Alt Ekstremite Spor Yaralanmalarında Rehabilitasyon Özel Sayısı
.: EDİTÖRDEN
Sayı Editöründen
Editorials
Makale Dili: TR
Rehabilitasyonda Gelecek Ne Diyor?
Özellikle gelişen teknoloji ile birlikte artan bilgisayar destekli kinetik ve kinematik araştırmalar, insan hareketi ve egzersizlerin etkileri konusunda değerli bilgiler sunmaktadır. Rehabilitasyonda kanıta dayalı uygulamalar kapsamında birçok kas-iskelet sistemi problemlerinde, özellikle alt ekstremite yaralanmalarında kanıt değeri en yüksek düzeyde olan yaklaşım, egzersiz eğitimidir. Egzersiz programlarının planlanmasında birçok yöntem kullanılmaktadır.
Elektromiyografik çalışmalar, egzersizin hedeflediği kas gruplarını belirlemek ve kompanse edici kassal aktivasyonu azaltmak amacı ile hangi egzersizlerin daha etkili olabileceği konusunda da bilgi vermektedir.
Bilimsel araştırmalarda, daha çok açık ve kapalı kinetik zincir aktiviteleri ve bu hareketler esnasında oluşan biyomekanik stresler değerlendirilmiştir. Bu kapsamda kapalı kinetik zincir egzersizleri konservatif ve post-operatif rehabilitasyonda özellikle tercih edilen egzersizler olarak tercih edilmektedir. Kapalı kinetik zincir egzersizleri bireyin kendi ağırlığını kullanarak ekstremite distalinin sabitlendiği egzersizlerdir. Son yıllarda kapalı kinetik zincir egzersizleri süspansiyon ip ve askı sistemleri (TRX, Redcord vb.) kullanılarak uygulanmaktadır. Nöromusküler re-edükasyon, yüksek seviyede kassal aktivasyon elde etmeyi amaçlayan, kapalı kinetik zincir egzersizlerinden oluşan ve stabil olmayan egzersiz yüzeylerini kullanan bir yaklaşımdır. NEURAC Nöromusküler aktivasyon tedavisi ile kassal etkileşim aktive edilip normale döndürülerek nöromusküler redükasyon üzerine odaklanılmaktadır. Böylelikle ağrıda azalma ve fonksiyonellik açısından gelişim elde edilebilmektedir. Bu özelliğinden dolayı NEURAC nöromusküler aktivasyon tedavisi birçok iskelet-kas sistemi problemlerinde ve sporcularda kanıta dayalı bir egzersiz eğitimi olarak kullanılmaktadır.
Günümüzde her konudaki hızlı değişime paralel olarak tüm dünyada giderek daha çok duyulmaya başlanan bir kelimeyle karşı karşıyayız: "İnovasyon". Aslında yıllardır kullandığımız yenilik ve yaratıcılık kelimelerinin modern dünyaya bir yansımasıdır. Farklı bilim dalları ile ortaya çıkmasına rağmen sağlık bilimleri içerisinde de gün geçtikçe büyümektedir. Sağlık alanına gelecek yenilikler, günümüz çağındaki çığır açan teknolojik gelişmelerle birlikte gün geçtikçe çeşitlenmekte ve akıl almaz yönlerde ilerlemektedir. Hastanelerde kullanılan defibrilatörlerden, kinezyolojik bantlara; havalı yataklardan, elastik dirençli egzersiz malzemelerine kadar birçok cihaz, materyal veya yöntem birer inovasyondur. Bunlar ile birlikte birçok inovasyon ise geleceği şekillendirmek için sırasını bekliyor!
Rehabilitasyonda "virtual reality exergaming" olarak literatürde adı geçen Wii oyun programları ile oluşturulan sanal gerçeklik egzersiz programları ve gözlüklerinin kullanılması, sinir sistemi ile kontrol edilebilen elektronik protezler, giyilebilen kablosuz sensörler, robotik eksternal ortezler bunlardan sadece birkaçıdır.
Oyun ve iş tasarımı için geliştirilmiş sanal gerçeklik gözlüklerinin, hâlen geliştirilme aşamasında olmasına rağmen günlük yaşama bu kadar hızlı uyum sağlaması, bu gözlüklerin sağlık alanında başarabileceklerinin habercisidir. Günümüzde hâlen kullanılmakta olan video analiz sistemleri ile bireylerin günlük aktiviteleri, sporları, egzersizleri kayıt ve analiz edilerek; hatalı hareketler düzeltilebilmekte veya önlenebilmektedir. Kişiler evlerinden ayrılmadan tedavi görebilir, fizyoterapist kontrolünde egzersiz yapabilir hâle gelecektir. Hatta sanal gerçeklik gözlükleri sayesinde; fizyoterapisti her zaman yanında olabilecek, kişiler için egzersiz ve fizyoterapi sıkıcı ve zorlayıcı bir iş olmaktan çıkıp, sevdikleri bir oyun ya da uğraş içerisinde verilerek devamlılığı sağlanabilecektir.
Modern çağdaki diğer bir çığır açan buluş ise giyilebilen kablosuz sensörlerdir. Bu sensörler için yeni yazılımlar geliştirilerek, sporcuların aktivite esnasındaki kaslarının sertliği, elastikiyeti, kanlanması, ısısı vb. birçok farklı faktör, bilgisayarlı sistemler aracılığı ile kontrol edilebilecektir. Bu teknolojilerle kullanılan video analizler, sporcularda yaralanma mekanizmaları ve yaralanmalarının ciddiyeti hakkında bilgi verebilir. Bu sayede tedavi programlarının çizilmesi ve yaralanmaların önlenmesi gibi birçok konuda gelişmeler sağlanabilir.
Bu verilerin uzman spor fizyoterapistleri tarafından analiz edilmesiyle; örneğin, maç esnasında sağ gastrocnemius kasında yaralanma riski olan bir sporcunun saha kenarına alınarak tedavi edilmesi veya oyuncu değişikliğine gidilmesi gibi durumlar gündeme gelebilir ve birçok spor branşında kural değişiklikleri getirebilir.
Sanal gerçeklik gözlüğü HoloLens, teknoloji dünyasında adeta bomba etkisi yaratmıştır. Tam olarak, kullanıcının çevresindeki objelerle hologramlar vasıtasıyla iletişim kurmasını sağlayan, hologram teknolojisinin yeni bir yorumu üzerine konumlandırılmış bir dijital gözlüktür. Kullanıcıyı tamamen izole etmek yerine bulunduğu çevreyi görmesini sağlayan ve hologram teknolojisini kullanarak sanal objeleri ile etkileşime geçmesini sağlayan başlık HoloLens beraberinde getirdiği Holoportation isimli bir özelliğin de gelecekte çığır açacağı düşünülmektedir.
Holoportation sayesinde odadaki kişilerin çeşitli cihazlar yardımıyla 3D modeli çıkartılarak, 3D modeller kişinin kullandığı HoloLens'e gönderilmekte ve oluşturulan görsel odanın içerisinde görülebilmektedir.
Peki bizler spor yaralanmalarının fizyoterapi ve rehabilitasyonunda bu yenilikleri nasıl kullanabiliriz?
Tedavi için; HoloLens'in sporcuya fikse edilmesi gerekebilir! Sporcunun ve çevresinin 3 boyutlu analizi sonucu oluşturulacak düzlemde;
1- Tedavinin erken safhalarında, kontrollü değişik aktiviteler yapılmasını sağlamak (örneğin, Program kodlanarak sporcunun dizinin 30 dereceden fazla bükülmemesi istenir, bu diz pozisyonunda sporcunun uzanabileceği maksimumlara uzanması sağlanarak, denge çalıştırılabilir).
2- İlerleyen safhalarda, proprioseptif ve denge aktivitelerini çeşitlendirmek ve spora uygunluğunu sağlamak (örneğin, sporcuya atılan topun yerini ayarlayarak sporcunun vücudunu farklı şekillerde fonksiyonel kullanmasını sağlamak ya da engelli parkur yaratarak geçmesini isteyebiliriz).
3- Spora dönüş için, sporcunun topa uzanabildiği ve top kontrolünün olduğu alanı (fonksiyonel alan) 3D tasarlayarak bu alandaki bozukluklara göre yüklenmeler yapılabilir. Video analiz mevcutsa kişinin yaralanma öncesi maksimum alanları 3D olarak çıkarılıp, spora dönüş esnasında eksik olan yerleri ortaya konabilir. Düzenli olarak (yaralanma olmaksızın) ölçüm yapılmışsa, bu ölçümler de kriter alınabilir.
Performans için;
1-Video analizle kişinin eksik olduğu taraf (alamadığı toplar, atışının zayıf olduğu taraf, top kontrolü yapamadığı toplar, şutunun zayıf olduğu) bulunarak bu taraf üzerinde *gerçek maçlarda kaybettiği/yapamadığı* pozisyonları yapabilir hâle getirilebilir.
2-Kişinin fonksiyonel alanına bakarak eksik olduğu yerler tamamlanabilir.
3-Sporcuya vücudunun yapabileceklerini göstermek (örneğin, bir futbolcu ne kadar yüksekteki kafa topunu alabilir, hangi seviyedeki topa vurabilir bunları öğrenerek; maç sırasında normalde hamle yapmayacağı toplara yapması; sporcunun gerçek yeteneğinin ortaya çıkması sağlanabilir).
4-Sporcunun yeni beceriler öğrenmesi sağlanabilir.
Video analiz mevcutsa, gerçek maç öncesi; rakip oyuncuların analizleriyle oluşturulmuş hologramlara karşı maç yaptırarak, oyuncuların gerektiği zaman durdurulması, yeni taktiklerin denenmesi sağlanabilir. Kaleciler için hangi oyuncunun en çok ne tarafa vurduğu, nereyi tercih ettiği pozisyonel analiz ile hologram kullandırarak, kalecinin eğitimi ve gerçek hayatta daha başarılı olması sağlanabilir.
Gerekli olanlar; HoloLens ve HoloLens'te kinect gibi insanları ve alanı derinlik olarak tarayan bir yazılım yapmak, bu yazılımı oyun ara yüzünde sunmak, yazılıma istediğimiz komutlarda ve açılarda işlem yapmasını yüklemek ve yönetmektir. Görüldüğü gibi yenilikçi ve bilimsellikten ödün vermeyen multidisipliner çalışma ve bilgi paylaşımı ile spor yaralanmalarının fizyoterapi ve rehabilitasyonunda daha farklı bir boyuta geçeceğimize, geleceği şekillendirebileceğimize inanıyor ve ümit ediyorum.
Prof.Dr. Nevin ERGUN
Sayı Editörü
Özellikle gelişen teknoloji ile birlikte artan bilgisayar destekli kinetik ve kinematik araştırmalar, insan hareketi ve egzersizlerin etkileri konusunda değerli bilgiler sunmaktadır. Rehabilitasyonda kanıta dayalı uygulamalar kapsamında birçok kas-iskelet sistemi problemlerinde, özellikle alt ekstremite yaralanmalarında kanıt değeri en yüksek düzeyde olan yaklaşım, egzersiz eğitimidir. Egzersiz programlarının planlanmasında birçok yöntem kullanılmaktadır.
Elektromiyografik çalışmalar, egzersizin hedeflediği kas gruplarını belirlemek ve kompanse edici kassal aktivasyonu azaltmak amacı ile hangi egzersizlerin daha etkili olabileceği konusunda da bilgi vermektedir.
Bilimsel araştırmalarda, daha çok açık ve kapalı kinetik zincir aktiviteleri ve bu hareketler esnasında oluşan biyomekanik stresler değerlendirilmiştir. Bu kapsamda kapalı kinetik zincir egzersizleri konservatif ve post-operatif rehabilitasyonda özellikle tercih edilen egzersizler olarak tercih edilmektedir. Kapalı kinetik zincir egzersizleri bireyin kendi ağırlığını kullanarak ekstremite distalinin sabitlendiği egzersizlerdir. Son yıllarda kapalı kinetik zincir egzersizleri süspansiyon ip ve askı sistemleri (TRX, Redcord vb.) kullanılarak uygulanmaktadır. Nöromusküler re-edükasyon, yüksek seviyede kassal aktivasyon elde etmeyi amaçlayan, kapalı kinetik zincir egzersizlerinden oluşan ve stabil olmayan egzersiz yüzeylerini kullanan bir yaklaşımdır. NEURAC Nöromusküler aktivasyon tedavisi ile kassal etkileşim aktive edilip normale döndürülerek nöromusküler redükasyon üzerine odaklanılmaktadır. Böylelikle ağrıda azalma ve fonksiyonellik açısından gelişim elde edilebilmektedir. Bu özelliğinden dolayı NEURAC nöromusküler aktivasyon tedavisi birçok iskelet-kas sistemi problemlerinde ve sporcularda kanıta dayalı bir egzersiz eğitimi olarak kullanılmaktadır.
Günümüzde her konudaki hızlı değişime paralel olarak tüm dünyada giderek daha çok duyulmaya başlanan bir kelimeyle karşı karşıyayız: "İnovasyon". Aslında yıllardır kullandığımız yenilik ve yaratıcılık kelimelerinin modern dünyaya bir yansımasıdır. Farklı bilim dalları ile ortaya çıkmasına rağmen sağlık bilimleri içerisinde de gün geçtikçe büyümektedir. Sağlık alanına gelecek yenilikler, günümüz çağındaki çığır açan teknolojik gelişmelerle birlikte gün geçtikçe çeşitlenmekte ve akıl almaz yönlerde ilerlemektedir. Hastanelerde kullanılan defibrilatörlerden, kinezyolojik bantlara; havalı yataklardan, elastik dirençli egzersiz malzemelerine kadar birçok cihaz, materyal veya yöntem birer inovasyondur. Bunlar ile birlikte birçok inovasyon ise geleceği şekillendirmek için sırasını bekliyor!
Rehabilitasyonda "virtual reality exergaming" olarak literatürde adı geçen Wii oyun programları ile oluşturulan sanal gerçeklik egzersiz programları ve gözlüklerinin kullanılması, sinir sistemi ile kontrol edilebilen elektronik protezler, giyilebilen kablosuz sensörler, robotik eksternal ortezler bunlardan sadece birkaçıdır.
Oyun ve iş tasarımı için geliştirilmiş sanal gerçeklik gözlüklerinin, hâlen geliştirilme aşamasında olmasına rağmen günlük yaşama bu kadar hızlı uyum sağlaması, bu gözlüklerin sağlık alanında başarabileceklerinin habercisidir. Günümüzde hâlen kullanılmakta olan video analiz sistemleri ile bireylerin günlük aktiviteleri, sporları, egzersizleri kayıt ve analiz edilerek; hatalı hareketler düzeltilebilmekte veya önlenebilmektedir. Kişiler evlerinden ayrılmadan tedavi görebilir, fizyoterapist kontrolünde egzersiz yapabilir hâle gelecektir. Hatta sanal gerçeklik gözlükleri sayesinde; fizyoterapisti her zaman yanında olabilecek, kişiler için egzersiz ve fizyoterapi sıkıcı ve zorlayıcı bir iş olmaktan çıkıp, sevdikleri bir oyun ya da uğraş içerisinde verilerek devamlılığı sağlanabilecektir.
Modern çağdaki diğer bir çığır açan buluş ise giyilebilen kablosuz sensörlerdir. Bu sensörler için yeni yazılımlar geliştirilerek, sporcuların aktivite esnasındaki kaslarının sertliği, elastikiyeti, kanlanması, ısısı vb. birçok farklı faktör, bilgisayarlı sistemler aracılığı ile kontrol edilebilecektir. Bu teknolojilerle kullanılan video analizler, sporcularda yaralanma mekanizmaları ve yaralanmalarının ciddiyeti hakkında bilgi verebilir. Bu sayede tedavi programlarının çizilmesi ve yaralanmaların önlenmesi gibi birçok konuda gelişmeler sağlanabilir.
Bu verilerin uzman spor fizyoterapistleri tarafından analiz edilmesiyle; örneğin, maç esnasında sağ gastrocnemius kasında yaralanma riski olan bir sporcunun saha kenarına alınarak tedavi edilmesi veya oyuncu değişikliğine gidilmesi gibi durumlar gündeme gelebilir ve birçok spor branşında kural değişiklikleri getirebilir.
Sanal gerçeklik gözlüğü HoloLens, teknoloji dünyasında adeta bomba etkisi yaratmıştır. Tam olarak, kullanıcının çevresindeki objelerle hologramlar vasıtasıyla iletişim kurmasını sağlayan, hologram teknolojisinin yeni bir yorumu üzerine konumlandırılmış bir dijital gözlüktür. Kullanıcıyı tamamen izole etmek yerine bulunduğu çevreyi görmesini sağlayan ve hologram teknolojisini kullanarak sanal objeleri ile etkileşime geçmesini sağlayan başlık HoloLens beraberinde getirdiği Holoportation isimli bir özelliğin de gelecekte çığır açacağı düşünülmektedir.
Holoportation sayesinde odadaki kişilerin çeşitli cihazlar yardımıyla 3D modeli çıkartılarak, 3D modeller kişinin kullandığı HoloLens'e gönderilmekte ve oluşturulan görsel odanın içerisinde görülebilmektedir.
Peki bizler spor yaralanmalarının fizyoterapi ve rehabilitasyonunda bu yenilikleri nasıl kullanabiliriz?
Tedavi için; HoloLens'in sporcuya fikse edilmesi gerekebilir! Sporcunun ve çevresinin 3 boyutlu analizi sonucu oluşturulacak düzlemde;
1- Tedavinin erken safhalarında, kontrollü değişik aktiviteler yapılmasını sağlamak (örneğin, Program kodlanarak sporcunun dizinin 30 dereceden fazla bükülmemesi istenir, bu diz pozisyonunda sporcunun uzanabileceği maksimumlara uzanması sağlanarak, denge çalıştırılabilir).
2- İlerleyen safhalarda, proprioseptif ve denge aktivitelerini çeşitlendirmek ve spora uygunluğunu sağlamak (örneğin, sporcuya atılan topun yerini ayarlayarak sporcunun vücudunu farklı şekillerde fonksiyonel kullanmasını sağlamak ya da engelli parkur yaratarak geçmesini isteyebiliriz).
3- Spora dönüş için, sporcunun topa uzanabildiği ve top kontrolünün olduğu alanı (fonksiyonel alan) 3D tasarlayarak bu alandaki bozukluklara göre yüklenmeler yapılabilir. Video analiz mevcutsa kişinin yaralanma öncesi maksimum alanları 3D olarak çıkarılıp, spora dönüş esnasında eksik olan yerleri ortaya konabilir. Düzenli olarak (yaralanma olmaksızın) ölçüm yapılmışsa, bu ölçümler de kriter alınabilir.
Performans için;
1-Video analizle kişinin eksik olduğu taraf (alamadığı toplar, atışının zayıf olduğu taraf, top kontrolü yapamadığı toplar, şutunun zayıf olduğu) bulunarak bu taraf üzerinde *gerçek maçlarda kaybettiği/yapamadığı* pozisyonları yapabilir hâle getirilebilir.
2-Kişinin fonksiyonel alanına bakarak eksik olduğu yerler tamamlanabilir.
3-Sporcuya vücudunun yapabileceklerini göstermek (örneğin, bir futbolcu ne kadar yüksekteki kafa topunu alabilir, hangi seviyedeki topa vurabilir bunları öğrenerek; maç sırasında normalde hamle yapmayacağı toplara yapması; sporcunun gerçek yeteneğinin ortaya çıkması sağlanabilir).
4-Sporcunun yeni beceriler öğrenmesi sağlanabilir.
Video analiz mevcutsa, gerçek maç öncesi; rakip oyuncuların analizleriyle oluşturulmuş hologramlara karşı maç yaptırarak, oyuncuların gerektiği zaman durdurulması, yeni taktiklerin denenmesi sağlanabilir. Kaleciler için hangi oyuncunun en çok ne tarafa vurduğu, nereyi tercih ettiği pozisyonel analiz ile hologram kullandırarak, kalecinin eğitimi ve gerçek hayatta daha başarılı olması sağlanabilir.
Gerekli olanlar; HoloLens ve HoloLens'te kinect gibi insanları ve alanı derinlik olarak tarayan bir yazılım yapmak, bu yazılımı oyun ara yüzünde sunmak, yazılıma istediğimiz komutlarda ve açılarda işlem yapmasını yüklemek ve yönetmektir. Görüldüğü gibi yenilikçi ve bilimsellikten ödün vermeyen multidisipliner çalışma ve bilgi paylaşımı ile spor yaralanmalarının fizyoterapi ve rehabilitasyonunda daha farklı bir boyuta geçeceğimize, geleceği şekillendirebileceğimize inanıyor ve ümit ediyorum.
Prof.Dr. Nevin ERGUN
Sayı Editörü
.: İşlem Listesi