.: DERLEME
Sosyal Bilişsel Teoriye Temellendirilmiş Bir Eğitim Programının Tanıtımı: Çocuğumu Güneşten Koruyorum
Introducing a Training Program Based on Social Cognitive Theory: I am Protecting My Child From the Sun
Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2021;13(1):163-70
doi: 10.5336/nurses.2020-75927
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Çocukluk çağında güneş ışığına uzun süre maruz kalmak, deri kanseri riskinin artmasında en önemli etmenlerdendir. Bu yüzden deri kanserini önlemeye yönelik yapılan girişimlerin ilk amacı çocukları ultraviyole ışınlarından korumaktır. Çocuklar için temel oluşturacak ve ömür boyu sürecek olumlu davranışların kazandırılacağı en uygun yıllar okul öncesi dönemdir. Bu davranışların kazandırılmasında, çocukların kendilerine rol modeli olarak aldıkları ebeveynleri ilk sırada gelmektedir. Bu makalede, ebeveynlere güneşten korunma davranışlarının kazandırılması ve daha sonra rol modeli olarak çocuklarının güneşten korunma davranışlarını etkilemeleri için hazırlanmış olan, 'Çocuğumu Güneşten Koruyorum Programı'nın tanıtılması amaçlanmıştır. Programın kavramsal çerçevesini 'Sosyal Bilişsel Teori' oluşturmuştur. Ebeveynlerin, güneşten korunma davranışlarında ve çocuklarına doğru rol modeli olmalarında bu programın kullanılabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilişsel Teori; deri neoplazmları; güneş koruyucu faktör; ebeveyn davranışı; çocuk
Çocukluk çağında güneş ışığına uzun süre maruz kalmak, deri kanseri riskinin artmasında en önemli etmenlerdendir. Bu yüzden deri kanserini önlemeye yönelik yapılan girişimlerin ilk amacı çocukları ultraviyole ışınlarından korumaktır. Çocuklar için temel oluşturacak ve ömür boyu sürecek olumlu davranışların kazandırılacağı en uygun yıllar okul öncesi dönemdir. Bu davranışların kazandırılmasında, çocukların kendilerine rol modeli olarak aldıkları ebeveynleri ilk sırada gelmektedir. Bu makalede, ebeveynlere güneşten korunma davranışlarının kazandırılması ve daha sonra rol modeli olarak çocuklarının güneşten korunma davranışlarını etkilemeleri için hazırlanmış olan, 'Çocuğumu Güneşten Koruyorum Programı'nın tanıtılması amaçlanmıştır. Programın kavramsal çerçevesini 'Sosyal Bilişsel Teori' oluşturmuştur. Ebeveynlerin, güneşten korunma davranışlarında ve çocuklarına doğru rol modeli olmalarında bu programın kullanılabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Bilişsel Teori; deri neoplazmları; güneş koruyucu faktör; ebeveyn davranışı; çocuk
ABSTRACT
The long-term exposure to sunlight during childhood is one of the most important factors in increasing the risk of skin cancer. For this reason, the main aim of the interventions to prevent skin cancer is to protect children from ultraviolet light. The most suitable period to bring the positive behaviors to form a basis for children and continue for a lifetime is the preschool period. In acquiring these behaviors, parents who are seen as a role model by children are placed on the top. The aim of this study was to introduce "I am Protecting my Child From the Sun Program" prepared to have parents acquire the sun protection behaviors and then get them affect the sun protection behaviors of their children as their role model. The "Social Cognitive Theory" formed the conceptual framework of the program. As a result, it is thought that this program can be used for parents to have sun protection behaviors and become a true role model for their children.
Keywords: Social Cognitive Theory; skin neoplasms; sun protection factor; parent behavior; child
The long-term exposure to sunlight during childhood is one of the most important factors in increasing the risk of skin cancer. For this reason, the main aim of the interventions to prevent skin cancer is to protect children from ultraviolet light. The most suitable period to bring the positive behaviors to form a basis for children and continue for a lifetime is the preschool period. In acquiring these behaviors, parents who are seen as a role model by children are placed on the top. The aim of this study was to introduce "I am Protecting my Child From the Sun Program" prepared to have parents acquire the sun protection behaviors and then get them affect the sun protection behaviors of their children as their role model. The "Social Cognitive Theory" formed the conceptual framework of the program. As a result, it is thought that this program can be used for parents to have sun protection behaviors and become a true role model for their children.
Keywords: Social Cognitive Theory; skin neoplasms; sun protection factor; parent behavior; child
REFERANSLAR:
- Brunssen A, Waldmann A, Eisemann N, Katalinic A. Impact of skin cancer screening and secondary prevention campaigns on skin cancer incidence and mortality: A systematic review. J Am Acad Dermatol. 2017;76(1):129-139.e10.[Crossref] [PubMed]
- Sümen A, Öncel S. [Investigation of the Research on Skin Cancer and Sun Protection in Turkey]. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci. 2018;10(1):59-69.[Crossref]
- Fehér K, Cercato MC, Prantner I, Dombi Z, Burkali B, Paller J, et al. Skin cancer risk factors among primary school children: investigations in Western Hungary. Prev Med. 2010;51(3-4):320-4.[Crossref] [PubMed]
- Heckman CJ, Coups EJ. Correlates of sunscreen use among high school students: a cross-sectional survey. BMC Public Health. 2011;11:679.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Croghan E. Promoting sun safety: A guide for school nurses. Br J Sch Nurs. 2018;13(5):229-32.[Crossref]
- Littlewood Z, Greenfield S. Parents' knowledge, attitudes and beliefs regarding sun protection in children: a qualitative study. BMC Public Health. 2018;18(1):207.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Tokur Kesgin M, Çağlar S. [Development of school nursing in the World and Turkey]. HEAD. 2019;16(4):343-52.[Link]
- Mert K, Aksayan S. [School nursing interventions that promote positive health behavior]. Turkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics. 2016;2(1):1-6.[Link]
- Ulutaşdemir N, Balsak H, Çopur EÖ, Demiroglu N. [A branch of public health nursery: School health nursing]. Turkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics. 2016;2(1):121-4.[Link]
- Starfelt Sutton LC, White KM. Predicting sun-protective intentions and behaviours using the theory of planned behaviour: a systematic review and meta-analysis. Psychol Health. 2016;31(11):1272-92.[Crossref] [PubMed]
- Crane LA, Deas A, Mokrohisky ST, Ehrsam G, Jones RH, Dellavalle R, et al. A randomized intervention study of sun protection promotion in well-child care. Prev Med. 2006;42(3):162-70.[Crossref] [PubMed]
- Aulbert W, Parpart C, Schulz-Hornbostel R, Hinrichs B, Krüger-Corcoran D, Stockfleth E, et al. Certification of sun protection practices in a German child day-care centre improves children's sun protection--the 'SunPass' pilot study. Br J Dermatol. 2009;161 Suppl 3:5-12.[Crossref] [PubMed]
- Thomson CE, White KM, Hamilton K. Investigating mothers' decisions about their child's sun-protective behaviour using the Theory of Planned Behaviour. J Health Psychol. 2012;17(7):1001-10.[Crossref] [PubMed]
- Glanz K, Steffen AD, Schoenfeld E, Tappe KA. Randomized trial of tailored skin cancer prevention for children: the Project SCAPE family study. J Health Commun. 2013;18(11):1368-83.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Stöver LA, Hinrichs B, Petzold U, Kuhlmei H, Baumgart J, Parpart C, Rademacher O, Stockfleth E. Getting in early: primary skin cancer prevention at 55 German kindergartens. Br J Dermatol. 2012;167 Suppl 2:63-9.[Crossref] [PubMed]
- Ho BK, Reidy K, Huerta I, Dilley K, Crawford S, Hultgren BA, et al. Effectiveness of a Multicomponent Sun Protection Program for Young Children: A Randomized Clinical Trial. JAMA Pediatr. 2016;170(4):334-42.[Crossref] [PubMed] [PMC]
- Seçginli S. Toplum sağlığını geliştirmede kullanılan modeller. Bahar Z, editör. Yaşam Döngüsünde Sağlığı Geliştirme: Hemşirelik Uygulamaları. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. p.50-8.
- Makin J, Shaw K, Winzenberg T. Targeted programs for skin cancer prevention: An Evidence Check rapid review brokered by the Sax Institute. Cancer Institute NSW, Australia: New South Wales; 2018. p.1-381.
- Bandura A. Social Learning Theory. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall; 1977. p.1-46.[Link]
- Gültekin M. [Social Cognitive Learning Theory]. Behçet O, editör. Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları. 4. Baskı. Ankara: Pegem Akademi; 2018. p.119-150.
- Kunkel A, Hummert ML, Dennis MR. Social Learning Theory: Modeling and communication in the family context. In: Braithwaite DO, Baxter LA, editor. Engaging Theories in Family Communication: Multiple Perspectives. Thousand Oaks, CA: Sage Publications; 2006. p.260-75.[Crossref]
- Bandura A. Social Cognitive Theory. In: Vasta R, eds. Annals of Child Development: Six Theories of Child Development. 6th ed. Greenwich, CT: JAI Pres; 1989. p.1-60.
- Bandura A. Health promotion by social cognitive means. Health Educ Behav. 2004;31(2):143-64.[Crossref] [PubMed]
- Bandura A. Social cognitive theory. In: Van Lange PAM, Kruglanski AW, Higgins ET, eds. Handbook of Theories of Social Psychology. Thousand Oaks, CA: SAGE; 2012. p. 349-73.
- Bandura A. Social cognitive theory: An agentic perspective. Asian J Soc Psychol 1999;2(1):21-41.[Crossref]
- Bandura A. Self-efficacy. In: Ramachaudran VS, ed. Encyclopedia of Human Behavior. 4th ed. New York: Academic Press; 1994. p.71-81.
- Bandura A. Health promotion from the perspective of social cognitive theory. Psychol Health. 1998;13(4):623-49.[Crossref]
- Çopur EÖ, Emiroğlu ON. [Person-Centered Health Care and Importance in Public Health Nursing Practices]. Turkiye Klinikleri J Public Health Nurs-Special Topics 2017;3(2):61-5.[Link]
.: İşlem Listesi