dirimeşe E, Korkmaz FD, Alcan AO. Koroner arter bypass greft cerrahisi öncesi hastaların yaşam kalitesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi [Quality of life and healthy life style before coronary artery bypass graft surgery]. Balikesir Health Sciences Journal. 2016;5(2):56-61. [Crossref]
- Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı Yaşam Biçim Davranışları Ölçeği II'nin geçerlik ve güvenirlik çalışması [Healthy life style behavior scale ıı: a reliability and validity study]. Cumhuriyet Hem Der. 2008;12(1):1-13. [Link]
- Sümbüloğlu V, Sümbüloğlu K. Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri. 6. Baskı. Ankara: Hatiboğlu Basım ve Yayım; 2013. [Link]
- Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The Health-Promoting Lifestyle Profile: development and psychometric characteristics. Nurs Res. 1987;36(2):76-81. [Crossref] [PubMed]
- Walker SN, Hill-Polerecky DM. Psychometric evaluation of the Health Promoting Lifestyle Profile II. Unpublished Manuscript, University of Nebraska Medical Center. 1996. [Link]
- Savaşan A, Ayten M, Ergene O. Koroner arter hastalarında sağlıklı yaşam biçimidavranışları ve umutsuzluk [Hopelessness and healthy life style behaviors in patients with coronary artery disorder]. Journal of Psychiatric Nursing. 2013;4(1):1-6. [Crossref]
- Kılınç G, Yıldız E, Kavak F. Kalp yetersizliği hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve umutsuzluk arasındaki ilişki [The relationship between healthy life style behaviors and hopelessness in patients with heart failure]. Turk J Card Nur. 2016;7(13):114-26. [Crossref]
- Akgün Şahin Z, Biçer ÖGN. Hipertansiyon hastalarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları [Healthy lifestyle behaviors of hypertension patients]. MN Kardiyoloji. 2015;22(4):180-5. [Link]
- Gülcivan G, Topçu B. Meme kanserli hastaların yaşam kalitesi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi [Quality of life with breast cancer patients and evaluation of healthy life behaviors]. Namık Kemal Medical Journal. 2017;5(2):63-74. [Link]
- Karakoç Kumsar A, Çınar Pakyüz S. Metabolik sendromlu kadınlarda sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi [Determining the healthy lifestyle behaviours and related factors on women with metabolic syndrome]. HEAD. 2015;12(1):19-24. [Crossref]
- Oruç Z, Kaplan MA. Kanser ve egzersiz [Cancer and exercise]. Turkiye Klinikleri J Med Oncol-Special Topics. 2016;9(3):45-50. [Link]
- Bozkuş T, Türkmen M, Kul M, Özkan A, Öz Ü, Cengiz C. Beden eğitimi ve spor yüksekokulu'nda öğrenim gören öğrencilerin fiziksel aktivite düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi ve ilişkilendirilmesi [Determination and relationships of physical activity level and healthy lifestyle behaviors in physical education]. International Journal of Science Culture and Sport. 2013;1(3):49-65. [Link]
- Açıkgöz A, Açıkgöz Osman. Fiziksel aktivite ve kanser [Physical activity and cancer]. Turkiye Klinikleri J Sports Med-Special Topics. 2015;1(2):38-42. [Link]
- Liu Y, Hu F, Li D, Wang F, Zhu L, Chen W, et al. Does physical activity reduce the risk of prostate cancer? A systematic review and meta-analysis. Eur Urol. 2011;60(5):1029-44. [Crossref] [PubMed]
- Erişen M, Karaca Sivrikaya S. Manevi bakım ve hemşirelik [Spiritual care and nursing]. Gümüşhane University Journal of Health Sciences. 2017;6(3):184-190. [Link]
- Bostan N, Beşer A. Hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler [Factors affecting the healthy lifestyle behaviors of nurses]. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2017;14 (1):38-44. [Link]
- Gürsel N, Özbey S, Güzel P. Öğretim elemanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi [Healthy lifestyle behaviors and life quality of instructors]. International Journal of Social Science Research. 2016;5(2):10-25. [Link]
- Özyazıcıoğlu N, Kılıç M, Erdem N, Yaævuz C, Afacan S. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi [Determinants of nursing students' healthy life style]. Journal of Human Sciences. 2011;8(2):328-32. [Link]
- Çapık C. Prostat kanseri taramalarına ilişkin bilgi düzeyine etki eden faktörlerin incelenmesi [Investigating the factors that affect the knowledge level regarding prostate cancer screenings]. Turkish Journal of Urology. 2012;38(4):185-9. [Crossref]
- Ogunsanya ME, Brown CM, Odedina FT, Barner JC, Adedipe TB, Corbell B. Knowledge of Prostate Cancer and Screening Among Young Multiethnic Black Men. Am J Mens Health. 2017;11(4):1008-1018. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Morlando M, Pelullo CP, Giuseppe GD. [Prostate cancer screening: Knowledge, attitudes and practices in a sample of men in Italy. A survey]. Plos One. 2017;12:1-11. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kilpelainen TP, Talala K, Raitanen J, Taari K, Kujala P, Tammela TL, et al. [Prostate cancer and socioeconomic status in the Finnish randomized study of screening for prostate cancer]. Am J Epidemiol. 2016;184(10):720-731. [Crossref] [PubMed]
- Bugoye FC, Leyna GH, Moen K, Mmbaga EJ. [Knowledge, perceived risk and utilization of prostate cancer screening services among men in Dar Es Salaam, Tanzania]. Hindawi Prostate Cancer. 2019:1-6. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Özkaraman A, Alparslan GB, Babadağ B, Gökçe S, Gölgeli H, Derin Ö, et al. Hemodiyaliz yapılan kronik böbrek hastalarında sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi [The evaluation behaviours for healthy life style in hemodialysis patients with chornic kidney disease]. Osmangazi Journal of Medicine. 2016;38(2):51-61. [Crossref]
- Esin MN, Aktaş E. Çalışanların sağlık davranışları ve etkileyen faktörler: Sistematik inceleme [Worker's health behaviors and ınfluencing factors: A systematic review]. İ.Ü.F.N. Hem. Derg. 2012;20(2):166-76. [Link]
- Teo CH, Ng CJ, Booth A, White A. Barriers and facilitators to health screening in men: A systematic review. Soc Sci Med. 2016;165:168-176. [Crossref] [PubMed]
.: İşlem Listesi