.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Yaşlı Birey-Çevre Uyum Ölçeği: Ölçek Geliştirme, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması
Older Person-Environment Adaptation Scale: Scale Development, Validity and Reliability Study
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2024;9(4):792-802
doi: 10.5336/healthsci.2024-103346
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Ev ve yaşam çevresi özellikleri, bireysel maddi kapasite ve mahalle özellikleri, sosyal ağlar, hareketlilik gibi yaşlının yaşam çevresi ve iyi olma durumunu etkileyecek çevresel özelliklerin bütüncül bir şekilde ele alınarak Yaşlı Birey-Çevre Uyum Ölçeğinin geliştirilmesidir. Bu sayede birey-çevre uyumunu ölçebilecek bir ölçekle, literatüre ve bu konuda yapılacak araştırmalara katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Gereç ve Yöntemler: Genel amaç doğrultusunda Türkçe ve İngilizce literatür taramasıyla elde edilen bilgiler değerlendirilmiş ve birey-çevre uyumunu açıklayabilecek özellikler listelenmiştir. Bu özelliklerden yola çıkarak tümden gelim metodu ile 66 maddelik soru havuzu oluşturulmuştur. Uzmanların görüşleri ve yapılan faktör analizi doğrultusunda 66 maddelik soru önermesinden, 28 soru önermeli ölçek nihai haline getirilmiştir. Bulgular: 28 maddeden ve beş alt boyuttan oluşan ölçeğin örneklem grubu üzerinde uygulanması ile ölçek alt boyutlarının Cronbach alfa değerinin 0,61-0,93 değeri aralığında olduğu, toplam güvenirlilik değerinin 0,94 olduğu ve ölçeğin toplam varyansın %64,68'ini açıklayabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca ölçeğe ait alt boyutların faktör yükleri, korelasyon analizi ve uyum değerleri incelenmiştir. Sonuç: Çalışma sonucu oluşturulan ölçeğe ait 28 soru önermesinin araştırma için yeterli düzeyde faktör yükü aldıkları ve analiz sonucunda elde edilen ki-karenin serbestlik derecesine oranı (2,702); Yaklaşık ortalama karekök hatası (0,065) değerleri ile modelin uygunluğu sonucuna varılmıştır. Oluşturulan ölçeğin farklı örneklem grupları üzerinde uygulanarak yeni araştırmalarla alana katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yaşlılık, yaşlı birey-çevre uyumu; ölçek geliştirme
Amaç: Ev ve yaşam çevresi özellikleri, bireysel maddi kapasite ve mahalle özellikleri, sosyal ağlar, hareketlilik gibi yaşlının yaşam çevresi ve iyi olma durumunu etkileyecek çevresel özelliklerin bütüncül bir şekilde ele alınarak Yaşlı Birey-Çevre Uyum Ölçeğinin geliştirilmesidir. Bu sayede birey-çevre uyumunu ölçebilecek bir ölçekle, literatüre ve bu konuda yapılacak araştırmalara katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Gereç ve Yöntemler: Genel amaç doğrultusunda Türkçe ve İngilizce literatür taramasıyla elde edilen bilgiler değerlendirilmiş ve birey-çevre uyumunu açıklayabilecek özellikler listelenmiştir. Bu özelliklerden yola çıkarak tümden gelim metodu ile 66 maddelik soru havuzu oluşturulmuştur. Uzmanların görüşleri ve yapılan faktör analizi doğrultusunda 66 maddelik soru önermesinden, 28 soru önermeli ölçek nihai haline getirilmiştir. Bulgular: 28 maddeden ve beş alt boyuttan oluşan ölçeğin örneklem grubu üzerinde uygulanması ile ölçek alt boyutlarının Cronbach alfa değerinin 0,61-0,93 değeri aralığında olduğu, toplam güvenirlilik değerinin 0,94 olduğu ve ölçeğin toplam varyansın %64,68'ini açıklayabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca ölçeğe ait alt boyutların faktör yükleri, korelasyon analizi ve uyum değerleri incelenmiştir. Sonuç: Çalışma sonucu oluşturulan ölçeğe ait 28 soru önermesinin araştırma için yeterli düzeyde faktör yükü aldıkları ve analiz sonucunda elde edilen ki-karenin serbestlik derecesine oranı (2,702); Yaklaşık ortalama karekök hatası (0,065) değerleri ile modelin uygunluğu sonucuna varılmıştır. Oluşturulan ölçeğin farklı örneklem grupları üzerinde uygulanarak yeni araştırmalarla alana katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Yaşlılık, yaşlı birey-çevre uyumu; ölçek geliştirme
ABSTRACT
Objective: To develop the Older Person-Environment Adaptation Scale by holistically considering environmental characteristics that will affect the living environment and well-being of the older person, such as home and living environment characteristics, individual financial capacity and neighborhood characteristics, social networks, and mobility. In this way, it is aimed to contribute to the literature and research on this subject with a scale that can measure individual-environment adaptation. Material and Methods: In line with the general purpose, the information obtained by Turkish and English literature review was evaluated and the characteristics that could explain individual-environment adaptation were listed. Based on these features, a 66-item question pool was created with the deductive method. In line with the opinions of experts and the factor analysis, the scale with 28 questions was finalized from the 66-item question proposition. Results: When the scale consisting of 28 items and five sub-dimensions was applied to the sample group, the Cronbach's Alpha value of the scale sub-dimensions was between 0.61 and 0.93, the total reliability value was 0.94 and the scale could explain 64.68% of the total variance. conclusion has been reached. In addition, factor loadings, correlation analysis and fit values of the sub-dimensions of the scale were examined. Conclusion: The 28 question propositions of the scale created as a result of the study received sufficient factor loads for the research and the Chi-square value to degrees of freedom obtained as a result of the analysis was (2.702); The suitability of the model was concluded with Root mean square error of approximation (0.065) values. It is thought that the created scale can contribute to the field with new research by applying it on different sample groups.
Keywords: Old age, older person-environment compatibility; scale development
Objective: To develop the Older Person-Environment Adaptation Scale by holistically considering environmental characteristics that will affect the living environment and well-being of the older person, such as home and living environment characteristics, individual financial capacity and neighborhood characteristics, social networks, and mobility. In this way, it is aimed to contribute to the literature and research on this subject with a scale that can measure individual-environment adaptation. Material and Methods: In line with the general purpose, the information obtained by Turkish and English literature review was evaluated and the characteristics that could explain individual-environment adaptation were listed. Based on these features, a 66-item question pool was created with the deductive method. In line with the opinions of experts and the factor analysis, the scale with 28 questions was finalized from the 66-item question proposition. Results: When the scale consisting of 28 items and five sub-dimensions was applied to the sample group, the Cronbach's Alpha value of the scale sub-dimensions was between 0.61 and 0.93, the total reliability value was 0.94 and the scale could explain 64.68% of the total variance. conclusion has been reached. In addition, factor loadings, correlation analysis and fit values of the sub-dimensions of the scale were examined. Conclusion: The 28 question propositions of the scale created as a result of the study received sufficient factor loads for the research and the Chi-square value to degrees of freedom obtained as a result of the analysis was (2.702); The suitability of the model was concluded with Root mean square error of approximation (0.065) values. It is thought that the created scale can contribute to the field with new research by applying it on different sample groups.
Keywords: Old age, older person-environment compatibility; scale development
REFERANSLAR:
- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) [İnternet]. [Erişim tarihi: 27 Mart 2024]. İstatistiklerle Yaşlılar, 2023. Erişim linki: [Link]
- Kurt G. Türkiye'de Yaşlılık Olgusuna Sosyolojik Bir Bakış Sivas İl Örneği [Yüksek lisans tezi]. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi; 2008. Erişim tarihi: 13.02.2023. Erişim linki: [Link]
- Kalınkara V, Kapıkıran Ş. Yerinde Yaşlanma Ölçeğinin geliştirilmesi ve psikometrik özellikleri [Development Scale of aging in place and psychometric properties]. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2017;10(2):54-66. [Link]
- Rantakokko M. Outdoor environment, mobility decline and quality of life among older people . Jyväskylä: University Library of Jyväskylä. 2011. Erişim tarihi: 08.03.2023. Erişim linki: [Link]
- Kahana E, Lovegreen L, Kahana B, Kahana M. Person, environment, and person-environment fit as influences on residential satisfaction of elders. Environment and Behavior. 2003;35(3):434-53. [Crossref]
- Peace S, Wahl HW, Mollenkopf H, Oswald F. Environment and ageing. Bond J, Peace SM, Dittmann-Kohli F, Westerhof G, eds. Ageing in Society. 3rd ed. London: Sage Publications; 2007. p.209-34. [Crossref]
- Wahl HW, Oswald F. Envirenmental perspectives on aging. Dannefer D, Phillipson C, eds. Handbook of Social Gerontology. 1st ed. London: Sage Publications. 2010. p.111-24. [Crossref]
- Kahana E. A congruence model of person-environment interaction. Lawton MP, Windley P, Byerts TO eds. Aging and the environment: Theoretical approaches. 1st ed. New York: Springer. 1982. p.97-121.
- Moore KD. Environment and ageing. Skinner MW, Andrews GJ, Cutchin MP. Geographical Gerontology. 1st ed. New York: Routledge. 2018. p.80-90. [Crossref]
- Park S, Han Y, Kim B, Dunkle RE. Aging in place of vulnerable older adults: person-environment fit perspective. J Appl Gerontol. 2017;36(11):1327-50. [Crossref] [PubMed]
- Weil J. Developing the person-place fit measure for older adults: broadening place domains. Gerontologist. 2020;60(8):548-58. [Crossref] [PubMed]
- Kalınkara V, Arpacı F. Yerinde yaşlanma. VII. Ulusal Yaşlılık Kongresi. Karabük: Türk Diyanet Vakfı; 2013. p.54-60 [Link]
- Çakmak İC. Yerinde yaşlanma olgusunun konut mekan kullanımı açısından değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi; 2014. Erişim tarihi: 13.02.2023. Erişim linki: [Link]
- Kalınkara V. Yerinde yaşlanma: yaşlıların konut ve yakın çevresinden beklentileri üzerine nitel bir çalışma. 8. Ulusal Yaşlılık Kongresi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi; 2015. p.55-65.
- Kalınkara V, Arpacı F. Yerinde yaşlanma. Yaşlılık Disiplinler Arası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler-2. 1. Baskı. Ankara: Nobel Yayıncılık. p.399-422.
- Esendemir Ş. Türkiye'de yerinde yaşlanma ve mekan gerontolojisi temel parametreleri [Aging in place and the basic parameters of geographical gerontology in Turkey]. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 2016;36(2):411-29. [Link]
- Durdubaş K. Sosyal belediyecilikte aktif yaşlanma ve yerinde yaşlanma uygulamaları [Active aging and aging in place in social municipality]. Sosyal Bilimler Dergisi. 2019;6(39):491-511. [Crossref]
- Korkut G, Dikmen T. Evde yaşayan yaşlı bireylerin yerinde yaşlanmaya ilişkin tutumlarının sosyo-demografik değişkenler bağlamında incelenmesi [A research on attitudes of old individuals living at home related to aging in place in the context of socio-demographic factors]. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2020;22:93-118. [Link]
- Yılmaz CK. Yaşlı bireylerde yerinde yaşlanma ile başarılı yaşlanma ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Determining the relationship between aging in place and successful aging and life satisfaction among older people]. Sağlık ve Toplum Dergisi. 2020;30(3):38-48. [Link]
- Yeşilyurt S, Çapraz C. Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası [A road map for the content validity used in scale development studies]. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018;20(1):251-64. [Crossref]
- Veneziano L, Hooper JW. A method for quantifying content validity of health-related questionnaires. American Journal of Healt Behavior. 1997;67-70. [Link]
- Batdı V. İşbirlikli öğrenmenin yabancı dil öğretimindeki önemine ilişkin öğretmen görüşleri [Teachers' views towards the significance of cooperative learning in foreign language teaching]. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 2013;2(1):158-65. [Link]
- Çokluk Ö, Şekercioğlu G, Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık; 2012.
- Büyüköztürk Ş. Faktör Analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı [Factor analysis: basic concepts and using to development scale]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 2002;32(32):470-83. [Link]
- Orçan F. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi: ilk hangisi kullanılmalı? [Exploratory and confirmatory factor analysis: which is the first should be used] eğitimde ve psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi. 2018;9(4):413-21. [Crossref]
.: İşlem Listesi