Hemofili Özel Sayısı
.: DERLEME
Sağlıklı Çocuk Sahibi Olabilme Metotları
Methods of Having a Healthy Children
Turkiye Klinikleri J Hem Onc-Special Topics. 2010;3(3):44-8
Makale Dili: TR
ÖZET
Hemofili kan pıhtılaşmasında rol alan proteinlerden Faktör VIII ve Faktör IX'dan birinin eksikliği veya bozukluğu ile ortaya çıkan X kromozomuna bağlı resesif (çekinik) geçiş gösteren tek gene bağlı kalıtsal bir hastalıktır. Hemofilinin aynı ailenin birbirini izleyen kuşaklarında çok daha sık olarak görülmesi, kalıtsal özelliğinin fark edilmesini sağlamıştır. Bu kalıtsal özelliğin tanımlanmasından sonra hastalığın etiyolojisine yönelik yapılan çalışmalarda bu genlerdeki değişimlerin ayrıntılı bir biçimde ortaya konması ile birlikte hastalığın tanısı ve takibinde önemli bir yol alınmıştır. Genetik polikliniğinde hemofilik ailelerle karşılaşılması farklı koşullarda olmakta ve ailelere verilecek genetik danışma bu yönde şekillenmektedir. Bu koşulları, gebelik düşünen hemofilik bir aile, mevcut gebeliği olan hemofilik bir aile, hemofilili bebeği olan bir aile şeklinde sınıflandırabiliriz. Ayrıca anne veya babanın hemofili hastası veya taşıyıcısı olması ya da ailede hemofilili bir çocuğun olmasını da bu seçeneklere ekleyerek genişletebiliriz. Hemofili hastalığının genetik danışmasında ilk adım, hastalığın kalıtım paterninin belirlenmesidir. Daha sonraki adım moleküler çalışmalar ile mutasyon analizi yapılarak hastalığın moleküler kimliğinin çıkartılmasıdır. Moleküler Tanı testleri Hemofili için 4 ana alanda kullanılabilir: ■ Tanı testi amaçlı, ■ Taşıyıcılık testi amaçlı, ■ Doğum öncesi tanı amaçlı, ■ Preimplantasyon genetik tanı amaçlı. Ailede hemofili öyküsü olan çiftlerin sağlıklı çocuk sahibi olabilmeleri için uygulanan tekniklerden birisi de Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT)'dır. PGT, genetik açıdan hastalıklı çocuk sahibi olma riski çok yüksek aileler için konvansiyonel prenatal tanı yöntemlerinden daha avantajlı bir uygulamadır. Gebelik öncesinde, yardımcı üreme teknikleri ile elde edilen embriyoların genetik analizinin yapılması esasına dayanır. PGT için elde edilen embriyolardan 1 veya 2 hücre alınarak, Fluorescence In Situ Hybridization (FISH) veya Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) gibi moloküler teknikler kullanarak (monozomi veya trizomi gibi) sayısal kromozomal bozuklukları veya tek gen hastalıklarının (Hemofili, Kistik Fibrosis, Duchene Musküler Dystrofisi,) tespiti mümkün olmakta ve anne rahmine sağlıklı embriyoların yerleştirilmesi sağlanmaktadır. Diğer bir seçenekte cinsiyet seçimidir. PGT ile istenilen cinsiyette bebek sahibi olunabilir. Türkiye'de sadece cinsiyetle taşınan hemofili ya da bazı kas hastalıkları söz konusu olduğunda cinsiyet seçimi için PGT' nin kullanılmasına izin verilmektedir. Sonuç olarak, ailesinde hemofili öyküsü olan çiftlerle özellikle çocuk sahibi olmayı düşündükleri dönemde görüşülerek verilecek uygun genetik danışma ve yönlendirmeler ile aileye sağlıklı çocuk sahibi olma metotları anlatılarak bu şans onlara verilebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemofili, prenatal tanı, genetik danışma
Hemofili kan pıhtılaşmasında rol alan proteinlerden Faktör VIII ve Faktör IX'dan birinin eksikliği veya bozukluğu ile ortaya çıkan X kromozomuna bağlı resesif (çekinik) geçiş gösteren tek gene bağlı kalıtsal bir hastalıktır. Hemofilinin aynı ailenin birbirini izleyen kuşaklarında çok daha sık olarak görülmesi, kalıtsal özelliğinin fark edilmesini sağlamıştır. Bu kalıtsal özelliğin tanımlanmasından sonra hastalığın etiyolojisine yönelik yapılan çalışmalarda bu genlerdeki değişimlerin ayrıntılı bir biçimde ortaya konması ile birlikte hastalığın tanısı ve takibinde önemli bir yol alınmıştır. Genetik polikliniğinde hemofilik ailelerle karşılaşılması farklı koşullarda olmakta ve ailelere verilecek genetik danışma bu yönde şekillenmektedir. Bu koşulları, gebelik düşünen hemofilik bir aile, mevcut gebeliği olan hemofilik bir aile, hemofilili bebeği olan bir aile şeklinde sınıflandırabiliriz. Ayrıca anne veya babanın hemofili hastası veya taşıyıcısı olması ya da ailede hemofilili bir çocuğun olmasını da bu seçeneklere ekleyerek genişletebiliriz. Hemofili hastalığının genetik danışmasında ilk adım, hastalığın kalıtım paterninin belirlenmesidir. Daha sonraki adım moleküler çalışmalar ile mutasyon analizi yapılarak hastalığın moleküler kimliğinin çıkartılmasıdır. Moleküler Tanı testleri Hemofili için 4 ana alanda kullanılabilir: ■ Tanı testi amaçlı, ■ Taşıyıcılık testi amaçlı, ■ Doğum öncesi tanı amaçlı, ■ Preimplantasyon genetik tanı amaçlı. Ailede hemofili öyküsü olan çiftlerin sağlıklı çocuk sahibi olabilmeleri için uygulanan tekniklerden birisi de Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT)'dır. PGT, genetik açıdan hastalıklı çocuk sahibi olma riski çok yüksek aileler için konvansiyonel prenatal tanı yöntemlerinden daha avantajlı bir uygulamadır. Gebelik öncesinde, yardımcı üreme teknikleri ile elde edilen embriyoların genetik analizinin yapılması esasına dayanır. PGT için elde edilen embriyolardan 1 veya 2 hücre alınarak, Fluorescence In Situ Hybridization (FISH) veya Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) gibi moloküler teknikler kullanarak (monozomi veya trizomi gibi) sayısal kromozomal bozuklukları veya tek gen hastalıklarının (Hemofili, Kistik Fibrosis, Duchene Musküler Dystrofisi,) tespiti mümkün olmakta ve anne rahmine sağlıklı embriyoların yerleştirilmesi sağlanmaktadır. Diğer bir seçenekte cinsiyet seçimidir. PGT ile istenilen cinsiyette bebek sahibi olunabilir. Türkiye'de sadece cinsiyetle taşınan hemofili ya da bazı kas hastalıkları söz konusu olduğunda cinsiyet seçimi için PGT' nin kullanılmasına izin verilmektedir. Sonuç olarak, ailesinde hemofili öyküsü olan çiftlerle özellikle çocuk sahibi olmayı düşündükleri dönemde görüşülerek verilecek uygun genetik danışma ve yönlendirmeler ile aileye sağlıklı çocuk sahibi olma metotları anlatılarak bu şans onlara verilebilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hemofili, prenatal tanı, genetik danışma
ABSTRACT
Hemophilia is an X linked recessive genetic disease characterized with deficiency or defect of Factor VIII and Factor IX proteins, roling in coagulation. Appearance of hemophilia in further generations in the same families, provided to discover its hereditary speciality. After discovery of hereditary, studies intended to ethiology showed Factor VIII and Factor IX genes and altering these genes has a great importance of diagnosis and treatment. Meeting families with hemophilia happens in different conditions and genetic counseling differs by these situations. For example, hemophilic family planning to have a children or hemophilic family waiting for a children or a family with an hemophilic children. Moreover, examples can be diversify with hemophilic or hemophilia carrier parents and children. First step of genetic counseling of hemophilia is to determine the inheritance pattern of the disease. Next step is exposing the molecular basis of the disease by molecular studies and mutation analyses. Molecular diagnostic tests can be used in hemophilia in 4 major orientations ■ Diagnostic test oriented ■ Carrier test oriented ■ Prenatal diagnostic oriented ■ Preimplantation genetic diagnosis oriented Preimplantation genetic diagnosis (PGD) is one of the thecniques used for having healty children of hemophilic families. PGD is much more feasable than conventional prenatal diagnosis thecniques for families have genetically high risk of having an hemophilic children. PGD depends on genetic analyses of embryos before implantation. 1 or 2 cells of embryos can be use for tests like Fluorescence In Situ Hybridization (FISH) or polymerase chain reaction (PCR). Diagnosis of chromosomal diseases like monosomies or trisomies or single gene diseases like hemophilia and cyistic fibrosis can be possible. After diagnosis, healty embryos can be implanted. In Turkey PGD is permitted for gender related disease like hemophilia and some muscle diseases. Finally, it is possible to give chance of having an healty cihildren with genetic counselling and correct guidances to couples who has hemophilia disease in their family story.
Keywords: Haemophilia, prenatal diagnosis, genetic counselling
Hemophilia is an X linked recessive genetic disease characterized with deficiency or defect of Factor VIII and Factor IX proteins, roling in coagulation. Appearance of hemophilia in further generations in the same families, provided to discover its hereditary speciality. After discovery of hereditary, studies intended to ethiology showed Factor VIII and Factor IX genes and altering these genes has a great importance of diagnosis and treatment. Meeting families with hemophilia happens in different conditions and genetic counseling differs by these situations. For example, hemophilic family planning to have a children or hemophilic family waiting for a children or a family with an hemophilic children. Moreover, examples can be diversify with hemophilic or hemophilia carrier parents and children. First step of genetic counseling of hemophilia is to determine the inheritance pattern of the disease. Next step is exposing the molecular basis of the disease by molecular studies and mutation analyses. Molecular diagnostic tests can be used in hemophilia in 4 major orientations ■ Diagnostic test oriented ■ Carrier test oriented ■ Prenatal diagnostic oriented ■ Preimplantation genetic diagnosis oriented Preimplantation genetic diagnosis (PGD) is one of the thecniques used for having healty children of hemophilic families. PGD is much more feasable than conventional prenatal diagnosis thecniques for families have genetically high risk of having an hemophilic children. PGD depends on genetic analyses of embryos before implantation. 1 or 2 cells of embryos can be use for tests like Fluorescence In Situ Hybridization (FISH) or polymerase chain reaction (PCR). Diagnosis of chromosomal diseases like monosomies or trisomies or single gene diseases like hemophilia and cyistic fibrosis can be possible. After diagnosis, healty embryos can be implanted. In Turkey PGD is permitted for gender related disease like hemophilia and some muscle diseases. Finally, it is possible to give chance of having an healty cihildren with genetic counselling and correct guidances to couples who has hemophilia disease in their family story.
Keywords: Haemophilia, prenatal diagnosis, genetic counselling
.: İşlem Listesi