.: ARAŞTIRMA
1919 Yılında Batı Anadolu'da Yaşanan İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı, Aşağılayıcı Muamele veya Cezalar Bağlamında Hekimin Sorumluluğu
The Responsibility of Physician in the Context of Torture and Other Cruel, Inhuman, Degrading Treatment, or Punishment in Western Anatolia in 1919
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2019;27(2):103-15
doi: 10.5336/mdethic.2019-65307
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
İşkence, insanlık onuru ve değerinin ayaklar altına alındığı, insanlık namına en utanç verici eylemlerden biridir. Hekim, işkencenin ilk tanıklarından olup, mesleki ve etik bilincinin yanında vicdanını da katarak bu konudaki görevini yerine getirmesi gerekmektedir. Kurtuluş Savaşı sırasında İzmir ve çevresinde yaşayanların görmüş olduğu insanlık dışı muamele ve hekimlerin sorumluluğunu yerine getirerek tutmuş oldukları raporlar, bu çalışmada insan hakları bağlamında ele alınmıştır. Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Arşivi'nden tespit edilen belgeler çalışmanın temel verilerini oluşturmaktadır. Osmanlı Türkçesi ile tutulan 1919 yılına ait hekim raporları, günümüz Türkçesine aktarılmış ve nitel araştırma yöntemi kullanılarak raporların içerik analizi yapılmıştır. Belgelerin daha iyi anlaşılabilmesi açısından yaşanan tarihî olaylara da değinilmiş, konunun uluslararası yansımaları aktarılmaya çalışılmıştır. Belgeler, 100 yıl önce meydana gelen insanlığa karşı işlenen suçlarda hekimlerin sorumluluklarını yerine getirdiklerini gösterirken, işkenceyi belgelemenin neden önemli olduğunu ortaya koymaktadır. İşkence ve insanlık dışı muameleye ait tarihî raporlara bakıldığında, hekimin insanlık dışı muameleye ilişkin sorumluluğunun tarih boyunca değişmediği görülmüştür. Olayın geçtiği dönemde işkenceye karşı yazılı normlar olmamasına karşın, hekimin vicdanının sesini dinleyerek sorumluluğunu yerine getirdiği görülmektedir. Görevini yerine getiren hekimlerin günümüz adli tıp raporu örneklerine benzer nitelikte kayıtlar tuttuğu görülmüştür. Doğru şekilde desteklenen bağımsız sağlık profesyonelleri, işkencenin tespitinde ve önlenmesinde önemli rol oynayabilir. Hekimin birincil yükümlülüğü mesleki görevidir. Mesleki görevini yürütürken hekimin en başta gelen yol göstericisi vicdanıdır. Hekim, her türlü işkence ve diğer zalimane, insanlık dışı, aşağılayıcı muamele veya cezaların etkili bir biçimde soruşturulması ve belgelendirilmesinde kendisine düşen görevi yerine getirebilmelidir. Bu işi yaparken daima özgür bir kişilik olarak hareket edebilmeli, meslek etiğinin kendisine yüklediği sorumluluğu unutmamalıdır. İşkencenin, insanlık onuru ve değerinin ayaklar altına alındığı, insanlık namına en utanç verici bir eylem olduğu, sağlık profesyonelinin hatır ve vicdanından çıkmamalıdır.
Anahtar Kelimeler: İşkence; hekim sorumluluğu; insan hakları ihlalleri; savaş etiği
İşkence, insanlık onuru ve değerinin ayaklar altına alındığı, insanlık namına en utanç verici eylemlerden biridir. Hekim, işkencenin ilk tanıklarından olup, mesleki ve etik bilincinin yanında vicdanını da katarak bu konudaki görevini yerine getirmesi gerekmektedir. Kurtuluş Savaşı sırasında İzmir ve çevresinde yaşayanların görmüş olduğu insanlık dışı muamele ve hekimlerin sorumluluğunu yerine getirerek tutmuş oldukları raporlar, bu çalışmada insan hakları bağlamında ele alınmıştır. Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Arşivi'nden tespit edilen belgeler çalışmanın temel verilerini oluşturmaktadır. Osmanlı Türkçesi ile tutulan 1919 yılına ait hekim raporları, günümüz Türkçesine aktarılmış ve nitel araştırma yöntemi kullanılarak raporların içerik analizi yapılmıştır. Belgelerin daha iyi anlaşılabilmesi açısından yaşanan tarihî olaylara da değinilmiş, konunun uluslararası yansımaları aktarılmaya çalışılmıştır. Belgeler, 100 yıl önce meydana gelen insanlığa karşı işlenen suçlarda hekimlerin sorumluluklarını yerine getirdiklerini gösterirken, işkenceyi belgelemenin neden önemli olduğunu ortaya koymaktadır. İşkence ve insanlık dışı muameleye ait tarihî raporlara bakıldığında, hekimin insanlık dışı muameleye ilişkin sorumluluğunun tarih boyunca değişmediği görülmüştür. Olayın geçtiği dönemde işkenceye karşı yazılı normlar olmamasına karşın, hekimin vicdanının sesini dinleyerek sorumluluğunu yerine getirdiği görülmektedir. Görevini yerine getiren hekimlerin günümüz adli tıp raporu örneklerine benzer nitelikte kayıtlar tuttuğu görülmüştür. Doğru şekilde desteklenen bağımsız sağlık profesyonelleri, işkencenin tespitinde ve önlenmesinde önemli rol oynayabilir. Hekimin birincil yükümlülüğü mesleki görevidir. Mesleki görevini yürütürken hekimin en başta gelen yol göstericisi vicdanıdır. Hekim, her türlü işkence ve diğer zalimane, insanlık dışı, aşağılayıcı muamele veya cezaların etkili bir biçimde soruşturulması ve belgelendirilmesinde kendisine düşen görevi yerine getirebilmelidir. Bu işi yaparken daima özgür bir kişilik olarak hareket edebilmeli, meslek etiğinin kendisine yüklediği sorumluluğu unutmamalıdır. İşkencenin, insanlık onuru ve değerinin ayaklar altına alındığı, insanlık namına en utanç verici bir eylem olduğu, sağlık profesyonelinin hatır ve vicdanından çıkmamalıdır.
Anahtar Kelimeler: İşkence; hekim sorumluluğu; insan hakları ihlalleri; savaş etiği
ABSTRACT
Torture is one of the most mortifying practices committed in the name of humanity where human dignity and value are desecrated. Physicians are the first witnesses of torture and have to perform their duties by employing their discernment along with their professional and ethical conscience to their work. This study aims at scrutinizing the reports of the physicians who fulfilled their responsibilities in and around Izmir during the Turkish War of National Independence within the context of human rights. The documents discovered at the Department of Military History and Strategic Survey Archive forms the basis of this study. Physician reports of 1919, written in Ottoman Turkish, have been transliterated into modern Turkish and content analysis is made by employing qualitative research method. In order to render the understanding of the reports better, historical events and international documents against non-human crimes have also been referred to so as to bring the international reverberations on the subject to the fore. Documents not only prove that the physicians undertook their responsibilities in the crimes committed against humanity a century ago duly, but also reveal the significance of as to why recording of the tortures are of prime importance. Considering the historical reports of torture and inhumane treatment, it is concluded that the responsibility of the physician for such treatments have not changed. Although there were no written norms for reporting torture at the time of the incident, it is observed that the physicians fulfilled their responsibility by listening to their inner voice. It is also observed that physicians, while performing their duties, kept records in a very similar fashion to current forensic reports.Duly supported independent medical professionals may play a crucial role in detecting and prevention of torture. The primary responsibility of a physician is his/her Professional career. Conscience is the only guide of a physician in executing his/her professional duty. A physician ought to be able to fulfill his/her responsibility in investigating and documenting the cruel, inhuman, derogatory conduct, as well as the penalties given to the end. In performing his/her duty a physician should act as a free individual and always be conscious of the responsibilities as dictated by professional ethics. Medical professionals ought not to forget that torture is a crime whereby human dignity and honor are trampled upon, and is the most demeaning exploitation of the human kind whatsoever.
Keywords: Torture; physician responsibility; violation of human rights; war ethics
Torture is one of the most mortifying practices committed in the name of humanity where human dignity and value are desecrated. Physicians are the first witnesses of torture and have to perform their duties by employing their discernment along with their professional and ethical conscience to their work. This study aims at scrutinizing the reports of the physicians who fulfilled their responsibilities in and around Izmir during the Turkish War of National Independence within the context of human rights. The documents discovered at the Department of Military History and Strategic Survey Archive forms the basis of this study. Physician reports of 1919, written in Ottoman Turkish, have been transliterated into modern Turkish and content analysis is made by employing qualitative research method. In order to render the understanding of the reports better, historical events and international documents against non-human crimes have also been referred to so as to bring the international reverberations on the subject to the fore. Documents not only prove that the physicians undertook their responsibilities in the crimes committed against humanity a century ago duly, but also reveal the significance of as to why recording of the tortures are of prime importance. Considering the historical reports of torture and inhumane treatment, it is concluded that the responsibility of the physician for such treatments have not changed. Although there were no written norms for reporting torture at the time of the incident, it is observed that the physicians fulfilled their responsibility by listening to their inner voice. It is also observed that physicians, while performing their duties, kept records in a very similar fashion to current forensic reports.Duly supported independent medical professionals may play a crucial role in detecting and prevention of torture. The primary responsibility of a physician is his/her Professional career. Conscience is the only guide of a physician in executing his/her professional duty. A physician ought to be able to fulfill his/her responsibility in investigating and documenting the cruel, inhuman, derogatory conduct, as well as the penalties given to the end. In performing his/her duty a physician should act as a free individual and always be conscious of the responsibilities as dictated by professional ethics. Medical professionals ought not to forget that torture is a crime whereby human dignity and honor are trampled upon, and is the most demeaning exploitation of the human kind whatsoever.
Keywords: Torture; physician responsibility; violation of human rights; war ethics
REFERANSLAR:
- Veysal Ç. Savaşın Felsefesi. İstanbul: Etik Yayınları; 2010. p.347.
- [12 Ağustos 1949 Tarihli Cenevre Sözleşmeleri ve Ek Protokolleri]. Yay.Haz.: Batur Yamaner M, Öktem AE, Kurtdarcan B, Uzun MC. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları: 121-2.
- [Turkish Language Society Contemporary Turkish Dictionary]. Erişim Tarihi: 07 Mayıs 2018. [Link]
- [World Medical Association Tokyo Declaration]. Erişim Tarihi: 07 Mayıs 2018. [Link]
- [Sağlıkla İlgili Uluslararası Belgeler, Füsun Sayek TTB Raporları]. Ankara: TTB Merkez Konseyi, 2009;43.
- İstanbul Protokolü. İşkence ve Diğer Zalimane İnsanlık Dışı Aşağılayıcı Muamele veya Cezaların Etkili Biçimde Soruşturulması ve Belgelendirilmesi için El Kılavuzu. 2. Baskı Ankara: Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları; 2003.
- Polatin P, Modvig J, Rytter T. Complicit in torture. BMJ. 2010;340(7745):512-3. [Crossref] [PubMed]
- Estrella IAE. On the ethics of war. Kritike. 2012;6(1):67-84. [Crossref]
- Yaran CS. [Social moral: war, peace, live together]. Ahlak ve Etik. 2. Baskı. İstanbul: Rağbet Yayınları; 2016. p.272-3.
- Lazar S. Risky killing and the ethics of war. Ethics. 2015;126(1):91-117. [Crossref]
- McMahan J. The ethics of killing in war. Ethics. 2004;114(4):693-733. [Crossref]
- Papers Relating to the Foreign Relations of the United States The Paris Peace Conference 1919. Vol. VII. Washington: United States Goverment Printing Office; 1946. p.207.
- Özkan K. [Greek occupation of İzmir, and the USA]. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi. 2015;13(26):113-49.
- Papers Relating to the Foreign Relations of the United States The Paris Peace Conference 1919. Vol. IX. Washington: United States Goverment Printing Office; 1946. p.47-57.
- Ilgazi A, Cenik S. [Greek occupation and devastations in Anatolia as reflected in the Lausanne documents and minutes]. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi. 2004;2(3):29-40.
- Kütükoğlu MS. [Tarih Araştırmalarında Usûl]. Ankara: Türk Tarih Kurumu; 2017. p.2836.
- T. C. Prime Ministry State Archives General Directorate Department of Ottoman Archives. Arşiv Belgelerine Göre Balkanlar?da ve Anadolu?da Yunan Mezâlimi II: Anadolu?da Yunan Mezâlimi. Yayın No: 30. Ankara: Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı; 1996.
- Genelkurmay Başkanlığı, Askerî Tarih Belgeleri Dergisi, 93. Sayı. (2386 Numaralı Belge:107; 2387 Numaralı Belge:109; 2388 Numaralı Belge:112-113; 2409 Numaralı Belge: 189; 2381 Numaralı Belge: 91.)
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 99, Gömlek No: 52, Belge No: 52-9 ve arkası.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 99, Gömlek No: 52, Belge No: 52-5 (6,7).
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-14.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-18.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-2.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-1.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-11.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-22.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-3.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-5.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-16.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-6.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-7.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-9.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-10.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-12.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-13.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-15.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 92, Gömlek No: 41, Belge No: 41-17.
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 1106, Gömlek No: 7, Belge No: 7-2 (3-6).
- ATASE Archive; İSH; Kutu No: 1546, Gömlek No: 113, Belge No: 113-1, 2.
- Russell B. The ethics of war. Int J Ethics. 1915;25(2):127-42. [Crossref]
- Maguire DC. The lies of war: building an ethics of peace. The Furrow. 2005;56(10):5509.
- Vesti P, Lavik NJ. Torture and the medical profession: a review. J Med Ethics. 1991; 17(Suppl):4-8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Lepora C, Millum J. The tortured patient: a medical dilemma. The Hastings Center Report. 2011;41(3):38-47. [Crossref] [PubMed]
- Rodin D. The ethics of war: state of the art. Journal of Applied Philosophy. 2006;23(3): 241-6. [Crossref]
- Kottow MH. Should medical ethics justify violence? J Med Ethics. 2006;32(8):464-7. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sidel VW, Levy BS. Physician-soldier: a moral dilemma? Military Medical Ethics. Vol. 1. 293-329. [Link]
- Sheather J, Beynon R, Davies T, Abbasi K. Torture and doctors? dual obligation. BMJ. 2015;350:1-2. [Crossref] [PubMed]
- McColl H, Bhui K, Jones E. The role of doctors in investigation, prevention and treatment of torture. J R Soc Med. 2012;105(11):464-71. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi