Dürtü Denetim Bozuklukları Özel Sayısı
.: EDİTÖRDEN
Sayı Editöründen
Editorials
Makale Dili: TR
Psikiyatri biliminin son yıllarda kaydettiği inanılmaz gelişmeler, hemen hemen her konuda onlarca yeni çalışmaların yapılmasına ve toplumu etkileyen hastalıklarla ilgili çok sayıda yeni bilginin literatüre kazanılmasını sağlamıştır. Dürtü denetim bozuklukları 19. yüzyılın sonlarından itibaren bilim adamlarının ilgisini çekmesine karşın, bu konuda az sayıda nesnel bilimsel araştırma yapılmış ve ders kitaplarında nadir görülen olgular olarak ele alınmış ve kısa bölümler ayrılmıştır. Yirminci yüzyılın ortalarına dek dürtü ve dürtüsellik diğer birçok bozuklukta olduğu gibi psikoanalistlerin yorumları ile sınırlı olmak üzere ilgili görmüş, ayrıntılı çalışmalar ancak 1990'lı yılların sonlarında yapılmıştır. Son yıllarda Kuzey Amerika kökenli çalışmalarda dürtü denetim bozukluklarının sık görülen bir tanı grubu olduğu vurgulanmış, diğer ülkelerdeki gittikçe artan sayıda çalışma ile bu bulgu doğrulanmaya başlanmıştır.
Ülkemiz literatürüne bakıldığında, Prof.Dr. Mazhar Osman Usman ve Prof.Dr. Ayhan Songar gibi öncü psikiyatristlerin kitaplarında dürtüselliğe ve bu bozukluklara yer ayırdığı ve üstünde durdukları görülmektedir. Bu konuda yazılmış ilk özgül Türkçe eser ise Doç.Dr. Hüsnü Erkmen editörlüğünde bir kongrede sunulan dürtü denetim bozuklukları sunumlarının bir araya getirildiği 1998 yılında yayınlanmış aynı adlı bir kitapçıktır. Bunun dışında Psikiyatri Dünyası isimli artık yayınlanmayan bir psikiyatri dergisinde de dürtü denetim bozuklukları özel sayısı yayınlanmıştır. Son zamanlarda birçok ulusal kongrede bu bozukluklarla ve tedavileri ile ilgili daha çok panel ve sunum yapılması konuya olan ilginin ülkemizde de artacağını göstermektedir.
Türkiye Klinikleri Psikiyatri Özel dergisinde dürtü denetim bozuklukları üzerine odaklanmış bir özel sayı çıkarma teklifimin değerli Türkiye Klinikleri yöneticilerince kabul edilmesi beni oldukça mutlu etmiştir. Bu sayede 8 ayrı üniversitemizden 10 değerli öğretim üyesinin katkıları ile bu özel sayıyı hazırlama şansı elde ettim. Bu değerli monografta, öncelikle dürtü denetim bozukluklarının nozoloji, sınıflandırma ve tarihçesi üzerinde durulmuş, bozukluğu yıllar içinde geçirdikleri değişim ve aşamalar, ülkemizdeki konumu da dikkate alınarak ele alınmıştır. Bu bölümü ele alan Doç.Dr. Numan Konuk,bozukluğun gruplandırılması ve tanımlanması ile ilgili eleştirilere de yer vermiş ve DSM-V'te bu bozuklukların farklı gruplarda, farklı başlıklar altında değerlendirilebileceğini vurgulamıştır. Bu özel sayının 2. bölümünde Dr. Gonca Karakuş bu bozuklukların ortak yönü olan dürtüselliği tanımlamış, dürtüsellikle ilgili nöroanatomik ve nörobiyolojik nedenler üzerinde durarak, dürtüselliği nasıl değerlendireceğimizi aktırmıştır. Bu bölümde ayrıca dürtüselliğin sadece dürtü denetim bozukluklarında görülmediği, şizofreni, bipolar bozukluk, madde kullanım bozuklukları ve kişilik bozuklukları gibi çok geniş yelpazedeki diğer bozukluklarda da bu tablonun ortaya çıkabileceği çalışmalar ışığında ortaya konmuştur. Özel sayının diğer bölümlerinde önce DSM-IV-TR sınıflandırmasında yer alan başlıca dürtü denetim bozuklukları; piromani, aralıklı patlayıcı bozukluk, patolojik kumar oynama, kleptomani ve trikotillomani ele alınmıştır. Bu bozuklukların genel olarak tarihçesi, epidemiyolojisi, nedenleri, tanı ölçütleri, klinik özellikleri ve tedavi yaklaşımları incelenmiş ve tartışılmıştır. Piromani (patolojik yangın çıkarma) Doç.Dr. Lut Tamam, aralıklı patlayıcı bozukluk Doç.Dr. Numan Konuk, patolojik kumar oynama Doç.Dr. M. Murat Demet, kleptomani Doç.Dr. Okan Çalıyurt, trikotillomani Doç.Dr. Çiçek Hocaoğlu tarafından değerlendirilerek okuyucuya aktarılmıştır.
DSM-IV-TR'de ayrı bir dürtü denetim bozukluğu başlığı altında yer almayan fakat dürtüselliğin ve bazı eylemlerin denetlenmesindeki yetersizliğin belirgin olduğu diğer bazı bozukluklardan da söz edilmiştir. Bu bozukluklar genel olarak başka türlü adlandırılamayan (BTA) dürtü denetim bozuklukları başlığı altında ele alınmıştır. Küreselleşen dünyada bireylerin günlük yaşamlarını etkileyen en önemli unsurlardan biri alışveriş yapmaktır. Bu davranışın denetlenmemesi bireylerin yaşamlarını ve yaşam kalitelerini ciddi biçimde etkilemekte, onları iflasa, yaşamlarını yıkıma sürükleyebilmektedir. Doç.Dr. Lut Tamam kompulsif satın alma davranışını tüm yönleriyle ele alarak, olası tedavi yaklaşımlarından söz etmiştir. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan bir diğer dürtü denetim bozukluğu ise internet bağımlılığıdır. 1990'lı yılların ortasında beliren bu sorun internetin tüm dünyaya yayılması ve yüzyılın buluşu olarak hemen her eve girmesi sonrasında oldukça yaygın olarak görülen bir fenomen haline gelmiştir. Yrd.Doç.Dr. Özden Arısoy, bu bozukluğun tarihçesi, tanı ölçütlerinin değişimini ve klinik görünümlerini ayrıntılı biçimde ele alarak, tedavisini aktarmıştır. BTA dürtü denetim bozuklukları başlığı altında yer bulan kompulsif seks bağımlılığı Doç.Dr. Cengiz Tuğlu, kendine zarar verme davranışları ise Doç.Dr.Abdurrahman Altındağ ve Dr. Öznur Bozgeyik tarafından incelenip aktarılmıştır.
Bu özel sayı sayesinde dürtü denetim bozuklukları konusunu ayrıntılı biçimde meslektaşlarımıza ve ilgilenenlere aktarabileceğimizi umuyorum. Bu özel sayıyı hazırlarken emeklerini ve vakitlerini ayıran tüm yazar meslektaşlarıma ve bize bu fırsatı sağlayan yayın kuruluna bir kez daha teşekkür etmek istiyorum.
Doç.Dr. Lut TAMAM
Sayı Editörü
Ülkemiz literatürüne bakıldığında, Prof.Dr. Mazhar Osman Usman ve Prof.Dr. Ayhan Songar gibi öncü psikiyatristlerin kitaplarında dürtüselliğe ve bu bozukluklara yer ayırdığı ve üstünde durdukları görülmektedir. Bu konuda yazılmış ilk özgül Türkçe eser ise Doç.Dr. Hüsnü Erkmen editörlüğünde bir kongrede sunulan dürtü denetim bozuklukları sunumlarının bir araya getirildiği 1998 yılında yayınlanmış aynı adlı bir kitapçıktır. Bunun dışında Psikiyatri Dünyası isimli artık yayınlanmayan bir psikiyatri dergisinde de dürtü denetim bozuklukları özel sayısı yayınlanmıştır. Son zamanlarda birçok ulusal kongrede bu bozukluklarla ve tedavileri ile ilgili daha çok panel ve sunum yapılması konuya olan ilginin ülkemizde de artacağını göstermektedir.
Türkiye Klinikleri Psikiyatri Özel dergisinde dürtü denetim bozuklukları üzerine odaklanmış bir özel sayı çıkarma teklifimin değerli Türkiye Klinikleri yöneticilerince kabul edilmesi beni oldukça mutlu etmiştir. Bu sayede 8 ayrı üniversitemizden 10 değerli öğretim üyesinin katkıları ile bu özel sayıyı hazırlama şansı elde ettim. Bu değerli monografta, öncelikle dürtü denetim bozukluklarının nozoloji, sınıflandırma ve tarihçesi üzerinde durulmuş, bozukluğu yıllar içinde geçirdikleri değişim ve aşamalar, ülkemizdeki konumu da dikkate alınarak ele alınmıştır. Bu bölümü ele alan Doç.Dr. Numan Konuk,bozukluğun gruplandırılması ve tanımlanması ile ilgili eleştirilere de yer vermiş ve DSM-V'te bu bozuklukların farklı gruplarda, farklı başlıklar altında değerlendirilebileceğini vurgulamıştır. Bu özel sayının 2. bölümünde Dr. Gonca Karakuş bu bozuklukların ortak yönü olan dürtüselliği tanımlamış, dürtüsellikle ilgili nöroanatomik ve nörobiyolojik nedenler üzerinde durarak, dürtüselliği nasıl değerlendireceğimizi aktırmıştır. Bu bölümde ayrıca dürtüselliğin sadece dürtü denetim bozukluklarında görülmediği, şizofreni, bipolar bozukluk, madde kullanım bozuklukları ve kişilik bozuklukları gibi çok geniş yelpazedeki diğer bozukluklarda da bu tablonun ortaya çıkabileceği çalışmalar ışığında ortaya konmuştur. Özel sayının diğer bölümlerinde önce DSM-IV-TR sınıflandırmasında yer alan başlıca dürtü denetim bozuklukları; piromani, aralıklı patlayıcı bozukluk, patolojik kumar oynama, kleptomani ve trikotillomani ele alınmıştır. Bu bozuklukların genel olarak tarihçesi, epidemiyolojisi, nedenleri, tanı ölçütleri, klinik özellikleri ve tedavi yaklaşımları incelenmiş ve tartışılmıştır. Piromani (patolojik yangın çıkarma) Doç.Dr. Lut Tamam, aralıklı patlayıcı bozukluk Doç.Dr. Numan Konuk, patolojik kumar oynama Doç.Dr. M. Murat Demet, kleptomani Doç.Dr. Okan Çalıyurt, trikotillomani Doç.Dr. Çiçek Hocaoğlu tarafından değerlendirilerek okuyucuya aktarılmıştır.
DSM-IV-TR'de ayrı bir dürtü denetim bozukluğu başlığı altında yer almayan fakat dürtüselliğin ve bazı eylemlerin denetlenmesindeki yetersizliğin belirgin olduğu diğer bazı bozukluklardan da söz edilmiştir. Bu bozukluklar genel olarak başka türlü adlandırılamayan (BTA) dürtü denetim bozuklukları başlığı altında ele alınmıştır. Küreselleşen dünyada bireylerin günlük yaşamlarını etkileyen en önemli unsurlardan biri alışveriş yapmaktır. Bu davranışın denetlenmemesi bireylerin yaşamlarını ve yaşam kalitelerini ciddi biçimde etkilemekte, onları iflasa, yaşamlarını yıkıma sürükleyebilmektedir. Doç.Dr. Lut Tamam kompulsif satın alma davranışını tüm yönleriyle ele alarak, olası tedavi yaklaşımlarından söz etmiştir. Teknolojik gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan bir diğer dürtü denetim bozukluğu ise internet bağımlılığıdır. 1990'lı yılların ortasında beliren bu sorun internetin tüm dünyaya yayılması ve yüzyılın buluşu olarak hemen her eve girmesi sonrasında oldukça yaygın olarak görülen bir fenomen haline gelmiştir. Yrd.Doç.Dr. Özden Arısoy, bu bozukluğun tarihçesi, tanı ölçütlerinin değişimini ve klinik görünümlerini ayrıntılı biçimde ele alarak, tedavisini aktarmıştır. BTA dürtü denetim bozuklukları başlığı altında yer bulan kompulsif seks bağımlılığı Doç.Dr. Cengiz Tuğlu, kendine zarar verme davranışları ise Doç.Dr.Abdurrahman Altındağ ve Dr. Öznur Bozgeyik tarafından incelenip aktarılmıştır.
Bu özel sayı sayesinde dürtü denetim bozuklukları konusunu ayrıntılı biçimde meslektaşlarımıza ve ilgilenenlere aktarabileceğimizi umuyorum. Bu özel sayıyı hazırlarken emeklerini ve vakitlerini ayıran tüm yazar meslektaşlarıma ve bize bu fırsatı sağlayan yayın kuruluna bir kez daha teşekkür etmek istiyorum.
Doç.Dr. Lut TAMAM
Sayı Editörü
.: İşlem Listesi