Bu sistematik derlemenin amacı, hemşirelik alanında yenidoğanlarda müzik müdahalelerinin fizyolojik parametrelere etkileri konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesidir. Çalışmada Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Ulusal Tez Merkezi veri tabanında, yıl sınırlaması olmadan, yenidoğanlarda müzik kullanımıyla ilişkili tüm tezler taranmıştır. Tarama ''yenidoğan'', ''müzik'', ''ninni'', ''beyaz gürültü'', ''fizyolojik takip'', ''yaşam bulguları'' anahtar kelimeleri ile ''ve/veya'' bağlaçlarının çeşitli kombinasyonları kullanılarak, 10 Ekim-10 Kasım 2022 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Taramada müzik müdahaleleri konusunda hemşirelik alanında yapılmış 119 teze ulaşılmış, dâhil edilme ve dışlanma kriterlerine göre araştırma kapsamında 15 tez çalışması alınmıştır. Çalışmaların %73,3'ü yüksek lisans tezi olup, çoğunun (%60) hemşirelik ana bilim dalına ait olduğu görülmüştür. Tezlerin çoğunlukla 2019 ve 2022 yıllarında olduğu, randomize kontrollü deneysel çalışma yöntemiyle (%66,6) yapıldığı ve müzik girişimi olarak sırasıyla ninni (%40), beyaz gürültü (%26,6) uygulandığı saptanmıştır. Fizyolojik parametre olarak hasta takip çizelgesi, puls oksimetre, ateş ölçer ve az sayıda da hasta başı monitörü, APGAR skorlaması kullanıldığı görülmüştür. İncelenen çalışmalara göre özellikle anne sesi ile ninni dinletmenin ve beyaz gürültünün yenidoğanlarda solunum sayısı ve oksijen saturasyonunu, kalp tepe atımını artırdığı; ancak girişim uygulamaları esnasında artmış kalp tepe atımının da azalmasında etkili olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, incelenen lisansüstü tez çalışmalarında özellikli bir grup olan prematüre veya term yenidoğanlarda müzik dinletmenin fizyolojik parametreleri üzerine olumlu etkileri görülmüştür. Ancak Türkiye'de hemşirelik alanındaki lisansüstü tezlerde müziğin yenidoğanlarda kullanımının fizyolojik parametrelerine etkisini inceleyen sınırlı sayıda çalışma olduğu, doktora düzeyinde ve kanıt düzeyi yüksek çalışmalara ihtiyaç olduğu saptanmıştır. Konuya ilişkin ulusal lisansüstü tezlerin artırılması ve uluslararası düzeyi de kapsayan daha geniş örneklemlerle çalışmaların yapılması önerilir.
Anahtar Kelimeler: Beyaz gürültü; fizyolojik takip; müzik müdahalesi; ninni; yenidoğan
The aim of this systematic review is examine of national postgraduate theses on the effects of music interventions on physiological parameters in newborns in the field of nursing in Türkiye. For this study, all theses related to the use of music in newborns were scanned in the database of the Council of Higher Education National Thesis Center, without year limitation. The survey was conducted using various combinations of the keywords ''newborn'', ''music'', ''lullaby'', ''white noise'', ''physiological parameters'' and ''vital signs'' conjunctions ''and/or'', October 10-November 10 2022 was carried out. As a result of the scanning, 119 theses on music intervention in nursing were reached and according to the inclusion and exclusion criteria, 15 theses were included in the research. It was seen that 73.3% of the studies were master's theses, and most of them (60%) belonged to the nursing department. The theses were mostly conducted in 2019 and 2022, randomized controlled experimental study method (66.6%), and lullabies (40%), white noise (26.6%) as music interventions. To physiological parameters; patient follow-up charts, pulse oximetry, thermometer, and a few bedside monitor, APGAR scoring were used in the theses. According to the studies reviewed; listening to a lullaby especially with the mother's voice, and white noise significantly increases the respiratory rate, oxygen saturation and the heart rate in newborns; however, it has been shown to be effective in reducing increased heart rate during interventional applications. As a result, in the postgraduate thesis studies examined, positive effects of listening to music on the physiological parameters of premature or term newborns, a special group, were observed. However, it has been determined that there are a limited studies examining the effect of the use of music on the physiological parameters of newborns in postgraduate theses in nursing in Türkiye, and need for studies especially at the doctoral level and with high level of evidence. It is recommended to increase national postgraduate theses on the subject and to conduct studies with larger samples, including international ones.
Keywords: White noise; physiologic monitoring; music intervention; lullaby; newborn
- İmik Ü, Haşhaş S. Müzik nedir ve hayatımızın neresindedir [What is music and where is it in our lives]. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi. 2020;6(2):196-202. [Crossref]
- Öcebe DK, Kolcu M, Uzun K. Müzik terapi ve yaşlı sağlığı [Music therapy and elderly health]. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hemşirelik Dergisi. 2019;1(2):112-5. [Link]
- İmseyitoğlu D, Yıldız S. Yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde müzik terapi [Music therapy in neonatal ıntensive care unit]. Florence Nightingale Journal of Nursing. 2012;20(2):160-5. [Link]
- Torun Ş. Sağlık alanında müzik temelli uygulamalar: Müzik terapi, müzik tıbbı ve müzik temelli diğer uygulamalar [Music based interventions in health care: music therapy, music medicine and others]. Türkiye Klinikleri Dergisi. 2020;9-19. [Link]
- Uzelli Yılmaz D, Akın Korhan E, Baysan B, Tan E, Erem A, Çelik S, et al. Mekanik ventilasyon desteğinde olan hastalarda müzik terapinin sedasyon düzeyi ve yaşamsal belirtiler üzerine etkisi: bir pilot çalışma [The effect of music therapy on sedation levels and vital signs of patients under mechanical ventilatory support: a pilot study]. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2016;1(3):21-7. [Link]
- Aydın A. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalarda müzik terapinin ağrı, yorgunluk, anksiyete ve kasıntı semptomları üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2018. [Erişim tarihi: 23 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Ölçer G. Serebral palsili çocuklarda nörolojik müzik terapi eğitiminin yaşam kalitesi, katılım ve günlük yaşam aktiviteleri üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2018. [Erişim tarihi: 19 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Torun Ş. Nörolojik hastalıklarda müzik terapi ve müzik uygulamaları [Music therapy and music interventions in neurological diseases]. Türkiye Klinikleri Physiotherapy and Rehabilitation-Special Topics. 2018;4(2):71-8. [Link]
- Bahadır Ö. Müzik terapinin cerrahi uygulanan 6-12 yaş arası çocuklarda anksiyete, korku ve ağrı yönetimine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi; 2016. [Erişim tarihi: 15 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Lök N, Bademli K. Alzheimer hastalarında müzik terapinin etkinliği: Sistematik derleme [Effectiveness of music therapy in alzheimer patients: systematic review]. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2016;8(3):266-74. [Crossref]
- Sarıkaya NA, Oğuz S. Huzurevinde kalan yaşlılarda pasif müzikoterapinin uyku kalitesine etkisi [Effect of passive music therapy on sleep quality in elderly nursing home residents]. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2016;7(2):55-60. [Link]
- Bilgiç Ş. Kemoterapi uygulanan hastalarda müzik terapinin kemoterapi semptomları ve konfor düzeyine etkisi [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2015. [Erişim tarihi: 25 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Kömürcü N, Çatalgöl Ş. Doğumda müzik terapi [Music therapy in labor]. Türkiye Klinikleri Obstetric-Women's Health and Diseases Nursing. 2015;1(3):83-6. [Link]
- Horuz D. Göğüs hastalıkları servisinde yatan KOAH hastalarında müzik terapisinin anksiyete ve bazı klinik bulgulara etkisi [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi; 2013. [Erişim tarihi: 3 Kasım 2022]. Erişim linki: [Link]
- Uyar M, Akın Korhan E. Yoğun bakım hastalarında müzik terapinin ağrı ve anksiyete üzerine etkisi [The effect of music therapy on pain and anxiety in intensive care patients]. Ağrı. 2011;23(4):139-46. [Crossref] [PubMed]
- Vizeli M. Koroner anjiyografi uygulanacak hastalarda müzik terapisinin anksiyete düzeyine etkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Haliç Üniversitesi; 2010. [Erişim tarihi: 6 Kasım 2022]. Erişim linki: [Link]
- Şener Taplak A. Ventile pretermlerde endotrakeal aspirasyon sırasında uygulanan üç farklı nonfarmakolojik yöntemin ağrı ve fizyolojik bulgular üzerine etkisi [Doktora tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2017. [Erişim tarihi: 21 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Sazak Y, Kanadlı KA, Olgun N. Yoğun bakım hastalarında müzik uygulamasının fizyolojik ve psikolojik etkileri: Sistematik derleme [Physiological and psychological effects of music application on intensive care patients: a systematic review]. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2021;8(2):203-12. [Crossref]
- Derince D. İntegratif hemşirelik ve yenidoğan bakımında integratif hemşireliğin önemi [Integrative nursing and importance of integrative nursing in newborn care]. Sakarya Üniversitesi Holistik Sağlık Dergisi. 2019;2(3):1-12. [Link]
- Çetin FC, Tan A, Merih YD. Türk müziğinin gebelik ve yenidoğan üzerindeki etkileri [The effects of Turkish music on pregnancy and newborn]. Zeynep Kamil Tıp Bülteni. 2017;48(3):124-30. [Crossref]
- Çınar N. İyi bir sistematik derleme nasıl yazılmalı? [How should a good systematic review be written?] Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;6(2):310-4. [Crossref]
- Kemer D, İşler Dalgıç A. Yenidoğanlarda ağrı yönetiminde kullanılan kanıt temelli nonfarmakolojik hemşirelik uygulamaları [Evidence-based non-pharmacological nursing procedures for newborn pain management]. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;9(3):197-204. [Link]
- Alırkılıçarslan DB. Kan alma işlemi sırasında dinletilen beyaz gürültü ve elle verilen cenin pozisyonunun yenidoğanların ağrı, oksijen satürasyonu ve yaşam bulgularına etkisi [Yüksek lisans tezi]. Karaman: Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi; 2022. [Erişim tarihi: 25 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Uysal Z. Prematüre bebeklerde periferal intravenöz kateter girişimi sırasında beyaz gürültü eşliğinde terapötik dokunma uygulamanın ağrı düzeyi ve fizyolojik parametreler üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi; 2022. [Erişim tarihi: 6 Kasım 2022]. Erişim linki: [Link]
- Ciğerci Y, Kısacık ÖG, Özyürek P, Çevik C. Nursing music intervention: A systematic mapping study. Complementary Therapies in Clinical Practice. 2019;35:109-20. [Crossref] [PubMed]
- Demir Haktenli İ. Hematoloji ve onkoloji günübirlik tanı tedavi merkezine başvuran 4-6 yaş grubu çocuklara intravenöz girişim sırasında dinletilen müziğin ağrı, anksiyete ve fizyolojik göstergeler üzerine etkisinin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi; 2018. [Erişim tarihi: 6 Kasım 2022]. Erişim linki: [Link]
- Kurnaz F. Yenidoğana venöz kan alma girişimi sırasında uygulanan anne sesi, müzik sesi ve beyaz gürültünün ağrı ve fiziksel parametreler üzerindeki etkisi [Yüksek lisans tezi]. Düzce: Düzce Üniversitesi; 2019. [Erişim tarihi: 21 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Alkan I. Ninni dinletmenin yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yatan bebekler üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi; 2016. [Erişim tarihi: 15 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Alay B. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde yatan term bebeklere uygulanan müziğin fizyolojik ölçümler, hastanede kalış süresi ve stres belirtilerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2016. [Erişim tarihi: 15 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Derince D. Anne sesi ve ninninin preterm yenidoğanların fizyolojik parametreler, stres ve uyku-uyanıklık durumları üzerine etkisi [Doktora tezi]. Kayseri: Erciyes Üniversitesi; 2016. [Erişim tarihi: 25 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Özkanat C. Preterm bebeklerde intravenöz işlem sonrasında dinletilen ninninin etkisi [Yüksek lisans tezi]. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi; 2018. [Erişim tarihi: 21 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Aközlü Z. Yenidoğana dinletilen anne sesi ve beyaz gürültünün APGAR skoruna ve bağlanma sürecine olan etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. Karabük: Karabük Üniversitesi; 2019. [Erişim tarihi: 19 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Akyüz D. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde bakım sırasında anne ve baba sesinden ninni dinletmenin yenidoğanın konforu ve fiziksel parametrelerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Okan Üniversitesi; 2019. [Erişim tarihi: 19 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Taşkın Güzelyazıcı A. Prematüre bebeklerde intravenöz işlemler sırasında kullanılan iki farklı yöntemin ağrıya kardiyorespiratuar parametrelere ve konfora etkisi [Yüksek lisans tezi]. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi; 2019. [Erişim tarihi: 15 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Döral Ö. Prematüre bebeklere uygulanan invaziv girişimde beyaz gürültü ve ninni dinletisinin ağrı ve yaşam bulgularına etkisi [Yüksek lisans tezi]. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi; 2020. [Erişim tarihi: 23 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Kanbur BN. Topuk kanı alma sırasında müzik, beyaz gürültü ve kalp sesi dinletmenin ağrı üzerine etkisi [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2021. [Erişim tarihi: 25 Ekim 2022]. Erişim linki: [Link]
- Kaynak S. Preterm bebekler ve anneleri arasındaki görüntülü görüşmenin bebeklerin fizyolojik parametrelerine ve anne-bebek bağlanmasına etkisi [Doktora tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2022. [Erişim tarihi: 6 Kasım 2022]. Erişim linki: [Link]
- Bağlı E. Orogastrik tüple beslenme sırasında prematürelere dinletilen ninni ve klasik müziğin bebeğin serebral oksijenizasyon düzeyi, vital bulguları ve rahatlığı üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi]. Konya: Selçuk Üniversitesi; 2022. [Erişim tarihi: 6 Kasım 2022]. Erişim linki: [Link]
.: İşlem Listesi