.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
The Effect of Moral Sensitivity Levels of Intensive Care Nurses on Their Attitudes Towards Death: A Descriptive Study
Yoğun Bakım Hemşirelerinin Etik Duyarlılık Düzeylerinin Ölüme Karşı Tutumları Üzerine Etkisi: Tanımlayıcı Araştırma
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2022;14(4):1166-73
doi: 10.5336/nurses.2022-90963
Makale Dili: EN
Tam Metin
ABSTRACT
Objective: This study was conducted descriptively to determine the effect of ethical sensitivity levels of intensive care nurses on their attitudes towards death and to examine the influencing factors. Material and Methods: This study was carried out with the participation of 171 intensive care nurses between March 2017 and July 2017 in 4 hospitals affiliated to the Health Directorate in Samsun city center. The data were collected using the nurses' characteristics form prepared by the researcher, the ''Moral Sensitivity Questionnaire (MSQ)'' and the ''Death Attitudes Profile (DAP)''. The data were evaluated using frequency, mean, standard deviation, the Mann-Whitney U test, Kruskal- Wallis test, independent samples t-test, one-way analysis of variance and Spearman correlation analysis. Results: While the nurses' MSQ total mean score value was 77.5±18.8, the total mean score of DAP was 115.1±20.2. The study found that the difference between the MSQ mean score and the variables of gender, education level, satisfaction with their unit and holding an intensive care certificate was statistically significant. The difference between the DAP mean score and the variable of the unit worked in was found to be statistically significant (p<0.05). A weak negative significant correlation was found between the mean scores of MSQ and DAP (r=-0.200, p<0.05). Conclusion: The results showed that the moral sensitivity levels of the nurses and their attitudes towards death were moderate. It was determined that a positive attitude towards death could be developed with an increase in moral sensitivity. It is recommended that nurses serving in critical areas such as intensive care be given training at frequent intervals on ethics and death.
Keywords: Ethical sensitivity; nurse; attitude towards death
Objective: This study was conducted descriptively to determine the effect of ethical sensitivity levels of intensive care nurses on their attitudes towards death and to examine the influencing factors. Material and Methods: This study was carried out with the participation of 171 intensive care nurses between March 2017 and July 2017 in 4 hospitals affiliated to the Health Directorate in Samsun city center. The data were collected using the nurses' characteristics form prepared by the researcher, the ''Moral Sensitivity Questionnaire (MSQ)'' and the ''Death Attitudes Profile (DAP)''. The data were evaluated using frequency, mean, standard deviation, the Mann-Whitney U test, Kruskal- Wallis test, independent samples t-test, one-way analysis of variance and Spearman correlation analysis. Results: While the nurses' MSQ total mean score value was 77.5±18.8, the total mean score of DAP was 115.1±20.2. The study found that the difference between the MSQ mean score and the variables of gender, education level, satisfaction with their unit and holding an intensive care certificate was statistically significant. The difference between the DAP mean score and the variable of the unit worked in was found to be statistically significant (p<0.05). A weak negative significant correlation was found between the mean scores of MSQ and DAP (r=-0.200, p<0.05). Conclusion: The results showed that the moral sensitivity levels of the nurses and their attitudes towards death were moderate. It was determined that a positive attitude towards death could be developed with an increase in moral sensitivity. It is recommended that nurses serving in critical areas such as intensive care be given training at frequent intervals on ethics and death.
Keywords: Ethical sensitivity; nurse; attitude towards death
ÖZET
Amaç: Bu araştırma, yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılık düzeylerinin ölüme karşı tutumlarına etkisini belirlemek ve etkileyen faktörleri incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırma, Samsun il merkezinde yer alan Sağlık Müdürlüğüne bağlı 4 hastanede Mart 2017-Temmuz 2017 tarihleri arasında 171 yoğun bakım hemşiresinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler, araştırmacı tarafından hazırlanan tanıtıcı özellikler formu, ''Ahlaki Duyarlılık Anketi (ADA)'' ve ''Ölüme Karşı Tutum Ölçeği (ÖKTÖ)'' kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde frekans, ortalama, standart sapma, Mann-Whitney U testi, Kruskal- Wallis testi, bağımsız örnekler t-testi, tek yönlü varyans analizi, Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Hemşirelerin ADA toplam ortalama puan değeri 77,5±18,8 iken ÖKTÖ toplam puan ortalaması 115,1±20,2'dir. ADA puan ortalaması ile cinsiyet, eğitim durumu, çalıştığı birimden memnuniyet ve yoğun bakım sertifikası alma değişkenleri arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. ÖKTÖ puan ortalaması ile çalışılan birim değişkeni arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05). ADA ve ÖKTÖ puan ortalamaları arasında zayıf düzeyde negatif yönlü anlamlı korelasyon belirlenmiştir (r=-0,200, p<0,05). Sonuç: Araştırma sonucunda, hemşirelerin ahlaki duyarlılık düzeyleri ve ölüme karşı tutumları orta düzeyde bulunmuştur. Ahlaki duyarlılık arttıkça ölüme karşı olumlu tutum geliştirilebileceği belirlenmiştir. Yoğun bakım gibi kritik alanlarda hizmet veren hemşirelere sık periyotlarla etik ve ölüme ilişkin eğitimlerin verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Etik duyarlılık; hemşire; ölüme karşı tutum
Amaç: Bu araştırma, yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılık düzeylerinin ölüme karşı tutumlarına etkisini belirlemek ve etkileyen faktörleri incelemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Gereç ve Yöntemler: Araştırma, Samsun il merkezinde yer alan Sağlık Müdürlüğüne bağlı 4 hastanede Mart 2017-Temmuz 2017 tarihleri arasında 171 yoğun bakım hemşiresinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler, araştırmacı tarafından hazırlanan tanıtıcı özellikler formu, ''Ahlaki Duyarlılık Anketi (ADA)'' ve ''Ölüme Karşı Tutum Ölçeği (ÖKTÖ)'' kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde frekans, ortalama, standart sapma, Mann-Whitney U testi, Kruskal- Wallis testi, bağımsız örnekler t-testi, tek yönlü varyans analizi, Spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Bulgular: Hemşirelerin ADA toplam ortalama puan değeri 77,5±18,8 iken ÖKTÖ toplam puan ortalaması 115,1±20,2'dir. ADA puan ortalaması ile cinsiyet, eğitim durumu, çalıştığı birimden memnuniyet ve yoğun bakım sertifikası alma değişkenleri arasındaki farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu belirlenmiştir. ÖKTÖ puan ortalaması ile çalışılan birim değişkeni arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,05). ADA ve ÖKTÖ puan ortalamaları arasında zayıf düzeyde negatif yönlü anlamlı korelasyon belirlenmiştir (r=-0,200, p<0,05). Sonuç: Araştırma sonucunda, hemşirelerin ahlaki duyarlılık düzeyleri ve ölüme karşı tutumları orta düzeyde bulunmuştur. Ahlaki duyarlılık arttıkça ölüme karşı olumlu tutum geliştirilebileceği belirlenmiştir. Yoğun bakım gibi kritik alanlarda hizmet veren hemşirelere sık periyotlarla etik ve ölüme ilişkin eğitimlerin verilmesi önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Etik duyarlılık; hemşire; ölüme karşı tutum
REFERANSLAR:
- Demir Y. Ölüm ve ölümü yaklaşan hastanın bakımı. Ay F, editör. Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler. 3. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2011. p.698-722.
- Kavas MV. Ölüm ve ölmekte olan hastaya yaklaşım konusundaki etik eğitiminde anlatısal uygulamaların etkililiği [Doktora tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2008. [Erişim tarihi: 25 Haziran 2022] [Link]
- Dikmen Y. Yoğun bakım hemşirelerinde etik duyarlılığın incelenmesi [An observation on the moral sensibility of intensive care nurses]. Cumhuriyet Nursing Journal. 2013;2(1):1-7. [Link]
- Başak T, Uzun Ş, Arslan F. Yoğun bakım hemşirelerinin etik duyarlılıklarının incelenmesi [Investigation of the moral sensibility of intensive care nurses]. Gulhane Med J. 2010;52:76-81. [Link]
- Filizöz B, Mesci G, Aşçı A, Bağcıvan E. Hemşirelerde etik duyarlılık: Sivas ili merkez kamu hastanelerinde bir Araştırma [Nurses' ethical sensitivity: research on central public hospitals in Sivas province]. İş Ahlakı Dergisi. 2015;8(1):47-66. [Link]
- Ross EK, ed. Uşaklı E, çeviri editörü. Ölüm ve Ölmek Üzerine. 1. Baskı. İstanbul: APRIL Yayıncılık; 2010. p.11-269.
- Ay F. Ölüme karşı hemşirelik tutumu [Nursing attitude to death]. Yoğun Bakım Hemşireleri Dergisi. 2001;5(1):44-7. [Link]
- Tosun H. Sağlık uygulamalarında etik ve değerler. Ay F, editör. Sağlık Uygulamalarında Temel Kavramlar ve Beceriler. 3. Baskı. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 2011. p.60-70.
- Tel H. Yoğun bakım ünitelerinde sık karşılaşılan etik sorunlar [Ethical problems frequently encountered in the intensive care units]. Cumhuriyet Nursing Journal. 2012;1:30-8. [Link]
- Tosun H. Sağlık bakım uygulamalarında deneyimlenen etik ikilemlere karşı hekim ve hemşirelerin duyarlılıklarının belirlenmesi [Doktora tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2005. [Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022] [Link]
- Işık E, Fadıloğlu Ç, Demir Y. Ölüme Karşı Tutum Ölçeğinin Türkçe çevirisinin hemşire populasyonunda geçerlik ve güvenilirlik çalışması [A study of the reliability and validity of the Turkish version of Death Attitude Profile-Revised (DAP-R) in the nurse population]. HEMAR-G. 2009;2:28-43. [Link]
- Huang FF, Yang Q, Zhang J, Khoshnood K, Zhang JP. Chinese nurses' perceived barriers and facilitators of ethical sensitivity. Nurs Ethics. 2016;23(5):507-22. [Crossref] [PubMed]
- Dalla Nora CR, Zoboli EL, Vieira MM. Validation of a Brazilian version of the moral sensitivity questionnaire. Nurs Ethics. 2019;26(3):823-32. [Crossref] [PubMed]
- Borhani F, Abbaszadeh A, Mohamadi E, Ghasemi E, Hoseinabad-Farahani MJ. Moral sensitivity and moral distress in Iranian critical care nurses. Nurs Ethics. 2017;24(4):474-82. [Crossref] [PubMed]
- Izadi A, Imami E, Khademi Z, Asadi Noughabi F, Hajizadeh N, Naghizadeh F. [The correlation of moral sensitivity of critical care nurses with their caring behavior]. Iran J Med Eth. 2013;6(2):43-56. [Link]
- Jamshidian F, Shahriari M, Aderyani MR. Effects of an ethical empowerment program on critical care nurses' ethical decision-making. Nurs Ethics. 2019;26(4):1256-64. [Crossref] [PubMed]
- Kavurmacı M, Tan M. Determining the moral sensitivities of ıntensive care nurses. Crit Care Nurs Q. 2019;42(3):278-84. [Crossref] [PubMed]
- Temiz Z, Öztürk D, Ünver S, Tohumat ŞG, Akyolcu N, Kanan N, et al. Cerrahi birimlerde çalışan hemşirelerin etik duyarlılıklarının belirlenmesi [Determining ethical sensitivity of nurses employed in surgical units]. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 2017;20(2):83-9. [Link]
- Yılmaz E, Vermişli S. Yoğun bakımda çalışan hemşirelerin ölüme ve ölmekte olan bireye bakım vermeye ilişkin tutumları [Attitudes of nurses who work in intensive care units towards death and caring for dying people]. CBU-SBED. 2015;2(2):41-6. [Link]
- Zaybak A, Erzincanlı S. Hemşirelerin ölüme karşı tutumları [Attitudes of nurses towards death]. UHD. 2016;6:16-29.
- Wang L, Li C, Zhang Q, Li Y. Clinical nurses' attitudes towards death and caring for dying patients in China. Int J Palliat Nurs. 2018;24(1):33-9. [Crossref] [PubMed]
- Kim SH, Kim JS, Lee HC, Ko DS, Lee ML, Kang KS, et al. Correlation between death attitude and life ethics, according to the perception of life stress among paramedic department students. The Korean Journal of Emergency Medical Services. 2020;24(1):103-15. [Link]
- Çevik B. Hemşirelerin ölüme ve ölmekte olan bireye bakım vermeye ilişkin tutumları ve deneyimleri [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Başkent Üniversitesi; 2010. [Erişim tarihi: 30 Temmuz 2022] [Link]
- Kahriman İ, Çalık KY. Klinik hemşirelerin etik duyarlılığı [Ethical sensitivity of clinical nurses]. GÜSBD. 2017;(6)3:111-21. [Link]
- Borhani F, Keshtgar M, Abbaszadeh A. Moral self-concept and moral sensitivity in Iranian nurses. J Med Ethics Hist Med. 2015;8:4. [PubMed] [PMC]
- Palazoğlu CA, Koç Z. Ethical sensitivity, burnout, and job satisfaction in emergency nurses. Nurs Ethics. 2019;26(3):809-22. [Crossref] [PubMed]
- A'la MZ, Farikhah Z, Hakam M. Nurses' attitude toward end of life care in emergency departement and intensive care unit in rural hospital. Indonesıan Journal of Nursing Practices. 2020;4(1):14-20. [Crossref]
- Menekli T, Fadıloğlu Ç. Hemşirelerin ölüm algısının ve etkileyen faktörlerin incelenmesi [Examination perception death and affecting factors of nursing]. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences. 2014;17(4):222-8. [Link]
- Ay MA, Öz F. Nurses attitudes towards death, dying patients and euthanasia: a descriptive study. Nurs Ethics. 2019;26(5):1442-57. [Crossref] [PubMed]
- Dunn KS, Otten C, Stephens E. Nursing experience and the care of dying patients. Oncol Nurs Forum. 2005;32(1):97-104. [Crossref] [PubMed]
- Sönmez Benli S, Yıldırım A. Hemşirelerde yaşam doyumu ve ölüme karşı tutum arasındaki ilişki [Relationship between nurses' life satisfaction and attitudes towards death]. GÜSBD. 2017;6(4):167-79. [Link]
- İnci F, Öz F. Ölüm eğitiminin hemşirelerin ölüm kaygısı, ölüme ilişkin depresyon ve ölümcül hastaya tutumlarına etkisi [Effects of death education on nurses' death anxiety, depression regarding death, and attitudes towards the dying patient]. Anadolu Psikiyatri Derg. 2009;10:253-60. [Link]
- Choo IH, Kim E. Death attitude, death anxiety and knowledge toward advance directives among nursing students. Journal of Korean Public Health Nursing. 2020;34(2):211-24. [Link]
- Bilge A, Embel N, Kaya FG. Sağlık profesyoneli olacak öğrencilerin ölüme karşı tutumları, ölüm kaygıları arasındaki ilişki ve bunları etkileyen değişkenler [Attitudes of students who will become medical professionals regarding death and the variables that affect these attitudes]. J Psy Nurs. 2013;4(3):119-24. [Crossref]
- Şahin M, Demirkıran F, Adana, F. Hemşirelik öğrencilerinde ölüm kaygısı, ölmekte olan bireye bakım verme isteği ve etkileyen faktörler [Nursing students' death anxiety, influencing factors and request of caring for dying people]. J Psy Nurs. 2016;7(3):135-41. [Link]
.: İşlem Listesi