.: ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Sağlık Bölümlerinde Okuyan Üniversite Öğrencilerinde Sağlık Okuryazarlığı, Kardiyovasküler Hastalıklar Riski Bilgi Düzeyi ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının İncelenmesi: Kesitsel Bir Çalışma
Examination of Health Literacy, Cardiovascular Disease Risk Knowledge Level and Healthy Lifestyle Behaviors in University Students Studying in Health Departments: A Cross-Sectional Study
Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2024;9(4):682-90
doi: 10.5336/healthsci.2024-103667
Makale Dili: TR
Tam Metin
ÖZET
Amaç: Çalışmanın amacı, üniversitede sağlık bölümünde okuyan öğrencilerin sağlık okuryazarlığı düzeyleri, sağlıklı yaşam davranışları ve kardiyovasküler hastalıkların risk faktörlerine yönelik bilgi düzeylerinin araştırılmasıdır. Gereç ve Yöntemler: Çalışma bir devlet üniversitesine ait sağlık hizmetleri meslek yüksekokulunda öğrenimine devam eden 374 öğrencinin katılımıyla gerçekleşmiştir. Araştırma verileri, demografik bilgi formu, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ-II), Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32), Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörleri Bilgi Düzeyi (KARRİF-BD) Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler, NCSS (Number Cruncher Statistical System) 2007 Statistical Software paket program ile analiz edilmiştir. Gruplar arası karşılaştırma tek yönlü varyans analizi ile yapılmış, alt grup karşılaştırması ise Tukey testi ile yapılmıştır. İki grup karşılaştırmasında bağımsız t-testi, değişkenlerin birbiri ile ilişkisinin tespit edilmesinde Pearson korelasyon analizi tercih edilmiştir. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalamaları 20,83±1,61 yıldır. Kadınların TSOY-32 ortalamaları erkeklerden daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). İkinci sınıf öğrencilerinin KARRİF-BD puan ortalamaları 1. sınıflardan daha yüksektir (p<0,05). Katılımcıların TSOY-32 ortalamaları ile SYBDÖ-II'nin kişilerarası ilişkiler, beslenme, sağlık sorumluluğu, stres yönetimi, manevi gelişim alt boyutları ve toplam puan arasında pozitif yönde zayıf korelasyonlar bulunmuştur (p<0,05). Öğrencilerin TSOY-32 ile KARRİF-BD ortalamaları arasında pozitif yönde zayıf korelasyon bulunduğu görülmektedir (p<0,05). Katılımcıların KARRİF-BD ortalamaları ile SYBDÖ-II kişilerarası ilişkiler, beslenme, manevi gelişim alt boyut puanları ve bu ölçeğin toplam puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönde zayıf korelasyonlar bulunmaktadır (p<0,05). Sonuç: Daha yüksek sağlık okuryazarlığı, daha yüksek sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve kardiyovasküler hastalıklara yönelik farkındalık ile ilişkilidir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık okuryazarlığı; sağlıklı yaşam; kalp damar hastalıkları
Amaç: Çalışmanın amacı, üniversitede sağlık bölümünde okuyan öğrencilerin sağlık okuryazarlığı düzeyleri, sağlıklı yaşam davranışları ve kardiyovasküler hastalıkların risk faktörlerine yönelik bilgi düzeylerinin araştırılmasıdır. Gereç ve Yöntemler: Çalışma bir devlet üniversitesine ait sağlık hizmetleri meslek yüksekokulunda öğrenimine devam eden 374 öğrencinin katılımıyla gerçekleşmiştir. Araştırma verileri, demografik bilgi formu, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II (SYBDÖ-II), Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32), Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörleri Bilgi Düzeyi (KARRİF-BD) Ölçeği ile toplanmıştır. Veriler, NCSS (Number Cruncher Statistical System) 2007 Statistical Software paket program ile analiz edilmiştir. Gruplar arası karşılaştırma tek yönlü varyans analizi ile yapılmış, alt grup karşılaştırması ise Tukey testi ile yapılmıştır. İki grup karşılaştırmasında bağımsız t-testi, değişkenlerin birbiri ile ilişkisinin tespit edilmesinde Pearson korelasyon analizi tercih edilmiştir. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalamaları 20,83±1,61 yıldır. Kadınların TSOY-32 ortalamaları erkeklerden daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). İkinci sınıf öğrencilerinin KARRİF-BD puan ortalamaları 1. sınıflardan daha yüksektir (p<0,05). Katılımcıların TSOY-32 ortalamaları ile SYBDÖ-II'nin kişilerarası ilişkiler, beslenme, sağlık sorumluluğu, stres yönetimi, manevi gelişim alt boyutları ve toplam puan arasında pozitif yönde zayıf korelasyonlar bulunmuştur (p<0,05). Öğrencilerin TSOY-32 ile KARRİF-BD ortalamaları arasında pozitif yönde zayıf korelasyon bulunduğu görülmektedir (p<0,05). Katılımcıların KARRİF-BD ortalamaları ile SYBDÖ-II kişilerarası ilişkiler, beslenme, manevi gelişim alt boyut puanları ve bu ölçeğin toplam puanı arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönde zayıf korelasyonlar bulunmaktadır (p<0,05). Sonuç: Daha yüksek sağlık okuryazarlığı, daha yüksek sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve kardiyovasküler hastalıklara yönelik farkındalık ile ilişkilidir.
Anahtar Kelimeler: Sağlık okuryazarlığı; sağlıklı yaşam; kalp damar hastalıkları
ABSTRACT
Objective: The aim of the study is to investigate the health literacy levels, healthy lifestyle behaviors and knowledge of risk factors of cardiovascular diseases of students studying in the health department at the university. Material and Methods: The study was conducted with the participation of 374 students studying at a state university's health services vocational school. Research data were collected with a demographic information form, Healthy Lifestyle Behaviors Scale II (HLBS II), Turkey Health Literacy Scale 32 (THLS-32), Cardiovascular Diseases Risk Factors Knowledge Level (CARRF-KL) Scale. The data were analyzed with the NCSS (Number Cruncher Statistical System) 2007 Statistical Software package program. Comparison between groups was made with one-way analysis of variance, and subgroup comparison was made with the Tukey test. Independent ttest was preferred to compare two groups, and Pearson correlation analysis was preferred to determine the relationship between variables. Results: The mean age of the participants is 20.83±1.61 years. The mean THLS-32 score of women was found higher than that of men (p<0.05). The mean CARRF-KL score of the 2nd year students was higher than that of the 1st year students (p<0.05). There were weak positive correlations between the mean THLS-32 scores of the participants and the interpersonal relations, nutrition, health responsibility, stress management, spiritual development sub-dimensions of HLBS-II and the total score (p<0.05). It was seen that there was a weak positive correlation between the mean THLS-32 and CARRF-KL scores of the students (p<0.05). There were statistically significant weak positive correlations between the mean THLS32 scores of the participants and the interpersonal relations, nutrition, spiritual development sub-dimensions of HLBS-II and the total score of this scale (p<0.05). Conclusion: Higher health literacy is associated with higher levels of healthy living habits and awareness of cardiovascular diseases.
Keywords: Health literacy; healthy lifestyle; cardiovascular diseases
Objective: The aim of the study is to investigate the health literacy levels, healthy lifestyle behaviors and knowledge of risk factors of cardiovascular diseases of students studying in the health department at the university. Material and Methods: The study was conducted with the participation of 374 students studying at a state university's health services vocational school. Research data were collected with a demographic information form, Healthy Lifestyle Behaviors Scale II (HLBS II), Turkey Health Literacy Scale 32 (THLS-32), Cardiovascular Diseases Risk Factors Knowledge Level (CARRF-KL) Scale. The data were analyzed with the NCSS (Number Cruncher Statistical System) 2007 Statistical Software package program. Comparison between groups was made with one-way analysis of variance, and subgroup comparison was made with the Tukey test. Independent ttest was preferred to compare two groups, and Pearson correlation analysis was preferred to determine the relationship between variables. Results: The mean age of the participants is 20.83±1.61 years. The mean THLS-32 score of women was found higher than that of men (p<0.05). The mean CARRF-KL score of the 2nd year students was higher than that of the 1st year students (p<0.05). There were weak positive correlations between the mean THLS-32 scores of the participants and the interpersonal relations, nutrition, health responsibility, stress management, spiritual development sub-dimensions of HLBS-II and the total score (p<0.05). It was seen that there was a weak positive correlation between the mean THLS-32 and CARRF-KL scores of the students (p<0.05). There were statistically significant weak positive correlations between the mean THLS32 scores of the participants and the interpersonal relations, nutrition, spiritual development sub-dimensions of HLBS-II and the total score of this scale (p<0.05). Conclusion: Higher health literacy is associated with higher levels of healthy living habits and awareness of cardiovascular diseases.
Keywords: Health literacy; healthy lifestyle; cardiovascular diseases
REFERANSLAR:
- Değerli H, Tüfekçi N. Toplumun sağlık okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi [Determination of the health literacy level of the society]. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2018;6(15):467-88. [Crossref]
- Kendir Çopurlar C, Kartal M. Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl değerlendirilir? Neden önemli? [What is health literacy? How to measure it? Why is it important?]. TJFMPC. 2016;10(1):42-7 doi: 10.5455/tjfmpc.193796 [Crossref]
- Akgün Ş, Öztaş D, Hançer Tok H. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve sağlık okuryazarlık düzeyleri [Healthy lifestyle behaviors and health literacy levels of nursing students]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(2):247-56. [Crossref]
- Şen MA, Ceylan A, Kurt ME, Palancı Y, Adın C. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler [Healthy lifestyle behaviours of vocational school of health services students and influential factors]. Dicle Medical Journal. 2017;44(1):1-12. [Crossref]
- Tuğut N, Yılmaz A, Yeşildağ Çelik B. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi [The relationship between nursing students' health literacy levels and healthy lifestyle behaviors]. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021;6(2):120-8. [Crossref]
- World Health Organization [Internet]. [Cited: June 25, 2024]. Cardiovascular diseases 2024. Available from: [Link]
- Dülek H, Tuzcular Vural Z, Gönenç I. Kardiyovasküler hastalıklarda risk faktörleri [Risk factors in cardiovascular diseases]. Jour Turk Fam Phy. 2018;09(2):53-8. [Crossref]
- Abacı A. Kardiyovasküler risk faktörlerinin ülkemizdeki durumu [The current status of cardiovascular risk factors in Turkey]. Türk Kardiyol Dern Arş. 2011;39(suppl4):1-5. [Crossref]
- Yeşil P, Altıok M. Kardiyovasküler hastalıkların önlenmesi ve kontrolünde fiziksel aktivitenin önemi [The importance of physical activity in the prevention and control of cardiovascular diseases]. Türk Kardiyoloji Derneği Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi. 2012;3(3):39-48. [Crossref]
- Walker SN, Sechrist KR, Pender NJ. The Health-Promoting Lifestyle Profile: development and psychometric characteristics. Nurs Res. 1987;36(2):76-81. [Crossref] [PubMed]
- Walker SN, Hill-Polerecky DM. Psychometric evaluation of the health promoting lifestyle profile-II. Unpublished Manuscript. University of Nebraska Medical Center. 1996. [Link]
- Bahar Z, Beşer A, Gördes N, Ersin F, Kıssal A. Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II'nin geçerlik ve güvenirlik çalışması [Validity and reliability study of the Healthy Lifestyle Behaviors Scale II]. C.U. Hemsirelik Yuksekokulu Dergisi. 2008;12(1):1-13. [Link]
- Okyay P, Abacıgil F. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. 1. Baskı. Avrupa Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği Türkçe Uyarlaması (ASOY-TR). Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları; 2016. p.43-60.
- Arıkan İ, Metintaş S, Kalyoncu C, Yıldız Z. Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörleri Bilgi Düzeyi (KARRİF-BD) Ölçeği'nin geçerlik ve güvenirliği [The Cardiovascular Disease Risk Factors Knowledge Level (CARRF-KL) Scale: a validity and reliability study]. Arch Turk Soc Cardiol. 2009;37(1):35-40. [Link]
- Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. Üniversite son sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma [A comparative study on health literacy levels of university senior students]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2018;7(3):71-9. [Link]
- Ergün S. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı [Health literacy in school of health students]. Kocaeli Tıp Dergisi. 2017;6(3):1-6. [Link]
- Özdemir S, Akça HŞ, Algın A, Kokulu K. Health literacy in the emergency department: a cross-sectional descriptive study. Eurasian J Emerg Med. 2020;19(2):94-7. [Crossref]
- Uysal N, Ceylan E, Koç A. Health literacy level and influencing factors in university students. Health Soc Care Community. 2020;28(2):505-11. [Crossref] [PubMed]
- Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Obezite Tanı ve Tedavi Kılavuzu. 8. Baskı. Ankara: TEMD; 2019. [Link]
- Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. Osteoporoz ve Metabolik Kemik Hastalıkları Tanı ve Tedavi Kılavuzu. 16. Baskı. Ankara: TEMD; 2022. [Link]
- Temizhan A, Korkmaz A. Metabolik sendrom tanısı ve epidemiyolojisi [Definition and epidemiology of metabolic syndrome]. Turkiye Klinikleri J Endocrin-Special Topics. 2011;4(3):1-6. [Link]
- Yardımcı Gürel T. Hemşirelik öğrencilerinin kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeylerinin belirlenmesi [Determination of nursing students' cardiovascular diseases risk factors knowledge levels]. Samsun Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;8(1):103-12. [Crossref]
- Badir A, Tekkas K, Topcu S. Knowledge of cardiovascular disease in Turkish undergraduate nursing students. Eur J Cardiovasc Nurs. 2015;14(5):441-9. [Crossref] [PubMed]
- Öz Ş, Koç A. Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve kardiyovasküler risk faktörleri bilgi düzeylerinin belirlenmesi [Determination of healthy lifestyle behaviors and knowledge levels of cardiovascular risk]. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi. 2020;3(2):16-30. [Link]
- Avcı Işık S, Çağlı Ç. Hemşirelik öğrencilerinin kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyleri ile sağlık okuryazarlığı düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Determining the relationship between nursing students' knowledge of cardiovascular diseases risk factors and their health literacy levels]. Sağlık ve Toplum. 2023;33(3):170-82. [Link]
- Akgün Kostak M, Kurt S, Süt N, Akarsu Ö, Ergül GD. Hemşirelik ve sınıf öğretmenliği öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları [Healthy lifestyle behaviors of nursing and classroom teaching students]. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 2014;13(3):189-96. [Crossref]
- Kazak A, Başaran F, Coşkun N, Karakullukçu S. Sağlıkla ilgili bölümlerde okuyan üniversite öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının değerlendirilmesi [Evaluation of health literacy and healthy lifestyle behaviors of university students that study in health-related department]. Kocaeli Med J. 2021;10(3):273-83. [Crossref]
- Soykan H, Şengül H. Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarıyla ilişkisi [The relationship of health literacy with healthy lifestyle behaviors]. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2021;10(4):691-704. [Crossref]
- Imanian M, Hosseini M, Torab TA, Shakeri N, Matbouei M. Relationship between health literacy and health-promoting behaviors in patients with heart failure referred to clinics of Shahid Beheshti University of Medical Sciences. BBRC. 2017;10(1):114-20. [Crossref]
- Sezer A. Sağlık okuryazarlığının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarıyla ilişkisi [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi; 2012. [Erişim tarihi: 20 Nisan 2020]. Erişim linki: [Link]
- Çürük GN, Bayındır SK, Oğuzhan A. Kardiyovasküler hastalığı olan hasta ve hasta yakınlarında kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları [The relationship of the healthy lifestyle behaviors and cardiovascular disease risk factors knowledge level of patients with cardiovascular disease and their relatives]. JHS. 2018;27(1):40-7. [Link]
- Hebcan Örs S, Tümer A. Yetişkin kadınların kardiyovasküler hastalıklara ilişkin risk faktörleri bilgi düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi [The correlation between adult women's knowledge level of risk factors related to cardiovascular diseases and healthy lifestyle behaviors]. SBÜ Hemşirelik Dergisi. 2020;2(2):81-8. [Link]
- Taşkın Yılmaz F, Karakoç Kumbasar A, Çelik S. Tip 2 diyabetli bireylerde kardiyovasküler hastalıklar risk faktörleri bilgi düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki [The association between healthy lifestyle behaviors and knowledge levels about cardiovascular disease risk factors in people with type 2 diabetes]. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2018;15(2):63-70. [Link]
- Coşkun S. Yetişkin bireylerin kardiyovasküler hastalık risk faktörleri bilgi düzeyi ile sağlığı geliştirici ve koruyucu davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi [Investigation of the relationship between the knowledge level of cardiovascular diseases risk factors and health promotion and protective behaviors of adults]. Turk J Cardiovasc Nurs. 2024;15(36):8-16. [Crossref]
- Nazar M, Khan SA, Kumar R, Hafeez A. Effectiveness of health literacy intervention on cardiovascular diseases among university students of Pakistan. BMC Health Services Research. 2019;19:504. [Crossref]
.: İşlem Listesi