.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Sağlık İletişimi Sorunlarının Dijital Ortamlardan Sağlık Bilgisi Edinme Davranışı ve Hasta Güçlendirme ile İlişkisi: Kesitsel ve Tanımlayıcı Araştırma
The Relationship of Health Communication Problems with Patient Empowerment and Health Information Obtaining Behavior from Digital Environments: Cross-Sectional and Descriptive Research
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2025;10(1):188-97
doi: 10.5336/healthsci.2024-102959
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Günümüzde yaşanan sağlık iletişimi sorunları neticesinde hastalar sağlık hizmeti almadan önce dijital ortamlardan bilgi almaya yönelmektedir. Diğer yandan hastanın sağlığıyla ilgili kararlara katılımının sağlanması olarak nitelendirilen hasta güçlendirme kavramı sağlık iletişiminde yaşanan sorunlar doğrultusunda olumsuz etkilenmektedir. Sağlık iletişimi sorunlarının dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme ve hasta güçlendirme kavramları ile ilişkisini incelemek amacıyla bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Bu araştırma, Konya ilinde yaşayan 1.064 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Google Forms aracılığıyla toplanmıştır ve SPSS v. 26 kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen verilerin normal dağılıma uygunluğunu tespit etmek için Kolmogorov-Smirnov normallik analizi ve çarpıklık/basıklık değerlerine bakılarak değişkenler arasında t-testi ve varyans analizi analizi yapılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçekler arasındaki istatistiksel ilişkilerin tespit edilmesi amacıyla korelasyon ve doğrusal regresyon analizleri uygulanmıştır. Bulgular: Sağlık iletişimi sorunları dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme ve teyit etme davranışı ile pozitif ilişkilidir. Sağlık iletişimi sorunları arttıkça dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme davranışı da artmaktadır. Sağlık iletişimi sorunları hasta güçlendirme ile negatif ilişkilidir. Sağlık iletişimindeki sorunlar arttıkça hasta güçlendirme zayıflamaktadır. Dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme ve teyit etme davranışı hasta güçlendirme ile pozitif ilişkilidir hipotezi reddedilmiştir. Dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme davranışı arttıkça hasta güçlendirme zayıflamaktadır. Sonuç: Sağlık iletişimi sorunları arttıkça dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme davranışı da artmaktadır. Sağlık kurumlarında yaşanan iletişim sorunları hastaları diğer mecralardan bilgi almaya itmektedir. Aynı zamanda sağlık iletişimindeki sorunlar arttıkça hasta güçlendirme zayıflamaktadır. Hasta güçlendirmenin en önemli faktörü hastaların kendi sağlıklarıyla ilgili kararlara katılım sağlamaları iken sağlık iletişimde meydana gelen sorunlar bu süreci negatif etkilemektedir. Dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme davranışı arttıkça hasta güçlendirme zayıflamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme; hasta güçlendirme; sağlık iletişimi sorunları; sağlık
Amaç: Günümüzde yaşanan sağlık iletişimi sorunları neticesinde hastalar sağlık hizmeti almadan önce dijital ortamlardan bilgi almaya yönelmektedir. Diğer yandan hastanın sağlığıyla ilgili kararlara katılımının sağlanması olarak nitelendirilen hasta güçlendirme kavramı sağlık iletişiminde yaşanan sorunlar doğrultusunda olumsuz etkilenmektedir. Sağlık iletişimi sorunlarının dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme ve hasta güçlendirme kavramları ile ilişkisini incelemek amacıyla bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Gereç ve Yöntemler: Bu araştırma, Konya ilinde yaşayan 1.064 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Veriler Google Forms aracılığıyla toplanmıştır ve SPSS v. 26 kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen verilerin normal dağılıma uygunluğunu tespit etmek için Kolmogorov-Smirnov normallik analizi ve çarpıklık/basıklık değerlerine bakılarak değişkenler arasında t-testi ve varyans analizi analizi yapılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçekler arasındaki istatistiksel ilişkilerin tespit edilmesi amacıyla korelasyon ve doğrusal regresyon analizleri uygulanmıştır. Bulgular: Sağlık iletişimi sorunları dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme ve teyit etme davranışı ile pozitif ilişkilidir. Sağlık iletişimi sorunları arttıkça dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme davranışı da artmaktadır. Sağlık iletişimi sorunları hasta güçlendirme ile negatif ilişkilidir. Sağlık iletişimindeki sorunlar arttıkça hasta güçlendirme zayıflamaktadır. Dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme ve teyit etme davranışı hasta güçlendirme ile pozitif ilişkilidir hipotezi reddedilmiştir. Dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme davranışı arttıkça hasta güçlendirme zayıflamaktadır. Sonuç: Sağlık iletişimi sorunları arttıkça dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme davranışı da artmaktadır. Sağlık kurumlarında yaşanan iletişim sorunları hastaları diğer mecralardan bilgi almaya itmektedir. Aynı zamanda sağlık iletişimindeki sorunlar arttıkça hasta güçlendirme zayıflamaktadır. Hasta güçlendirmenin en önemli faktörü hastaların kendi sağlıklarıyla ilgili kararlara katılım sağlamaları iken sağlık iletişimde meydana gelen sorunlar bu süreci negatif etkilemektedir. Dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme davranışı arttıkça hasta güçlendirme zayıflamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Dijital ortamlardan sağlık bilgisi edinme; hasta güçlendirme; sağlık iletişimi sorunları; sağlık
ABSTRACT
Objective: As a result of today's health communication problems, patients tend to get information from digital environments before receiving health services. On the other hand, the concept of patient empowerment, which is defined as ensuring the patient's participation in decisions regarding their health, is negatively affected by the problems experienced in health communication. This study was conducted to examine the relationship between health communication problems and the concepts of obtaining health information from digital environments and patient empowerment. Material and Methods: This research was conducted with 1,064 participants living in Konya Data were collected via Google Forms and analyzed using SPSS version 26. Kolmogorov-Smirnov normality analysis was performed to determine the suitability of the obtained data for normal distribution, and t-test and analysis of variance analysis were performed between the variables by looking at the skewness/kurtosis values. Correlation and linear regression analyzes were applied to determine the statistical relationships between the scales used in the research. Results: Health communication problems are positively related to the behavior of obtaining and confirming health information from digital environments. As health communication problems increase, the behavior of obtaining health information from digital environments also increases. Health communication problems are negatively associated with patient empowerment. As problems in health communication increase, patient empowerment weakens. The hypothesis that obtaining and confirming health information from digital environments is positively related to patient empowerment was rejected. As the behavior of obtaining health information from digital environments increases, patient empowerment weakens. Conclusion: As health communication problems increase, the behavior of obtaining health information from digital environments also increases. Communication problems experienced in health institutions push patients to seek information from other channels. At the same time, as problems in health communication increase, patient empowerment weakens. While the most important factor of patient empowerment is the participation of patients in decisions regarding their own health, problems in health communication negatively affect this process. As the behavior of obtaining health information from digital environments increases, patient empowerment weakens.
Keywords: Obtaining health information from digital environments; patient empowerment; health communication problems; health
Objective: As a result of today's health communication problems, patients tend to get information from digital environments before receiving health services. On the other hand, the concept of patient empowerment, which is defined as ensuring the patient's participation in decisions regarding their health, is negatively affected by the problems experienced in health communication. This study was conducted to examine the relationship between health communication problems and the concepts of obtaining health information from digital environments and patient empowerment. Material and Methods: This research was conducted with 1,064 participants living in Konya Data were collected via Google Forms and analyzed using SPSS version 26. Kolmogorov-Smirnov normality analysis was performed to determine the suitability of the obtained data for normal distribution, and t-test and analysis of variance analysis were performed between the variables by looking at the skewness/kurtosis values. Correlation and linear regression analyzes were applied to determine the statistical relationships between the scales used in the research. Results: Health communication problems are positively related to the behavior of obtaining and confirming health information from digital environments. As health communication problems increase, the behavior of obtaining health information from digital environments also increases. Health communication problems are negatively associated with patient empowerment. As problems in health communication increase, patient empowerment weakens. The hypothesis that obtaining and confirming health information from digital environments is positively related to patient empowerment was rejected. As the behavior of obtaining health information from digital environments increases, patient empowerment weakens. Conclusion: As health communication problems increase, the behavior of obtaining health information from digital environments also increases. Communication problems experienced in health institutions push patients to seek information from other channels. At the same time, as problems in health communication increase, patient empowerment weakens. While the most important factor of patient empowerment is the participation of patients in decisions regarding their own health, problems in health communication negatively affect this process. As the behavior of obtaining health information from digital environments increases, patient empowerment weakens.
Keywords: Obtaining health information from digital environments; patient empowerment; health communication problems; health
REFERANSLAR:
- Arslan A. Halkla ilişkiler modelleri temelinde sağlık iletişimi: yeni medya üzerinden Sağlık Bakanlığı'nın incelenmesi [Health communication based on public relations models: research of the Ministry of Health on new media]. Egemia Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi. 2021;(8):4-28. [Link]
- Şengün H. Sağlık hizmetlerinde iletişim yönetimi [Communication management in healtcare services]. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi. 2016;79(1):38-42. [Crossref]
- Gündüz Hoşgör D. İletişim ve sağlık iletişimi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Beykent Üniversitesi; 2014. [Link]
- Okay A. Sağlık İletişimi. 4. Baskı. İstanbul: Derin Yayın Evi; 2009.
- Tabak RS. Sağlık İletişimi. 3. Baskı. İstanbul: Literatür Yayıncılık; 2006. p.2-34.
- Başol E. Hasta ile sağlık çalışanları (doktor ve hemşire) arasındaki iletişim sorunları ve çözüm önerileri [Patients with health professionals (doctors and nurses) communication between the problems and solutions]. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal. 2018;4(1):76-93. [Link]
- Uludağ A. Hastane hasta hakları kurullarının iletişim sorunu içerikli başvurulara bakışı: Konya hastaneleri örneği [View of the patient rights committees of the hospitals on applications including communication problems: sample of Konya hospitals]. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences. 2011;31(3):653-63. [Crossref]
- Çömlekçi MF, Bozkanat E. İnfodemide dijital ortamda sağlık bilgisi edinme ve teyit davranışları [Behaviors on obtaining and verifying health information from digital media during the infodemic]. İstanbul University Journal of Sociology. 2021;41(1):103-25. [Crossref]
- Tamer Gencer Z, Daşlı Y, Biçer EB. Sağlık iletişiminde yeni yaklaşımlar: dijital medya kullanımı [New approaches in health communication: using digital media]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. 2019;22(1):42-52. [Crossref]
- Tekin A, Kaya E, Demirel M, Yazıcı SÖ. Güçlendirme bağlamında internetin hasta-hekim ilişkilerine etkisi [The effect of the internet on patient-physician relationship within the context of empowerment]. Selçuk İletişim. 2009;6(1):23-36. [Link]
- Dalkılıç S, Kurtoğlu R. Hastaların tüketicileştirilmesi ve hasta güçlendirme [Consumerization of patients and patient empowerment]. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi. 2021;7(3):456-71. [Link]
- Zimmerman MA. Empowerment theory: psychological, organizational, and community levels of analysis. In: Rappaport J, Seidman E, eds. Handbook of Community Psychology. 1st ed. New York: Kluwer; 2000. p.43-63. [Crossref]
- Özdemir BA, Özer YC, Çakmak R. İnfodemide dijital ortamda sağlık bilgisi edinme davranışları üzerine bir araştırma: Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu örneği [A study on obtaining health information from the digital media behaviors in infodemic: Health Services Vocational School sample]. Black Sea Journal of Public and Social Science. 2023;6(2):73-8. [Crossref]
- Kaya N. Hasta hakları bilgi düzeyi ile hasta güçlendirme arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2018. [Link]
- TUİK [İnternet]. Nüfus ve Demografi 2022. Erişim linki: [Link]
- Yazıcıoğlu Y, Erdoğan S. Spss Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 8. baskı. Ankara: Detay Yayıncılık; 2004.
- Coşkun R, Altunışık R, Bayraktaroğlu S, Yıldırım E. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. 8. Baskı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık; 2015.
- DeVellis FR, ed. Totan T, çeviri editörü. Ölçek Geliştirmede Kuram ve Uygulamalar. 3. Baskı. Ankara: Nobel Yayınları; 2014.
- Yeşildal M, Akman Dömbekci H, Öztürk YE. Sağlık iletişimi sorunları: bir ölçek geliştirme çalışması [Health communication problems: a scale development study]. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi. 2021;5(2):108-19. [Link]
- Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. 6th ed. USA: Pearson Education Limited; 2014.
- Arslanoğlu A, Özargun G. Sağlık iletişimi sorunlarının tedavi sürecine etkisi [The effect of health communication problems on the treatment process]. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi. 2023;5(2):212-23. [Crossref]
- Gül N, Akman Dömbekci H. Sağlık okuryazarlığının sağlık iletişimi sorunlarına etkisi: Manisa ili için değerlendirme [The effect of health literacy on health communication problems: an evaluation for Manisa province]. Visionary E-Journal/Vizyoner Dergisi. 2023;14(38):649-65. [Crossref]
- Gül N. Sağlık okuryazarlığının sağlık iletişimi sorunlarına etkisi: Manisa ili için değerlendirme [Yüksek lisans tezi]. Konya: Selçuk Üniversitesi; 2022. [Link]
- van Uden-Kraan CF, Drossaert CH, Taal E, Seydel ER, van de Laar MA. Participation in online patient support groups endorses patients' empowerment. Patient Educ Couns. 2009;74(1):61-9. [Crossref] [PubMed]
- Yılmaz E. Türkiye'de hastaların internette tıbbi enformasyon arama davranışlarının doktor-hasta iletişimine etkileri [The impact of patients' medical information seeking behaviours on the internet on doctor-patient communication in Turkey]. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi. 2014(Özel sayı 3):93-108. [Link]
- Özkan Ö, Solak M, Yılmaz E, Özçelik C. Hastaların ameliyat öncesi döneme yönelik bilgi edinmede interneti kullanma durumlarının değerlendirilmesi [Evaluation of internet usage situations by patients for preoperative period information]. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;22(2):105-13. [Link]
- Ilgaz A, Gözüm S. Tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının güvenilir kullanımı için sağlık okuryazarlığının önemi [Importance of health literacy for safe use of complementary health approaches]. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2016;9(2):67-77. [Link]
- Dinler G. Annelik döneminde sağlık okuryazarlığı: sağlık bilgisine erişim dinamikleri ve bilgi kaynakları üzerine bir araştırma [Yüksek lisans tezi]. İzmir: Ege Üniversitesi; 2022. [Link]
- Yılmaz A, Kar A, Kaya M. Hasta güçlendirme ve yaşam kalitesi ilişkisi [The relationship of patient empowerment and life quality]. İşletme Bilimi Dergisi. 2020;8(1):97-114. [Crossref]
- Bıyıklıoğlu T. Bir üniversite hastanesinde endokrinoloji ve metabolizma hastalıkları polikliniğine başvuran tip 2 diyabet hastalarının güçlendirme düzeylerinin belirlenmesi [Tıpta uzmanlık tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2017. [Link]
.: İşlem Listesi