.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Yapılan Ev Ziyaretlerinin Yaşlı Bireylerin Bakım Vericilerinin Depresyon, Stresle Baş Etme, Yaşam Kalitesi ve Bakım Yüküne Etkisi: Yarı Deneysel Çalışma
The Effect of Home Visits on Depression, Coping with Stress, Quality of Life and Care Burden in Elderly Caregivers: Quasi-Experimental Research
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2024;16(1):129-38
doi: 10.5336/nurses.2023-98955
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Araştırma, evde sağlık hizmeti alan 65 yaş ve üzeri bireylerin bakım vericilerine yapılan ev ziyaretlerinin depresyon, stresle baş etme, yaşam kalitesi ve bakım yüküne etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Ön-test-son-test düzeninde yarı deneysel türde yapılan bu araştırmaya bir ilin merkez hastanelerin evde sağlık birimlerine kayıtlı ve evde sağlık hizmeti alan 65 yaş ve üzeri 44 yaşlı bireyin bakım verenleri dâhil edilmiştir. Örneklem büyüklüğü için güç analizi kullanılmıştır. Çalışmada, ''Bakım Verici Tanıtım Formu, SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği, Bakım Yükü Envanteri, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği'' kullanılmıştır. Çalışma eğitim, danışmanlık odaklı ev ziyaretleri şeklinde gerçekleştirilmiştir. Bakım vericilerin gereksinimleri doğrultusunda ev ziyaretleri gerçekleştirilmiş, eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilmiştir. Veriler IBM SPSS Statistics 22.0 (Armonk, New York, ABD) programına aktarılarak, kategorik değişkenler için frekans dağılımları, sayısal değişkenler için tanımlayıcı istatistikler (X̄±SS) verilmiştir. Tekrarlı ölçümlerin değişimleri bağımlı gruplar t-testi ile analiz edilmiştir. Bulgular: Gereksinimler doğrultusunda gerçekleştirilmiş ev ziyaretlerinde sunulan eğitim ve danışmanlık hizmetleri girişimi sonrası bakım vericilerin Beck Depresyon Ölçeği; Bakım Yükü Envanteri son-test puan ortalamasının, ön-test puan ortalamasından anlamlı derecede düşük, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği alt boyutlarından Kendine Güvenli Yaklaşım, İyimser Yaklaşım ve Sosyal Destek Arama; SF-36 son-test puan ortalamalarının, ön-test puan ortalamalarından anlamlı derecede yüksek olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Yapılan ev ziyaretlerinin bakım vericilerin depresyon, stresle baş etme, yaşam kalitesi ve bakım yüküne olumlu yönde etkisi olduğu saptanmıştır. Ev ziyaretleri ile bakım vericilerde yapılan uygulamaların etkinliğini ölçen randomize kontrollü çalışmaların yapılması önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Bakıcılar; depresyon; stres; yaşam kalitesi; bakım yükü
Amaç: Araştırma, evde sağlık hizmeti alan 65 yaş ve üzeri bireylerin bakım vericilerine yapılan ev ziyaretlerinin depresyon, stresle baş etme, yaşam kalitesi ve bakım yüküne etkisinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Ön-test-son-test düzeninde yarı deneysel türde yapılan bu araştırmaya bir ilin merkez hastanelerin evde sağlık birimlerine kayıtlı ve evde sağlık hizmeti alan 65 yaş ve üzeri 44 yaşlı bireyin bakım verenleri dâhil edilmiştir. Örneklem büyüklüğü için güç analizi kullanılmıştır. Çalışmada, ''Bakım Verici Tanıtım Formu, SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği, Beck Depresyon Ölçeği, Bakım Yükü Envanteri, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği'' kullanılmıştır. Çalışma eğitim, danışmanlık odaklı ev ziyaretleri şeklinde gerçekleştirilmiştir. Bakım vericilerin gereksinimleri doğrultusunda ev ziyaretleri gerçekleştirilmiş, eğitim ve danışmanlık hizmetleri verilmiştir. Veriler IBM SPSS Statistics 22.0 (Armonk, New York, ABD) programına aktarılarak, kategorik değişkenler için frekans dağılımları, sayısal değişkenler için tanımlayıcı istatistikler (X̄±SS) verilmiştir. Tekrarlı ölçümlerin değişimleri bağımlı gruplar t-testi ile analiz edilmiştir. Bulgular: Gereksinimler doğrultusunda gerçekleştirilmiş ev ziyaretlerinde sunulan eğitim ve danışmanlık hizmetleri girişimi sonrası bakım vericilerin Beck Depresyon Ölçeği; Bakım Yükü Envanteri son-test puan ortalamasının, ön-test puan ortalamasından anlamlı derecede düşük, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği alt boyutlarından Kendine Güvenli Yaklaşım, İyimser Yaklaşım ve Sosyal Destek Arama; SF-36 son-test puan ortalamalarının, ön-test puan ortalamalarından anlamlı derecede yüksek olduğu belirlenmiştir. Sonuç: Yapılan ev ziyaretlerinin bakım vericilerin depresyon, stresle baş etme, yaşam kalitesi ve bakım yüküne olumlu yönde etkisi olduğu saptanmıştır. Ev ziyaretleri ile bakım vericilerde yapılan uygulamaların etkinliğini ölçen randomize kontrollü çalışmaların yapılması önerilebilir.
Anahtar Kelimeler: Bakıcılar; depresyon; stres; yaşam kalitesi; bakım yükü
ABSTRACT
Objective: The present study was conducted with caregivers of individuals who were aged 65 and over who received home healthcare services to determine the effects of home visits on depression, coping with stress, quality of life, and care burden. Material and Methods: In this quasiexperimental study, which was conducted with the pretest-posttest design, the caregivers of 44 elderly individuals, who were aged 65 and over, who were registered to the home healthcare units of central hospitals of a city and received home healthcare services were included. Power analysis was used for sample size. The ''Introductory Caregiver Form, SF-36 Quality of Life Scale, Beck Depression Scale, Care Burden Inventory, Coping with Stress Styles Scale'' were used in the study. The study was conducted in the form of training and consultancy-focused house visits. Home visits were made and training and consultancy services were provided in line with the needs of the caregivers. The data were transferred to the IBM SPSS Statistics 22.0 program and frequency distributions were used for categorical variables and descriptive statistics (X̄±SD) were used for numerical variables. The changes in the repeated measurements were analyzed with dependent groups t-test. Results: After the training and consultancy services initiative provided during home visits in line with the requirements, the following were determined: The mean post-test score of the caregivers' Care Burden Inventory in the Beck Depression Scale was found to be significantly lower compared to the pre-test mean score. It was also found that the SF-36 posttest score averages in the Self-Confident Approach, Optimistic Approach and Social Support Seeking sub-dimensions of the Stress Coping Styles Scale were significantly higher compared to the pre-test score averages. Conclusion: It was found that house visits had positive effects on the caregivers' depression, coping with stress, quality of life, and caregiving burden. It may be recommended to conduct randomized controlled studies to measure the effectiveness of home visits and practices performed on caregivers.
Keywords: Caregivers; depression; stress; quality of life; caregiver burden
Objective: The present study was conducted with caregivers of individuals who were aged 65 and over who received home healthcare services to determine the effects of home visits on depression, coping with stress, quality of life, and care burden. Material and Methods: In this quasiexperimental study, which was conducted with the pretest-posttest design, the caregivers of 44 elderly individuals, who were aged 65 and over, who were registered to the home healthcare units of central hospitals of a city and received home healthcare services were included. Power analysis was used for sample size. The ''Introductory Caregiver Form, SF-36 Quality of Life Scale, Beck Depression Scale, Care Burden Inventory, Coping with Stress Styles Scale'' were used in the study. The study was conducted in the form of training and consultancy-focused house visits. Home visits were made and training and consultancy services were provided in line with the needs of the caregivers. The data were transferred to the IBM SPSS Statistics 22.0 program and frequency distributions were used for categorical variables and descriptive statistics (X̄±SD) were used for numerical variables. The changes in the repeated measurements were analyzed with dependent groups t-test. Results: After the training and consultancy services initiative provided during home visits in line with the requirements, the following were determined: The mean post-test score of the caregivers' Care Burden Inventory in the Beck Depression Scale was found to be significantly lower compared to the pre-test mean score. It was also found that the SF-36 posttest score averages in the Self-Confident Approach, Optimistic Approach and Social Support Seeking sub-dimensions of the Stress Coping Styles Scale were significantly higher compared to the pre-test score averages. Conclusion: It was found that house visits had positive effects on the caregivers' depression, coping with stress, quality of life, and caregiving burden. It may be recommended to conduct randomized controlled studies to measure the effectiveness of home visits and practices performed on caregivers.
Keywords: Caregivers; depression; stress; quality of life; caregiver burden
REFERANSLAR:
- TÜİK [İnternet]. [Erişim tarihi: 20 Haziran 2023]. İstatistiklerle Yaşlılar, 2021. Erişim linki: [Link]
- World Health Organization. Noncommunicable Diseases Country Profiles 2018. Geneva: World Health Organization; 2018. Cited: June 20, 2023. Available from: [Link]
- Resmî Gazete (19.04.2011, Sayı: 27910) sayılı Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik; 2011. [Erişim tarihi: 20 Haziran 2023]. Erişim linki: [Link]
- OECD [İnternet]. Health at a Glance 2019. [Erişim tarihi: 10 Haziran 2023]. Erişim linki: [Crossref]
- Rico-Blázquez M, García-Sanz P, Martín-Martín M, López-Rodríguez JA, Morey-Montalvo M, Sanz-Cuesta T, et al; CuidaCare Group. Effectiveness of a home-based nursing support and cognitive restructuring intervention on the quality of life of family caregivers in primary care: a pragmatic cluster-randomized controlled trial. Int J Nurs Stud. 2021;120:103955. [Crossref] [PubMed]
- Liu Z, Heffernan C, Tan J. Caregiver burden: a concept analysis. Int J Nurs Sci. 2020;7(4):438-45. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Del-Pino-Casado R, Priego-Cubero E, López-Martínez C, Orgeta V. Subjective caregiver burden and anxiety in informal caregivers: a systematic review and meta-analysis. PLoS One. 2021;16(3):e0247143. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Oğul ÖE, Düz H, Bumin G. İnmeli hastalara bakım verenlerde görülen bakım yükü, anksiyete ve depresyon durumunun incelenmesi [Analyzing of burden, anxiety and depression of caregivers of stroke patients]. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi. 2013;1(2):136-7. [Link]
- Godwin M, Gadag V, Pike A, Pitcher H, Parsons K, McCrate F, et al. A randomized controlled trial of the effect of an intensive 1-year care management program on measures of health status in independent, community-living old elderly: the Eldercare project. Fam Pract. 2016;33(1):37-41. [Crossref] [PubMed]
- Karakaş N. Malatya'da evde bakım verenlerin bakım yükü ile yaşam kaliteleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Doktora tezi]. Malatya: İnönü Üniversitesi; 2017. [Erişim tarihi: 10 Haziran 2023]. Erişim linki: [Link]
- Duman H. Konya ilinde evde bakım ihtiyacı olan bireylere bakım verenlerin bakım yükünün, yaşam kalitesinin ve bunlarla ilişkili faktörlerin belirlenmesi [Uzmanlık tezi]. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi; 2019. [Erişim tarihi: 10 Haziran 2023]. Erişim linki: [Link]
- Arslan HN, Rençber E. Evde sağlık hizmeti alanlara bakım verenlerin yükü ve stresle başa çıkma durumlarının değerlendirilmesi [The evaluation of burdens and stress-coping situations among caregivers, who provide home health care]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tıp Dergisi. 2022;9(1):33-9. [Crossref]
- Özkan ÇG, Bayrak B, Demirbağ BC. Ev ortamında yatağa bağımlı hastanın bakım vericilerinin bakım yükü ve kaygı düzeyine yönelik hemşirelik girişimleri [Nursing intervention to care burden and anxiety level of caregivers of bedridden patients at home]. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi. 2022;4(1):89-101. [Crossref]
- Avcı YD, Gözüm S, Özer Z. İnmeli hastaların ailelerinin, bakım verme yeterliliğini geliştirmek için yapılan girişimler:sistematik derleme [Interventions to develop caregivers competence of families caregivers of patients with stroke: a systematic review]. TJFM&PC. 2016;10(3):164-74. [Link]
- Ural Z, Ayyıldız M. Evde bakım vericilerin bakım vermedeki yeterlilik düzeyleri ile bakım yüklerinin karşılaştırılması [The comparison between the in home caregivers' sufficiency level of caring and their burden of caregiving]. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;6(1):163-72. [Crossref]
- Demirbağ BC, Bayrak B, Özkan ÇG. Yatağa bağımlı hastalara evde bakım hizmeti veren bakım vericilerin kaygı düzeyi ve bu süreçte yüzleşilen bakım yüklerini karşılamada yeterlilikleri üzerine müdahale tipi bir araştırma. (TSA-2017-6011) [Temel Araştırma Projesi (BAP 01)]. T.C.Karadeniz Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi; 2018. [Link]
- Cohen J. Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences. 2nd ed. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum; 1988.
- Koçyiğit H, Aydemir Ö, Fişek G, Ölmez N, Memiş A. Kısa form-36 (SF-36)'nın Türkçe versiyonunun güvenilirliği ve geçerliliği [Reliability and validity of the Turkish Version of Short Form-36 (SF-36)]. İlaç ve Tedavi Dergisi. 1999;12(2):102-6. [Link]
- Ware JE Jr, Sherbourne CD. The MOS 36-item short-form health survey (SF-36). I. Conceptual framework and item selection. Med Care. 1992;30(6):473-83. [Crossref] [PubMed]
- Beck AT, Ward CH, Mendelson M, Mock J, Erbaugh J. An inventory for measuring depression. Arch Gen Psychiatry. 1961;4:561-71. [Crossref] [PubMed]
- Hisli N. Beck Depresyon Envanterinin üniversite öğrencileri için geçerliliği, güvenirliği [A reliability and validity study of Beck Depression Inventory in a university student sample]. Psikoloji Dergisi. 1989;7:3-13. [Link]
- Novak M, Guest C. Application of a multidimensional caregiver burden inventory. Gerontologist. 1989;29(6):798-803. [Crossref] [PubMed]
- Küçükgüçlü Ö, Esen A, Yener G. Bakım Verenlerin Yükü Envanterinin Türk toplumu için geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi [The reliability and validity of the Caregiver Burden Inventory in Turkey]. Journal of Neurological Sciences. 2009;26(1):60-73. [Link]
- Şahin NH, Durak A. Stresle başa çıkma tarzları ölçeği: üniversite öğrencileri için uyarlanması [Stress coping styles scale: adaptation for university students.]. Türk Psikoloji Dergisi. 1995;10(34):56-73. [Link]
- Birol L. Hemşirelik Süreci. 4. Baskı. İzmir: Bozyaka Matbaacılık; 2000.
- Daire AP, Torres J, Edwards NN. Family caregivers: psychosocial impact and clinical needs. ADULTSPAN Journal. 2009;8(2):67-80. [Crossref]
- Pınar R. Yatağa bağımlı hasta bakımı. Erişim tarihi: 15 Ocak 2017. Erişim linki: [Link]
- [İnternet]. [Erişim tarihi: 10 Haziran 2023]. Erişim linki: [Link]
- [İnternet]. [Erişim tarihi: 6 Mayıs 2017]. Erişim linki: [Link]
- Işık K. Yaşlı hastaya evde bakım verenlerin yaşam doyumları ile bakım yükleri arasındaki ilişki ve etkileyen faktörler [Yüksek lisans tezi]. Malatya: İnönü Üniversitesi; 2013. [Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017]. Erişim linki: [Crossref]
- Bekdemir A, Ilhan N. Predictors of caregiver burden in caregivers of bedridden patients. J Nurs Res. 2019;27(3):e24. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Sarıtaş SÇ, Işık K. Determining the care burden and anxiety levels of caregivers of elderly patients with heart failure. Journal of Cardiovascular Nursing. 2017;8(16):55-62. [Crossref]
- Göçgeldi E, Babayiğit MA, Hassoy H, Açıkel HC, Taşçı İ, Ceylan S. Hipertansiyon tanısı almış hastaların algıladıkları yaşam kalitesi düzeyinin ve etki eden faktörlerin değerlendirilmesi [Evaluation of the quality of life perceived by hypertensive patients and of the factors affecting the quality of life]. Gülhane Tıp Dergisi. 2008;50:172-9. [Link]
- Çapan BE. Yaşlı ile birlikte yaşamak: Stres ve başa çıkma [Living with elderly: Stres and coping]. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2016;9(2):33-47. [Link]
- Küçükgüçlü Ö, Şentürk SG, Söylemez BA. Alzheimer hastalığı olan bireye bakım veren aile üyelerinin bakım verme sürecindeki deneyimleri [Experiences in the caregiving process of family caregivers of individuals with Alzheimer's disease]. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2017;10(2):68-78. [Link]
.: İşlem Listesi