Savaş Üzerine Antropolojik ve Sosyolojik Prospekt
Anthropological and Sociological Prospect on Warfare
Çalıcı C, Çarkın P. Savaş üzerine antropolojik ve sosyolojik prospekt. Öztürk E, editör. Savaş Psikolojisi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2023. p.133-41.
Makale Dili: TR
ÖZET
İnsanlar arasındaki savaşların ve kitlesel çatışmaların çok eski zamanlara dayandığı iddia edilmekte, ülkelerin nüfuslarının büyüklüğünün ve bireyler arasındaki toplumsal bağımlılığın artmasının savaşları daha kompleks, daha uzun süren ve şiddet içeren bir hale getirdiği ileri sürülmektedir. Ulus devlet fenomeninin ortaya çıkışı ile son iki yüzyılda yaşanan modern savaşların sadece cephede savaşanların değil tüm insanlık ve kitleler üzerinde psikotoplumsal dramatik etkilerinin olduğu anlaşılmaktadır. Kimi teorisyenler savaşların dünya tarihi boyunca özellikle de modern zamanlarda bireylerin ve toplumların değişiminde en etkili sosyal fenomen olduğunu belirtmektedir. Savaş hakkında salt belirli bir sosyal bilim disiplinin tekil çözümlemelerinden ziyade savaşın psikolojik, toplumsal, tarihsel nedenleri, sonuçları ve etkilerinin tüm boyutlarının bütüncül bir perspektiften irdelenmesi için sosyal bilimlerin hemen her disiplininin bakış açısı ve savaşa dair yaklaşımına ihtiyaç duyulmaktadır. Nitekim savaşın nedenlerine ve önlenmesine dair bütünüyle siyasi ya da askeri terimler üzerinden yapılan teorik argümanlar bireysel ve toplumsal pek çok kritik olguyu gözden kaçırmakta ya da ihmal etmektedir. Sosyoloji ve antropoloji literatüründe savaşlar veya diğer organize şiddet biçimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen kitap, dergi ve makaleler; siyaset bilimi, psikoloji, uluslararası ilişkiler, güvenlik çalışmaları gibi diğer sosyal bilimlere oranla daha az yer almaktadır. Şüphesiz savaş teması psikoloji, askeri çalışmalar, ekonomi ve siyaset biliminin odak konularından biridir fakat bu kitap bölümünde savaş hakkında sosyoloji ve antropoloji disiplinlerinin geçmiş ve güncel literatürünün derlenmesi amaçlanmıştır. Sözü edilen amaç ve kapsam doğrultusunda çalışmada derlenen makale ve kitaplar çevrimiçi akademik veri tabanlarından elde edilmiş, ulaşılan yayınlar alt başlıklar halinde çerçevelendirilerek yazıya dökülmüştür. Savaş konusunun multidisipliner ve bütüncül bir yaklaşımla irdelenmesinin savaşın bireysel ve toplumsal düzlemde neden, sonuç ve etkilerini kavrayabilmek açısından önem arz ettiği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Savaş; savaş psikolojisi; sosyoloji; antropoloji; askeri sosyoloji
İnsanlar arasındaki savaşların ve kitlesel çatışmaların çok eski zamanlara dayandığı iddia edilmekte, ülkelerin nüfuslarının büyüklüğünün ve bireyler arasındaki toplumsal bağımlılığın artmasının savaşları daha kompleks, daha uzun süren ve şiddet içeren bir hale getirdiği ileri sürülmektedir. Ulus devlet fenomeninin ortaya çıkışı ile son iki yüzyılda yaşanan modern savaşların sadece cephede savaşanların değil tüm insanlık ve kitleler üzerinde psikotoplumsal dramatik etkilerinin olduğu anlaşılmaktadır. Kimi teorisyenler savaşların dünya tarihi boyunca özellikle de modern zamanlarda bireylerin ve toplumların değişiminde en etkili sosyal fenomen olduğunu belirtmektedir. Savaş hakkında salt belirli bir sosyal bilim disiplinin tekil çözümlemelerinden ziyade savaşın psikolojik, toplumsal, tarihsel nedenleri, sonuçları ve etkilerinin tüm boyutlarının bütüncül bir perspektiften irdelenmesi için sosyal bilimlerin hemen her disiplininin bakış açısı ve savaşa dair yaklaşımına ihtiyaç duyulmaktadır. Nitekim savaşın nedenlerine ve önlenmesine dair bütünüyle siyasi ya da askeri terimler üzerinden yapılan teorik argümanlar bireysel ve toplumsal pek çok kritik olguyu gözden kaçırmakta ya da ihmal etmektedir. Sosyoloji ve antropoloji literatüründe savaşlar veya diğer organize şiddet biçimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen kitap, dergi ve makaleler; siyaset bilimi, psikoloji, uluslararası ilişkiler, güvenlik çalışmaları gibi diğer sosyal bilimlere oranla daha az yer almaktadır. Şüphesiz savaş teması psikoloji, askeri çalışmalar, ekonomi ve siyaset biliminin odak konularından biridir fakat bu kitap bölümünde savaş hakkında sosyoloji ve antropoloji disiplinlerinin geçmiş ve güncel literatürünün derlenmesi amaçlanmıştır. Sözü edilen amaç ve kapsam doğrultusunda çalışmada derlenen makale ve kitaplar çevrimiçi akademik veri tabanlarından elde edilmiş, ulaşılan yayınlar alt başlıklar halinde çerçevelendirilerek yazıya dökülmüştür. Savaş konusunun multidisipliner ve bütüncül bir yaklaşımla irdelenmesinin savaşın bireysel ve toplumsal düzlemde neden, sonuç ve etkilerini kavrayabilmek açısından önem arz ettiği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Savaş; savaş psikolojisi; sosyoloji; antropoloji; askeri sosyoloji
ABSTRACT
It is claimed that wars and mass conflicts between people date back to ancient times, and it is argued that the increase in the size of human populations and the increase in social dependence between people make wars more complex, longer lasting and violent. It is understood that the emergence of the nation state phenemenon and the modern wars in the last two centuries have had psychosocial dramatic effects not only on those who fought on the front, but also on all humanity and societies. Some theorists state that wars are the most effective social phenomenon in the change of individuals and societies throughout the history of the world, especially in modern times. The perspective of almost every discipline of social sciences and their approach to war is needed in order to examine all dimensions of the psychological, social, historical causes, consequences and effects of war from a holistic perspective, rather than a single analysis of a specific social science. As a matter of fact, theoritical arguments about the causes and prevention of war, made entirely in political or military terms, overlook or neglect many critical individual and social facts. It is stated that there are few books, journals and articles examining the relationship between wars or other forms of organized violence in the sociology and anthropology literature compared to other social sciences such as political science, psychology, international relations, and security studies. Undoubtedly, the theme of war is one of the focal topics of psychology, military studies, economics and political science, but in this book chapter, it is aimed to compile the past and current literature of sociology and anthropology disciplines about war. In line with the aforementioned purpose and scope, the articles and books compiled in the study were obtained from online academic databases, and the publications reached were framed in subtitles. It is thought that examining the subject of war with a multidisciplinary and holistic approach is important in terms of understanding the cause, consequences and effects of war on an individual and social level.
Keywords: War; warfare psychology; sociology; anthropology; military sociology
It is claimed that wars and mass conflicts between people date back to ancient times, and it is argued that the increase in the size of human populations and the increase in social dependence between people make wars more complex, longer lasting and violent. It is understood that the emergence of the nation state phenemenon and the modern wars in the last two centuries have had psychosocial dramatic effects not only on those who fought on the front, but also on all humanity and societies. Some theorists state that wars are the most effective social phenomenon in the change of individuals and societies throughout the history of the world, especially in modern times. The perspective of almost every discipline of social sciences and their approach to war is needed in order to examine all dimensions of the psychological, social, historical causes, consequences and effects of war from a holistic perspective, rather than a single analysis of a specific social science. As a matter of fact, theoritical arguments about the causes and prevention of war, made entirely in political or military terms, overlook or neglect many critical individual and social facts. It is stated that there are few books, journals and articles examining the relationship between wars or other forms of organized violence in the sociology and anthropology literature compared to other social sciences such as political science, psychology, international relations, and security studies. Undoubtedly, the theme of war is one of the focal topics of psychology, military studies, economics and political science, but in this book chapter, it is aimed to compile the past and current literature of sociology and anthropology disciplines about war. In line with the aforementioned purpose and scope, the articles and books compiled in the study were obtained from online academic databases, and the publications reached were framed in subtitles. It is thought that examining the subject of war with a multidisciplinary and holistic approach is important in terms of understanding the cause, consequences and effects of war on an individual and social level.
Keywords: War; warfare psychology; sociology; anthropology; military sociology
.: İşlem Listesi