Throughout history, science has enlightened us in overcoming the obstacles in our way and has tried to be a solution to our problems. Science has been the port where people took refuge while trying to cope with the problems they experienced. With the developing technology in recent years, human beings have been able to reach information faster in overcoming obstacles and have shaped their research in this direction. Especially recently, coronavirus disease-2019 (COVID-19) has been an important pandemic problem affecting people. People have sought to get faster information to solve their problems during the pandemic process. Because the reasons such as the fact that COVID-19 can be transmitted through the respiratory tract quickly, that it is a virus encountered for the first time and that there is no treatment yet, and that it causes the death of many individuals, have led to the acceleration of research in this process. Scientists have made efforts in a rapid scientific research process in order to be beneficial to the society, but in this process, they had to face a situation that could create many ethical problems and debates. Nursing profession, which is one of the important building blocks of the health field, was also affected in this process in terms of nursing research. Significant difficulties were encountered in the planning and conduct of the studies. Especially since the profession is an applied discipline by nature, the difficulties encountered in practice have also affected the structure of research and led to ethical debates.
Keywords: COVID-19; science; research; ethics; nursing
Bilim, tarih boyunca yolumuza çıkan engelleri aşmada önümüzü aydınlatmış, sorunlarımıza çare olmaya çabalamıştır. Bilim, insanların yaşadığı sorunları ile baş etmeye çalışırken sığındığı limanı olmuştur. İnsanoğlu, son yıllarda gelişen teknoloji ile birlikte engelleri aşmada bilgiye daha hızlı ulaşabilmiş ve araştırmalarını bu doğrultuda şekillendirmiştir. Özellikle son zamanlarda yaşanılan koronavirüs hastalığı-2019 [coronavirus disease-2019 (COVID-19)], insanları etkileyen önemli bir pandemik sorun olmuştur. İnsanlar, pandemi sürecinde sorunlarının çözümü için daha hızlı bir bilgi alma arayışına girmiştir. Çünkü COVID-19'un hızlı bir şekilde solunum yolu ile bulaşabiliyor olması, ilk kez karşılaşılan bir virüs olması ve tedavisinin henüz olmaması, çok sayıda bireyin ölümüne yol açması gibi nedenler bu süreçte araştırmaların hızlanmasına yol açmıştır. Bilim insanları, topluma faydalı olabilmek için hızlı bir bilimsel araştırma süreci içinde çabalar harcamış, ancak bu süreçte pek çok etik sorun ve tartışma oluşturabilecek durum ile yüzleşmek zorunda kalmıştır. Sağlık alanının önemli yapı taşlarından olan hemşirelik mesleği de bu süreçte hemşirelik araştırmaları anlamında etkilenmiştir. Araştırmaların planlanması ve yürütülmesinde önemli zorluklar yaşanmıştır. Özellikle mesleğin doğası gereği uygulamalı bir disiplin olması nedeniyle uygulamalarda karşılaşılan güçlükler, araştırmaların yapısını da etkilemiş ve etik tartışmalara yol açmıştır.
Anahtar Kelimeler: COVID-19; bilim; araştırma; etik; hemşirelik
- Doğan O. Makale, Tez, Proje Yazmak. 1. Baskı. Ankara: Detay Yayıncılık; 2017.
- Kasapçopur Ö. Science and pseudoscience during the COVID-19 pandemic. Turk Pediatri Ars. 2020;55(4):335-6. [Crossref]
- Çobanoğlu N. Bireysel, profesyonel, toplumsal, bilimsel ve siyasal etiği yeniden sorgulatan COVID-19 pandemisi [Ethics of individual, professional, social, scientific and politic is questioned by COVID-19 pandemi]. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi. 2020;25(1):36-42. [Crossref]
- Köksal MF. Bilim dünyamızın kanayan yarasında yeni icatlar veya adı konulmamış yayın etiği ihlalleri [New contrivancein the bleaching wound of our science world or non-named publication ethics violations]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;20(1):209-18. [Crossref]
- Özenç Uçak N, Birinci HG. Bilimsel etik ve intihal [Scientific ethics and plagiarism]. Türk Kütüphaneciliği. 2008;22(2):187-204. [Link]
- Wu P, Fang Y, Guan Z, Fan B, Kong J, Yao Z, et al. The psychological impact of the SARS epidemic on hospital employees in China: exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. Can J Psychiatry. 2009;54(5): 302-11. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aşkın R, Bozkurt Y, Zeybek Z. COVID-19 pandemisi: psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler [COVID-19 pandemic: psychological effects and therapeutic interventions]. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı. 2020;19(37):304-18. [Link]
- Solbakk JH, Bentzen HB, Holm S, Heggestad AKT, Hofmann B, Robertsen A, et al. Back to WHAT? The role of research ethics in pandemic times. Med Health Care Philos. 2021; 24(1):3-20. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Kreps SE, Kriner DL. Model uncertainty, political contestation, and public trust in science: Evidence from the COVID-19 pandemic. Sci Adv. 2020;6(43):eabd4563. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Soltani P, Patini R. Retracted COVID-19 articles: a side-effect of the hot race to publication. Scientometrics. 2020:1-4. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Besançon L, Peiffer-Smadja N, Segalas C, Jiang H, Masuzzo P, Smout C, et al. Open science saves lives: lessons from the COVID-19 pandemic. BMC Med Res Methodol. 2021; 21(1):117. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Bayram H, Akgün M, Altın S, Karadoğan D, Gürkan CG, Yüksel A, et al. COVID-19 süre cinde bilimsel yayınlara erişim, işbirliği olanakları ve derneklerin adaptasyonu. Her Yönüyle COVID-19, Türk Toraks Derneği COVID-19 E-Kitapları Serisi. 2020. p.85-90. [Link]
- Harmancı Karagülle D, Uygun ZO, Girgin Sağın F. COVID-19'un araştırmaya ve bilim dünyasına etkileri. Yücel D, editör. COVID-19 Pandemisinde Tıbbi Biyokimyanın Artan Rolü. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p.94-9. [Link]
- World Health Organization [Internet]. © 2021 WHO. Munich Security Conference; 15 February 2020. Available from: [Link]
- Campbell M. Is research quality being compromised during the COVID-19 pandemic? 2020. Cited: 12.5.2021. Available from: [Link]
- London AJ, Kimmelman J. Against pandemic research exceptionalism. Science. 2020; 368(6490):476-7. [Crossref] [PubMed]
- Porter JDH, Ogden JA. Ethics of directly observed therapy for the control of infectious diseases. Bulletin de l'Institut Pasteur. 1997; 95(3):117-27. [Crossref]
- Gianola S, Jesus TS, Bargeri S, Castellini G. Characteristics of academic publications, preprints, and registered clinical trials on the COVID-19 pandemic. PLoS One. 2020; 15(10):e0240123. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Piller C, Servick K. Two elite medical journals retract coronavirus papers over data integrity questions. Science. 2020. [Crossref]
- Acharya KP. WITHDRAWN: Resource poor countries ought to focus on early detection and containment of novel corona virus at the point of entry. Clinical Epidemiology and Global Health. 2020. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Elston DM. WITHDRAWN: COVID and Biologics. Journal of the American Academy of Dermatology. 2020. [Crossref]
- University of Technology Sydney (UTS); Nippon Foundation Ocean Nexus Center. Adaptıng Research Methodologıes In The Covıd-19 Pandemıc [Link]
- Shehata MHK, Abouzeid E, Wasfy NF, Abdelaziz A, Wells RL, Ahmed SA. Medical education adaptations post COVID-19: an Egyptian reflection. Journal of Medical Education and Curricular Development. 2020;7:1-9. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Archibald MM, Ambagtsheer RC, Casey MG, Lawless M. Using zoom videoconferencing for qualitative data collection: perceptions and experiences of researchers and participants. International Journal of Qualitative Methods. 2019;18:1-8. [Crossref]
- Eysenbach G, Wyatt J. Using the Internet for surveys and health research. J Med Internet Res. 2002;4(2):E13. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Shah KN, Hofmann MR, Schwarzkopf R, Pourmand D, Bhatia NN, Rafijah G, et al. Patient-reported outcome measures: how do digital tablets stack up to paper forms? A randomized, controlled study. Am J Orthop (Belle Mead NJ). 2016;45(7):E451-7. [PubMed]
- Fitzgerald D, Hockey R, Jones M, Mishra G, Waller M, Dobson A. Use of online or paper surveys by Australian women: longitudinal study of users, devices, and cohort retention. J Med Internet Res. 2019;21(3):e10672. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Doğan O. Çevrimiçi araştırmalar bilimsel midir [Are online researches scientific]. Anatolian Journal of Psychiatry. 2020;21(6):656-61. [Link]
- Orton-Johnson K. Ethics in online research; evaluating the ESRC framework for research ethics categorisation of risk. Sociological Research Online. 2010;15(4):126-30. [Crossref]
- Hagan TL, Belcher SM, Donovan HS. Mind the mode: differences in paper vs. web-based survey modes among women with cancer. J Pain Symptom Manage. 2017;54(3):368-75. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Güner MD, Ekmekci PE. Klinik araştırmalarda yapay zekâ kullanımı ve olası etik konular. Ekmekci PE, editör. Yapay Zekâ ve Tıp Etiği. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2020. p.29-34.
- Walther JB. Research ethics in Internet-enabled research: human subjects issues and methodological myopia. Ethics Inf Technol. 2002;4:205-16. [PubMed]
- Toplu M. Bilim etiği: internetin bilim etiği üzerine etkileri [Science ethics: the effect of internet on the science ethics]. Türk Kütüpha neciliği. 2012;26(4):654-98. [Link]
- Medidata. COVID-19 and Clinical Trials: The Medidata Perspective Release 5.0. 2020. Cited: 12.5.2021. Available from: [Link]
- Upadhaya S, Yu JX, Oliva C, Hooton M, Hodge J, Hubbard-Lucey VM. Impact of COVID-19 on oncology clinical trials. Nat Rev Drug Discov. 2020;19(6):376-377. [Crossref] [PubMed]
- Naycı S, Göksel T, Gemicioğlu B. COVID-19 pandemi sürecinde klinik araştırmaların durumu ve geleceğe bakış: araştırmacı perspektifi. Her Yönüyle COVID-19, Türk Toraks Derneği COVID-19 E-Kitapları Serisi. 2020. p.91-8. [Link]
- Seyran F. COVID-19 pandemisinde hemşirelik mesleğine ilişkin çalışmaların bibliyometrik profili [Bibliometric profile of studies on nursing profession in COVID-19 pandemic]. INCOMES. 2020:245-55. [Link]
- Hiçdurmaz D, Üzar Özçetin YS. COVID-19 pandemisinde ön safta çalışan hemşirelerin ruhsal sağlığının korunması ve ruhsal travmanın önlenmesi [Protection of COVID-19 frontline nurses' mental health and prevention of psychological trauma]. HUHEMFAD-JOHUFON. 2020;7(Özel Sayı):1-7. [Crossref]
.: Process List