.: ARAŞTIRMA
The Difficulties in Implementing the Compulsory Vaccination Regulation to Vaccine Opponents During the Reign of Abdülhamid II
II. Abdülhamid Döneminde Aşı Karşıtlarına Zorunlu Aşı Yönetmeliğini Uygulamadaki Zorluklar
Turkiye Klinikleri J Med Ethics. 2022;30(3):299-305
doi: 10.5336/mdethic.2022-92453
Makale Dili: EN
Tam Metin
ABSTRACT
With the vaccination regulations published successively in 1885, 1894 and 1904 the legal framework of the compulsory smallpox vaccination was drawn. The aim of this study is to determine from the archive documents of the period the difficulty faced by the government in the application of compulsory vaccination and the official approach to the solution of vaccine opposition. Official writings between 1885-1905 in the context of resolving the opposition to vaccination were searched for in the Prime Ministry Ottoman archives. Auxiliary sources were consulted for the interpretation of the expressions. With the aim of resolving opposition to mandatory vaccination, support was requested from religious community leaders; the benefits of the vaccine was publicized through newspapers; residents of every district were encouraged to report those who are not vaccinated to the official authorities. One of the biggest problems faced was that children were not vaccinated. Some of those who did not want to be vaccinated even changed their address. The applicability of the penalties foreseen in the regulations for those who do not get vaccinated was the main subject of discussion. By 1905, opposition to vaccination seems to have continued in certain regions of Istanbul. From an ethical point of view, compulsory vaccination aimed to protect public health conflicted with the will of those who were against the vaccine. However, it was noticed during the implementation process that the penalties stipulated in the regulation for those who do not want to be vaccinated do not guarantee vaccination.
Keywords: Compulsory vaccination; Sultan Abdülhamid II; Ottoman medical history
With the vaccination regulations published successively in 1885, 1894 and 1904 the legal framework of the compulsory smallpox vaccination was drawn. The aim of this study is to determine from the archive documents of the period the difficulty faced by the government in the application of compulsory vaccination and the official approach to the solution of vaccine opposition. Official writings between 1885-1905 in the context of resolving the opposition to vaccination were searched for in the Prime Ministry Ottoman archives. Auxiliary sources were consulted for the interpretation of the expressions. With the aim of resolving opposition to mandatory vaccination, support was requested from religious community leaders; the benefits of the vaccine was publicized through newspapers; residents of every district were encouraged to report those who are not vaccinated to the official authorities. One of the biggest problems faced was that children were not vaccinated. Some of those who did not want to be vaccinated even changed their address. The applicability of the penalties foreseen in the regulations for those who do not get vaccinated was the main subject of discussion. By 1905, opposition to vaccination seems to have continued in certain regions of Istanbul. From an ethical point of view, compulsory vaccination aimed to protect public health conflicted with the will of those who were against the vaccine. However, it was noticed during the implementation process that the penalties stipulated in the regulation for those who do not want to be vaccinated do not guarantee vaccination.
Keywords: Compulsory vaccination; Sultan Abdülhamid II; Ottoman medical history
ÖZET
II. Abdülhamid döneminde 1885, 1894 ve 1904 yıllarında birbirini takiben yayımlanan aşı yönetmelikleriyle Osmanlı Devleti'nin zorunlu çiçek aşısı uygulamasının hukuki çerçevesi çizilmiştir. Bu çalışmanın amacı, yönetmelik maddelerinin aşı karşıtlarına uygulanabilirliğini, zorunlu aşı uygulamasında devletin ne gibi zorluklarla karşılaştığını ve devletin bu sorunların çözümüne yaklaşımını dönemin arşiv belgelerinden tespit etmektir. Konuyla ilgili olarak yayın taraması yapıldıktan sonra 1885-1905 yılları arasında ilgili kurumlar arasında aşı karşıtlığının çözümlenmesi bağlamında yürütülen yazışmalar Başbakanlık Osmanlı arşivinde taranmış, tespit edilen belgeler Latin harflerine çevrilmiş, ifadelerin yorumlanması için yardımcı kaynaklara başvurulmuştur. Zorunlu aşı karşıtlığını çözme amacıyla dinî cemaat önderlerinin aşıyı teşvik etmesi; aşının yararlarının gazeteler aracılığıyla halka duyurulması; semt sakinlerinin aşı olmayanları resmî makamlara bildirmesi öngörülmüştür. Aşı yaptırmayanlar için yönetmeliklerde öngörülen cezalar resmî yazışmalarda daima vurgulanmakla birlikte, cezaların uygulanmasındaki zorluklar belgelere yansımış, cezaların uygulanabilirliği, hatta uygulanıp uygulanmaması tartışma konusu olmuştur. Aşı karşıtlığı konusundaki Osmanlı Devleti'nin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri çocukların aşılattırılmamasıydı. 1905 yılına gelindiğinde aşı karşıtlığının İstanbul'un belirli bölge ve kesimlerinde devam ettiği anlaşılmaktadır. Aşı olmak istemeyenlerin bir kısmının adresine ulaşılamamış, hatta bir bölümü aşı olmamak için adresini değiştirmiştir. Konuya etik açıdan bakıldığında, devletin halk sağlığını korumak için öngördüğü zorunlu aşı uygulamasının aşı karşıtı olanların iradesi ile çatıştığı görülmektedir. Osmanlı idaresi aşının topluma sağlayacağı yararı bireylerin rızasından üstün tutmuştur. Ancak aşı olmak istemeyenler için yönetmelikte öngörülen cezaların aşılanmayı garanti etmediği de uygulama sürecinde fark edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Zorunlu aşılama; Sultan II. Abdülhamid; Osmanlı tıp tarihi
II. Abdülhamid döneminde 1885, 1894 ve 1904 yıllarında birbirini takiben yayımlanan aşı yönetmelikleriyle Osmanlı Devleti'nin zorunlu çiçek aşısı uygulamasının hukuki çerçevesi çizilmiştir. Bu çalışmanın amacı, yönetmelik maddelerinin aşı karşıtlarına uygulanabilirliğini, zorunlu aşı uygulamasında devletin ne gibi zorluklarla karşılaştığını ve devletin bu sorunların çözümüne yaklaşımını dönemin arşiv belgelerinden tespit etmektir. Konuyla ilgili olarak yayın taraması yapıldıktan sonra 1885-1905 yılları arasında ilgili kurumlar arasında aşı karşıtlığının çözümlenmesi bağlamında yürütülen yazışmalar Başbakanlık Osmanlı arşivinde taranmış, tespit edilen belgeler Latin harflerine çevrilmiş, ifadelerin yorumlanması için yardımcı kaynaklara başvurulmuştur. Zorunlu aşı karşıtlığını çözme amacıyla dinî cemaat önderlerinin aşıyı teşvik etmesi; aşının yararlarının gazeteler aracılığıyla halka duyurulması; semt sakinlerinin aşı olmayanları resmî makamlara bildirmesi öngörülmüştür. Aşı yaptırmayanlar için yönetmeliklerde öngörülen cezalar resmî yazışmalarda daima vurgulanmakla birlikte, cezaların uygulanmasındaki zorluklar belgelere yansımış, cezaların uygulanabilirliği, hatta uygulanıp uygulanmaması tartışma konusu olmuştur. Aşı karşıtlığı konusundaki Osmanlı Devleti'nin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri çocukların aşılattırılmamasıydı. 1905 yılına gelindiğinde aşı karşıtlığının İstanbul'un belirli bölge ve kesimlerinde devam ettiği anlaşılmaktadır. Aşı olmak istemeyenlerin bir kısmının adresine ulaşılamamış, hatta bir bölümü aşı olmamak için adresini değiştirmiştir. Konuya etik açıdan bakıldığında, devletin halk sağlığını korumak için öngördüğü zorunlu aşı uygulamasının aşı karşıtı olanların iradesi ile çatıştığı görülmektedir. Osmanlı idaresi aşının topluma sağlayacağı yararı bireylerin rızasından üstün tutmuştur. Ancak aşı olmak istemeyenler için yönetmelikte öngörülen cezaların aşılanmayı garanti etmediği de uygulama sürecinde fark edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Zorunlu aşılama; Sultan II. Abdülhamid; Osmanlı tıp tarihi
REFERANSLAR:
- T.C. Başvekalet Neşriyat Müdürlüğü (TR). Düstur: Birinci Tertib. Vol. 5. Ankara: Başvekalet Matbaası; 1937. p.273-4.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. ŞD, No: 778/ 13-2/1. 1894 Jul 21. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 278/ 57-1, 2/ 1, 2/ 2, 3/ 2. 1894 Sep 4. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 2068/ 43- 1/ 1, 1/2. 1894. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 836/ 12 - 1/1, 1/ 2, 17/2. 1904. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 836/ 12-1/2, 1/3, 2/1. 1904 Mar 10. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 836/ 12-1/2, 1/3, 3/2. 1904 Mar 31. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 2603/ 52-4/ 1. 1904 Mar 31. Turkish.
- Evered EÖ, Evered KT. Mandating immunity in the Ottoman Empire: A history of public health education and compulsory vaccination. Heliyon. 2020;6(11):e05488. [Crossref] [PubMed] [PMC]
- Yıldırım N. A History of Healthcare in İstanbul. 1st Engl. ed. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Directorate of Civilian Medical and General Health Affairs; 2010. p.33-6.
- Redhouse JW. A Lexicon, English and Turkish. 1st ed. London: W. M. WATTS; 1861.
- Devellioğlu F. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. 30th ed. Ankara: Aydın Kitabevi; 2013.
- Şemseddin S. Kamus-ı Türki. 2nd ed. İstanbul: Yeditepe Yayınevi; 2021.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 1473/ 13-1/1; 581/13. 1887 Dec 28. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 1577/ 111-1/1. 1888 Dec 24. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 1790/ 131-1/1. 1890 Dec 10. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 2254/26-1/1. 1899 Oct 5. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 2309/68-1/1. 1900 Feb 22. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 2309/68-1/2. 1900. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 2446/47-1/1. 1901 Jan 26. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 895/17-5/1. 1904 Sep 24. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 895/17-6/2. 1904 Oct 2. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 895/17-7/1. 1904 Oct 26. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 2606/99-1/1. 1904 Oct 27. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 895/17-8/2. 1904. Turkish
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 895/17-3/1. 1905 Jan 19. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 895/17-4/2. 1905 Feb 9. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 895/17-1/1. 1905 Mar 8. Turkish.
- Başbakanlık Osmanlı Arşivi (TR) [Prime Ministry Ottoman Archive]. DH-MKT, No: 895/17-2/2. 1905 Mar 22. Turkish.
- Yıldırım N. A History of Healthcare in İstanbul. 1st Engl. ed. İstanbul: İstanbul Üniversitesi. Regulations on Smallpox Vaccination; 2010. p.77.
.: İşlem Listesi