.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Tip 2 Diyabetli Yaşlılarda Kırılganlık ve Öz-Etkililik Düzeyinin Belirlenmesi: Tanımlayıcı Araştırma
Level of Frailty and Self-Efficacy in Elderly Individuals with Type 2 Diabetes: Descriptive Research
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2022;14(3):825-34
doi: 10.5336/nurses.2021-86451
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Bu çalışma, Tip 2 diyabetli yaşlılarda kırılganlık ve özetkililik düzeyinin belirlenmesi amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evrenini Dörtdivan Aile Sağlığı Merkezine başvuran Tip 2 diyabetli yaşlılar oluşturdu, örneklemini ise dahil edilme kriterlerine uyan, gönüllü katılım sağlayan 138 diyabetli yaşlı oluşturdu. Veriler yüz yüze görüşme yöntemi ile topladı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H, bağımsız örneklem testti ve ANOVA testleri kullanıldı. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 70,36±5,42 ve %48,6'sı 9 yıl ve üzeri süredir diyabet hastasıdır. Katılımcıların %23,9'unun görünüşte incinebilir, %16,7'si hafif kırılgan, %8,7'sinin de şiddetli kırılgan olduğu saptandı. Edmonton Kırılganlık Ölçeği puan ortalaması 5,80±3,31 olarak bulundu. Öz Yeterlilik Ölçeği puan ortalaması 60,01±17,22 olarak saptandı ve diyabetli yaşlıların %52,2'sinin Öz Yeterlilik Ölçeği puan ortalamasından yüksek puan aldığı görüldü. Diyabetli yaşlı bireylerde Öz Yeterlilik Ölçeği alt boyutları ve Edmonton Kırılganlık Ölçeği arasında negatif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulundu (p<0,05). Yaş ve hemoglobin A1C düzeyi arttıkça kırılganlığın arttığı, öz-etkililiğin azaldığı görüldü. Sonuç: Yaşam kalitesini önemli düzeyde olumsuz etkileyen kırılganlığın önlenmesi ve azaltılması öz-etkililiğin artırılması ile mümkündür. Bu bağlamda, sağlık profesyonelleri arasında farkındalığın artırılması, özellikle riskli grupta olan diyabetli yaşlıların kırılganlık ve öz-etkililik yönünden değerlendirilmesi, her yaşlının diyabet yönetimini kendi kendine gerçekleştirebilmesi adına öz-etkililiğini artıracak uygulamalarla kırılganlık ve öz-etkililiğin bakım sürecine dâhil edilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Diabetes mellitus; hemşirelik; kırılganlık; öz yeterlik; yaşlı
Amaç: Bu çalışma, Tip 2 diyabetli yaşlılarda kırılganlık ve özetkililik düzeyinin belirlenmesi amacıyla yapıldı. Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evrenini Dörtdivan Aile Sağlığı Merkezine başvuran Tip 2 diyabetli yaşlılar oluşturdu, örneklemini ise dahil edilme kriterlerine uyan, gönüllü katılım sağlayan 138 diyabetli yaşlı oluşturdu. Veriler yüz yüze görüşme yöntemi ile topladı. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistikler, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H, bağımsız örneklem testti ve ANOVA testleri kullanıldı. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 70,36±5,42 ve %48,6'sı 9 yıl ve üzeri süredir diyabet hastasıdır. Katılımcıların %23,9'unun görünüşte incinebilir, %16,7'si hafif kırılgan, %8,7'sinin de şiddetli kırılgan olduğu saptandı. Edmonton Kırılganlık Ölçeği puan ortalaması 5,80±3,31 olarak bulundu. Öz Yeterlilik Ölçeği puan ortalaması 60,01±17,22 olarak saptandı ve diyabetli yaşlıların %52,2'sinin Öz Yeterlilik Ölçeği puan ortalamasından yüksek puan aldığı görüldü. Diyabetli yaşlı bireylerde Öz Yeterlilik Ölçeği alt boyutları ve Edmonton Kırılganlık Ölçeği arasında negatif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulundu (p<0,05). Yaş ve hemoglobin A1C düzeyi arttıkça kırılganlığın arttığı, öz-etkililiğin azaldığı görüldü. Sonuç: Yaşam kalitesini önemli düzeyde olumsuz etkileyen kırılganlığın önlenmesi ve azaltılması öz-etkililiğin artırılması ile mümkündür. Bu bağlamda, sağlık profesyonelleri arasında farkındalığın artırılması, özellikle riskli grupta olan diyabetli yaşlıların kırılganlık ve öz-etkililik yönünden değerlendirilmesi, her yaşlının diyabet yönetimini kendi kendine gerçekleştirebilmesi adına öz-etkililiğini artıracak uygulamalarla kırılganlık ve öz-etkililiğin bakım sürecine dâhil edilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Diabetes mellitus; hemşirelik; kırılganlık; öz yeterlik; yaşlı
ABSTRACT
Objective: This study was conducted to determine frailty and self-efficacy levels in the elderly with Type 2 diabetes. Material and Methods: The population of the study consisted of elderly people with Type 2 diabetes who applied to Dörtdivan Family Health Center, and the sample consisted of 138 elderly diabetics who met the inclusion criteria and participated voluntarily. Data were collected by face-to-face interview method. Descriptive statistics, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H, independent sample t-test and ANOVA tests were used in the analysis of the data. Results: The mean age of the participants was 70.36±5.42 years and 48.6% of them had diabetes for 9 years or more. It was determined that 23,9% of the participants were apparently vulnerable, 16,7% were mild frail, and 8.7% were severely frail. Edmonton Frailty Scale mean score was found to be 5.80±3.31. The mean score of the Self-Efficacy Scale was determined as 60.01±17.22, and it was seen that 52.2% of the elderly with diabetes got a higher score than the mean score of the Self-Efficacy Scale. A statistically significant correlation was found between the sub-dimensions of the Self-Efficacy Scale and the Frailty Scale in elderly individuals with diabetes (p<0.05). It was observed that frailty increased and self-efficacy decreased as age and hemoglobin A1C level increased. Conclusion: Prevention and reduction of frailty, which negatively affects quality of life, is possible by increasing self-efficacy. In this context, it is recommended to raise awareness among health professionals, to evaluate especially the elderly with diabetes, who are in the risk group, in terms of frailty and self-efficacy, and to include frailty and selfefficacy in the care process with practices that will increase the self-efficacy of each elderly person in order to manage diabetes by himself.
Keywords: Diabetes mellitus; nursing; frailty; self efficacy; aged
Objective: This study was conducted to determine frailty and self-efficacy levels in the elderly with Type 2 diabetes. Material and Methods: The population of the study consisted of elderly people with Type 2 diabetes who applied to Dörtdivan Family Health Center, and the sample consisted of 138 elderly diabetics who met the inclusion criteria and participated voluntarily. Data were collected by face-to-face interview method. Descriptive statistics, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis H, independent sample t-test and ANOVA tests were used in the analysis of the data. Results: The mean age of the participants was 70.36±5.42 years and 48.6% of them had diabetes for 9 years or more. It was determined that 23,9% of the participants were apparently vulnerable, 16,7% were mild frail, and 8.7% were severely frail. Edmonton Frailty Scale mean score was found to be 5.80±3.31. The mean score of the Self-Efficacy Scale was determined as 60.01±17.22, and it was seen that 52.2% of the elderly with diabetes got a higher score than the mean score of the Self-Efficacy Scale. A statistically significant correlation was found between the sub-dimensions of the Self-Efficacy Scale and the Frailty Scale in elderly individuals with diabetes (p<0.05). It was observed that frailty increased and self-efficacy decreased as age and hemoglobin A1C level increased. Conclusion: Prevention and reduction of frailty, which negatively affects quality of life, is possible by increasing self-efficacy. In this context, it is recommended to raise awareness among health professionals, to evaluate especially the elderly with diabetes, who are in the risk group, in terms of frailty and self-efficacy, and to include frailty and selfefficacy in the care process with practices that will increase the self-efficacy of each elderly person in order to manage diabetes by himself.
Keywords: Diabetes mellitus; nursing; frailty; self efficacy; aged
REFERANSLAR:
- International Diabetes Federation [Internet]. [Cited: January 1, 2022]. IDF Diabetes Atlas 10th. Available from: [Link]
- Türk Diyabet Cemiyeti [İnternet]. Copyright 2020 © [Erişim tarihi: 15 Şubat 2020]. Turdep-2 Sonuçlarının Özeti. Erişim linki: [Link]
- Kitiş Y. Diyabet ve hemşirelik bakımı. Bilgili N, Kitiş Y, editörler. Yaşlılık ve Yaşlı Sağlığı. 1. Baskı. Ankara: Vize Yayıncılık; 2017. p.241-63.
- Kulmala J, Nykänen I, Hartikainen S. Frailty as a predictor of all-cause mortality in older men and women. Geriatr Gerontol Int. 2014;14(4):899-905. [Crossref] [PubMed]
- Le Maguet P, Roquilly A, Lasocki S, Asehnoune K, Carise E, Saint Martin M, et al. Prevalence and impact of frailty on mortality in elderly ICU patients: a prospective, multicenter, observational study. Intensive Care Med. 2014;40(5):674-82. [Crossref] [PubMed]
- Hewitt J, Moug SJ, Middleton M, Chakrabarti M, Stechman MJ, McCarthy K; Older Persons Surgical Outcomes Collaboration. Prevalence of frailty and its association with mortality in general surgery. Am J Surg. 2015;209(2):254-9. [Crossref] [PubMed]
- WHO Clinical Consortium on Healthy Ageing Topic Focus: Frailty and İntrinsic Capacity Report of Consortium Meeting 1-2 December 2016 in Geneva, Switzerland. Erişim tarihi: 7 Haziran 2019. [Link]
- Wada T, Matsumoto H, Hagino H. Customized exercise programs implemented by physical therapists improve exercise-related self-efficacy and promote behavioral changes in elderly individuals without regular exercise: a randomized controlled trial. BMC Public Health. 2019;19(1):917. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Beckerle CM, Lavin MA. Association of self-efficacy and self-care with glycemic control in diabetes. Diabetes Spectrum. 201326(3):172-8. [Crossref]
- Ahmad Sharoni SK, Mohd Razi MN, Abdul Rashid NF, Mahmood YE. Self-efficacy of foot care behaviour of elderly patients with diabetes. Malays Fam Physician. 2017;12(2):2-8. [PubMed] [PMC]
- Hladek M. Self-efficacy and its associations with sweat pro-inflammatory cytokine interleukin-6 and pre-frailty/frailty among older adults with chronic disease [Doctoral thesis]. Baltimore: John Hopkins University; 2018. [Erişim tarihi: 7 Haziran 2019]. [Link]
- Yanase T, Yanagita I, Muta K, Nawata H. Frailty in elderly diabetes patients. Endocr J. 2018;65(1):1-11. [Crossref] [PubMed]
- Gao J, Wang J, Zheng P, Haardörfer R, Kegler MC, Zhu Y, et al. Effects of self-care, self-efficacy, social support on glycemic control in adults with type 2 diabetes. BMC Fam Pract. 2013;14:66. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Aygör HE, Fadıloğlu Ç, Şahin S, Aykar FŞ, Akçiçek F. Validation of edmonton frail scale into elderly Turkish population. Archives of Gerontology and Geriatrics, 2018;76:133-7. [Crossref] [PubMed]
- Usluoğlu H. Diyabetik hastaların öz yeterlilikleri ile öz bakım aktiviteleri arasındaki İlişki [Yüksek lisans tezi]. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi; 2018. Erişim tarihi: 01.08.2019 [Link]
- Usta Yeşilbalkan Ö. Tip 2 diyabetli hastaların kendi kendine bakımlarındaki öz yeterlilikleri ve öz yeterliliklerini etkileyen faktörlerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2001. [Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi] Erişim tarihi: 01.08.19. [Link]
- Bijl JV, Poelgeest-Eeltink AV, Shortridge-Baggett L. The psychometric properties of the diabetes management self-efficacy scale for patients with type 2 diabetes mellitus. J Adv Nurs. 1999;30(2):352-9. [Crossref] [PubMed]
- Karslı Z. 65 yaş üzeri diyabeti olan ve olmayan bireylerde kırılganlığın değerlendirilmesi [Uzmanlık tezi]. İzmir: İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi; 2018. [Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi] Erişim tarihi: 01.08.2019 [Link]
- Liccini A, Malmstrom TK. Frailty and sarcopenia as predictors of adverse health outcomes in persons with diabetes mellitus. J Am Med Dir Assoc. 2016;17(9):846-51. [Crossref] [PubMed]
- Yang L, Jiang Y, Xu S, Bao L, Parker D, Xu X, et al. Evaluation of frailty status among older people living in urban communities by Edmonton Frail Scale in Wuhu, China: a cross-sectional study. Contemp Nurse. 2018;54(6):630-9. [Crossref] [PubMed]
- Silva AP, Pureza DY, Landre CB. Frailty syndrome in elderly patients with type 2 diabetes mellitus. Acta Paul Enferm. 2015;28(6):503-9. [Crossref]
- Aguayo GA, Hulman A, Vaillant MT, Donneau AF, Schritz A, Stranges S, et al. Prospective association among diabetes diagnosis, HbA1c, glycemia, and frailty trajectories in an elderly population. Diabetes Care. 2019;42(10):1903-11. [Crossref] [PubMed]
- Yanagita I, Fujihara Y, Eda T, Tajima M, Yonemura K, Kawajiri T, et al. Low glycated hemoglobin level is associated with severity of frailty in Japanese elderly diabetes patients. J Diabetes Investig. 2018;9(2):419-25. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Arslan B. Tip-2 diyabetli hastalarda öz yeterlilik düzeyinin yaşam kalitesine etkisi [Yüksek Lisans tezi]. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi; 2019. [Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi] Erişim tarihi; 01.08.19 [Link]
- Dehghan H, Charkazi A, Kouchaki GM, Zadeh BP, Dehghan BA, Matlabi M, et al. General self-efficacy and diabetes management self-efficacy of diabetic patients referred to diabetes clinic of Aq Qala, North of Iran. J Diabetes Metab Disord. 2017;16:8. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Şireci E, Yılmaz Karabulutlu E. Tip 2 diabetes mellituslu hastaların hastalıklarını kabullenme ve kendi bakımlarındaki öz yeterlilik düzeylerinin belirlenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 2017;20(1):48-55. [Link]
- Kılıç M. Tip 2 diyabetli bireylerin öz-etkililik düzeyleri ve sağlık kontrol odağı ile ilişkisi [Yüksek lisans tezi]. Konya: Selçuk Üniversitesi; 2016. Erişim tarihi: 01.08.19 [Link]
- Tharek Z, Ramli AS, Whitford DL, Ismail Z, Mohd Zulkifli M, Ahmad Sharoni SK, et al. Relationship between self-efficacy, self-care behaviour and glycaemic control among patients with type 2 diabetes mellitus in the Malaysian primary care setting. BMC Fam Pract. 2018;19(1):39. [Crossref] [PubMed] [PMC]
.: İşlem Listesi